مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

مراد از فقهین و فقه اکبر: علم عقایدو علم فقه و علم تصوف می باشد. در این کتاب درباره این سه فقه کبیر بحث می شود.

کتاب" یواقیت و الجواهر فی بیان عقائد الاکابر‬‬" کتابی است عرفانی - اعتقادی که به بررسی مسائل مختلف دینی و عرفانی می پردازد و در واقع خلاصه ای است از کتاب فتوحات مکیه ابن عربی و بررسی عقائد اهل عرفان و اهل فکر می باشد.

كتاب «أضواء على ثورة الحسین (ع)» نوشته محمد صدر، تحلیلی تاریخی روایی بر اهداف و زمینه‏ های نهضت امام حسین (ع) و شرحی از زندگی و فضایل آن حضرت است. در این كتاب رابطه صمیمی و معنوی امام حسین (ع) و فرزندان و یاران آن حضرت و نیز چگونگی شهادت برخی از اصحاب آن حضرت منعكس شده است. نهضت امام حسین (ع) با هدف احیای اسلام و اصلاح جامعه اسلامی شكل گرفت. نویسنده از نقش این قیام و رابطه آن با ظهور امام مهدی (عج) و برخی از نشانه ‏های این ظهور و قیام اسلامی هم سخن گفته است.

زبان دین خواهان کشف و تببین ماهیت زبانی است که در الفاظ و گزاره‌های دینی به کار رفته است. این کشف به ما کمک می‌کند تا مراد اصلی یا فحوای حقیقی مضامین دینی را که در قالب زبان بشری بیان شده است دریابیم. غزالی، متأثر از نگرش‌های کلامی و یافته‌های عرفانی خود و با لحاظ مراتب مختلف ادراک مردمان، دیدگاه‌های متفاوتی را در این موضوع ابراز داشته است. از این رو، گاه اجتناب از تأویل را لازم می‌داند، گاه ضرورت عدول از معنای ظاهر را خاطرنشان می‌سازد و گاه با بحث از «روح معنا» که خود طراح آن است، بدون آن که معنای ظاهر انکار شود، گوهر حقیقی معنا را فارغ از ویژگی‌های مصادیق آن منظور می‌نماید. در عین حال، جریان اندیشۀ او در این باب به منزل اشتراک لفظی نیز ورود می‌کند و پایان سیر آن در معناشناسی اوصاف‌ الهی چنین است که حقیقتش نصیب فهم هیچ کس نخواهد شد و معانی آن در صید هیچ ادراکی درنخواهد آمد.

«أصل الشيعة و أصولها»، نوشته مرحوم شيخ محمدحسين آل كاشف الغطاء، كتابى كلامى در بيان پيدايش اصول مذهب شيعه و فروع آن، به زبان عربى است. اين اثر شامل شرح حال مولف، تقديم، مقدمه، سه فصل، خاتمه و فهرست مى‏ باشد. كتاب مباحث زير را در خود جاى داده است: 1- بيان سرچشمه‏ هاى تاريخى مذهب تشيع. 2- بيان اصول دين از ديدگاه تشيع. 3- مباحث و بخش‏ هاى بعدى كتاب در باب ديدگاه ‏هاى شيعه در مسائل تشريعى؛ مانند نماز، روزه، حج، زكات، متعه و... مى‏ باشد. 4- قسمت پايانى كتاب مربوط به چند مسئله مهم؛ مانند «بداء» و «تقيّه» است كه بيشتر جنبه پاسخگويى دارد. نويسنده در اين كتاب، علاوه بر اين كه تاريخ شيعه و اصول محل اجماع علماى مذهب را توضيح داده، به شبهات وارده در باب مذهب تشيع پاسخ مى‏ دهد و اين مذهب را شناسانده و نشان مى‏ دهد كه از هر شائبه جعل و غلو، خالى است.

