جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«لبّ الأثر في الجبر و القدر» تقرير بخشى از مباحث اصول حضرت امام خمينى (ره) مى‏ باشد كه توسط آيت اللّه سبحانى به رشته تحرير درآمده است استاد سبحانى گرچه همه مباحث اصولى حضرت امام را نوشته و در مجموعه ‏اى تحت عنوان «تهذيب الاصول» به چاپ رسانده ‏اند ولى بخاطر اهميت اين مساله، اين بخش از مباحث را به صورت جداگانه براى طالبان معارف عقلى و اسلامى عرضه نموده است.

كتاب «الاستصحاب» اثر آيت الله روح‌ الله موسوی خ‍م‍ی‍ن‍ی‌ (قدس سره)، به زبان عربى و درباره يكى از كاربردى‌ ترين بحث‌ هاى اصول عمليه علم اصول فقه است كه دسته‌ اى از انديشمندان اين عرصه، تأليفات مستقلى را به آن اختصاص داده‌ اند. كتاب، مشتمل بر چهار فصل، نه تنبيه، يك خاتمه و دو عنوان كلى «حال ادلة الاستصحاب مع سائر الادلة» و «حال الاستصحاب مع سائر القواعد» است. فصل اول، درباره تعريف استصحاب و بررسى احتمالات مختلف در زمينه اصل عملى يا اصل شرعى بودن يا اماره شرعى يا... بودن استصحاب و از ادله اربعه نبودن آن و بيان ضابطه اصولى بودن يك مسئله و... است. فصل دوم، درباره وضعيت جريان استصحاب در احكام عقلى و بيان اشكالات وارده بر شيخ انصارى و پاسخ آنها و... است. فصل سوم، پيرامون تفصيل بين شك در رافع و شك در مقتضى و ذكر اخبار استصحاب و... است. فصل چهارم، درباره احكام وضعى و تحقيق ماهيت آنها و... است.

کتاب حاضر توسط پژوهشکده تحقیقات اسلامى نمایندگى ولى فقیه در سپاه، با هدف پاسخگویی به پرسشها و شبهاتى که براى پاسداران، بسیجیان و خانوادۀ آنان پیش مى‌آید نگاشته شده و در بردانده مباحثی در عقاید –توحید، خداشناسی، نبوت، امامت، معاد- اخلاق و تربیت، احکام- تقلید، طهارت، نماز، روزه، خمس، ربا، ازدواج، نذر-قرآن و حدیث، تاریخ وسیره، ایمان به خدا، نماز، دعا، گناهان،صله و رحم و خانواده است .

«مجموع السيد حميدان» مجموعه ‏ايست كه در آن آثار به جاى مانده از سيد حميدان بن يحيى القاسمى گردآورى شده است. اين آثار عبارتند از: 1- تنبيه الغافلين على مغالط المتوهمين: اين كتاب داراى پنج فصل است كه در فصل اول آن نسبت به فريب خوردن دانش ‏پژوه با ظاهر سخنان فريبنده هشدار داده مى‏ شود. در فصل دوم درباره عقل و نفس و ديدگاه ‏هاى مختلف در اين‏ باره سخن به ميان مى‏ آيد. در فصل سوم به توضيح معناى علم و انواع آن و نيز روش هاى علم و... پرداخته مى‏ شود. در فصل چهارم از عالم و ماهيت و اصل و انواع آن سخن به ميان آمده و در فصل پنجم معناى اسلام و ايمان و نيز صفات خداوند متعال بيان مى‏ گردد. 2- التصريح بالمذهب الصحيح: اين كتاب نيز داراى پنج بخش است: در بخش اول نويسنده به بيان برخى مقدمات مى ‏پردازد كه در آنها ابتلاء انسان به برخى امور در كسب علوم دينى يادآورى شده است. در بخش دوم از مسائل امامت سخن به ميان آمده است. در بخش سوم درباره صانع و صفات ذاتى و فعلى او سخن گفته شده است. در بخش چهارم از عالم و صفات ذوات آن و نيز كيفيت فناء و نابودى آن سخن به ميان آمده در بخش پنجم به نقد و بررسى برخى از اصول معتزله پرداخته شده است. 3- المسائل الباحثة عن معاني الأقوال الحادثة: كتابى است مشتمل بر بيست مسأله كه در آن‏ها نويسنده به نقد ديدگاه معتزله پرداخته و مذهب اهل بيت عليهم السلام را درباره آن مسائل يادآور مى‏ شود. 4- المنتزع الاول من اقوال الائمة: كتابى است كه به موضوع مهم امامت اختصاص يافته‏ و نويسنده در آن به بيان اقوال ائمه زيديه در تصريح بر امامت على عليه السلام و انحصار امامت پس از پيامبر (ص) در آن حضرت و نيز صفات امام و... پرداخته است. 5- المنتزع الثاني من اقوال الأئمة (ع): مشتمل بر گزيده‏ اى از سخنان ائمه زيديه درباره ذات خداوند و نيز صفات و احكام او مى ‏باشد. 6- تذكرة تشتمل على أربع مسائل من كلامه (ره) 7- الفصل السابع من سبعة فصول من كتاب التطريف، كه در آن نويسنده به رد ديدگاه ‏هاى گروه مطرفيه از زيديه به وسيله دلايل عقلى و نقلى و نيز اجماع مى‏ پردازد. 8- تنبيه اولى الالباب على تنزيه ورثة الكتاب، مشتمل بر شش فصل است. در فصل اول برخى از اصول فقهى و احكام آنها كه در كتاب و سنت بيان شده، يادآورى مى‏ شود. در فصل دوم به بيان اصولى كه مخالفان ائمه بدانها احتجاج كرده ‏اند پرداخته مى‏ شود. فصل سوم به بيان برخى اختلاف حالات ائمه زيديه اختصاص يافته است. در فصل چهارم نمونه ‏هايى از موارد اختلاف فيما بين ائمه زيديه بيان و موارد صحيح از ناصحيح مشخص گرديده است. در فصل پنجم ويژگى‏ هاى مورد اجماع درباره كسى كه مى‏ تواند اجتهاد كند بيان شده و در فصل ششم به بيان فرق ميان شيعى و متشيع پرداخته شده است. 9- بيان الاشكال فيما حكى عن المهدى (ع) من الاقوال‏ 10- حكاية الاقوال العاصمة من الاعتزال مما انتزع و جمع من كتب الامام المنصور باللّه. 11- جواب المسائل الشتوية و الشبه الحشوية. در اين كتاب سيد حميدان به برخى سؤالات و ايراداتى كه يكى از فقيهان معاصر وى بر برخى از ديدگاه ‏هاى زيديه گرفته پاسخ مى ‏گويد. 12- خبر خولة الحنفية 13- سؤال و جواب من كلامه (ره). در پايان اين مجموعه برخى قصائد سيد حميدان نيز درج گرديده است.

