آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در مکتب فلسفی اصفهان دو گرایش فلسفی مجزا، یکی از میرداماد و دیگری از میرفندرسکی و ملارجبعلی تبریزی آغاز شد. گرایش اول، منجر به پیدایش حکمت متعالیه شد و گرایش دوم، منجر به پیدایش مکتب مشایی ملارجبعلی تبریزی گردید. پیروان مکتب مشایی ملارجبعلی تبریزی همچون قاضی سعید قمی، پیرزاده قمی و... آن گاه که به ظواهر آیات و روایات توجه می کردند، نمی توانستند اصالت وجود و لوازم آن همچون اشتراک معنوی وجود و وحدت و تشکیک مراتب آن را بپذیرند؛ چرا که می پنداشتند با اصالت وجود و اشتراک معنوی آن، خداوند و خالق در ردیف مخلوقات قرار گرفته و این با رویکرد تنزیهی آیات و روایات سازگار نیست. آنان اصالت وجود و لوازم آن را با بسیاری از اعتقادات و باورهای دینی در باب توحید واجب ناسازگار می دیدند. آنان به شدت با اصالت وجود مخالفت کرده و اصالت ماهیت و لوازم آن همچون «اشتراک لفظی وجود» بین واجب و ممکنات را پذیرفته و تباین و کثرت موجودات را با یکدیگر نتیجه گرفته اند.

یکی از کاربردهای قاعده بسیطةالحقیقة علاوه بر اثبات وحدانیت حق تعالی اثبات «حیات» در تمام مراتب هستی و کاربست آن در حوزه زیست محیطی می باشد. همان طور که وجود، یک حقیقت واحد ساری است که به نحو تشکیک در همه موجودات جریان دارد، صفات ذاتی و حقیقی آن نظیر علم، اراده، قدرت و حیات نیز در همه موجودات سریان دارد. بنابراین همان گونه که همه موجودات از فیض وجود بهره مندند، از صفات او که عین ذات اوست، نیز بهره مند هستند. به عبارت دیگر، همه موجودات حتی جمادات نیز دارای حیات، علم، اراده و قدرت می باشند. بر این اساس، کل هستی از قوس صعود هستی تا اخس مراتب وجود، زنده و دارای حیات می باشند. در این پژوهش سعی داریم ضمن تشریح و تبیین قاعده بسیط الحقیقه و تبیین نظریات رایج زیست محیطی به نقد هر یک از این نظریات بر اساس قاعده مذکور بپردازیم. برآیند این نقد و بررسی، طرح نظریه بدیع ملاصدرا در حوزه اخلاق زیست محیطی خواهد بود.

