مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

نقش عقل، در فهم آموزه‌های دینی موضوعی است که، از دیرباز مورد توجه دین باوران، بوده و پیرامون آن بحث های فراوانی شده است. البته عقل به عنوان ابزار فهم مورد اتفاق همه اندیشمندان می‌باشد، لکن اختلاف بین دو گروه از اندیشمندان دراین موضوع است که، تا چه اندازه می توانیم عقل را، به عنوان یک منبع معرفتی، در محور آموزه‌های دینی به رسمیت بشناسیم، در این میان دو عالم برجسته حوزه معرفتی، یعنی ملاصدرا و میرزا مهدی اصفهانی، نظریه های متفاوتی ارائه کرده‌اند. ملاصدرا سخت مدافع عقل است و نقش آن را در تقویت دین بارز و آشکار می بیند و در بسیاری از آثارش، عقل و نقل را هماهنگ می داند، اما در مقابل این تفکر، میرزا مهدی اصفهانی پایه‌های عقل را در کنار نقل، سست و لنگ می‌داند. این پایان ‌نامه با روش تحلیلی و توصیفی و مراجعه به منابع کتابخانه‌ای و سایت های معتبر علمی به نتایج زیر رسیده‌ است، عقل در نظرگاه صدرا، از جایگاه بلندی برخوردار است و مهمترین بحث‌های ایشان در مساله عقل، در چند نکته است. اولاً؛ عقل قوه قدسیه نفسانی است که محصول آن برهان و یقین است. ثانیاً؛ عقل به دو قسم نظری و عملی تقسیم می‌شود که از این دو قسم، بیشترین سهم برای عقل نظری میباشد. صدرا با شمارش مراتب عقل نظری، معتقد است نفس ناطقه از عقل هیولانی تا مرحله عقل بالفعل، کمالات علمی را طی می‌کند و توانایی درک بسیاری از امور عقلی و غیر عقلی را دارد. مرتبه عقل بالفعل، جو هر عقل نوری، است که اشیاء در آن منعکس شده و حضور می‌یابند. برای عقل عملی نیز مراتب، قائل می‌شود و کمال عقل عملی را در پاکی و تنزّه از شرور و بدی‌ها و تجرد از تمایلات جسمانی، می داند. ثالثا؛ مهمترین تکیه صدرا، اتصال عقل نظر، به عقل فعال است. رابعا؛ محدوده شناخت و ادراک، مشخص است. صدرا مراتب وجود را سه مرتبه می داند و عقل را از شناخت دو مرتبه عاجز، می داند. یکی مرتبه هیولانی که، فی نفسه ضعیف و جوهر خسیس، است و دیگری ذات واجب، موجودی که در غایت کمال است. لذا عقل حدود خاصی دارد و از آن تجاوز نمی‌کند. خامسا؛ با ابداع براهین متعدد، خصوصاً برهان صدیقین در مقام اثبات ذات و صفات و لوازم توحید برآمده، از جمله معاد و نبوت و ضرورت نبوت را با عقل نظری تبیین می‌کند. سادسا؛ صدرا اولین کسی است که توانست بر اساس مبانی حکمت متعالیه، معاد جسمانی را تبیین عقلانی نماید و معتقد است، بدن تحت تدبیر نفس قرار دارد و در آخرت مستحق عذاب و پاداش می شود. سابعا؛ بر اساس مبانی فلسفی خود، از جمله تشکیک در وجود، حرکت جوهری، اتحاد عاقل و معقول، به تبیین حقیقت و ضرورت نبوت می‌پردازد. از دیدگاه او، نبیّ، انسانی است که با گذر از مرحله حسّ، خیال و عقل، به بالاترین مرتبه عقل نظری و عملی رسیده و نفس نبیّ با صورت معقول و عقل فعال، متحد می‌شود و این مقام نبوت است. در مقابل این تفکر، میرزا مهدی اصفهانی و جریان موسوم به مکتب تفکیک است که، برای تبیین معارف الهی و نحوه نیل به آن، استفاده از برهان را حجاب اصلی وصول به عمق معارف دین می دانند. نکات قابل ذکر در این بخش، این است که دیدگاه ایشان مشابه اندیشه اخباریگری، است و می‌گوید هر یقینی ارزش معرفتی ندارد و اینکه عقل در علوم الهی نوری خارج از ذات انسان است که پس از دوران طفولیت واجد آن می‌شود، و ظهور ذاتی دارد و حسن و قبح افعال، با آن آشکار می شود، از نظر او صرفاً عقل عملی داریم، نه عقل نظری، به عبارت دیگر ایشان کارکرد عقل را، در خوبی ها و بدی ها، بایدها و نبایدها می داند. محصول معرفت فطری مکتب تفکیک، در تقابل با معرفت عقلی، است که برای وصول به آن، فرد باید از تمام استدلالات عقلی جدا بشود و شخص به توسط معرفت فطری به گونه ای روشن، به وجود خداوند، اقرار می کند، بدون این‌که نیاز به براهین پیچیده، باشد. زیربنای این مکتب در اثبات و تبیین ذات واجب و صفات و اسماء الهی، حجیت عقل فطری، است که از آن به نور عقل، هم تعبیر شده است. در بخش نبوت و ضرورت آن، میرزا معتقد است، استماع دعوت نبی به حکم عقل فطری، ضرورت دارد و با بهره‌گیری از تعالیم وحیانی، تصریح می‌کند که رسول خدا به خود خدا، شناخته می‌شود و خداوند با تذکار به معروف فطری بندگان، برصدق رسولانش گواهی می‌دهد.

