جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله مربوط به علم کلام است و نیز مساله‌ی جبر و اختیار. از جمله این که آیا بنده را در انتخاب افعال دارای اختیار تام و کامل است یا خیر؟ و این که از دیدگاه اشعری‌ها و ماتریدی‌ها "کسب" است که ملاک تکلیف و در نتیجه پاداش و کیفر قرار می‌گیرد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مختصری بر مضامین عرفانی مشترک در قرآن، مولوی و ولدنامه

نویسنده:

امیدوار مالملی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

مثنوی , هدایت خلق , مولانا , هدایت الهی , قرآن , سلطان ولد , ولد نامه , مضامین عرفانی , اصطلاحنامه علوم قرآنی , قرآن , مولویه ( از صوفیه)

کلیدواژه‌های فرعی :

امامت , جبر و اختیار , تصوف (صوفیگری) , فنا , اسماء الهی , استغفار , امانت الهی , مراحل سلوک , ظاهر و باطن , امانت , جبر و اختیار(کلام) , صوفیه (فرق کلامی) , ولی (اسماء افعال الهی) , وحی , عالم امر و عالم خلق , بقاء , صفات خدا , قبض و بسط , استغفار , امانت داری , مقتضای حال و مقام , طریقت , اسماء جامع(بین ظاهر و باطن) , اسماء الهی((اخص)، مقابل اسماء ربوبی خاص) , رتبه بقاء(مقابل مراتب فناء) , مقام فناء , وحی , ترک تکلف , پرده و حجاب ,

چکیده :

ولد نامه کتابی است در تفسیر دقایق و معانی عرفانی، اخلاقی، شرح و اخبار و احادیث و تفسیر آیات قرآن همراه با ذکر امثال و بیات، حکم و کنایات، نوادر لغات و ترکیبات و اعلام و احوال مولانا جلال الدین (متوفی 672 هجری)، برهان الدین محقق (638-561 ه.ق)، شمس تبریزی (متولد 582 ه.ق)، صلاح الدین زرکوب (متوفی 657 ه.ق) و دیگران که تصویری درست از زندگی جسمانی و روحانی مولانا و حالات و مقامات مریدان و مصاحبان او را منعکس می کند. این اثر حدود ده هزار بیت است که در سال 690 هجری به وسیله سلطان ولد (ولادت 623 وفات 712 ه.ق) فرزند ارشد مولوی و در بحر خفیف سروده شده است. با عنایت به ابعاد گوناگون مثنوی معنوی و تاثیرپذیری اصول عقاید صوفیان مسلمان، به ویژه مولانا از قرآن کریم، احادیث و اخبار مربوط بدان، و پای بندی مولویه به صحبت و سماع و وجد، در می یابیم که سلطان ولد شاید اولین شاعر صوفی باشد که تحت تعلیمات مولانا توانست روش پدر را در شعر تعلیمی صوفیانه سرمشق خود قرار دهد و نتیجه این که قرآن کریم هدایت کننده انسان ها و مثنوی مولوی راهگشای بسیاری از مشکلات مثنوی ولد نامه است و فهم اسرار کلمات و عبارات پسر جز به وسیله اطلاعات راهگشای پدر، میسر نیست، به طوری که سایه پدر را بر تمامی آثار او می توان احساس کرد. سلطان ولد در احیای طریقت مولویه اهتمام خاص داشت و در طی حیات خویش کوشید تا در تالیف و تصنیف آثارش شیوه پدر را تقلید کند. این مقاله کوشیده است برخی از این تاثیرپذیری ها و جلوه های مشترک را در زمینه اصطلاحات عرفانی معرفی کند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 93 تا 140

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جبر و اختیار در لزومیات ابوالعلاء معری

نویسنده:

سید مهدی مسبوق، حدیثه فرزبود

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

جبر و اختیار(کلام) , جبر ( صفت ) , اختیار انسان , ابوالعلاء معری , لزومیات

کلیدواژه‌های فرعی :

جبریه (مذاهب کلامی) , معتزله (اهل سنت) , اراده الهی , امر بین امرین , تنزیه الهی , عدل الهی , قدرت الهی , سرنوشت انسان , اختیارگرایی , شر , قضاء , نصیحت , مسئولیت پذیری , شیعه امامیه Twelver Shiism (فرق تشیع) , مذهب فاطمی , تولد و مرگ ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

محمد بن یعقوب کلینی , علامه جعفری: محمدتقی جعفری

چکیده :