کتاب التمهید فی شرح معالم العدل و التوحید، تألیف المؤیدبالله یحیی بن حمزه علوی، امام زیدیان در قرن هشتم، کتابی است به زبان عربی با موضوع کلام اسلامی. نویسنده در این اثر به مباحث مختلف کلامی پرداخته و ردیه‎هایی بر معتزله، اشاعره و شیعه اثنا‎عشریه دارد. اختلافات عقیدتی او با شیعیان دوازده‎امامی در این کتاب، در دلیل عقلی اثنا‎عشریه بر وجوب اطاعت از امام و وجوب عصمتش و احاطه وی بر تمامی علوم است. این اثر به تحقیق هشام حنفی سید رسیده است. کتاب دارای دو بخش است. بخش اول دارای مقدمه محقق و محتوای مطالب در پنج باب (بخش) است. نویسنده در بخش دوم، محتوای مطالب را از باب ششم تا دهم، ادامه می‎دهد. یحیی بن حمزه، در آغاز کتاب، پنج وجه بر برتری علم کلام بر سایر علوم می‎آورد: اول: اینکه غرض از این علم، شناخت خداست و بدون شک او اشرف معلومات است؛ دوم: قوت و وثاقت ادله این علم؛ سوم: شدت احتیاج به آن؛ چون سعادت، اهم مطالب و اجل مقاصد ا نسان است؛ چهارم: احتیاج سایر علوم به این علم؛ پنجم: خساست ضد این علم و اینکه شرف الشیء یسفتاد من خساسة ضده. این کتاب از اهم مؤلفات امام یحیی بن حمزه علوی است. وی خلاصه‎ای از اندیشه‎ها و آرای فکری و کلامی‎اش را در آن ارائه کرده است. یحیی بن حمزه از ائمه زیدیه در قرن هشتم هجری و مرجع آرای کلامی آنان است. این اثر تمام مسائل کلامی و عقیدتی اسلامی را علاوه بر پاسخ به شبهاتی که ملحدان و مشککان در عقاید اسلامی وارد می‎کنند، داراست. دیدگاه‎های یحیی بن حمزه در این کتاب، حول تجزیه و تحلیل تمام نظرات در مسائل اعتقادی با روایت کلیه شواهد و سپس نقد و سنجش میان آنها به‎صورت روشمند، دور می‎زند. نخستین چیزی که توجه خواننده را در روش امام یحیی بن حمزه به خودش جلب کرده و تحسینش را برمی‎انگیزد، تقسیم و دسته‎بندی نیکوی او از مطالب به‎صورتی دقیق و مفصل است. این کتاب در ده باب نوشته شده؛ نویسنده در باب اول، از وجوب نظر (نگاه دقیق) سخن گفته و در باب دوم، درباره ادله اثبات صانع صحبت کرده است. وی باب سوم را به دو بخش تقسیم کرده: در بخش اولش، به پاسخ بیگانگان از اسلام (خارجین از اسلام) مانند فلاسفه و صائبه و طبائعیه و بت‎پرستان و دوگانه‎پرستان (ثنویان) و مجوس و باطنیه و مسیحیان پرداخته و در بخش دوم، بر مخالفین از اهل قبله (مخالفانِ مسلمان) مانند نظام و کعبی و صیمری پاسخ گفته و پس از آن به بحث از خلق افعال عباد، پرداخته است. او در این قسمت، عدل را اثبات کرده و ادله و شواهدی را بر این ارائه می‎کند که بندگان خودشان افعالشان را ایجاد می‎کنند و خودشان مؤثر در آن هستند. یحیی، در باب چهارم، از صفات الهی مانند قدرت و علم و حیات و سمع و بصر و ادراک و ارداه و کلام صبحت می‎کند و در باب پنجم، از صفات سلبیه‎ ذات الهی؛ او در این قسمت، جسم و عرض بودن و متعلقات این دو را از خدا نفی می‎کند. همچنین جوهر بودن، متحیّز بودن، در جهت بودن (قابل اشاره بودن)، الم (ناراحتی)، لذت و دیده ‎شدن با چشم را از خدا نفی می‎نماید و پس از آن از اسامی الله و کیفیت اجرای این اسامی بر او صحبت می‎کند. با پایان یافتن مباحث فصل پنجم، جلد اول کتاب نیز به پایان می‎رسد. یحیی بن حمزه در بخش دوم، مباحث کتاب را از باب ششم شروع می‎کند؛ وی در ا ین باب، افعال الهی و حسن و قبح عقلی را مطرح می‎نماید. او در باب هفتم، از نبوات و وجوب بعثت پیامبر و عصمت او سخن می‎گوید و سپس از پیامبری محمد مصطفی(ص). وی شبهات منکرین پیامبری آن حضرت(ص) را رد می‎نماید و پس از آن به سراغ مطرح کردن بحث معاد در باب هشتم می‎رود. معاد اخروی و چگونگی نابودی اجسام و صحت اعاده آن و رد شبهات منکرین معاد، از مباحث باب هشتم است. او در ادامه این باب، از اثبات عذاب قبر و امور سمعی متعلق به آخرت مانند میزان و صراط و نشر صحف نیز صحبت می‎کند. نهمین باب، به بحث از وعد و وعید و استحقاق ثواب و عقاب و صفت این دو و خلود و شفاعت اختصاص دارد. پایان‎بخش مطالب باب نهم، سخن از اسماء و احکام و حقیقت کفر و ایمان است. نویسنده در میان طرح این مباحث، از تکفیر هریک از مجبره و مشبهه توسط معتزله می‎‎گوید. در این بخش، همچنین بیان می‎گردد که مرتکب گناه کبیره از اهل نماز، مؤمن نیست (چنان‎که مرجئه بدان معتقدند). همچنین کافر (چنان‎که خوارج می‎گویند) و منافق (به اعتقاد حسن بصری) هم نیست، بلکه صرفا می‎توان وی را فاسق نامید و گفت او دارای منزلتی بین المنزلتین است. دهمین باب کتاب که آخرین باب آن نیز هست، درباره امامت است. یحیی بن زید در این بخش به برخی از معتقدات شیعیان اثنا‎عشری در باب امامت مبنی بر وجوب عقلی امامت، عصمت امام و احاطه‎اش به تمامی علوم و همچنین بر اعتقاد معتزله مبنی بر قول به اختیار در امامت، ایراد گرفته و سعی در ابطال آن دارد. وی سپس از احکام متعلق به دارالکفر و دارالفسق و دارالاسلام سخن گفته و کیفیت معامله با کفار را بیان می‎دارد؛ او آنان را در به دو بخش دسته‎بندی می‎کند: بندگان اوثان و اصنام (بت‎ها) و نیران (آتش‎پرستان) و یهود و نصاری که به شریعت اسلام نزدیکند و پیامبران و کتاب‎هایی بر آنان نازل شده است. یحیی، در پایان، از حکم اقامت در دارالکفر و زمان وجوب انتقال از آن صحبت می‎کند.

