آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهمسئله شرور از جمله قدیمی ترین و جدی ترین مسائلی است که همواره مورد توجه فلاسفه و متکلمان در همه ی اعصار بوده است . پرسش اساسی در باب مسئله شرور این است که اساسا چرا شرور وجود دارند و علت وجودی آنها چیست؟ دین مداران در این مسئله با چالش جدی تری مواجه اند و آن چالش از تعارض میان وجود خداوند به عنوان موجودی عالم و قادر با وجود شرور ناشی می شود . این مسئله چنین رخ می نماید که اگر خدایی قادر وعالم و خیرخواه در عالم وجود دارد ، چگونه شرور در عالم وجود دارند و وجود چنین آلام و رنجهایی با وجود خدایی خیرخواه و قادر و عالم متعارض است . یکی از تأثیرگذارترین اندیشمندان مسیحی در این زمینه آگوستین است . او می کوشد به فهمی درست از خیر و شر دست یابد . ثنویت مورد قبول مانویان را رد می کند و در می یابد که ثنویت موجود در اندیشه ایشان نمی تواند تبیین معقولی برای توجیه شرور باشد . وی می پذیرد که ماهیت متغیر ماده و فساد آن در راستای هماهنگی معناداری در ایجاد جهان سرشار از کمال است. فهم وی از مسئله شر ، او را به این باور می رساند که، شر فقدان و عدم است . وی با عدمی دانستن شر و نسبیت آن در قالبی فلسفی – الهیاتی به تبیین جامعی از شرور دست می یابد . از میان متفکران مسلمان ، امام محمد غزالی به طرزی بدیع به تبیین مسئله شرور پرداخته است ، تا جایی که بسیاری برآنند که حکمای بعد از وی یا سخنان او را تکرار کرده اند و یا آنها را تکمیل نموده اند . غزالی با تأکید بر نظام احسن عالم و جریان حکمت و اراده الهی در امور عالم ، وجود شرور را لازمه نظام جهان می داند و وجود شرور را معلول علم عنایی خداوند می شمارد . تأثیر آراء وی در باب بهترین جهان ممکن را می توان در اندیشه های فلاسفه غرب از جمله لایب نیتس مشاهده کرد . آگوستین و غزالی برای تبیین مسئله شر به مبانی دینی روی آورده و در اندیشه های ایشان یک تلفیق فلسفی – الهیاتی جامع به چشم می خورد . این امر آرای ایشان را از جهات بسیاری همگون می سازد. در بررسی مقایسه ای میان آراء این دو متکلم به مبانی مشترکی چون نسبی بودن شرور، آمیختگی و ملازمه خیر و شر، انواع شرور و غیره برمی خوریم . تفاوت سنت فکری آگوستین و غزالی ، نیز به تفاوت ها و تعارض هایی در اندیشه های ایشان انجامیده است. از جمله در تبیین جهان شناختی شرور از دیدگاه ایشان تفاوت ها ی واضحی دیده می شود . عمده تعارض آراء ایشان در قالب نظریه عدل الهی رخ می نماید. در این رساله با بررسی آراء ایشان به نکات اشتراک و افتراق آراء ایشان خواهیم پرداخت . واژگان کلیدی : مسئله شرور، آگوستین ،غزالی ،نظریه عدل الهی ، نظام احسن

قدیس آگوستین(354-430 م) از بزرگان الهیات مسیحی در غرب و ملاصدرا(1571-1641 م) از متفکران فلسفه‌ی اسلامی در شرق، گرچه در دو زمینه‌ی فکری مختلف اندیشیده و به تعاریف مختلفی از عقلانیت دست یافته‌اند، اما هر دو درمقام تعیین مصداق،عقلانیت را اصطلاحی جامع با کاربردی تشکیکی دانسته‌اند که در سطوح مختلفی از یقین، تأمین‌کننده‌ی اعتبار علوم کاربردی، نظری و مکاشفه‌ای است. طی این مقاله به بررسی تعاریف مختلف آگوستین و ملاصدرا از عقلانیت پرداخته و ضمناً نشان خواهیم داد سه محور مشترک در تبیین این دو اندیشمند از عقلانیت بشری عبارت‌اند از: «دوسویه‌دانستن فرآیند ادراک»، «تبیین فرآیند ادراک بر مبنای مشاهده» و «تشکیکی‌بودن معنای تعقل». البته برخلاف آگوستین که نقشی بنیادین و جهت‌دهنده برای اراده و عشق در فرآیند تعقل قائل می‌شود، ملاصدرا اولاً حرفی از عشق به‌میان نمی‌آورد، ثانیاً اراده را نیز تابعی از تعقل و فرع بر آن می‌داند.

