جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر دارای 16 فصل و 4 پیوست است. هر بخش به مضوعاتی متفاوت می پردازد. برای مثال در فصل اول بحث های مقدماتی در معنای علم و عقل و تعارض عقل و نصوص دینی؛ در فصل دوم فطری بودن معرفت خدای تعالی در آیات قرآن کریم؛ در فصل چهارم به مباحثی در ارتباط با تذکر و یادآوری معرفت فطری در آیات قرآن و روایات و موضوعاتی دیگر در فصولی دیگر. در آخر کتاب چهار پیوست درباره عقل و علم در علوم بشری و الهی و وضع الفلظ به حقایق خارجی و اسماء و صفات الهی و نیز معیار اندیشه ها برای تکمیل و تبیین مباحث مولف بزرگوار افزوده شده است.

کتاب «عقیدة المسلم» نوشته محمد غزالی، شامل بحث هایى ساده درباره اعتقادات اسلامى است که در سایه نصوص قرآنى و روایى و بر طبق اصول علمى بررسى شده است. فرق این کتاب با کتاب هاى فیلسوفان و متکلمان در این است که این کتاب عقل و دل را مورد خطاب قرار داده و احساس و اندیشه را به حرکت فرا مى خواند. واکنش هاى روانى را همگام با توانایى هاى عقلى بیدار کرده است و نتیجه آن کارى جدّى در زمینه تربیت روانى، اجتماعى و سیاسى است. نویسنده تلاش کرده است صعوبت تفکّر عقلى را با پرتوى از احساس زنده کم کند. او در این راه چندان خود را به رنج نیفکنده است و تنها با روى کرد به نصوص قرآنى و روایى آن را سامان داده است و برخلاف کتاب هاى کلامى متداول که گاه به ندرت مى توان آیه اى یا حدیثى در آن ها یافت، این کتاب سرشار از استدلال به نصوص دینى است. پاره اى از عناوین کتاب عبارتند از: حقیقت نخستین، یگانگى مطلق، کمال برتر، قضا و قدر، عمل زیربناى ایمان، گناه و توبه، اخبار غیبى و جاودانگى.

الإشاره إلی مذهب أهل الحق، تأليف أبى‌اسحاق شيرازى(متوفی 476ق)، كتابى است بسيار مختصر و موجز درباره‌ى پاره‌اى از مسائل كلامى؛ چون توحيد و صفات الهى و نبوت پيامبر اسلام و ترتيب افضليت صحابه، كه در قرن پنجم به زبان عربى نوشته است. تحقيق كتاب توسط محمد سيد جليند از اساتید فلسفه اسلامی مصر صورت گرفته است. در اين كتاب بسيار تمسك به مذهب اشعرى نموده و در قضاياى اختلافى بين خودش و مذهب قدريه از ابى الحسن اشعرى يارى جسته است. مؤلف مى‌گويد، چون قومى را مى‌ديدم كه علم را به خود نسبت مى‌دهند، حال آن كه جاهلاند و نمى‌دانند كه چه گروهى بر اين عقيده هستند، و همچنين چيزهايى را به اهل حق نسبت مى‌دهند كه شايسته اهل حق نيست و با اين كار مى‌خواهند قلوب عامه را از حق منحرف سازند و آنها را مورد لعن و تكفير قرار دهند، لذا دوست داشتم به بطلان آنچه به اهل حق نسبت مى‌دهند، اشاره كنم، شروع به تألیف اين كتاب نمودم با اين كه به تقصير و كوتاهى خويش در رساندن حق مطلب معترفم. كتاب با ترجمه‌اى درباره مؤلف شروع گشته كه در آن به ذكر مذهب مؤلف كه بين اشعرى و شافعى است پرداخته و سپس از علم و ورع وى سخن گفته و همچنين از اهم تأليفات او طى 18 مورد نام برده است. بعد از آن در دو صفحه، نسخه خطى اين كتاب به تصوير كشيده شده است. سپس متن اصلى كتاب با مطلبى تحت عنوان اول الواجبات كه مربوط به معرفت به الله عزوجل مى‌باشد، آغاز گرديده است، سپس از حدوث عالم، صفت وحدانيت، صفت قديم و ساير صفات الهى؛ چون علم، قدرت، إراده، سمع، بصر، أزليت، حيات و كلام الهى سخن گفته است. در قسمتى از كتاب، علاقه صفات الهى با ذات خدا را متذكر شده است. سخنى از صفت "استواء" خدا بر عرش گفته و در آن بيان داشته كه مثلا "ثم استوى على العرش" به اين معنا نيست كه خدا ملاصقه يا استقرار بر عرش همچون اجسام دارد، بلكه بلند مرتبه بودن و علو الهى را مى‌رساند، سپس در نبوت پيامبر و ترتيب صحابه در فضل و برترى سخن گفته، كه افضل الناس بعد رسول‌الله، ابوبكر سپس عمر و سپس عثمان و آنگاه على است و اقدم در خلافت بايد مقدم در فضيلت باشد، زيرا كه تقديم مفضول بر فاضل محال است. در پايان فهرست محتويات سه كتاب ذكر شده است.