جکیده ماشثینی : الهیات اسلامی از دو منبع تغذیه می شود، یعنی. عقل (عقل) و وحی (وحی). اولاً عقل با استناد به مبانی بدیهی و قطعی، وجود، علم، قدرت و حکمت خداوند را اثبات می کند و بر اساس این آموزه های عقلی کلامی، وجوب وحی و عصمت انبیا را نیز اثبات می کند. و از طریق وحی و نبوت (نبوه) همه آموزه های معنوی را از نو می شناسد. بار دیگر با بهره گیری از تفکر منطقی به تبیین و تقویت آن آموزه ها می پردازد. بر این اساس، اگرچه کلام اسلامی در متون و حقایق وحیانی (وحیانی) نیز لنگر انداخته است، اما در همه موارد از روش تأمل و تعقل استفاده می کند، زیرا با واسطه ای، حقایق نازل شده به مبانی و مبانی عقلی نیز قابل ردیابی است. البته روش تفکر عقلانی می تواند نمایشی، جعل محور یا دیالکتیکی باشد. این رسالتی است که متکلم مسلمان به دوش می کشد و تلاش و بلاغت او به آن مربوط می شود. از آنجا که هدف او کسب معرفت صوری و واقعی از باورهای معنوی است، جز برهان اثباتی چیزی قابل قبول نخواهد بود، اما اگر هدفش روشنگری و تعلیم حقیقت جویان یا تعهد و شکست حقیقت گریزان سرسخت باشد. روش های لفاظی و مجادله سالم را اتخاذ کنید. این همان چیزی است که خداوند به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دستور داده است تا با حکمت و موعظه زیبا، مردم را به دین الهی دعوت کند و با آنها به بهترین وجه مجادله کند. کتاب حاضر گامی در این مسیر است. این کتاب به مجموعه ای از پرسش های عقیدتی و مکتبی مبتنی بر کلام اسلامی از دیدگاه مکتب شیعه امامیه می پردازد. عقل و وحی (قرآن و سنت) مرجع نهایی و داور در تصمیم گیری ها و ارزیابی ها بوده است. در این میان، از آراء و اندیشه‌های متفکران اسلامی، به‌ویژه علمای شیعه امامیه استفاده فراوانی شده است. به منظور شناخت حقيقت و سرمشق آموزي صادقانه، به منابع و مآخذ آراء و نظرات ديگران استناد شده و گاه نام يا عنوان آنها در متن يا پاورقي ذكر شده است. همانگونه که اشاره شد، استناد به آراء و نظرات دیگران به منظور شناخت حقیقت و سرمشق گرفتن علم صادقانه و احیای نام و مشخصات متفکرانی است که در راه تعقیب دینی رنج های فراوانی دیده اند و پیروی نابینایان از آنان است. و تقلید معنایی ندارد.

