جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 556
جبر و اختیار در لزومیات ابوالعلاء معری
نویسنده:
سید مهدی مسبوق، حدیثه فرزبود
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
محمد بن یعقوب کلینی , علامه جعفری: محمدتقی جعفری
چکیده :
جبر و اختیار از مناقشه آمیزترین مسایلی است که همواره مورد بحث و جدال فرقه های کلامی بوده و متفکران را به تفکر و اندیشه پیرامون مسایل هستی و زندگی و دین وا داشته است؛ از جمله این متفکران، شاعر و فیلسوف مشهور سده چهارم و پنجم هجری ابو العلاء معری است که افکار و اندیشه های خود را پیرامون مسایل هستی، قضا، قدر و سرنوشت آدمی در دیوان لزومیات که حاصل نزدیک به نیم قرن عزلت شاعر است گرد آورد؛ از آن جا که ویژگی غالب دیوان لزومیات پراکنده گویی و ارائه آراء و نظریات متناقض نما است، گروهی از پژوهشگران او را جبرگرای مطلق معرفی کرده و گروهی او را متحیر و سرگردان دانسته اند. جستار حاضر به بررسی و نقد این داوری ها می پردازد و ابتدا به اختصار مواضع فرق کلامی را با استناد به قدیمی ترین آراء پیشروان آنها بیان کرده، و پس از ارائه آراء پژوهشگران پیرامون جبر و اختیار معری، دیدگاه او را با بررسی لزومیات، مشهورترین اثر منظوم شاعر مورد بررسی و واکاوی قرار می دهد.
صفحات :
از صفحه 153 تا 171
مشخصات اثر
جبر و اختیار از دیدگاه متکلمان برجسته امامیه؛ با تکیه به آراء علامه طباطبایی (ره) و امام خمینی (ره)
نویسنده:
محمدحسین جعفری
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , امام خمینی
چکیده :
موضوع مجبور بودن انسان در اعمال خود، یا برخورداری او از اختیار و اراده، در میان متکلمان مسلمان سه رویکرد اساسی را پدید آورده است؛ برخی با استناد به علم و قدرت الهی، انسان را موجودی مجبور و فاقد اختیار دانسته‌اند؛ جمع دیگری رویکرد تفویض را برگزیده و از آزادی کامل انسان دفاع نموده‌اند؛ اما شیعیان به تبعیت از امامان معصوم‌( هر دو باور را موهوم دانسته و "امر بین الامرین" را مطرح نموده‌اند. پژوهش حاضر با بررسی دیدگاه متکلمان برجسته امامیه در عصر غیبت، به‌ویژه علامه طباطبایی و امام خمینی( به این نتیجه رسیده که آن‌چه معتزله و اشاعره، با اتخاذ رویکرد تفویض با جبر، به آن معتقد هستند نیمی از حقیقت را تشکیل می‌دهد؛ و درک تمام حقیقت در گرو فهم امر بین الامرین می‌باشد، که براساس آن، انسان موجودی مختار بوده و هیچ جبری در کار نیست. قرائت و تفسیر پذیرفته شده از این مسأله در پژوهش حاضر آن است که عمل خارجی، امیال و آرزوهای انسان به اراده انسان تعلق دارد، و با تحقق اراده، تحقق عمل خارجی حتمی خواهد بود. البته این مسأله بعد از فراغ از قضا و قدر الهی می‌باشد؛ زیرا هر پدیده‌ای در آسمان و زمین، پس از مجموعه‌ای از مراحل هفت‌گانه رخ می‌دهد، و إعمال تقدیر الهی نیز گونه‌های مختلفی دارد. بنابر این، اصل قدرت و آزادی اراده را خدا به انسان می‌دهد، و این سرمایه انسانی در طول مالکیت خدا قرار می‌گیرد. همچنین محدوده اراده انسان و تأثیر آن به‌صورت‌های مختلف، محدود و مقید بوده، و این محدودیت از ناحیه گرایش‌ها، معرفت‌ها، توانایی‌های جسمی و شرایط خارجی ایجاد می‌شود، و پس از این تقدیرات و تحقق مرجحات و بستر عمل، انسان با آزادی کامل، فعل اختیاری خود را اراده می‌کند. بدین ترتیب، مسئولیت عمل نیز تنها به‌عهده انسان بوده و ستایش و سرزنش، و کیفر و پاداش آن را دریافت می‌کند و جبر و تفویض مصطلح با تمام شبهات خود، باطل می شود.
