جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهشگر در این مقال بر این باور است که سرشت انسان همواره میل به اعمال نیک و پسندیده دارد، لذا شناخت صحیح حقیقت وجودی انسان باعث می‌شود تا شهروند رفتار و اعمال خود را به گونه‌ای تنظیم کند که با سرشت پاک او سازگار باشد و موجب سعادت و نیک‌بختی او شود. از آنجایی که اخلاق از ضروری‌ترین نیازهای جامعه انسانی است و بسیاری از مشکلات فردی و اجتماعی ریشه اخلاقی دارد، می‌توان اصلاح اخلاق را زیربنای اصلاح جامعه دانست.

سرنوشت بسیاری از مباحث اختلافی فلسفه اخلاق به این مساله گره خورده است که حقیقت گزاره های اخلاقی چیست؟ در این باره دو نظریه عمده وجود دارد؛ عده ای اصول کلی اخلاق را حکایت گر از عالم خارج می دانند و گروهی منکر این حکایت گری اند. مناقشه این دو گروه امروزه نیز ادامه دارد. به نظر نگارندگان این مقاله، گره بحث در این مناقشه مبنایی با مباحث انسان شناسی باز می شود.معتقدان به حکایت گری گزاره های اخلاقی دو راه بیش ندارند: یا باید نشان دهند که بدون طرح عناصر غیر حکایت گر نیز می توان مسائل مرتبط با اخلاق را حل وفصل کرد یا دست کم نشان دهند که عناصر غیر حکایت گر در اصول کلی اخلاق جایگاهی ندارد. بنابراین، برای قضاوت درست میان این دو گروه، باید از دو امر بحث کرد: «ضرورت وجود ادراک اعتباری» و «ملاک اعتبار».گروه مقابل، در پرتو تبیین افعال اختیاری انسان اثبات می کنند که هر دو راه مسدود است؛ اولا، بدون اعتقاد به ادراکات اعتباری نمی توان افعال انسان را تبیین کرد، ثانیا، گزاره های اخلاقی ـ به ویژه اصول کلی اخلاق ـ از ملاک اعتبار برخوردارند و بنابراین، اعتباری و غیرحکایت گرند.