جبر و اختیار از مناقشه آمیزترین مسایلی است که همواره مورد بحث و جدال فرقه های کلامی بوده و متفکران را به تفکر و اندیشه پیرامون مسایل هستی و زندگی و دین وا داشته است؛ از جمله این متفکران، شاعر و فیلسوف مشهور سده چهارم و پنجم هجری ابو العلاء معری است که افکار و اندیشه های خود را پیرامون مسایل هستی، قضا، قدر و سرنوشت آدمی در دیوان لزومیات که حاصل نزدیک به نیم قرن عزلت شاعر است گرد آورد؛ از آن جا که ویژگی غالب دیوان لزومیات پراکنده گویی و ارائه آراء و نظریات متناقض نما است، گروهی از پژوهشگران او را جبرگرای مطلق معرفی کرده و گروهی او را متحیر و سرگردان دانسته اند. جستار حاضر به بررسی و نقد این داوری ها می پردازد و ابتدا به اختصار مواضع فرق کلامی را با استناد به قدیمی ترین آراء پیشروان آنها بیان کرده، و پس از ارائه آراء پژوهشگران پیرامون جبر و اختیار معری، دیدگاه او را با بررسی لزومیات، مشهورترین اثر منظوم شاعر مورد بررسی و واکاوی قرار می دهد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 153 تا 171

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی ابعاد تأثیرگذاری اندیشه جبرگرایی در شعر عربی

نویسنده:

امیر محمود انوار، جعفر صدری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

جبر , اختیار , جبر و اختیار(کلام) , اختیار , عقیده جبر fatalism , اختیار انسان , شعر عربی , قرآن , عقیده جبر در شعر

کلیدواژه‌های فرعی :

اسفار , مدح ائمه اطهار (ع) , نهج الفصاحه , مرجئه (فرق کلامی) , اشاعره (اهل سنت) , معتزله (اهل سنت) , تفویض , عدل الهی , نجاریه ( جهمیه ) , فرهنگ و ادبیات عرب , عرب جاهلی , ملل و نحل , فرهنگ عرب , حکمت متعالیه , معاد(فلسفه) , کفر , شیعه امامیه Twelver Shiism (فرق تشیع) , شعر عرب جاهلی , امویان , عباسیان , امامان معصوم علیهم السلام , تحول شعر عرب , شیوع زندقه , خار الشیئ ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ملا عبدالرزاق لاهیجی , مرتضی مطهری , علامه مجلسی: محمدباقربن محمدتقی مجلسی , امام خمینی

چکیده :

زیربنای همه جهت گیری های انسان در زندگی عقاید و باورهای اوست. بنابراین، عقیده بالاترین نقش را در زندگی فردی و اجتماعی انسان دارد. در سراسر ادوار، شعر یکی از دو رسانه قدرتمند و اثرگذار در افکار عمومی بوده است که این اثر گفتاری به عنوان یک اثر هنری ماندگار، حائز اهمیت است، چه در عصر جاهلیت و چه در عصر صدر اسلام شعر در همه موارد کاربرد داشته است. شعر عرب از دوره جاهلیت تا پایان اموی ها، سیر خود را به طور یکنواخت طی و بنا به گردش روزگار دچار تغییر و تحول اندکی می شد. لکن با آغاز خلافت عباسی، تحولی چشمگیر در شعر، ادب و حتی فرهنگ عرب پدید آمد که بیشترین مظهر و جلوه گاه این تحول در موضوعات کلامی بود. در این مقاله با مقایسه آراء کلامی: امامیه، اشاعره و معتزله، میزان و ابعاد تاثیرگذاری اندیشه جبرگرایی در شعر عربی مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین بررسی این مساله که شاعرانی چون بشار بن برد، ابوالعتاهیه، حمیری ... که تا حدی توانسته اند با التزام مفاهیم کلامی از مضامین شعری به در آیند اشاره شد و به اشعار ابوالعتاهیه، کمیت که خود از نام آوران بوده و در اشعارشان به اثبات معقتدات کلامی پرداخته اند، اشاره رفته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 7 تا 36

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تبیین استطاعت از منظر متکلمان امامیه تا قرن چهارم

نویسنده:

عین اله خادمی، جعفر رحیمی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

متکلمان امامیه , استطاعت (کلامی) , استطاعت ABILITY TO ACT

کلیدواژه‌های فرعی :

تشیع , ادله قرآنی استطاعت , جبر و اختیار(کلام) , اشاعره (اهل سنت) , معتزله (اهل سنت) , اراده الهی , اهل بیت(ع) , گناه , مکتب حدیثی- قم- مکتب حدیثی قم. , آیه حج , مومن طاق , استطاعت فقهی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