مشخصات اثر
مختصری بر مضامین عرفانی مشترک در قرآن، مولوی و ولدنامه
نویسنده:
امیدوار مالملی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی ساوه,
چکیده :
ولد نامه کتابی است در تفسیر دقایق و معانی عرفانی، اخلاقی، شرح و اخبار و احادیث و تفسیر آیات قرآن همراه با ذکر امثال و بیات، حکم و کنایات، نوادر لغات و ترکیبات و اعلام و احوال مولانا جلال الدین (متوفی 672 هجری)، برهان الدین محقق (638-561 ه.ق)، شمس تبریزی (متولد 582 ه.ق)، صلاح الدین زرکوب (متوفی 657 ه.ق) و دیگران که تصویری درست از زندگی جسمانی و روحانی مولانا و حالات و مقامات مریدان و مصاحبان او را منعکس می کند. این اثر حدود ده هزار بیت است که در سال 690 هجری به وسیله سلطان ولد (ولادت 623 وفات 712 ه.ق) فرزند ارشد مولوی و در بحر خفیف سروده شده است. با عنایت به ابعاد گوناگون مثنوی معنوی و تاثیرپذیری اصول عقاید صوفیان مسلمان، به ویژه مولانا از قرآن کریم، احادیث و اخبار مربوط بدان، و پای بندی مولویه به صحبت و سماع و وجد، در می یابیم که سلطان ولد شاید اولین شاعر صوفی باشد که تحت تعلیمات مولانا توانست روش پدر را در شعر تعلیمی صوفیانه سرمشق خود قرار دهد و نتیجه این که قرآن کریم هدایت کننده انسان ها و مثنوی مولوی راهگشای بسیاری از مشکلات مثنوی ولد نامه است و فهم اسرار کلمات و عبارات پسر جز به وسیله اطلاعات راهگشای پدر، میسر نیست، به طوری که سایه پدر را بر تمامی آثار او می توان احساس کرد. سلطان ولد در احیای طریقت مولویه اهتمام خاص داشت و در طی حیات خویش کوشید تا در تالیف و تصنیف آثارش شیوه پدر را تقلید کند. این مقاله کوشیده است برخی از این تاثیرپذیری ها و جلوه های مشترک را در زمینه اصطلاحات عرفانی معرفی کند.
صفحات :
از صفحه 93 تا 140
مشخصات اثر
مولوی و حل معمای جبر و اختیار در مکتب عشق
نویسنده:
ناصر نیکوبخت
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,
چکیده :
جبر و اختیار از مسایل پیچیده کلام اسلامی است و برداشت های گوناگون مسلمانان از آیات قرآن و احادیث نبوی (ص) به مشرب های فکری زیادی از جمله جهمیه، اشاعره، معتزله، امامیه و ... انجامیده است. مشرب های کلامی اسلامی با استناد به استدلالات عقلی و نقلی یا به جبر مطلق، یا به اختیار محض، یا به آمیزه ای از هر دو و یا به امر بین الامرین اعتقاد ورزیده اند. البته مولوی در مقام انسانی جامع که در همه علوم اسلامی آگاه و اهل نظر است، از جنبه های متفاوت و متعدد به این مساله نگریسته است. مولوی با اثبات عجز ذاتی فلسفه در پاسخ گویی به این معما، از منظر یک عارف شهودی ـ که به یک معنـا انسـان شنـاس و روان شناس است ـ می کوشد در عین حفظ قدرت مطلقه الهی، اختیار انسان را در پای جبر قربانی نکند و به گونه ای آن جبر منفور و اختیارکش جهمیه و اشاعره را تا حدی تلطیف و تعدیل کند و با طرح مساله "عشق"، به دوگانگی جبر و اختیار پایان بخشد.
