مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

الإسلام و العقل، اثر محمدجواد مغنيه است كه در آن، ارتباط اسلام و عقل را از منظر كلامى و جدلى، سنجيده و چهار موضوع مهمّ - خدا، نبوت، آخرت و مهدى منتظر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) - را محور بحث قرار داده است. نویسنده در مقدمه‌اش كه تاريخ و مكان نگارش آن را مشخص نكرده، يادآور شده است: «در روايتى از حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم آمده است كه اصل دين من، عقل است. دين حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم ، بر سه پايه استوار است: ايمان به خدا، نبوت و روز قيامت و امامت هم از نبوت منشعب مى‌شود؛ نویسنده، با انتقاد از اباحرايى نوشته است: «در عصر ما انديشه‌اى رواج دارد كه ظاهرش رحمت، ولى باطنش عذاب است و آن اين مطلب است كه دين عبارت از اصلاح دل است و ديگر هيچ. نویسنده باآنكه از نظر فقهى و نويسندگى تواناست، ولى در اين اثر از نظر محتوايى همانند كتاب ديگرش «معالم الفلسفة الإسلامية»، گرفتار برخى از داورى‌هاى عجولانه در باب مسائل فلسفى شده است؛

کتاب حاضر تعریب شده کتاب «توحید از دیدگاه امام‎خمینی قدس سره» نوشته امام‌خمینی قدس سره می باشد که توسط احمد بن حسین عبیدان احسائی در دو جلد به عربی ترجمه گردیده است. در آثار امام خمینی(س) مباحث توحید، به معنای گستردۀ آن، به اثر خاصّی،‏‎ ‎‏اختصاص ندارد و سراسر آثار ایشان بحث از خدا و صفات و افعال حق و در جهت‏‎ ‎‏شناخت آن است و بحثهای فقه و اصول نیز جز تلاشی برای معرفت اوامر و نواهی‏‎ ‎‏حق تعالی نمی‌باشد.‏ ‏‏مباحث توحید، به معنای خاص، حجم گسترده ای از آثار امام(س) را در بر می‌گیرد،‏‎ ‎‏چنانکه اوّلین اثر قلمی ایشان ـ شرح دعای سحر ـ پیرامون شناخت اسما و صفات الهی‏‎ ‎ است و آخرین درس و بحث ایشان نیز در باب اسم و حمد و ثنای حق است، (تفسیر‏‎ ‎‏سوره حمد). و غیر آن دو نیز در آثار عرفانی و حکمی و اخلاقی و سخنان و پیامهای‏‎ ‎‏ایشان به تناسب از مباحث استدلالی توحید و بحثهای توحید فعلی و عملی و توجّه به‏‎ ‎‏حق سخن به میان رفته است.‏ ‏‏ در این مجموعه مباحث مربوط به علم توحید از آثار امام(س) گرد آمده و در اختیار‏‎ ‎‏محققان و علاقه مندان قرار گرفته است، و شرح و تفصیل آن و مقایسه و تمایز و تطابق آن‏‎ ‎‏با آرای بزرگان معرفت و حکمت از هدف این اثر و مقدّمه بیرون است. متن تمامی مطالب از حضرت امام(س) می باشد، ولی مقدمه، پاورقیها و فهرستها‏‎ ‎‏و ترجمه های متنهای عربی از تهیه کنندگان می باشد.‏ ترتیب بابها و فصلها و عناوین آنها با توجه به پیوستگی لازم بین مباحث توحید و‏‎ ‎‏مطالب موجود در آثار حضرت امام(س) فراهم گشته است.‏ مطالب این دفتر از آثار قلمی و سخنرانیها و پیامها و تقریرات درس امام(س)‏‎ ‎‏برگزیده شده است به همین دلیل دارای یکسانی در قلم و بیان نیست.‏ در گردآوری و تنظیم این مجموعه سعی بر استقرای تامّ مطالب یک عنوان از‏‎ ‎‏جمیع آثار حضرت امام(س) بوده است، اما آنچه ارائه شده جامع و نتیجه نظر ایشان در‏‎ ‎‏هر موضوع است به نحوی که دربردارندۀ تمامی نکات دیدگاههای ایشان باشد. به این‏‎ ‎‏جهت ممکن است خواننده و محقق دیگری، در آثار امام به مطالبی با همین محتوا‏‎ ‎‏برخورد نماید که برای جلوگیری از افزایش حجم و حذف مفاهیم و معانی تکراری،‏‎ ‎‏گزینش صورت پذیرفته که بی شک خالی از کاستی و نقص نیز نخواهد بود.‏ ‏‏امام خمینی(س) در بیانات خود ـ از گذشته های دور تا واپسین روزهای زندگی ـ ‏‎ ‎‏توجّه خاصّی به توحید عملی و افعالی و عبادی داشته اند، و ربوبیت حق را در جهان‏‎ ‎‏دیده و بازگو کرده و همۀ دگرگونیها و تحوّلات و... را از حق دانسته اند و انقلاب اسلامی‏‎ ‎‏را نیز جز از حق و عنایت او نشناخته اند و در این مقام برای هیچ کس نقشی را ندیده و‏‎ ‎‏نمی شناسند که همۀ عالم مظهری از تجلیات و مظاهر حق است.‏

مختصر حاضر درباره مائیت و ماهیت عقل و معنای آن می باشد.