ترجمه ماشینی: این جلد جدید مهم، نوشته‌های کلیدی یورگن هابرماس در مورد دین و باورهای مذهبی را گرد هم می‌آورد. هابرماس در این مقالات به بررسی روابط بین اندیشه مسیحی و یهودی از یک سو و سنت فلسفی غرب از سوی دیگر می پردازد. او اغلب از طریق برخوردهای انتقادی با آثار دیگران از جمله والتر بنجامین، مارتین هایدگر، یوهان باپتیست متز و گرشوم شولم به این موضوعات می پردازد. ادواردو مندیتا در مقدمه‌ای که مخصوصاً برای این جلد نوشته شده است، درگیری هابرماس با مذهب را در چارچوب کلیت کارش قرار می‌دهد. مندیتا همچنین نوشته‌های هابرماس را در رابطه با مسیحیت یهودی و مکتب فرانکفورت مورد بحث قرار می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه این مقالات بعد مهم و در عین حال اغلب نادیده گرفته شده نظریه انتقادی را منعکس می‌کنند. این جلد با یک مصاحبه مبسوط اصلی پایان می‌یابد که دیدگاه‌های کنونی هابرماس در مورد دین و جامعه مدرن را بررسی می‌کند.

ترجمه ماشینی: این پایان نامه به بررسی خطوط کلی تلاش ابن تیمیه برای حل «تعارض» عقل و وحی در اسلام قرون وسطی متاخر در 10 جلد، 4000 صفحه مگنوم اثرش، دار تعارض العقل و النقل می پردازد. یا ابطال تضاد عقل و وحی، با شکستن و بازسازی نظام مند مقولات اساسی که بحث بر اساس آن ها شکل گرفته است. تعارض ادراک شده بین وحی و عقل بر تفسیر تعدادی از صفات الهی متمرکز است که فلاسفه و معتزله آن را از نظر عقلی غیرقابل دفاع می دانند، زیرا تصدیق آنها مستلزم تشبیه غیر قابل قبول خداوند با موجودات مخلوق است. این موضع در «قانون کلی» متکلم اشعری فخرالدین رازی به اوج رسید، که بیان می‌کند هرگاه تعارضی بین وحی و عقل پیش آید، باید به حکم عقل اولویت داده شود و وحی از طریق تفسیر استعاری. تاویل ابن تیمیه با پاسخی جامع با این ادعاها مقابله می‌کند و به تمامیت منطقی قانون جهانی حمله می‌کند، اما در عین حال هرمنوتیکی خودبسنده از نظر متنی را بیان می‌کند و اصلاح ریشه‌ای از هستی‌شناسی فیلسوفان، به‌ویژه نظریه واقع‌گرایانه کلیات آن‌ها را ایجاد می‌کند. سردرگمی بین آنچه به طور منطقی در ذهن وجود دارد و آنچه از نظر هستی شناختی در واقعیت خارجی وجود دارد. این به نوبه خود به او اجازه می دهد تا معرفت شناسی جدیدی را بر اساس سه راه اصلی برای کسب دانش، یعنی «هیس» یا ادراک حسی بسط دهد. «خبر» یا نقل گزارش (به ویژه وحی). و «عقل» یا علم عقلی (اعم از فطری و استنتاجی). این منابع معرفتی با مکانیسم تواتور تأیید می‌شوند و با مفهوم گسترده‌ای از فطره در زیر کمربندی قرار می‌گیرند. عناصر ناهمگون نظریه زبان ابن طیه، هستی شناسی و معرفت شناسی او در نهایت به ترکیبی می پیوندند که هدف آن تطبیق یک تصدیق گرایی قوی و منطقی قابل دفاع در برابر صفات الهی است و در عین حال از تشبیهی که عموماً توسط متأخران فرض شده است اجتناب می کند. سنت به طور اجتناب ناپذیری مستلزم آن است.