هدف این پایان نامه تبیین مبانی انسان شناسی از دیدگاه استاد مطهری و نیز استخراج اصول و روش های تربیت اخلاقی مرتبط با آن مبانی درحوزه تربیت اخلاقی می باشد. اهمیت این موضوع، به جهت ارتباط عمیق میان آراء استاد مطهری در زمینه انسان شناسی از یک سو و مباحث اخلاقی از دیدگاه وی از سوی دیگر و نیز لزوم تبیین این ارتباط، جهت اشراف افزون تر به آرای وی در این زمینه می باشد. پرسش‏هایی که در این پژوهش مطرح است، عبارتند از؛1) مهمترین مبانی انسانشناسی استاد مطهری کدامند؟ 2) اصول تربیت اخلاقی از دیدگاه استادمطهری کدامند؟3) روشهای تربیت اخلاقی از دیدگاه استادمطهری کدامند؟یافته های پژوهش: در پاسخ به سوال اول پژوهشگر، با نگرشی منطقی به دو مبحث اساسی «ماهیت»و «کمال» انسان پرداخته و ارتباط هر یک را با اخلاق و تربیت اخلاقی تبیین نموده و از این میان مبانی انسان شناختی استاد مطهری در باب اخلاق را استخراج کرده است. اساس اعتقاد استاد مطهری در مورد ماهیت انسان در پذیرش«اصالت روح»ومبانی انسان شناسی مرتبط با آن از قرار ذیل است؛ 1)انسان دارای روحی مقدس و منسوب به خداوند است. 2)به علت انتساب روح انسان به خدا، انسان از نوعی شرافت و کرامت برخوردار است. توجه استاد به نقش و مسئولیت انسان در نائل شدن به ماهیت واقعی خویش اساس مبنای انسانشناختی دیگری را شکل می دهد که از قرار ذیل است: 3)انسان فی النفسه موجودی ماهیت ساز و ماهیت پذیر است.پذیرش ماهیت روحانی انسان ازجانب استاد به مبحث ویژگیهای ماهوی انسان می کشاند که پژوهشگر برخی از مهمترین ویژگیهای ماهوی انسان از قبیل فطرت، دوسوگرایی، آگاهی، اراده و اختیار، آزادی و استعداد تکلیف پذیری انسان را مورد بررسی قرار داده و به برخی مهمترین مبانی انسان شناختی استاد مطهری در حوزه تربیت اخلاقی از قرار ذیل اشاره نموده است: 1)ارزشهای انسانی به صورت استعداد در وجود انسان نهفته است. 2)یکی از گرایشهای اصلی و فطری انسان، گرایش به اخلاق است. 3)گرایش اخلاقی انسان، منطبق بر گرایش دینی و براساس پرستش است. 4)بین گرایشهای مادی و معنوی انسان، تضاد و تعارض وجود دارد. 5)ریشه تمام تنازعات دربین انسان ها، در جدال و تضاد درونی است. 6)انسان فطرتا موجودی خودآگاه است. 7)خودآگاهی انسان ارتباطی عمیق با خداشناسی دارد. 8)تمایز آگاهی انسان با دیگر موجودات، در برخورداری انسان از نیرویی به نام عقل است. 9)انسان قادر است با بهره مندی از دو نیروی اراده و اختیار در جدال درونی به پیروزی رسیده و به خود سازی اخلاقی بپردازد.10) آزادی انسان، لازمه رسیدن وی به کمالات اخلاقی خویش است. 11)آزادی معنوی یعنی آزادی انسان از من سفلی بالاترین نوع آزادی و مختص انسان است. 12) انسان برحسب آفرینش هدفمندی که دارد موجودی مکلف و مسئول آفریده شده است.13)تکالیف انسان در دو ناحیه فطرت و شریعت، هماهنگ و مکمل است.مهمترین مبانی انسان شناختی استاد مطهری، که از بررسی موضوع کمال انسان، قابل استخراج می باشد، از قرار ذیل است: 1) کمال در انسان امری اکتسابی و بسیار دشوار است.2) نائل شدن انسان به کمال خویش ، مستلزم رسیدن به ارزشهای انسانی است که به طور فطری در وجود وی نهفته است. 3) کمال انسان به رشد هماهنگ و متعادل تمامی ارزشهای انسانی وابسته است. در پاسخ به سوال دوم، یازده اصل در حوزه تربیت اخلاقی استخراج شده است که عناوین آن از قرار ذیل است: اصل پاسداشت شرافت و کرامت انسانی، اصل انسانیت گرایی، اصل انطباق تربیت اخلاقی با فطرت، اصل توجه به تعادل در رشد ارزشها، اصل کمال جویی، اصل مسئولیت، اصل مقابله با شداید و سختی ها در تربیت اخلاقی، اصل ترک منیت(مبارزه با خودی)، اصل آزادی، اصل همسویی تربیت اخلاقی با تربیت دینی و اصل تربیت اخلاقی آگاهانه. در پاسخ به سوال سوم، عناوین سیزده روش تربیت اخلاقی از دیدگاه مطهری عبارتند از: تقویت اراده، عبادت و پرستش، محبت وخشونت، علم آموزی، مراقبه و محاسبه، محبت وارادت اولیا، ازدواج، جهاد، کار، هجرت، زهد، تقوا وتوبه. این پژوهش از نوع تحقیقات بنیادی- نظری است. روش تحقیق به کار گرفته شده دراین پژوهش روش توصیفی- تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات نیز به شیوه کتابخانه ای واستفاده از فیش بوده است. روش تجزیه وتحلیل اطلاعات نیز روش تحلیل محتواست.

