آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

جریان اسلامی سازی معرفت که از حدود دو قرن پیش آغاز شده طرف دارانی جدی در برخی ملل اسلامی و عربی دارد، از جمله اسماعیل راجی الفاروقی و همفکران او توجه خاصی به این امر کرده اند. آن ها در مقام نظریه پردازی بر بازخوانی میراث علمی گذشته، شناسایی علل عقب ماندگی مسلمانان معاصر، تاسیس روش شناسی اسلامی ملهم از قرآن، ایجاد ادبیات انگلیسی- اسلامی و اصلاح نظام آموزشی کنونی جوامع اسلامی تاکید کرده اند، و در عمل، برخی موسسات و دانشگاه های اسلامی، انجمن های علمی و اسلامی و موارد شبیه آن ها را تاسیس کرده اند و برای شناسایی استعدادهای کشورهای اسلامی کنفرانس هایی برگزار کرده اند و در مجموع توانسته اند ادبیات اسلامی سازی معرفت را به متفکران جهان اسلام معرفی کنند؛ اما نگرش های قشری و گاه سلفی گری و انتظارات روش شناختی نابه جای آنان از قرآن برای تمهید نظریه های علمی شان مانع از موفقیت این اندیشه شده است. در این مقاله، ضمن بررسی دیدگاه ها و اقدامات فاروقی و هم فکران او درباره اسلامی سازی معرفت، ابعاد مثبت و منفی آن بررسی و نقد شده است، تا ابعاد امکان استفاده از تجربیات آنان در اسلامی سازی علم در عصر حاضر آشکار شود.

انديشه رؤيت خداوند، در تعاليم ابن‌تيميه که از شاگردان مکتب احمد بن حنبل شمرده مي‌شود، بسيار پررنگ است. استناد وي به ظاهرگرايي در صفات خبري خداوند او را به اعتقاد به جسمانيت و مکان‌مندي خدا سوق داده است. هرچند ابن‌تيميه خود را از پيروان سلف مي‌داند، معتقد است در کلام سلف، سخني مبني بر جسمانيت يا عدم جسمانيت خداوند ذکر نشده است؛ درحالي‌که با استناد به سخنان امام علي(ع) در متون اوليه اهل‌سنت که او نيز در شمار سلف امت رسول خداي| است و ابن‌تيميه خود را موظف به تبعيت از آنان مي‌داند، رؤيت، جسمانيت و مکان‌مندي خداوند به‌کلي نفي شده است.

نوسلفیه یکی از جریان‌های کلامی معاصر است که ضمن پذیرش کلیات سلفی گری، برخی از اصول و مبانی سلفیه را به نقد کشیده یا تعدیل کرده است. ابوالاعلی مودودی با نگاهی نو به مسائل دینی و مذهبی و با شکستن مرزهای باورهای جزمی سلفی و ارائه برداشت‌های نو و متفاوت، برخی از باورهای سلفیه را به نقد کشیده و از بنیان‌گذاران جریان نوسلفیه به شمار می آید. وی «جاهلیت» را از دوره پیش از بعثت به یک فرهنگ فرازمانی تعریف کرد و ویژگی های آن را مطرح ساخت. مودودی با ارائه الگوی «تئو دمکراسی» و مطرح کردن نظریه «جواز خروج بر حاکم ظالم» و همچنین با ارائه تفسیری متعادل از تئوری «عدالت صحابه»، و نیز با به رسمیت شناختن «مذاهب اربعه و مذهب جعفری» و «وحدت اسلامی»، بنیادهای نظری این جریان را تبیین کرد. مقاله حاضر در پی آن است تا مهم‌ ترین مبانی اندیشه‌های نوسلفی مودودی را با روش توصیفی ـ تحلیلی تبیین کند

