مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

تجربه دینی یعنی مواجهه با موجود مقدس یا ماورایی و به بیان دیگر درک حضور و وجود او. این بعد از دین به صورت فردی و گاه جمعی و غالباً در درون افراد تجلی می‌کند، و با عقاید و مناسک خاص هر دین مرتبط است. این تجربه، در روان‌شناسی نوعی گرایش درونی به شمار می‌رود برای گریز از شرایط دشوار زندگی و همین درون‌گرایی است که به انسان دیندار توان ایستادگی می‌بخشد، زیرا دستگاه شناختی در سنگری نفوذناپذیر قرار می‌گیرد. ویلیام جیمز، نخستین کسی است که واژه تجربه دینی را به کار برده است. گفت‌وگو درباره پیشینه تجربه دینی و تعریف آن و آشنایی با ماهیت و انواع تجربه دینی از نظر یونگ از مسائل مورد بحث در این نوشتار است. یونگ بر این نکته پا می‌فشارد که دین در بنیاد خود مبتنی بر تجربه قدسی یا نومینوس و به معنای تسلیم شدن در برابر نیرو یا نیروهای برتر است. این نوع از تجربه در ضمیر ناخودآگاه و عمدتاً در ضمیر ناخودآگاه جمعی ریشه دارد و همین بخش از ناخودآگاه جمعی است که کهن الگوها را در خود جای می‌دهد. تجربه دینی نمودی بیرونی نیز دارد. این نمود بیرونی همان عقاید جزمی است که متناسب با هر دین خاصی از دل تجربه بیرون کشیده می‌شود.

ماهیت تجربه دینی و ارزش معرفت شناختی آن از موضوعات مهم معرفت شناسی دینی است که مورد توجه بسیاری از فیلسوفان دین قرار گرفته است. اقبال لاهوری و جان هیک از جمله متفکران معاصری هستند که به این موضوع پرداخته اند. ما در این رساله ابتدا ماهیت تجربه دینی، ارزش معرفت شناختی و ارتباط آن را با باور دینی از دیدگاه این دو متفکر بررسی کرده و در ادامه نقاط اشتراک، افتراق و نقدهای وارد شده بر هر یک را بیان می¬کنیم. اقبال تجربه دینی را نوعی بینش درونی می داند و آن را همانند تجربه حسّی امری کاملاً واقعی تلقی می¬کند. در عین حال او معتقد است که تجربه دینی حقایقی را بر افراد آشکار می¬سازد که تجربه حسّی از درک آن¬ها عاجز است. هیک نیز ماهیت تجربه دینی را از سنخ تجربه حسّی محسوب می¬کند، اما دینی بودن آن را حاصل وساطت مفاهیم دینی، می¬داند. در باب اعتبار تجربه دینی، هردو متفکر، آن¬را برای افراد مدرِک معتبر دانسته¬اند و در خصوص افراد شنونده اقبال برخلاف هیک با ذکر دو معیار عقلی و عملی نشان داده است که تجربه دینی می¬تواند برای این گونه از افراد نیز معتبر باشد. هم¬چنین هردو اندیشمند تجربه دینی را تقویت کننده و موجّه کننده باورهای دینی می-دانند.

آمده است: فصل اول، کلیات؛ فصل دوم، وحی از دیدگاه اندیشمندان مسلمان نظیر فارابی، ابن سینا، ابن رشد، ملاصدرا، ابن عربی، مجلسی، طباطبایی و ملکی میانجی؛ فصل سوم، تجربه دینی از دیدگاه اندیشمندان مسیحی در این پایان نامه میان وحی و تجربه دینی (الهام) مقایسه به عمل آمده و مطالب آن در پنج فصل با این مباحث مانند شلایر ماخر، ویلیام جیمز، ویلیام آلسکون و وین پراودفوت؛ فصل چهارم، وحی از دیدگاه قرآن و روایات: معنای لغوی و اصطلاحی، اقسام و کیفیت وحی، ویژگی های وحی؛ فصل پنجم، مقایسه آرای غربیان درباره تجربه دینی با نظر قرآن و روایات درباره وحی.

