مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

(از مجموعۀ 7 جلدی)در جلد دوم، به جز مطالب کوتاهی که با زبان فارسی است، مابقی مطالب به زبان عربی نگاشته شده و موضوع آنها اصول اعتقادی اسلام است .کلیه مطالب کتاب با استناد به آیات قرآن کریم، روایات و حکایات مختلف تدوین شده است .در این جلد این موضوعات مطرح گردیده است :امامت، حدیث غدیرخم، نصوص امامت علی (ع)، فضائل حضرت محمد (ص) و حضرت علی (ع)، آیه ولایت و تطهیر، معاد، معاد جسمانی و روحانی، اثبات معاد، کیفیت معاد، میزان و حساب، تجسم اعمال، قضا و قدر و حدیث ثقلین .در انتهای کتاب فهرست کاملی از موضوعات آیات، اعلام، اماکن، کتاب‌ها و مصادر به چاپ رسیده است .

يكي از آثار ارجمند آيت ا لله خوانساري العقائد الحقه است كه درباره مبدأ و معاد و ساير اصول شيعه به طور استدلالي از راه عقل و نقل و به طريق اهل كلام و محدثين و به زبان عربي نگاشته شده است. اين كتاب در چهار بخش كلي (مبحث توحيد، مبحث نبوت، مبحث امامت و مبحث معاد) تنظيم شده است كه متأسفانه فاقد فهرست و عناوين دقيق و جزيي در متن كتاب است، و تنها به چند عنوان كلي اكتفا شده است. براي همين، محقق كتاب، داخل كروشه عناوين لازم را مطرح كرده است. بحث توحيد، حدود 8 صفحه، بحث نبوت (عامه و خاصه) حدود 13 صفحه و بحث امامت (كه طولاني ترين بخش اين كتاب را تشكيل مي دهد) حدود 216 صفحه و بحث معاد حدود 20 صفحه را به خود اختصاص داده اند. در مبحث توحيد به اثبات صانع و صفات كماليه حق پرداخته و در پايان موضوع عدل و حسن و قبح فعلي (كه ميان اشاعره و اماميه و معتزله معركه آرا بوده) بحث شده است. در مبحث نبوت به دو طريق به ضرورت وجود پيامبر استدلال شده، سپس تفاوت ميان نبي و رسول را بيان كرده و آنگاه درباره نبوت رسول الله(ص) و معجزات ايشان سخن به ميان آمده است. از صفحه 32 تا صفحه 35 درباره احتياج به معجزه و چند شبهه و پاسخ آنها بحث شده، ولي محقق كتاب فقط عنوان "وجهة الحاجة الي المعجزة" را براي اين چند صفحه مطرح كرده است كه بايستي در چاپ دوم تصحيح شود. در مبحث امامت درباره عناوين زير بحث شده است: اثبات امامت; اثبات امامت علي بن ابي طالب و ائمه(ع) پس از ايشان، (با روايات خاص و عام) معجزات و كرامات ائمه (البته معجزات از امام چهارم به بعد مطرح شده است); بحث مفصلي در حدود 58 صفحه درباره امام مهدي(ع) مي باشد كه طولاني ترين موضوع اين قسمت را تشكيل مي دهد. در مبحث معاد، به اثبات و پاسخ به شبهاتي كه پيرامون معاد مطرح شده پرداخته و با آيات و روايات استدلال شده كه بدن عنصري انسان در آخرت محشور مي شود. نكته اي كه نبايد فراموش شود، آن است كه مؤلف گران قدر در مبحث امامت پس از بحث درباره ضرورت نياز به امام، رواياتي پيرامون خلافت و ولايت حضرت علي(ع) عنوان كرده و در شش صفحه بعدي رواياتي را درباره امامت تمامي ائمه(ع) - نه ويژه هر كدام - مطرح كرده است، ولي محقق محترم عنوان آن شش صفحه را "ذكر النصوص علي الائمة واحد بعد واحد" مطرح كرده كه دقيق نيست و بايد تصحيح شود. از صفحه 47 تا 52 درباره اخبار مربوط به ا مامت حضرت سجاد(ع) سخن به ميان آمده است، ولي برخي از آنها نصوص عام و مربوط به خلافت همه ائمه است كه بهتر بود در قسمت قبل، كه از روايات مربوط به خلافت همه ائمه سخن به ميان آمده) درج مي شد. مثلا در صفحه 48، روايت ابن عباس از رسول خدا(ص) آمده است: "في حديث انه(ص) قال لعلي(ع) انت امام امتي و خليفتي عليها بعدي، مثلك مثل الائمة من ولدك بعدي مثل سفينة نوح، من ركبها نجاد و من تخلف عنها غرق و مثلكم كمثل النجوم كلما غاب نجم طلع نجم الي يوم القيامة.

در این کتاب، سکونی برخی از کلمات را که در زبان عوام و نویسندگان در تعارض با عقاید اهل سنت و جماعت (اشاعره) است، نقد کرده است.

شناخت دقیق آرای خاورشناسان درباره معارف اسلامی و نقد علمی دیدگاه‌های آنان برای ما مسلمانان ضرورتی انکارناپذیر است. به همین منظور راقمان این سطور در مقاله حاضر تلاش کرده‌اند تا به بررسی آرای مارتین درباره تجسیم بپردازند. روش تحقیق در این پژوهش مطالعه کتابخانه‌ای و رویکرد آن تحلیلی- انتقادی است. این بدان معنا نیست که از روش‌های توصیفی استفاده نشده است. اگرچه بررسی دیدگاه‌های مارتین در خصوص تجسیم مرکز توجه و تحلیل بوده، جهت تکمیل این تحقیق، در مواقع مورد نیاز از نظرهای عالمان مسلمان استفاده شده است. به نظر مارتین اعتقاد به جسمانیت خدا در بعضی فرقه‌های اسلامی، از برداشت‌های ظاهری از توصیف‌های قرآنی مبنی بر جسم داشتن خداوند ناشی شده است. وی سابقه طرح بحث در مورد صفات الهی را در خلال ربع دوم قرن دوم هجری می‌داند. بررسی آرای مارتین درباره تجسیم، گویای تتبع بسیار وی در منابع اسلامی است، اما اشتباه‌های غیر قابل‌ اغماضی که از او سر زده نشان می‌دهد که وی به همه منابع معتبر اسلامی مربوط به تجسیم به ویژه منابع شیعی دسترسی یا اشراف نداشته است. مارتین به دلیل مراجعه یک‌سویه به منابع اهل سنت از پرداختن به نظرات مکتب اهل بیت در خصوص تجسیم غافل شده است.

انگیزه مولف و شارح در تالیف کتاب مذکور، تهيه شرحي مناسب براي اصطلاحات کلامی اهل سنت خصوصاً اصطلاحات رایج در مکاتب کلامی ماتريديه و اشاعره است.