نام دیگر این کتاب «المسائل الزیدیة» تاليف شيخ مفيد مي باشد. موضوع كتاب بحث‌ های عقیدتی با فرقه جارودیه، که از فرقه‌ های زیدیه است و مقایسه آن با عقاید شیعه مي باشد. در زمان شیخ مفید فرقه‌ ها و گروه‌ های مختلفی در پی اغراض سیاسی سر برآورده بودند. از میان شیعه نیز گروه‌ های مختلفی اعلام وجود کرده بودند. یکی از آن فرقه‌ ها فرقه «جارودیه» است و رهبر آنان «ابوالجارود، زیاد بن منذر» می‌ باشد. وی در سال ۱۵۰ هجری درگذشته است. فرقه جارودیه تنها فرقه زیدی است که توانستند مدتی باقی بمانند. شیخ مفید کتاب «المسائل الجارودیة» را در نقد و بررسی عقاید جارودیه نگاشته و در این کتاب عقاید آنان را درباره مسئله امامت زیر سؤال برده است.

«مخالفة الوهابية للقرآن و السنة» نوشته عمر عبدالسلام كه به زبان عربى درباره تبيين ضلالت ها و انحرافات وهابيت از قرآن و سنت و معارضه فتواى علماى آن با قرآن و احاديث بنوى وارده در صحاح سته تاليف شده است. ايشان در مقدمه مى نويسد: از آنجا كه وهابيت اعتقاد به كافر بودن مسلمين داشتند و آنها را مهدور الدم مى داند و خود در سفرى كه در سال 1395 ق به مدينه منوره داشتم از نزديك شاهد اين مسئله بودم كه وهابيون به مسلمانان اشاره مى كردند و مى گفتند «اتبعدوا ايها المشركون» بر آن شدم كه اين كتاب را در رد وهابيون بنويسم. اهم مطالب كتاب عبارتند از: توحيد، فضائل انبياء و اولياء در قرآن و زيارت قبور آنها، ساختن حرم براي پيامبر و ائمه توسط صحابه و خلفا، عدم مشروعيت حكومت وهابيان، مباح دانستن خون مسلمانان توسط وهابيان كه مهمترين فصل كتاب را تشكيل مي دهد.