صفحات :
از صفحه 157 تا 186
مشخصات اثر
بررسی تطبیقی مبادی اختیار انسان از منظر ملاصدرا و علامه طباطبایی(ره)
نویسنده:
حکیمه علیپور
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
مبحث اختیار، از موضوعات گستره فلسفه است که از دیرباز، نقش مهمی در مباحث اساسی متافیزیک، اخلاق، علم النفس و کلام داشته است. این نوشتار بر آن است تا با روش کتابخانه‌ای، مطالعه‏ای تطبیقی بین دیدگاه دو فیلسوف مسلمان، علامه طباطبایی(ره) و ملاصدرا درباره مبادی اختیار انسان صورت داده، و با توصیف و تبیین بنیادی‏ترین دیدگاههای این دو متفکر اسلامی در باب مساله اختیار انسان، شباهت‏ها و تفاوت‏های این دو را بنمایاند.این دو فیلسوف بر وجود اختیار در انسان تأکید داشته، و اختیار و اراده را به مثابه دو مقوله متمایز از یکدیگر محسوب، و اراده را به عنوان یکی از مبادی فعل اختیاری مطرح می-کنند. ایشان، انسان و حیوان را دارای اختیار می‌دانند ولی با توجه به مبادی اختیار، تفاوت-هایی را در افعال اختیاری انسان و حیوان به سبب نوع ادراک و آگاهی‌شان برمی‏شمرند. علامه بر آن است که انسان ابتدا با ادراکات خود مفاهیمی را اعتبار می‌نماید و براساس ساختن ادراکات اعتباری در ظرف واهمه، فعل اختیاری را انجام می‌دهد. ولی صدرا صرفا از تصور، تصدیق، شوق، اراده و توانایی سخن به میان آورده و ادراکات اعتباری را مطرح نمی-کند.
مشخصات اثر
مقایسه دیدگاه اشاعره با علامه طباطبایی در مورد جبر و اختیار
نویسنده:
مهدیه علوی نسب
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی
چکیده :
مسأله جبر و اختیار و نقش انسان در افعال خویش و ارتباط آن با اراده خدای متعال از مهمترین مسائل فکری بشر بوده است. این مسأله از نخستین مسائل کلامی طرح شده در تاریخ عقاید مسلمین به شمار می رود و متفکران مسلمان- هر یک براساس مبانی خویش- راه حلی برای آن ارائه داده اند. از نخستین راه حل ها، نظریه جبر محض از یک سو، و نظریه تفویض مطلق از سوی دیگر بود. پس از طرح این عقاید متضاد، به جهت لوازم غیر قابل پذیرش آن، اندیشمندان مسلمان درصدد یافتن حد وسطی در میان این دو اعتقاد برآمدند و آراء مختلفی در این باره ارائه کردند. یکی از این آراء، نظریه کسب اشاعره است، به این معنی که خدا خالق و آفریدگار افعال بشر و انسان کاسب کارهای خود است؛ یعنی خلقت و ایجاد قلمرو خداست، و کسب، قلمرو انسان می باشد. نظریه دیگر امربین الامرین است، در همین راستا فیلسوفان مسلمان نیز بر اساس مبانی خاص خویش، طرح هایی ارائه کردند که در خور توجه و بررسی است. از جمله این طرح ها دیدگاه علامه طباطبایی(ره) است که مستند به قرآن است و آیات قرآنی موید جبر و تفویض نیست. آنچه هست، حاکمیت مشیت الهی بر هستی و افعال انسان است؛ ولی این حاکمیت به گونه ای نیست که بنده را در عملش مجبور سازد. او مختار آفریده شده و هر راهی را که اختیار کند، حاصل آن را دریافت می کند. علامه طباطبایی(ره) بر اساس قانون علیت ثابت می کند افعال اختیاری انسان هم به قدرت خداوند واقع می شود و هم به قدرت انسان و از آن محال لازم نمی آید، زیرا قدرت خداوند قدرت مطلق است و قدرت بنده قدرت محدود و مقید است که در طول قدرت الهی می باشد. اما از دیدگاه اشاعره، افعال انسان چه افعال اختیاری و چه اضطراری باشند، بی واسطه مخلوق خداست. در واقع دیدگاه اشاعره همان جبرگرایی مطلق است.