امنیت یکی از مقولات برجسته نظریه‌پردازی معاصر ذیل عنوان «قدرت و امنیت نرم» مطرح است. این رساله با پرسش اصلی «آموزه‌های امیرالمومنین (ع) چه چشم‌انداز توصیفی و تحلیلی از امنیت دارد؟» با روش تحلیل محتوا، به نظریه امنیت جامع‌‌نگر می‌پردازد تا نظریه‌های گوناگون درباره ابعاد، مولفه‌ها و شاخصه‌های امنیت را، متناظر با فرآیند پیشرفت، تفکیک و بازتحلیل نماید. مبتنی بر این تناظر، نظر به دو بعد فردی و اجتماعی فرآیند تغییر و پیشرفت می‌توان دریافت که آموزه‌های علوی در دو سطح امنیت فردی و اجتماعی با محوریت انسان‌شناختی آن به مسئله توجه نموده است. این رساله نشان داده است که امنیت مبتنی بر آموزه‌های علوی دارای سه سطح امنیت هستی-شناخت، امنیت فردی(امنیت روان‌شناخت ‌ـ‌ انسان‌شناخت) و امنیت جامعه‌شناخت می‌باشد. بر همین اساس مباحث این رساله در چهار فصل به سامان آمده است: فصل اول مفهوم‌شناسی؛ فصل دوم امنیت هستی‌شناخت؛ فصل سوم امنیت انسان‌شناخت ـ روان‌شناخت؛ فصل چهارم امنیت جامعه-شناختی

چکیده ندارد.

این پایان نامه با بررسی انسان شناسی های گوناگون آغاز میشود سپس به انسان شناسی قرآنی روی می آورد، در فصل 4 به برسی چهار ساحت ادراکات ، تمایلات ، تصمیمات و اقدامات انسان در قرآن توجه دارد و در آخر هر حوزه را از لحاظ هدف ، محتوی و روش بررسی میکند

حایریبا دقت در اساس هستی و زیست انسان نظریه حکومت خود را بر این اساس مطرح ساخته که تعیین مکان زیس مساله شخصی بوده ودر سطحگسترده جامعهدر قالب مشاعتلقی می شودوهمین مشاعیت استکه باعث شکل گیری نهادی به نام کشور با محدوده سیاسی و جغرافیایی می شود. انسان در این محدوده، در چارچوباصل مالکیت که ودیعه الهی است حق هرگونه تصرف را خواهد داشت. این تصرف گاه به اصالت و گاه به نیابت انجام می شود. درمورد نیابت ، اشخاص از طرف صاحبان اصلی، به شکلامانت و وکالتحق حاکمیت را اعمال می کنندو البته پاسخگوی اقدامات خود نیز خواهند بود و مالکین و صاحبان اصلی حق هر موقع اراده کنند می توانندنایب یا نایبان را عزل نمایند. بنابراین مطابق نظر حایری، حکومت اصالتا در حوزه اختیارمردم است و ایشان بر اساس تدبیر عاقلانه خود به تنظیم وتنسیق آن می پردازند.