محمد بن یعقوب کلینی , ابن بابویه، محمدبن علی: شیخ صدوق , شیخ مفید: محمد بن محمد بن نعمان‏ , سید مرتضی‏: علی بن حسین بن موسی , فیض کاشانی: ملا محسن فیض کاشانی , احمد بن محمد برقی

چکیده :

معنای لغوی استطاعت قدرت است و به همین معنا در قرآن استعمال شده است. از همان ابتدای نیمه نخست قرن اول هجری از استطاعت سوال می شده و روایتی از حضرت علی (ع) به دست ما رسیده که ایشان به تبیین استطاعت پرداخته اند. در پی گذشت زمان اصطلاح استطاعت کلامی به وجود آمده و طبق گزارش های تاریخی زراره بن اعین از جمله کسانی است که در این مساله دست به تالیف زده است. دو قول اصلی استطاعت مع الفعل و استطاعت قبل از فعل در بین فرق اسلامی طرفدارانی دارد. در درون شیعه نیز هر دو قول طرفدار داشته و دو جریان اصلی را به وجود آورده است. در مکتب حدیثی - کلامی قم، شیخ صدوق طرفدار استطاعت قبل از فعل و ثقه الاسلام کلینی استطاعت مع الفعل را قائل بوده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 77 تا 104

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اندیشه مشیت و اراده الهی و تبیین مدرسه قم از آن

نویسنده:

محمد تقی شاکر، سید محمود موسوی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ساوه: دانشکاه آزاد اسلامی واحد ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

صفات الهی , اراده الهی , خداشناسی

کلیدواژه‌های فرعی :

کتاب بحارالانوار , اهل سنت (مذاهب کلامی) , جبر و اختیار(کلام) , حدوث , خوارج (مذاهب کلامی) , قدم , اشاعره (اهل سنت) , معتزله (اهل سنت) , افعال واجب(حکمت نظری) , صفات ذاتیه ( الهی ) , صفات فعلیه , قرآن , اصول کافی , شیعه امامیه Twelver Shiism (فرق تشیع) , کتاب التوحید , کتاب المحاسن , مشیت حتم الهی , علت تام الهی , کتاب الاعتقادات , فعل غیر خدا ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , محمد بن یعقوب کلینی , شیخ مفید: محمد بن محمد بن نعمان‏ , احمد بن محمد برقی , غلامحسین ابراهیمی دینانی

چکیده :

اسماء و صفات الهی هر یک فصلی از معرفت را به روی جویندگان حقیقت می گشایند. از جمله صفاتی که قرآن و روایات بر آن تاکید و می توان گفت عقل بر آن حکم می کند، صفت اراده است. نوشتار پیش رو به تحلیل داده های نقلی و عقلی در تبیین صفت مشیت و اراده الهی در حوزه شیعه تا پایان مدرسه قم پرداخته است. سعی شده است با چینشی تاریخی تطور سیر دریافت از این مساله در این دوره زمانی نشان داده شود. از این رو نخست بررسی معنای لغوی و قرآنی آن انجام و آنگاه دیدگاه های اهل حدیث، معتزله و اشعری را مرور نموده است و سپس به دیدگاه متکلمین دوره حضور به ویژه هشام بن حکم و محدثین کلامی مکتب قم با محوریت و مقایسه سه کتاب محاسن، کافی و توحید پرداخته است و در نگاهی کلان به این مطلب رهنمون شده است که تنظیم مدار صفت اراده در منظومه کلامی با توجه به پرسشهای جدید، تبیین از چیستی اراده و مشیت را دست خوش دگرگونی و تحول و در رفتار محدثین زمینه ساز گزینش و چینش خاص روایات نموده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 105 تا 136

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نظریه جبر و اختیار در مقارنه آراء آگوستین و اشعری

نویسنده:

محمد رضا ابوئی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ساوه: دانشگاه ازاد اسلامی واحد ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

جبر , آگوستین , نظریه فیض , جبر و اختیار(کلام) , اشعری

کلیدواژه‌های فرعی :

کلیسای کاتولیک , لطف , عهد عتیق , کسب , ظاهرگرایی , فضیلت الهی , فعل اختیاری , اشاعره (اهل سنت) , معتزله (اهل سنت) , اختیار انسان , خلق افعال , قضا و قدر , انجیل , تفتیش عقاید , علم واجب , گناه ذاتی , مذهب کاتولیک (مذاهب مسیحی) , هبوط انسان (آموزه‌ها‌ی دین مسیحیت) , تثلیث مسیحی , عقل گرایی(مقابل تجربه گرایی) , شورای ترنت , اختیار مطلق ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