ترجمه ماشینی: Reason and Religious Belief که اکنون در پنجمین ویرایش خود قرار دارد، به بررسی مسائل همیشگی در فلسفه دین می پردازد. نویسندگان با بهره گیری از بهترین ها در بحث های کلاسیک و معاصر، تجربه دینی، ایمان و عقل، صفات الهی، دلایل موافق و مخالف را بررسی می کنند. وجود خدا، فعل الهی (در اشکال مختلف خداباوری)، معرفت شناسی اصلاحی، زبان دینی، تنوع دینی و دین و علم. ویرایش پنجم که برای انعکاس گفتمان فلسفی کنونی تجدید نظر شده و به روز شده است، مطالب جدیدی در مورد الهیات عصبی، «آتئیسم جدید»، جنبش طراحی هوشمندانه، تکامل خداباورانه و خداباوری شکاک ارائه می دهد. همچنین پوشش بیشتری از ادیان غیر غربی - به ویژه بودیسم - و بحث های به روز شده در مورد مدرک گرایی، اراده آزاد، زندگی پس از مرگ، الهیات آپوفاتیک و موارد دیگر. یک مقدمه پیچیده و در عین حال قابل دسترس، دلیل و اعتقاد دینی، ویرایش پنجم، برای استفاده در مجموعه همراه نویسندگان، فلسفه دین: قرائت برگزیده، چهارم، ایده آل است. نسخه (OUP، 2009).

ترجمه ماشینی: این کتاب به بررسی اهمیت دین در آثار میخائیل باختین فیلسوف قرن بیستم می پردازد، با بررسی سهم باختین در بحث های روش شناسی در مطالعه دین، این کتاب استدلال می کند که استفاده وی از اصطلاحات دینی از منابع منبع او در فلسفه دین گرفته شده است. و نه از تعهد اعتراف او به مسیحیت ارتدوکس روسیه. هیلاری باگشاو با نقد اثر مهم گاوین فلود، فراتر از پدیدارشناسی، توضیح می‌دهد که چگونه کار باختین در مورد «بیرونی بودن» بینش‌های ارزشمندی را برای محققان دین ارائه می‌کند، به‌ویژه که مربوط به بحث خودی/خارجی معاصر است.

This volume brings together mostly previously unpublished studies by prominent historians, classicists, and philosophers on the roles and effects of religion in Socratic philosophy and on the trial of Socrates. Among the contributors are Thomas C. Brickhouse, Asli Gocer, Richard Kraut, Mark L. McPherran, Robert C. T. Parker, C. D. C. Reeve, Nicholas D. Smith, Gregory Vlastos, Stephen A. White, and Paul B. Woodruff.

ترجمه ماشینی: این جلد شرحی از ابوحامد غزالی (متوفی 505/1111) به‌عنوان متکلم عقلانی ارائه می‌دهد که همزیستی از فلسفه و کلام ایجاد کرد و عقلانیت را در تصوف دمید. اکثر مقالات این مقاله به موضوعات مهم آثار غزالی می پردازد که بیانگر برخورد عقلانی او با قرآن و موضوعات اصلی الهیات اسلامی و زندگی روزمره مسلمانان است. برخی از مشارکت‌های دیگر به منابع غزالی می‌پردازد و اینکه چگونه تلاش‌های فکری او بعداً توسط محققانی که همان دغدغه آشتی دادن دین و عقلانیت در اسلام، مسیحیت و یهودیت را داشتند، مورد استقبال قرار گرفت. با مشارکت بنیامین آبراهاموف، هانس دایبر، کن گاردن، آونر گیلادی، اسکات جیردنر، فرانک گریفل، استیون هاروی، آلفرد ایوری، ژول یانسنس، تانلی کوکونن، لوئیس خاویر لوپز-فرجات، ویلفرد مادلونگ، یحیی ام.میچو، یحیی ام.اریک اورمزبی، M.Sait Özervarlı، و Hidemi Takahashi.