چکیده (فارسی): از آنجا که شناخت فلسفه ابن رشد، به شناخت فلسفه های: ارسطو، ابن رشدیان لاتینی، فلاسفه قرون وسطی و نیز نظریه «جوهر» در نزد فلاسفه جدید کمک می کند، در این رساله نظریات اختلافی ابن رشد و ابن سینا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. به دلیل وسعت این مسائل، تنها بر اختلافات آنها در حیطه «هستی شناسی» توجه شده است. فرضیه تحقیق که در نهایت مورد تاîیید قرارگرفت آن است که ریشه ای ترین اختلاف این دو فیلسوف، مسئله «تفکیک وجود از ماهیت» است. در بخش اول پایان نامه، سعی شده است تا دیدگاه و نحوه تفکر ابن سینا و ابن رشد نسبت به ارسطو و همچنین دیدگاه ابن رشد نسبت به ابن سینا، مورد بررسی قرارگیرد. سپس در بخش دوم، به بررسی معانی برخی از اصطلاحات فلسفی، مانند: «وجود»، «ماهیت» و «جوهر» در نظر این دو فیلسوف پرداخته و نشان داده شده است که «موجود» از نظر ابن سینا قابل تفکیک ذهنی به وجود و ماهیت است. در فصل دوم این بخش، به مسئله «تمایز و عروض ذهنی وجود بر ماهیت» توجه شده و مشخص شده است که بر مبنای این تمایز، ماهیت در نسبت با وجود و عدم «لابشرط» است، این مطلب منجر به طرح معنای «امکان ذاتی» گردیده است. فصل سوم تکمله ای بر دو فصل گذشته است. در این فصل، مسئله «واحد» و اشکالات مطرح در مورد آن، نقد و بررسی شده است؛ چرا که مشابهت کاملی میان این مسئله و مسئله «موجود» وجود دارد. در فصل چهارم ادامه فصل دوم و بحث «امکان ذاتی» دنبال شده است و «تقسیم موجودات به واجب و ممکن» و اقسام هر یک از آنها، ارائه شده است. در فصل پنجم براساس نیازمندی ممکن به واجب، «براهین اثبات واجب» بررسی شده اند. در فصل ششم به صفات واجب و در فصل هفتم به افعال او (خلقت عالم) توجه شده است و نظریه «فیض» و به تبع آن «قاعده الواحد» مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت و در بخش سوم، اختلافات این دو فیلسوف، جمع بندی و دسته بندی شده است و مشخص شده است که رشته ای که تمامی اختلافات ابن رشد و ابن سینا را به یکدیگر مرتبط می سازد، مسئله «تفکیک وجود از ماهیت» است و اختلافات آنها، از آنجا ناشی شده است که ابن رشد نتوانسته است درک صحیحی از «معقول ثانی فلسفی» به دست آورد. در هر فصل اشکالات ابن رشد بر ابن سینا طرح و مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. همچنین در هر فصل، برای تفکیک و مقایسه بهتر مطالب، از جدول استفاده شده است و تاîثیر نتایج به دست آمده در هر فصل، بر سایر مباحث فلسفی مشخص گردیده است. همچنین اصل عبارات و نقل قول های به کار رفته در متن، در انتهای هر فصل ذکر شده است و نیز خلاصه ای از هر فصل، ارائه شده است. در انتهای پایان نامه، سایر نقل قول هایی که ذکر آنها در داخل متن، باعث طولانی شدن بیش از اندازه مطالب می گردید و یا آنکه مشابه آنها ذکر گردیده است، به صورت ضمیمه ارائه شده است و از طریق ارجاعات داخل متن، از آنها استفاده شده است.

معرفت‌شناسی دینی در واقع محصول رویکرد معرفت‌شناختی به معارف دینی است. در سنت اسلامی، دغدغه طرح منسجم مباحث معرفت‌شناسی دینی در میان متکلمان بیش از فیلسوفان مسلمان به چشم می خورد. با توجه به ضرورت طرح و بررسی مباحث معرفت شناسی دینی متکلمان، مقاله حاضر با استخراج و تحلیل دیدگاههای دو متکلم برجسته یعنی علامه حلی و قاضی عضدالدین ایجی‌، می کوشد به مقایسه منظومه معرفت شناختی آن ها بپردازد. نتیجه این مطالعه مقایسه ای نشان می دهد که هر دو متکلم به مسائل مهمی در حوزه معرفت شناسی (به‌طور عام) و نیز معرفت‌شناسی دینی (به‌طور خاص) از جمله تعریف علم، اقسام علم، امکان دستیابی به علم، تعریف نظر، وجوب نظر و... پرداخته اند. هر چند در بسیاری از این مباحث معرفت شناختی این دو متکلم رویکرد کما بیش مشابهی اتخاذ کرده اند مهم ترین اختلاف آن ها بر سر نحوه وجوب نظر است؛ ایجی به پیروی از غالب متکلمان اشعری از شرعی بودن وجوب نظر دفاع می کند در حالی که علامه حلی به مثابه یک متکلم امامی که قایل به حسن و قبح عقلی است به عقلی بودن این وجوب باور دارد.