جعفر سبحانی

چکیده :

در این نوشتار ضمن اینکه مفاهیمی مانند جبر و اختیار، قضا و قدر، گناه نخستین و لطف (فیض) در اصطلاح و کاربرد مسیحی آن و... مورد مطالعه قرار گرفته است، دیدگاه آگوستین قدیس در موضوع جبر و اختیار که مورد اختلاف با دیگر کشیش معاصرش، پلاگیوس بوده، مورد بررسی قرار گرفته است. ما این دیدگاه ها را با ترجمه نامه های آگوستین علیه پلاگیوس و پیروان او به دست آوردیم. در ادامه مباحث، تفکرات ابوالحسن اشعری در جبر و اختیار و تفسیر نظریه کسب توسط وی نگاشته شده است. همچنین دیدگاه مخالفین او یعنی فرقه معتزله و تطبیق دیدگاه های این دو فرقه در کلام اسلامی با دیدگاه آگوستین و پلاگیوس در جبر و اختیار نیز مطرح گردیده است. آگوستین با استفاده از نظریه فیض راه برون رفت از باتلاق جبرگرایی را در کلام مسیحیت کاتولیک گشوده است، همان شیوه ای که ابوالحسن اشعری با تکمیل و تدوین نظریه کسب پیموده تا از اتهام جبرگرایی مصون بماند، هر چند منتقدین ایشان بر این باورند که این نظریه ها نتوانسته این دو متکلم نامور را از اتهام جبرگرایی برهاند. در این مقاله علاوه بر طرح مباحث فوق الذکر به سایر وجوه اشترک یا افتراق این دو اندیشمند موثر در کلام مسیحی و اسلامی به شیوه توصیفی تحلیلی و ابزار کتابخانه ای پرداخته شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 7 تا 30

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

حسن و قبح ذاتی و عقلی در آینه نقد و اثبات کلامی

نویسنده:

هادی وحدانی فر، عبدالحسین خسروپناه

نوع منبع :

مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

09. قواعد کلامی Basic Principles of Kalam , اشاعره (اهل سنت) , حسن و قبح , قاعده حسن و قبح عقلی , حسن و قبح ذاتی , حسن و قبح شرعی , حسن و قبح عقلی , عدلیه (معتزله)

کلیدواژه‌های فرعی :

حکم شرعی , ثواب و عقاب , تکلیف مالایطاق , جبر و اختیار(کلام) , عبادت , پیروان ادیان آسمانی , مدح و ذم , نیک و بد , افعال واجب(حکمت نظری) , قرآن , مشهورات (منطق) , دروغ , بدیهیات اولیه , نفس الامر(اصطلاح وابسته) , بداهت حسن و قبح عقلی , باب معرفت نبی (ص) , کذب ذاتی , تکلیف برای خدا , تغییر حکم شرعی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

شیخ مفید: محمد بن محمد بن نعمان‏ , خواجه نصیرالدین طوسی , علامه حلی , ملا عبدالرزاق لاهیجی , مرتضی مطهری , عبدالله جوادی آملی , جعفر سبحانی , محمدتقی مصباح یزدی , محمدرضا مظفر

چکیده :

از گذشته تاکنون حسن و قبح ذاتی و عقلی به عنوان موضوع و قاعده ای مهم و بنیادین در کلام اسلامی مطرح بوده است. جریان و تاثیر این قاعده در حوزه های عقیدتی، اخلاقی، فقهی و سیاسی موجب شده تا متفکران اسلامی در قالب دو گروه عدلیه و اشاعره، در صدد اثبات و نقد آن برآیند. عدلیه بر«ذاتی» و «عقلی» بودن حسن و قبح برخی افعال و اشاعره بر «الهی» و «شرعی» بودن آنها استدلال نموده اند، عدلیه با تمسک به دلائلی از جمله: بداهت و ذاتی بودن حسن و قبح، اقرار منکرین شرایع آسمانی در مقابل اشاعره مبنی بر تغیر حسن و قبح، محدودیت و تکلیف خداوند و غیره به نقد یکدیگر پرداخته اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی دو دیدگاه را به صورت نقد و اثبات بیان نموده و نظریه «حسن و قبح ذاتی و عقلی» را اثبات می نماید و عمده انحراف اشاعره را ضعف در خداشناسی، تحلیل غلط آیات قرآن، خلط بین مسائل و تعارضات، کنار نهادن عقل سلیم و مسائل سیاسی دانسته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 147 تا 174

مشخصات اثر

ثبت نظر