هدف رساله حاضر آن است تا نشان دهد در بررسی تطبیقی رابطه دین و اخلاق میان فلسفه ی مسیحی آگوستین و فلسفه ی اسلامی غزالی، با توجه به نقطه تمایز اصلی آنها، آگوستین به عنوان فیلسوفی نو افلاطونی در ملاک تعیین ارزش اخلاقی فعل اختیاری انسان می پندارد که عقل آن را در وصول به سعادت نهایی انسان تشخیص می دهد و از طرفی تحت تاثیر آموزه های مسیحی، باور به گناه فطری و اندیشه ی نجات را اقتباس می کند که خود دلیلی بر اراده انسان است ولی به مسیحیت وفادار مانده و ملاک حسن و قبح را اطاعت از فرامین الاهی دانسته و قائل به حسن و قبح شرعی است و غزالی نیز به عنوان اندیشمندی اشعری مسلک، ملاک حسن و قبح فعل اختیاری انسان را مطابقت آن با فرامین الهی می شمارد و قائل به حسن و قبح شرعی است و از آنجا که جبر گرایی فاتالیستی و باور به خداوند به عنوان حقیقت محض مهمترین مبانی وجود شناختی تفکر اخلاقی این دو اندیشمند است، می توان در مورد آنها به نتیجه یکسان رسید و هر دو فیلسوف را از زمره ی قائلین حسن و قبح شرعی به شمار آورد.

یکی از عناصر اصلی حکمت اشراق اتکا به شهود و اشراق است که در نظریات شیخ اشراق به صورت چشم گیری یافت می شود نظریاتی که رسیدن به نورالانوار را هدف خود قرار داده اند ونیل به سوی این هدف را سیر میکند .و در برطرف کردن عواملی که او را از این هدف باز میدارد ، می کوشد و معتفد است هرچه نفس تجردش بیشتر باشد و در ظلمت کمتر گرفتار شود می تواند خودرا متصل به خداوند کند واز فیض انوار او غنی گردد. دانشمند فیلسوف دیگری که در این نظریه با شیخ اشراق همراه است و در اکثر نظرات او با وی اشترک نظر دارد آگوستین قدیس فیلسوف گرانقدر یونانی است که پس از گذشتن از فراز ونشیبهای طولانی در طول زندگی خود بالاخره باتابیدن نور حق به نفسش، راه خود را پیدا میکند وبه سمت خداوند می رود او فلسفه خودرا فلسفه ای اشراقی می داند زیرا تنها عامل سعادت و خوشبختی موجودات عالم را همان اتصال به منشاء هستی که سهروردی نیز در فلسفه خود از آن به نورالانوار یاد میکند می داند. آگوستین ایمان اشراقی خودرا مدیون خداوند است و معتقد است تا ایمان نباشد عقل نمی تواند تصمیمی بگیرد . و نیز حصول ایمان را هم در گرو رسیدن به حق تعالی می داند.در این پایان نامه به بررسی نظرات این دو فیلسوف بزرگ در باب اشراق می پردازیم وبعد از بررسی نظریات، بر آنیم ، دریابیم که این دو فیلسوف گرانقدر از آراء یکدیگر تاثیر پذیر بوده اند یا نه ؟

ترجمه ماشینی: در جای خود یک خوانش پدیدارشناسانه اصیل از آگوستین است که درگیری او با مفاهیم هویت در اعترافات را در نظر می گیرد. با استفاده از تجربه آگوستینی اعتراف، ژان لوک ماریون مدلی از خودبودن ایجاد می کند که این تجربه را در پرتو کل مجموعه آگوستینی بررسی می کند. در این راستا، ماریون با تحلیل‌های مدرن و پست مدرن قابل‌توجهی از «تجربه‌ای‌ترین» آثار آگوستین، از جمله تفسیرهای انتقادی ژاک دریدا، مارتین هایدگر و لودویگ ویتگنشتاین درگیر می‌شود. ماریون در نهایت به این نتیجه می‌رسد که آگوستین در بررسی افراط در خود و فراتر از خود، و در استفاده از این تغییر خود برای خود، به عنوان نیروی محرکه‌ای برای روابط خلاق با خدا، جهان و دیگران، بر پست مدرنیته پیشی گرفته است. این خوانش پیوندهای قابل توجهی را بین گزارش‌های خودبودن در زمینه‌های فلسفه معاصر، مطالعات ادبی و مسیحیت اولیه آگوستین برقرار می‌کند.