سید احمد فردید نخستین اندیشمند ایرانی است که با تفکر مارتین هایدگر، متفکر بزرگ دوران ما، عمیقاً آشنایی یافت و کوشید مفاهیم، دیدگاه‌ها و بصیرت‌های اساسی تفکر وی را به جامعه ایرانی معرفی کند و از این رهگذر بر فرهنگ و فضای فکری جامعه ما تأثیری ژرف به جای گذاشت. با این وصف، در جامعه ما چالش‌ها و منازعات نظری بسیار فراوانی حول و حوش شخصیت فردید و نحوه ارزش گذاری تفکر او وجود دارد. دامنه این منازعات از تفسیر‌های ژورنالیستی در مورد اندیشه‌های فردید تا تفسیر‌های فلسفی و تحلیلی گسترده است. عده ای او را سر آغاز آشنایی با اندیشه‌های فلسفه قاره ای بویژه فیلسوف آلمانی مارتین هایدگر می‌دانند و خدمات او را حوزه زبان شناسی و ترجمه آثار اندیشمندان مغرب زمین ارج می‌نهند. برخی اورا فیلسوف انقلابی و نظریه‌پرداز انقلاب اسلامی ایران می‌دانند و اندیشه‌های او را در راستای مبارزه با سرما یه داری و تمدن غرب ایدئولوژیک می‌خوانند. برخی دیگر ابعاد یوتوپیایی و آخرالزمانی گفتار فردید را برجسته می‌کنند و او را پیام آور فروپاشی جهان امپریالیسم و برون آمدن جهان تحت سلطه و استعمار از عسرت و ظلمت می‌دانند. و در نهایت گروهی نیز او را پریشان گو و پریشان اندیشی می‌پندارند که با مشتی کلمات و عبارات مغلق و تفسیر‌های بی ریشه از هایدگر زمینه‌های فکری خشونت و تلقی‌های فاشیستی از دین و حکومت را فراهم می‌آورد.فردید نزدیک به نیم قرن خواندن و فکر کردن و درس دادن خود را هایدگری یعنی پیرو «طریقت» هایدگر می‌دانست. در مورد فیلسوف آلمانی شاید نتوان از کلمه «فلسفه» هایدگر سود جست. جهت آن است که تفکر هایدگر چونان نظامی منسجم نیست که یک بار به وجود آمده و بر محور اصولی مشخصی بسط یافته و به نهایت خود رسیده باشد. لذا نقادان تفکر هایدگر در غرب از فلسفه هایدگر سخن نمی‌گویند بلکه همه جا از «طریقت» یا طریقت‌های هایدگر می‌گویند. مثلاً تحقیق پربهای هانس جورج گادامر، شاگرد، همکار نزدیک و دوست وفادار فیلسوف عنوان «طریقت‌های هایدگر» را دارد. در میان نقادان، سخن از آن است که برخی آثار منتشر نشده فیلسوف وجود دارد که انتشار و سپس آگاهی بدان‌ها گردش مجددی را برای اهل نظر نسبت به شناخت هایدگر همراه خواهد داشت.باری فردید خود را هایدگری می‌دانست. اما در معرفی این چهره پرآوازه فلسفه نوین آلمان، لااقل در حد آشنایی با نام وی یا ایجاد شوق و میل در سر کردن به عالم هایدگری و نیز قلب تفکر وی نقش اول را ایفا کرده است.اما فردید، قبل از پرداختن به اندیشه‌های متافیزیک غربی، خاصه فلسفه‌های معاصر و مدرن، با فلسفه اسلامی آشنایی داشته و با مفاهیم الهیات اسلامی / شیعی / عرفانی علقه‌هایی پیدا کرده بود. او بعداً و تا پایان زندگی‌اش این علقه‌ها را در بسط افکارش حفظ کرد و مفاهیم فرهنگ اسلامی را در آموخته‌هایش از فلسفه ی مدرن غربی دخالت می‌داد