در مجموعه پيش‌رو كه به همت پژوهشگرانى دانشور سامان يافته است كوشش شده آراء مهم‌ترين جريانهاى فكرى جهان اسلام در باب آموزه پايه‌اى عقل عرضه شود. دو نكته در تدوين جستارهاى اين نوشتار مد نظر بوده است. نخست، پرداختن به حوزه‌هاى متنوع و جريانهاى مهم فكرى و گزينش عالمانى كه نماينده شاخص يك جريان معرفتى به شمار مى‌روند. و دوم، بهره‌گيرى از نويسندگانى كه در موضوع مورد نظر از دانش و توانايى لازم برخوردارند. گفتنى است براى آگاهى از ديدگاه قرآن و حديث درباره عقل، دو مقاله نخست به اين عرصه اختصاص يافته است. در مقاله سوم با عنوان عقل‌گرايى و نص‌گرايى در كلام اسلامى، گزارشى تاريخى از سير و سرگذشت گرايشهاى عقلى و نقلى در حوزه كلام ارائه شده است.

مقالات کتاب عمدتا درباره فلسفه غرب است که در دو گروه کلی درج شده است: نخست مطالب کلی و عمومی فرهنگ, از قبیل :آموزش, پژوهش و مسائل دانشگاهی, و دوم :تک نگاری هایی که به یکی از متفکران اعم از قرون وسطا یا عصر جدید اختصاص دارد .این تک نگاری ها به ترتیب تاریخی یکی بعد از دیگری آورده شده است .عناوین برخی از مقالات از این قرار است :فلسفه و غرب, مبانی فلسفه غرب در عصر جدید, فلسفه و پژوهش, رسالت دانشگاه ها, آبلار و مسئله فلسفه, دونس اسکوتوس و فلسفه او, دکارت و مابعدالطبیعه, نامه های دکارت به شانوت, شلینگ و فلسفه او, منطق هگل و تاریخ فلسفه, و هگل و اسپینوزا .

کتاب علم و عقل از دیدگاه مکتب تفکیک، نوشته ی آقای سیدعباس مرتضوی، از سوی انتشارات مرکز جهانی به چاپ رسیده است. این اثر برای سطح کارشناسی نگاشته شده و در بردارنده ی زندگی نامه و اندیشه های سه تن از بزرگان مکتب تفکیک: سیدموسی زرآبادی، میرزا مهدی اصفهانی و شیخ مجتبی قزوینی است. اثر حاضر دارای دو بخش اصلی است. بخش اول، با عنوان «تبیین شناخت از دیدگاه مکتب تفکیک»، درباره ی ضرورت تفکیک، معنای تفکیک، موضوع له و معانی الفاظ و تفاوت آن با معانی الفاظ در علوم بشری ، عقل، عمل، سبب وجدان، علم حضوری، عالم، عاقل و ادله ی عدم تجرد است.نویسنده در بخش دوم، به نقد آرای معرفت شناختی مکتب تفکیک پرداخته و راه های شناخت و معرفت دینی، اجماع، جایگاه عقل در اسلا م، تعارض عقل و نقل، نقد دیدگاه های مکتب تفکیک در مورد عقل و چگونگی ارتباط آن با عالم و عاقل را بررسی نموده است. تفکیک، نظریه ای معرفت شناختی و روش شناختی در خصوص چگونگی فهم متون دینی است که در آن بر تمایز سه روش معرفت دینی: روش قرآن، فلسفه و عرفان از هم تأکید می شود

یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین چهره‌ها و جنبه‌های علمی امام معصوم (علیه‌السلام) همانا نگرش عقلی و فلسفی به پدیده‌هاست. امام علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام)، در مدت کوتاه زمانی، به اندازهٴ تمام تاریخ فضا را روشن کرده، هم جهالت گذشتگان را برملا نمود و هم ضلالت آیندگان را نمودار ساخت. اکنون فرمایشات آن حضرت سند زندهٴ علوم مختلف از جمله فلسفه و کلام است. اثر گرانمایهٴ «فلسفهٴ الهی از منظر امام رضا (علیه‌السلام)» که از زبان عربی به فارسی ترجمه شده, در یک مقدمه و چهار بوستان، عهده‌دار مباحثی چون سخنان امام رضا (علیه‌السلام) در فضیلت عقل و تشویق مردم به تعقل، استدلال به مبادی عقلی در کلام آن حضرت، توحید از منظر امام رضا (علیه‌السلام)، قضا و قدر، جبر و تفویض، ضرورت نبوت، ماهیت معجزه و ... می‌باشد.

مجلد ششم از "موسوعة أهل البیت الكونیة: النفس وأحوالها" درباره نفس و مسائل پیرامون آن می باشد. از حقیقت نفس ، احکام ان، امراض نفسانی ، رابطه نفس و جسد گرفته تا مسئله روح ، رابطه قلب و عقل بحث خواب و... از جمله مباحث مطرح شده در کتاب می باشد.

کتاب حاضر خلاصه اي است در موضوع فلسفه الهي از ديدگاه سيد و مولايمان، امام هشتم حضرت علي بن موسي الرضا (ع)، پيشوايي که خداي متعالي حکمت و فصل الخطاب به او ارزاني داشت. اين کتاب را در يک فصل به نام <بهشت> و چندين فصل ديگر به نام <بوستان> سامان داده شده است. در <بهشت> به بيان معناي فلسفه الهي و ضرورت يادگيري اين نوع فلسفه پرداخته مي شود و بوستانهاي متعدد به توضيح سخنان حضرت رضا (ع) مي پردازد.