‫تأويل به‌معناي تفسير و بيان، خلاف ظاهر لفظ، و نيز به‌معناي حقيقت خارجي، جزء اصطلاحاتي است که ميان عالمان مسلمان همواره رواج داشته و مطرح بوده است. تأويل از نظر ابن‌تيميه، حقيقتي خارجي بوده، و اثر واقعي مدلول کلمه دانسته شده است. بر اين اساس، تمام آيات قرآن از نظر وي داراي تأويل است. ظاهرگرايي، تعصب افراطي در عقيده، رجوع به دوره نخستين و بدعت‌ستيزي، اموري هستند که زمينه پيدايش اين نظريه را فراهم ساخته است. از سوي ديگر، علامه طباطبايي تأويل را به‌معناي واقعيتي عيني و حقيقتي خارجي مي‌داند که تمام بيانات قرآن به آن اعتماد دارد، و از قبيل مفاهيم و معاني نبوده، بلکه فراتر از آن است که در دايره الفاظ بگنجد؛ اما آن امور و حقايق عيني را فقط براي تقريب به اذهان ما در قالب لفظ و عبارت پرداخته‌اند. اين الفاظ همانند مثل‌هايي است که با آوردن آن‌ها انسان به‌معناي مورد نظر نزديک مي‌شود. قرآن کريم نيز در تمام مواردي که لفظ تأويل را استعمال کرده است، همان واقعيت عيني خارجي را در نظر گرفته است. وحدت تشکيکي وجود، تطابق عوالم سه‌گانه، و مسأله انزال و تنزيل، مباني‌اي هستند که زمينه پيدايش اين نظريه را فراهم مي‌آورد. بدين ترتيب مي‌توان نتيجه گرفت که تأويل بر اساس نظر هر دو انديشمند، از سنخ مفاهيم و معاني نبوده، بلکه واقعيتي عيني و خارجي است؛ با اين تفاوت که ابن‌تيميه مصاديق عيني و خارجي الفاظ را تأويل آن‌ها دانسته، اما علامه طباطبايي آن حقيقت را فراتر از دايره مصداق عيني مي‌داند. او بر اساس باورهاي عرفاني و فلسفي خويش، آيات قرآن را متکي بر حقايق اصيل و واقعي مي‌داند که سرمنشأ تمام بيانات قرآني است. همچنين بر اساس هر دو ديدگاه، تمام آيات قرآن، اعم از محکم و متشابه، داراي تأويل است. به‌علاوه، هر دو براي اثبات فهم‌پذير بودن تمام قرآن، تلاش بسياري کرده‌اند.

لزوم احتیاج امت به «هدایت تشریعی» پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام؟صل؟؛ یکی از مهم‌‌ترین دلایل شیعه برای نصب امام است. پس از غبیت امام زمان؟عج؟ و عدم دسترسی شیعیان به آن حضرت، عده‌‌ای تلاش کردند این امر را به کلی مورد تردید قرار دهند. ابن تیمیه یکی از این افراد است. او سعی کرده است با دستاویز قرار دادن موضوع لزوم استمرار هدایت تشریعی پس از ختم نبوت نزد شیعیان و ناسازگاری آن با غیبت امام زمان؟عج؟؛ اصل مهدویت شیعه را با تردید مواجه کند. این مقاله به اصل شبهه و جواب آن، با رویکرد تحلیلی و رجوع به منابع مکتوب پرداخته است. دستاورد این پژوهش نیز، رد اصل شبهه و بیان سازگاری موضوع لزوم استمرار هدایت تشریعی با غیبت، به رغم عدم دسترسی به امام زمان؟عج؟ و هماهنگی گزاره مذکور با موضوع مهدویت شیعی و عدم گمراهی شیعه در زمان غیبت است.

کتاب منهج السلف فی فهم النصوص بین النظریه و التطبیق توسط محمد بن سید علوی مالکی حسنی به رشته تحریر در آمده است. همانا دینی که مورد قبول خداوند و نزد وی می باشد فقط اسلام است و دین اسلام و پیامبر اکرم (ص) تمام پیروان این دین را به مودت و محبت و برادری و عدم تفرقه و اختلاف دعوت کرده است و اختلاف و تفرقه را از طرف شیطان بیان می دارد. نویسنده در این کتاب درصدد بیان این است که روش قدما و پیروان این دین منتخب الهی را از همان صدر اسلام را بشناساند. این کتاب شامل مقدمه و چهار قسمت می باشد. موضوعات این اقسام عبارتند از: قسم اول مباحثی را در میدان عقیده مطرح می نماید. در قسم دوم به بحث و بررسی در میدان نبوت می پردازد. در قسم سوم مباحثی از فقه قرآن و سنت را مطرح می نماید. قسم چهارم به بحث و بررسی در میدان بدعت پرداخته است. نویسنده در پایان بیان می دارد که خداوند در قرآن می فرماید مسلمانان باید به ریسمان الهی چنگ بزنند و دست از تفرقه و اختلاف بردارند و حتی بسیاری از احادیث نبوی به وحدت و اتحاد و برادری و برابری بین تمام مسلمانان سفارش کرده اند, لذا سوال اینجاست که خداوند و پیامبرش با آن همه سفارش به وحدت و اتحاد چرا فرقه وهابیت به هر بهانه واهی به تفرقه و اختلاف و حتی ارتداد بقیه مسلمین دامن می زنند؟

كيف ردّ الشيعة غزو المغول اثر علی کورانی عاملی، در پاسخ به این شبهه وهابیت که شیعه سبب حمله مغول به سرزمین‌های اسلامی بوده نوشته شده است. کتاب مشتمل بر مقدمه نویسنده و متن اثر در ده فصل است. هر فصل خود مشتمل بر عناوین متعددی است که با شماره مشخص شده است. شیوه نگارش مباحث در هر عنوان بدین ترتیب است که ابتدا موضوع بحث مطرح شده و سپس به منابع مختلف استناد شده است؛ بدین ترتیب که نام، جلد و صفحه منبع در ابتدای عبارت آمده است. گاه علاوه بر آن منبع در انتهای عبارت به منابع دیگری هم ارجاع شده است.