چکیده:در واکاوی اندیشه‌های سیاسى متفکران و دانشمندان مسلمانو نحوهاستفاده از منابع درون دینى براى امکان زیست بهتر جامعه معاصر خویش به تعارضاتی می‌رسیم که با رویه وحدت در اسلام همخوانی ندارد. یکی از راه‌های شناخت وجوه اختلاف در آثار این دانشمندان بررسی عوامل زیربنایی و بنیادین در تولید آن اندیشه‌هاست .اندیشه‌های سیاسی، با تأثیرپذیری از گفتمان حاکم بر دانشمندان آن ونیز از معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی است که بر اساس آن احکام خود را در مورد جامعه و سیاست بیان می‌کند؛ ازاین‌رو شناخت اندیشه سیاسی مسلمانان برای رسیدن به وجوه اختلاف آن‌ها نیز منوط به شناخت بنیادهای تعارض بخش در اندیشه آن‌هاو نیز فهم مبانی معرفت‌شناسیو انسان‌شناسی آنان است؛ تا از این رهگذر چگونگی بیان اندیشه‌های سیاسی با وجوهی متفاوت در آراء آن‌ها روشن شود . لذا در این پژوهش ابتدا گفتمان‌هایی که بر اندیشمندان موردمطالعه تأثیر گذاشته‌اند با عنوان بنیادهای تأثیرگذار بر اندیشه متفکران بررسی می‌شود و در ادامه از رهگذر معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی به وجوه اختلاف در آراء سیاسی آن‌ها می‌پردازیم . در انسان‌شناسی شناخت طبع انسان ازلحاظ این‌که سمت‌وسوی آن به‌سوی خوبی‌ها یا بدی‌هاست، تبیین سلسله‌مراتب انسان‌ها در جامعه و تأکید بر طبع مدنی آن‌ها، و در معرفت‌شناسی بررسی کفایت یا عدم‌کفایت عقل برای کشف قوانین زندگی بشر در نظر متفکران ، ما را به شناخت وجوه اختلاف آراء سیاسی اندیشمندان رهنمون می‌شود.در پژوهش حاضر، هدف ما بررسى وجوه اختلاف در آراء و افکار اندیشمندان مسلمان (غزالی،ملاصدرا،خواجه نظام الملک و ابن‌سینا) است.پرسش اساسى پژوهش این خواهد بود که بنیادهای ایجاد تعارض در اندیشه متفکران مسلمان چیست؟و وجوه اختلاف در آراء سیاسی متفکران موردنظرناشی از چه عواملی است فرضیه پژوهش این است که طبق بررسی‌های به‌عمل‌آمده چهار عامل یا گفتماناساسی ۱-خلافت ۲-امامت ۳-سنت ملک‌داری ایرانی و۴-فلسفه یونان باعث ایجاد اختلاف در آراء سیاسی اندیشمندان مسلمان شده است کهدر این پژوهش موردبررسی قرار می‌دهیم و در ادامه با بررسی موردی اندیشمندانموردنظر به قیاس اختلافات در اندیشه آن‌ها می‌پردازیم. روش‌ انجام‌ کار،از‌ نوع‌ کتابخانه‌ای است که ضـمن جـمع‌آوری داده‌ها‌ و اطلاعات‌ لازم به تجزیه‌وتحلیل‌ آن‌ها‌ می‌پردازد. کلیدواژه: اندیشه سیاسی ،خلافت،امامت،سنت ملک‌داری ایران،فلسفه یونان ،انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی

در بیــنش قرآنــی، انســان گــل سرســبد آفــرینش اســت و حقیقــت انســان را، روح جاودانــه او تشـکیل مـی‌دهـد امـا از خـدا نشـأت گرفتـه و بـه سـوی او بـاز مـی‌گـردد. در این بیـنش، انسـان هویت "از اویی" و "بسوی اویی" دارد و زندگی واقعی و اصلی او در سرای آخرت است. علــوم انســانی نیــز گســتره وســیعی دارد و تمــامی علــومی کــه بــا کلیــت وجــودی و عقــل و روح و روان انســان ســروکــار دارد از قبیــل: الهیــات، معــارف، علــوم قــرآن و حــدیث، تــاریخ، روانشناسـی، جامعـه‌شناسـی، علـوم اجتمـاعی، علـوم تـر بیتـی، اخـلاق، حقـوق، علـوم سیاسـی، ادبیــات، زبانهــای خــارجی، و...، را شــامل مــی‌شــود. اهــم مبــانی علــوم انســانی از منظــر دیــن عبارتنـد از: خـدا محـوری، آخـرت‌گرایـی، عـدالت‌پیشـگی، انسـان دوسـتی، احتـرام بـه حقـوق دیگــران، اهتمــام بــه امــور دیگران، رعایــت حقــوق زن و خــانواده، حرمــت جــان مــال و آبــروی دیگــران، پرهیــز از ظلــم و ســتم و گنــاه و شــهوت‌پرســتی، همجنس‌گرایــی، و... روش مــا در ایــن پــژوهش کتابخانــه‌ای و تجزیــه و تحلیــل داده‌هــای مطالعــاتی اســت . از آنجــا کــه علــوم انســانی رایــج، بــه طـــور عمــده برگرفتــه از اندیشــه‌ی غربـــی اســت ضــرورت دارد علـــوم انســانی دینــی (اســلامی) تهیــه و تــدوین گردد. مقالــه پــیش رو تلاشـی اســت در تبیــین چنــین رویکردی به علوم انسانی .