مشخص ساختن کارکردهای عقل و ایمان در ارتباط با معارف و باور های بشر، از چالش برانگیز ترین مسائل پیش روی اندیشمندان در طول تاریخ بوده و همچنان از مسائل اساسی در حوزه فلسفه دین و کلام جدید است. یکی از مهمترین حوزه های مواجهه و رویارویی این دو عنصر با یکدیگر مربوط به مسئله سنجش عقلانی متعلقات ایمان است. برخی از اساسی ترین پرسش های مربوط به این حوزه عبارت است از این که عقلانیت بشری یا معرفت عقلانی به چه معنا است و محدوده عملکرد آن کدام است؟نسبت هر یک از عناصر عقل و ایمان، با معارف بشری چیست؟آیا اعتقاد ما به گزاره های دینی که متعلق ایمانند، داخل در حوزه فعالیت عقل خواهد بود و آیا می توان برای عقل نقشی در موجه ساختن و سنجشِ صدقِ ایمان دینی قائل شد؟قدیس آگوستین(354-430م) که در زمره آباء کلیسا در غرب به حساب می آید و ملاصدرا(1571-1641م) که از بزرگان جریان فلسفه اسلامی در شرق است، هر دو از جمله افرادی هستند که عمیقاً به این مسئله توجه داشته و برای یافتن پاسخ مناسب در تبیین رابطه عقل و ایمان کوشیده اند.در پژوهش حاضر این مسائل را در اندیشه این دو متفکر پیگیری خواهیم کرد.

مرگ از مسائل مشترک همه‌ی انسان‌ها است. بررسی تطبیقی این مسأله از دیدگاه آگوستین و ملاصدرا، گامی مؤثر در راستای فهم ما از مرگ‌اندیشی است. آگوستین با توجه به آموزه‌های مسیحی، به ویژه تعالیم پولس، مرگ را بر مبنای گناه نخستین و دیگر گناهان، تبیین کرده حتی گناه را علت مرگ می‌داند. به دیدة او آفرینش انسان به‌گونه‌ای بود که اگر گناه نمی‌کرد از زندگی جاودان برخوردار می‌شد؛ اما با آن گناه نخستینِ آدم و حوا، چون نطفه‌ی نسل بشر نیز در آنان وجود داشت، مجازات مرگ به گونه‌ای عادلانه همه را در برگرفت. اما ملاصدرا تأثیر گناه نخستین را نمی‌پذیرد، هرچند با آگوستین هم‌عقیده است که گناهان ارادی انسان می‌تواند باعث مرگ نفس شود. علاوه بر این ملاصدرا با توجه به نظریه حرکت و تحول جوهری، مرگ طبیعی را نیز مرحله‌ای از کمال وجودی انسان می‌داند. و اما این دو، به رغم اختلافات، بر ویژگی‌های مشترک مرگ طبیعی مانند ضروری بودن، همگانی بودن و لطف بودن، تأکید دارند. همچنین بر مرگ ارادی به معنی تزکیه‌ی نفس و ریشه‌کن کردن هواهای نفسانی و قطع تعلق نفس از بدن به اراده‌ی سالک و جلوه‌های آن تصریح دارند. آنها مرگ را هم آغاز یک زندگی نو و هم وسیله‌ی وصال به محبوب ازلی می‌دانند.

در این نوشته کوشیده ایم با رویکردی تطبیقی، به بررسی مرگ و ارتباط آن با گناه از دیدگاه آگوستین و ملاصدرا بپردازیم. بررسی دیدگاه های این دو اندیشمند، نشان دهنده این است که آگوستین با توجه به آیین مسیحیت، به ویژه تعالیم پولس، مرگ را بر مبنای گناه نخستین، توجیه و حتی گناه را علت مرگ معرفی می کند. وی بر این باور است که خداوند انسان را به گونه ای آفریده است که اگر گناه نمی کرد، بی واسطه ی مرگ از زندگی جاودان برخوردار می شد. وی همچنین مرگ جسم را به تبعیت از افلاطون، جدایی نفس از بدن تعریف می کند و معتقد است این مرگ طبیعی نیست، بلکه تحمیلیِ گناه آدم و حوا است. اما ملاصدرا هر چند در این امر با آگوستین هم عقیده است که گناهان ارادی و اختیاری انسان می تواند باعث مرگ نفس و مرگ ابدی انسان شود، اما تأثیر گناه نخستین را نمی پذیرد. ملاصدرا همچنین هبوط انسان بر روی زمین را می پذیرد ولی معتقد است علت این مسأله مصلحت سابقی است که همان خلیفه الهی انسان بر روی زمین است. علاوه بر این ملاصدرا، مرگ طبیعی را مرحله ای از کمال وجودی انسان دانسته که پیش تر با حرکت جوهری آغاز شده است.