این مقاله با هدف بررسی ماهیت «تجربة دینی» از نظر ویلیام آلستون و امکان کاربرد آن در تعلیم وتربیت تحریر شد. بر این اساس از نظر آلستون، تجربة دینی نوعی از ادراک است که علاوه بر داشتن ساختار مشترک با تجربة حسی، نقش مؤثری در موجّه ساختن باورها و اعتقادات دینی ایفا می نماید. لزوم برخورداری از گوهر آگاهی(درونی) بی واسطه به خداوند، وجه متمایز دیدگاه آلستون با سایر فیلسوفان دین محسوب می گردد. لذا از این نظر، برقراری ارتباط و تعامل با خداوند به عنوان هدف آفرینش انسان تلقی شده است. به نظر می رسد این تلقی از تجربة دینی حداقل می تواند در حوزة اهداف و اصول آموزشی قابل استفاده باشد. این تحقیق که از حیث ماهیت در زمرة تحقیقات نظری و فلسفی قرار دارد به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. نظرات و دیدگاه های آلستون و مقالات و کتاب های ترجمه شده در این موضوع به عنوان منابع دست اول و دوم مربوط به جامعة آماری مورد مطالعه قرار گرفت. نتیجة حاصل از این بررسی، پیشنهاد الگویی است مبتنی بر گزاره هایی با هدف داشتن ارتباط معنوی با خداوند و با در نظر گرفتن اصل تعالی و کمال متربی و همگانی بودن امکان تجربه. لازمة چنین رویکردی، داشتن مربیانی با اوصاف معنوی و ملتزم به روش مباحثه از یک سو، و مشارکت متربی در فرایند تعلیم وتربیت از سوی دیگر می باشد.

چکیده ندارد.

اهمیت و ضرورت بررسی مقایسه ای نگاه عطار و یونگ در باب تجربه ی دینی ،جستار از طریق ِ فراسوی علم و فلسفه ،به منظور دست یابی به افق لایتناهی انسانیت است .گذشته از این،با بررسی نگاه ایشان در باب تجربه ی دینی، انسان شرقی در می یابد ،که آن چه غرب ،امروز به طور علمی بیان می کند ،او از سال ها پیش این گنجینه ی عظیم را دارا بوده است .نگارنده کوشیدهاست تا با نظر به علل رویکرد تجربی عطار و یونگ به دین ،به ویژگی های تجربه ی دینی از منظر این دو متفکر بپردازد.فرایند مقاله ی حاضر تصریح می کند ،در برابر اضطراب و سردرگمی انسان امروزی ،چاره ای نیست جز، بازگشت تجربی به دین ،بازگشتی نه به اقتضای ایمان دستوری و مقلدانه ، بازگشتی وجودی و اگزیستانس که حاصل مواجهه انسان با امور است.حاصل چنین بازگشتی دست یافتن به آرامشی حقیقی ؛ و معرفتی پایدار خواهدبود. با بررسی آرای عطار و یونگ ،در زمینه ی تجربه ی دینی و تحلیل رویکرد ایشان ،مشخص گردید ،عطار به عنوان عارف ،به منظور شناخت خداوند و یونگ به عنوان روان پزشک ،به هدفِ درمانِ بیماران روحی ،به این موضوع پرداخته اند ؛ و نتیجه حاصل از بررسی و تحلیل ویژگی های تجربه ی دینی در نگاه این دو متفکر،بر آن است که ایشان ،دارای اشتراکاتی بدین قرار هستند : بیان ناپذیری؛ کیفیت معرفتی؛ انفعال و ناپایداری .

یکی از محورهای مهم در بحث تجربه دینی، موضوع واقع نمایی و ارزش معرفتی آن است. سویین برن، فیلسوف دین خداباور، از کسانی است که در آثار مهم خود ازجمله کتاب وجود خدا ضمن تبیین برهان تجربه دینی و دفاع از آن، برای اثبات واقع نمایی تجربه دینی و ارزش معرفتی آن دو اصل «آسان باوری» و «گواهی» را مطرح کرده است و آنها را «اصول عام عقلانیت» میداند که هم در تجارب دینی و هم در تجارب حسی قابل اعمال است. این پژوهش درصدد تبیین این اصول و ارزیابی آنهاست.

مباحث کلاسیک و جدید در فلسفه دین از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند. پرداختن به این موضوعات نیازمند توجه به آرای فیلسوفان مغرب زمین بوده و برای فهم آنان باید از منابع دسته اول بهره جست. از این رو نیاز به ترجمه این منابع، قطعی بوده و با توجه به کمبود منابع باید نهضت ترجمه به طور جدی دنبال شود. این پایان‌نامه در صدد آن است تا به مباحث اصلی و اساسی فلسفه‌دین با نگاهی جدید و نقادانه بپردازد. هدف این مجموعه این است که بتواند هرچه بیشتر مباحث جدید فلسفه دین را با مباحث سنتی و کلاسیک جمع کرده و به نگرشی درست و کارآمد دست یابد.

