مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در نوشتار حاضر نگارنده سعی دارد به تلاش‌های متکلمین مسلمان در فهم مبانی دینی پرداخته و تا آنجا که محدودیت این کتاب اجازه می‌دهد، مبانی اندیشه‌ها و دیدگاه‌های عقلانی آنان را مورد بررسی و کاوش قرار دهد. سعی نگارنده بر آن است که اندیشه‌های متکلمین مسلمان در ارتباط با این موضوع مورد بررسی قرار گیرد. منظور از عقل در این کتاب، فهم عقلانی متکلمین از دین است که به‌واسطه تأمل آنان درباره مبانی دینی حاصل می‌شود. نقل در این کتاب، به معنای کتاب و سنت است.

این کتاب برای دانشجویان رشته فلسفه اسلامی به عنوان منبع مبنایی در کلام جدید تدوین شده و مشتمل بر دوازده فصل است . نویسنده ابتدا کلیاتی در مورد مطالعات دین پژوهی ، تعریف دین و ویژگی های آن ، انواع دین ، رابطه دین و فلسفه و ارتباط فلسفه دین با کلام جدید ارایه نموده و سپس خاستگاه دین و منشا آن و دیدگاه های مختلف در این زمینه را مطرح کرده است . در ادامه وی به اثبات وجود خدا و براهین مربوط به آن اشاره کرده و در این راستا به برهان وجودی ، برهان صدیقین ، براهین جهان شناختی مانند برهان نظم و فطرت و سایر براهین پرداخته و صفات خداوند و ابعاد گوناگون آن جایگاه شرور در نظام آفرینش و نیاز بشر به دین به جهت عطش جاودانگی که در درون اوست را مورد بحث و بررسی فلسفی و کلامی قرار داده است . مباحثی مانند زبان دین ، رابطه عقل و وحی و دین و فلسفه ، تجربه دینی ، کثرت گرایی دینی ، ابعاد اجتماعی دین و نقد سکولاریسم ( جدایی دین از سیاست و نسبت بین دین و اخلاق از دیگر مندرجات این نوشتار است . کلام جدید از سوی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها ( سمت ) با همکاری مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ( ره ) در ۴۴۰ صفحه و در سال ۱۳۹۱ منتشر شده است. همچنین این کتاب درسنامه‌ای پژوهش‌محور در موضوع کلام جدید یا همان (فلسفه دین) است، که برای طلاب و دانشجویان، تدوین شده است. از منظر نویسنده آنچه در میان مسلمانان، دست کم از قرن دوم هجری، به «علم کلام» شهرت یافته، دانشی است که به تبیین و اثبات عقاید اسلامی و دفاع از آنها می‌پردازد. این علم – به دلیل آنکه مبانی عقیدتی و «اصول دین» (و در رأس آنها، مسئله توحید و صفات خداوند) را بررسی می‌کند – به نامهای دیگری چون «فقه اکبر» (در برابر فقه اصغر که بیان تکالیف عملی و «فروع دین» را بر عهده دارد)، «علم توحید و صفات» و «علم اصول دین» نیز خوانده شده است. از دیدگاه نویسنده در عصر حاضر گاهی وصف «جدید» را نیز به «کلام» می‌افزایند و از تعبیر «کلام جدید» استفاده می‌کنند، چرا که در آن برخی از چالشهایی را که دین در دنیای جدید ( همچون مسئله شر، عقل و وحی، تجربه دینی) با آنها روبه‌روست، بررسی می‌کند.