مشخصات اثر
تأملی در ادله منکران علم پیشین خدا
نویسنده:
محمدحسن قدردان قراملکی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
قم: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی,
چکیده :
علم پيشين خدا به كائنات از مباحث چـالش زای كلامـی و فلسـفی در سـده هـای متمـادی گذشته می باشد. موافقان با ادله متعدد و متقن به اثبات مدعای خود پرداختـه انـد. مخالفـان نيز با ادله متعدد در مقام نقض ادعای علم پيشين برآمده اند. در اين مقالـه ادلـه معـروف و مهم مخالفان مورد تحليل ونقد قرار می گيرد.
صفحات :
از صفحه 61 تا 86
مشخصات اثر
آزادی در آثار شهید مرتضی مطهری
نویسنده:
لیلا ملایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
تهران : دانشگاه امام صادق (ع) ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
مرتضی مطهری
چکیده :
اعمال و افعال بشر از جمله اعمالی است که سرنوشت قطعی ندارد و مشخص به خصیصه آزادی است. طرح مسئله آزادی در مورد انسان اما با معضلاتی چه در زمینه رابطه آزادی انسان با قضا و قدر الهی و چه در رابطه با میزان و حدود آن وجود دارد که ذهن اندیشمندان گوناگون را به خود مشغول داشته است. این مقاله سعی دارد با سیری در اندیشه های استاد مطهری راهی برای طرح و حل این مشلات بیابد.
صفحات :
از صفحه 51 تا 55
مشخصات اثر
ابوالفتوح رازی و تفسیر قرآن به قرآن
نویسنده:
حسین هاشمی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
خراسان رضوی: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم شعبه خراسان رضوی مرکز پژوهشهای علوم اسلامی و انسانی,
چکیده :
"روض الجنان و روح الجنان" نگاشته حسن بن علی بن محمد خزاعی نیشابوری رازی، معروف به جمال الدین ابوالفتوح رازی(544 ق) قدیمی ترین تفسیر پارسی است که بر بنیادهای اندیشه کلامی و فقهی شیعی در نیمه نخست قرن ششم هجری (553-510 ق) تحریر یافته است. این تفسیر در طبقه بندی تفاسیر از منظر گرایش تفسیری در شمار تفسیرهای جامع به حساب می آید؛ گه از یک سو، مطالب و مسائل گوناگون ادبی، کلامی، فقهی، تاریخی، عرفانی و اخلاقی را با کوتاهی و شیوایی در خور تمجید بازگو کرده و در خود جای داده است و از سوی دیگر رویکرد استدلالی و برهانی تفسیر ابوالفتوح و از سوم سو، روانی و شیوایی بیان و ادبیات و عرفی آن، حوزه مخاطبان این تفسیر را گستره بسیار بخشیده است، خوانندگان این تفسیر در هر مرتبه و سویه علمی و دانش آموختگی که قرار داشته باشند بهری و بهره ای از آن می برند.
صفحات :
از صفحه 10 تا 51
مشخصات اثر
علم خدا و اختيار انسان‏
نوع منبع :
پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی
پاسخ تفصیلی:
اين چهار پرسش، از اساسى‏ترين پرسش‏ها درباره اختيار انسان است.
نخست به مسئله «تقدير» خدا و نسبت آن با اختيار انسان مى‏پردازيم.
تقدير داراى دو معنا و دو نوع است:
1. تقدير علمى؛ يعنى، «سنجش و اندازه‏گيرى يا اندازه شناسى» و مقصود اين است كه: بیشتر ...
کلیدواژه‌های اصلی :
جبر و اختیار(کلام)
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 556