باور به ظهور امام مهدی (ع) هر چند یک اعتقاد اسلامی است، ولی در مذهب تشیع از جایگاه خاصی برخوردار است و می توان گفت دلیل اصلی آن هم این است که ولادت و حیات آن حضرت را قبول دارند. برخی از نویسندگان اهل سنت، بدون توجه به مبانی و دلایلی که شیعه برای خود دارد، سخت این باور را مورد هجوم قرار داده اند؛ از جمله این افراد احمد ابن تیمیه می باشد. وی در کتاب «منهاج السنه النبویه» ایراداتی بر اعتقاد شیعه گرفته است؛ از جمله اینکه امام عسکری (ع) هیچ فرزندی نداشته است و دیگر اینکه بر فرض که پسری داشته وی هنگام درگذشت پدر، به سن رشد نرسیده تا بتواند امامت جامعه را بر عهده گیرد و سوم اینکه اگر حتی در آن سن به امامت هم رسیده باشد، چگونه ممکن است از عمری این اندازه طولانی برخوردار باشد؟ این مقاله ضمن طرح دقیق اشکالات ابن تیمیه درصدد پاسخگویی به این اشکالات برآمده است؛ با این توضیح که در این پاسخ ها، از منابع اهل سنت استفاده شده است.

اينجانب سيد محمد تقي حسيني ورجاني متولد 1332‏ ‏, اهل ورجان قم هستم و بيش از سي سال است با عقايد وهابيت و تفكرات به اصطلاح قرآنيان در ايران آ‌شنايي كامل دارم . من با نوشته هاي ابن تيميه ، محمد بن عبدالوهاب ، خرقانی , شريعت سنگلجي و میرزا يوسف شعار كاملا آشنا بوده و با افرادي چون حيدرعلي قلمداران ‏، سید ابوالفضل برقعي ، مصطفي طباطبائي كه امروزه شما اسامي آنها را به عنوان مبلغين وهابيت در ايران مي شنويد و نوشته هاي آنها را می خوانيد ، زندگي كرده ام. با آنان گفتگوهاي حضوري داشته و از عمق نظريات آنها مطلع هستم و حتي در اواخر عمر بعضي از آنها ,‏ در كنار آنان بوده ام. مخصوصا اينجانب با آقاي مصطفي طباطبائي كه امروزه يكي از مبلغين انديشه وهابيت در ايران مي باشد ، حدود 25 سال رفاقت و بحث و مناظره علمي داشته ام. بعد ازساليان متمادي تحقيقات و بررسيهاي علمي و بحث و مناظره با ديگران ، كم كم به برخی از اعتقاداتم تا آنروز شک كرده و به تدریج با بررسی های عمیق تر اشتباهات خودم پي بردم و این شک تبدیل به يقين شد و مجددا به درستی بعضي از افكار گذشته خودم و حقانيت امامت شيعه واقف شدم و اين لطف خدا بود که شامل حال من شد. قران و متواترات روايي و تاريخي بر انحرافات و تناقضات آشكاري در گفته ها و كتابهاي آقايان خرقانی , شريعت سنگلجي , شعار , قلمداران , برقعي , طباطبايي و ديگرانی که پیرو اين مشرب فكري می باشند , دلالت دارد . به هر حال به دليل 30 سال همراهی با روش فكري به اصطلاح قرآنیان که اشتراکات وسیعی با دیدگاه های وهابيت دارد ، كاملا با افكار و آثار آقاي قلمداران و برقعي و طباطبايي و پیروان اين گروه اشنا هستم و با توجه به اینکه خودم سال ها با آنها همفکر بوده و بعد از آن متحول شده ام ، لذا مطالبي را كه در این وبلاگ به نظر شما می رسانم كاملا با دليل و برهان است و اگر كسي طالب حقیقت باشد مي توانم مستندات مربوطه را ارائه داده و پاسخگوي تمامي سوالات شما در این زمينه باشم . اينجانب در نظر دارم مشروح خاطرات و نقد های علمی خود را به صورت سلسله مقالات پيوسته در اين وبلاگ ارائه نمایم .