چکیده معرفت شناسی دو گونه است: عام و خاص. معرفت شناسی عام، نظریه پردازی دربارة معرفت را وجهة همت خود قرار داده است و اصل معرفت را می کاود. اگر معرفت شناسی، از معرفت در حوزه ای خاص سخن به میان آورد، معرفت شناسی خاص بوده که طبعا از نوع معرفت شناسی پسینی است. «معرفت شناسی تجربه دینی » از شاخه های معرفت شناسی خاص است. مهم ترین پرسشی که در ارتباط با ویژگی معرفت بخشی تجربه های دینی وجود دارد این است که آیا تجربه های دینی می توانند توجیه گر باورهای دینی باشد؟ به منظور پاسخ به این پرسش، در این رساله به بررسی آرای ویلیام آلستون و ملاصدرا می پردازیم. در این راستا، نخست مفاهیم بنیادین موجود در این پرسش، در دو فصل چیستی معرفت و چیستی تجربه دینی با تأکید بر آرای آلستون و ملاصدرا مورد تحلیل قرار می گیرند. سپس با به دست دادن مدل ادراکی آلستون و ملاصدرا، دلایل این دو اندیشمند در اثبات اعتبار معرفت شناختی تجربة دینی به منظور توجیه باورهای دینی مبتنی بر آنها بررسی می شوند. در پایان نیز نویسنده، با برشمردن وجوه تشابه و تفاوت آرای این دو اندیشمند در حیطه معرفت شناسی تجربه دینی و نقد آنها، دلایل آن دو را در حجیت معرفت شناختی تجربه دینی وافی به مقصود نمی داند.

پس از رواج افکار کانت در نقد عقل محض، این اندیشه که از راه عقل نظری نمیتوان دربارهی بود و نبود خداوند، و اسماء و صفات او سخن گفت، مقبولیت عام یافت و راهی که کانت با توسل به عقل عملی، موسوم به برهان اخلاقی، برای اذعان به واقعیت خداوند گشود، نتوانست جایگزین براهین سنتی منزوی شده در ادای وظیفه‌ی اثبات وجود خدا گردد. در این بحرانِ شکگرایی به حقایقِ ماورالطبیعی و نیز به عنوان واکنشی در قبال تحویل دین به اخلاق، اندیشمندانی برآن شدند تا راهی دیگر برای بشر به سوی خداوند بگشایند و آن تجربهی دینی بود.برخی از فیلسوفان مانند «شلایر ماخر» و به ویژه «رودلف اتو» در تبیین و توضیح تجربه دینی سعی بسیار نمودند تا بتوانند این احساس ناب را در مواجهه با امر قدسی یا امر والا با رویکردی پدیدار شناسانه بیان کنند. اما این تجربه که از نظر اتو مجموعهای پیچیده از احساسات است، هیچ‌گاه به صورتی واضح و روشن که درخور ساختار و نظامی فلسفی-مفهومی باشد، درنیامد. از این رو همواره از سوی منتقدان با انتقادات جدی روبرو شد. از جمله این انتقادات میتوان به این مشکل اشاره کرد؛ اگر این احساس و تجربه بیان ناپذیر است و اگر تجربه چنان بنیادین است که از حد تمایزات معرفتی فراتر میرود، فهم این امر دشوار است که فرد چگونه از دل احساسات غیر معرفتی، مدعیات صدق و کذب برداری را که در الهیات و فلسفهی دینی یافت میشوند، به دست میآورد؟ پس حقایق دینی چگونه از آن نتیجه میشوند؟ و نیز اشکالاتی دیگر از این قبیل؛ که فرایند حصول این سنخ تجارب چگونه است، و در حوزهی معرفت شناختی چگونه به آن میشود پرداخت؟ این اشکالات و انتقادها ناظر به ماهیت این تجربه وجود دارد.این پژوهش تلاشی است برای توضیح و تبیین هر چه بیشتر تجربه دینی مدّ نظر اتو در پیوند با اندیشه شوپنهاور، آن گونه که وی در زیباییشناسی و نبوغ هنری، شهود و نظارگی امر والا را در امحای ارادهی فردی و خلاصی از عینک «اصل علت کافی » لحاظ می کند؛ تا ضمن بسط و روشنسازی بیش از پیش تجربه دینی این احساس را هر چه بیشتر در ساحت مفاهیم فلسفی قرار دهد.ما در این رساله سعی داریم تا ماهیت تجربه دینی را به صورتی پدیدارشناسانه ، یعنی همان گونه که نزد پیروان آن ادیان درک میشود، و آنگونه که رودلف اتو ویژگیها و عناصر موجود در آن را معرفی میکند، بررسی کنیم و پی بگیریم تا در مقایسه با «تجربهی امر والا»، نزد شوپنهاور، ریشههای این تجربه را به صورتی معرفت شناختی، آشکار نماییم و بدین وسیله چگونگی فرایند انگیزش و ایجاد این سنخ تجربهها را مشخص کرده و با این مقایسه، تا اندازهای کیفیتِ روندِ تشکیل، و فرایندِ تحصیلِ این نوع تجارب رازآلود عرفانی را، که راهی نو به سوی اثبات امر متعالی و قدسی است، در حوزهی معرفت شناسی، نشان دهیم.