«شرح المنام»، به زبان عربى نوشته شيخ مفيد، محمد بن محمد بن نُعمان، از چهره‏ هاى درخشان فقها و انديشمندان اسلامى در آغاز قرن پنجم هجرى و درباره مناظره وى با خليفه دوم در عالم رؤيا است. برخى از خواب‏ها صحيح و صادقند و به آنها رؤياى صادقه مى گويند. در برخى روايات آمده كه رؤياى صادقه، جزيى از نبوت است. اگر چه خواب داراى حجيت شرعى نيست، ولى گاهى مضامين عالى آن به حدى مفصل، روشن، متقن و دقيق است كه انسان را قانع و مطمئن مى ‏سازد. اين رؤيايى كه شيخ مفيد ديده نيز از همين قبيل است؛ زيرا شامل بحثى علمى و ارزش‏مند است كه از مقدماتى دقيق و كامل برخوردار مى ‏باشد و درباره عدم دلالت «آيه غار» بر فضيلت خليفه اول مى ‏باشد. شيخ مفيد، تمام راه ‏هاى استدلال به آيه را نقل كرده، سپس به پاسخ آنها مى ‏پردازد. وى، با توانى بالا در استدلال، با جواب ‏هاى نقضى و ايجابى و شواهد قرآنى و حديثى و حتى استشهاد به اشعار براى اثبات معانى لغوى، مناظره ‏اى شگفت ‏انگيز و جالب برگزار نموده كه با قطع نظر از رؤيا بودن آن، استدلال‏ هاى منطقى ‏اش هر عالم انديشمندى را قانع مى ‏سازد.

«تهافت التهافت» از بزرگترین آثار کلامی – فلسفی ابن رشد به عربی است و جوابیه ای به «تهافت الفلاسفة» که در آن به بیان پریشان گویی و تناقض آرای حکما پرداخته شده بود و در بیست مسئله ادله آنان را نقد و بررسی کرده است. ابن رشد کتاب «تهافت التهافت» را در پاسخ به «تهافت الفلاسفة» غزالی به رشته تحریر درآورده است، تا نشان دهد که بیشتر آنچه غزالی در کتابش آورده است از ارزش تصدیقی و اقناعی برخوردارند و به مرتبه یقین و برهان نمی‌ رسند. غزالی در بیست مسأله بر فلاسفه خرده گرفته در سه مورد حکم به تکفیر ایشان داده است. ابن‌ رشد یک به یک این مسائل را طرح کرده و به مقابله با غزالی رفته است. او فحاشی‌ های غزالی را با فحاشی پاسخ داده، اما آنجا که پای انتقاد و استدلال در میان است در بسیاری موارد به غزالی حق داده است و ابن‌ سینا را به کج‌ فهمی متهم کرده است. به نظر او کتاب غزالی مباحث الهی را از محل ویژه خویش به در آورده و برای غیر اهل آن عرضه کرده است. همین امر باعث شده است که این مباحث حالت برهانی خود را از دست بدهند، و به‌ صورت سخنانی جدلی و خطابی درآیند. از اینجاست که او نه گزارش غزالی را از دیدگاه‌ های فیلسوفان می‌ پسندد و نه انتقاد او را از آنها. مسائل بیست گانه ای که غزالی به نظر خود به فیلسوفان خرده گرفته و ابن رشد آنها را رد کرده می توان این گونه تقسیم کرد: 1- اتصال خدا با عالم: شامل چهار مسئله اول کتاب (قدم عالم - ابدیت عالم و زمان – خدا فاعل و صانع عالم است - عجز فیلسوفان از اثبات وجود صانع) 2- یگانگی خدا و عجز فیلسوفان از اثبات آن (مسئله پنجم) 3- صفات خدا (از مسئله ششم تا دوازدهم را در بر می گیرد) 4- علم خدا به جزئیات (مسئله سیزدهم) 5- مسائل فلکی و طبیعی (از مسئله چهاردهم تا شانزدهم) 6- سببیت (مسئله هفدهم) 7- نفس انسانی (مسئله هجدهم و نوزدهم) 8- بعث اجساد و حشر ارواح (مسئله بیستم) ابن رشد از روش جدلی که در عهد موحدین شایع بود تاثیر پذیرفت و آن را به بهترین صورت در کتابش به کار برد. وی در ردیات خود بر غزالی به مسائلی که درباره قدم و ابدیت آن و نیز زمان، مکان، حرکت، وجود خالق و علم و ماهیت و صفات او، روان بشری و جوهر آن، عالم بالا و اجرام و افلاک آن و حشر موجودات است، می پردازد.

کتاب سُلیم بن قِیس هِلالی کتابی از شیخ ابوصادق سلیم بن قیس هلالی عامری کوفی است. گفته ‌اند این اثر اولین کتاب شیعه است و در زمان امیرالمؤمنین علی (ع) نگاشته شده است. کتاب سلیم بن قیس هلالی حاوی روایاتی درباره فضایل اهل بیت، امام‌ شناسی و اخباری درباره حوادث پس از رحلت رسول خدا (ص) است. سلیم بن قیس در کتاب خویش درباره مسائلی مانند امامت ائمه، فضائل اهل بیت (ع)، سخنان امامان شیعه درباره معارف دین، پیشگویی‌ های پیامبر (ص)، اسرار سقیفه، شهادت حضرت زهرا (س)، جریانات پس از رحلت پیامبر (ص)، احتجاجات امام علی (ع) با خلفای راشدین، جنگ‌ های جمل، صفین و نهروان، فتنه‌ ها و جنایات معاویه علیه شیعیان و... بحث می‌ کند.