اندیشیدن درباره­ ی مرگ و سخن‌گفتن از آن یکی از بن­ مایه ­های رایج در ادبیات و جریان اندیشگانی یک قوم است. ادبیات هر ملت زمینه‌ای مناسب برای بازتاباندن و شناسایی اندیشه ­های ایشان درباره­ ی مرگ خواهد بود. از سوی دیگر به دلیل ناشناخته‌بودن ماهیت این پدیده، پیوسته، دیدگاه ­های اندیشمندان مختلف با یکدیگر متفاوت و گاه متناقض بوده است. بررسی تطبیقی نگرش اندیشمندان گوناگون درباره‌ی مرگ، حقایق بسیاری را بر ما آشکار می­کند که در بررسی جداگانه ­ی اندیشه ­ی ایشان، کمتر مجال بروز می­یابد. در این جستار کوشیده‌ایم با رویکردی تطبیقی، به بررسی این پدیده، از دیدگاه خیام، رباعی‌سرای توانمند قرن پنجم هجری و عطار نیشابوری، شاعر و عارف توانمند قرن ششم بپردازیم. بررسی تطبیقی دیدگاه ­های این دو شاعر درباره ­ی مرگ نشان‌دهنده‌ی این نکته است که اگرچه هر دو در برخی مسائل، مانند همگانی دانستن مرگ برای همه­ ی افراد، سرگشتگی دو شاعر در برابر مرگ، تأکید بر ناتوانی بشر از ارائه­ ی راه چاره برای مرگ و... اندیشه ­های همگون دارند، در برخی موضوعات نیز با یکدیگر اختلاف دیدگاه دارند؛ برای نمونه عطار افزون بر مرگ طبیعی، به دو نوع مرگ ارادی و مرگ عارفانه‌ عاشقانه قائل است؛ نومیدی مطرح‌شده در اشعار خیام، در اندیشه­ ی عطار جایگاهی ندارد؛ مرگ‌اندیشی عطار بیشتر التزام به توبه و به‌ندرت، التزام به لذت جویی را بایسته می­داند، در حالی که در اندیشه­ ی خیام، بیشتر تأکید بر لذت ­جویی و کمتر التزام به توبه است.

چکیده ندارد.

فارابی و توماس آکوییناس نمایندگان مهم فلسفه اسلامی و مسیحی هستند که مطالعه در اندیشه های فلسفی و سیاسی آنها میتواند به سنجش ما از امکان گفتگوی میان فلسفه اسلامی و فلسفه مسیحی یاری رساند. مطالعه عقلانیت سیاسی به معنای درک نوع نقش و جریان عقل در ارکان نظام سیاسی در این دو فیلسوف دینی شاهد تفاوت هایی در عقلانیت سیاسی آندو هستیم. اگر چه هردوفیلسوف ارسطو گرا و مشایی هستند و نقطه شروع ظریه عقل هردو از کتاب درباره نفس ارسطوست. در حالی که فارابی آرمان گرا، طرفدار نظام واحد و یکپارچه در مدینه فاضله است و با بهره گیری از اسلام و فلسفه افلاطون و نوافلاطونی به تشریح اوصاف جامعه مطلوب، طبقه بندی بهتر از جامعه و مضادات نظام مدینه فاضله میپردازد. آکوییناس همت اصلی خود را بر تدوین کلام مسیحی می گمارد و در اندک نوشته های سیاسی خود تاکید بر عقل را فرع بر ایمان و وحی اما مهم ارزیابی میکند.

با مراجعه به آثار سهروردی با هشت استدلال تناسخیان مواجه می شویم که سهروردی به چهار استدلال پاسخ داده و وجه عدم اعتبار یا عدم درستی آن ها را نشان داده، در حالی که ملاصدرا با تفصیل به ابطال استدلال های تناسخیان پرداخته است. به نظر می رسد که سهروردی با تکیه بر مبانی فلسفی خود، نظریه تناسخ را نظریه ای ضعیف و نادرست قلمداد کرده و همین امر سبب اجمال در نقد استدلا ل های تناسخیان در آثار او گشته است. در این مقاله علاوه بر توضیح تفاوت روش ملاصدرا و سهروردی در ابطال تناسخ، دیدگاه کسانی که با استناد به برخی عبارت های سهروردی درصدد تناسخی قلمداد کردن او برآمده اند، مورد نقد قرار می گیرد.