در این كتاب مطالبی درباره شخصیت «عبدالله بن سبا» و روایاتی كه از تاریخ اسلام و ائمه معصومان (ع) از وی نقل شده، آمده است. نگارنده در این كتاب به زبان عربی، نوشته‌ ها و آثار مكتوب «عبدالله بن سبا» را از منظر سایر تاریخ‌ نویسان اسلامی بررسی كرده، سپس نقش وی را در تاریخ اسلام ارزیابی نموده است. ابن سباء موسس غلات شیعه بوده وی اصلا از یهودیان یمن و مخالفان جدی عثمان و مبلغ خلافت و امامت و وصایت علی در بلاد اسلامی بوده است. مدتی در بصره و چندی در كوفه مشغول تبلیغ بود و سپس به مصر رفت. مهم‌ ترین اصول تعالیم وی وصایت و رجعت بود. وی پس از مرگ پیامبر اكرم (ص) بر رجعت علی (ع) قایل گردید. و چون علی (ع) شربت شهادت چشید و خبر به عبدالله بردند، گفت: اگر هزار بار خبر قتل او را بیاورند، باور نمی‌ دارم و او نمی‌ میرد تا آنگاه كه جهان را پر از عدل و داد كند.

«فی علم الکلام» عنوان مجموعه سه جلدی از کتابی است که توسط آقای دکتر احمد محمود صبحی تالیف شده است و موضوع آن درباره شناخت عقايد مهم ترين فرقه هاي اسلامي چون معتزله، اشاعره و زيديه مي باشد. در جلد اول اين كتاب به معتزله و در جلد دوم به اشاعره و در جلد سوم آن به زیدیه می پردازد.