جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قانون عليت بيانگر نظام حاكم بر آفرينش، روابـط پديـدها و دسـتگاه شـناخت اسـت و برای آن نمی توان مبدأ تاريخی تعيين كرد. اين قانون در قرآن پذيرفته شده است. آيات ناظر به عليت را می توان در سه قلمرو تأثير اسباب متافيزيكی، تأثير و تأثر اسباب طبيعی و تأثير و تأثر انسان در نظام هستی دسته بندی كرد. در برخی آيات مسئله عليت با تعبيـر خلقت و در برخی ديگر با تعبير سبب تصديق شـده اسـت. در متـون روايـی نيـز مسـئله عليت، با تعابير خالقيت، سببيت و دلالت تصديق شده است. واژه معلول به طور صـريح در كلام اميرمؤمنان آمده است: «كل قائمٍ فی سـواه معلـول». بـه عقيـده نگارنـده ايـن كلام علاوه بر تصريح اصل عليـت، مـلاك و منـاط نيازمنـدی اشـيا بـه علـت را قيـام و وابستگی به غير معرفی می كند، نه حدوث و امكان. تفسير خاص از مسئله خلق از عـدم توسط امامان شيعه وارد ادبيات كلامی و فلسفی شده و انديشه متفكرانی همانند كنـدی را تحت تأثير قرار داده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 5 تا 28

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی شرایط امکان اخذ میراث فلسفی یونان در آغاز تأسیس فلسفه در عالم اسلام : سال 5، شماره 3 : حکمت اسراء

نویسنده:

مهدی عطایی، اباصالح تقی‌زاده طبری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علوم انسانی , حکمت یونان باستان , تاریخ فلسفه اسلامی , ‌ فلسفه اسلامی , میراث فلسفی یونان , فلسفه یونان , علوم انسانی (سایر) , امکان فلسفه اسلامی , علوم انسانی غربی , شروط تاسیس فلسفه اسلامی

کلیدواژه‌های فرعی :

نهضت ترجمه , بنی امیه , بنی عباس , تفکر , خلفای بنی عباس , دان‍ش‍گ‍اه ج‍ن‍دی ش‍اپ‍ور , فلسفه عربی , قرن اول هجری , مکتب اسکندریه , شرایط امکان , آغاز فلسفه , عقل(منطق) , امویان , قرن دوم هجری , طلب حقیقت , موسس فلسفه اسلامی , آغاز تفکر , مدرسه رُها , نصیبین ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2383-2916

چکیده :

در پژوهش پیشرو تلاش بر آن است تا با سود جستن از مفهوم شرایط امکان، آغاز فلسفه اسلامی در جهان اسلام مورد بحث قرار گیرد. البته مدنظر این نوشتار، بررسی شرایط امکانِ آغازِ فلسفه اسلامی در نسبت با میراث فلسفی یونان است. به عبارت دیگر میخواهیم ببینیم متفکران مسلمان به واسطه چه شروطی، با میراث فلسفی یونان مواجهه پیدا کردند و توانستند این میراث را به درون کشیده و از آنِ خود کنند. فهمِ این شرایط در آن دوره تاریخی، اگر با فیلسوفان مسلمان وارد گفتگو شویم، امکانهایی را برای امروز ما در برقراریِ نسبت با علوم انسانیِ غربی و بنا نهادن علوم انسانیِ اسلامی خواهد گشود. نشان خواهیم داد که «طلب حقیقت» و «توجه به تفکر از ناحیه تفکر» از شروط مهمی بودند که تاسیس فلسفه اسلامی را در نسبت با میراث فلسفه یونانی ممکن کردند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 29 تا 59

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

فاعلیت الهی از دیدگاه سهروردی

نویسنده:

محمد علی دیباجی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

توحید , حکمت اشراق , فاعلیت الهی , 01. خداشناسی (کلام) , قاعده «الواحد» , اصطلاحنامه فلسفه , حکمت اشراق the School of Illumination

کلیدواژه‌های فرعی :

خلقت , فاعلیت الهی , اِبداع (آفرینش) , قاعده امکان اشرف , نظام نور و ظلمت , عقل اول , امتناع صدور کثرت از وحدت , فلوطین , رابطه خدا و جهان , نظریه فیض , حرکت نخستین , فاعلیت ابداعی , اشراق الهی , تعداد عقول و افلاک , عینیت علم و فعل حق , قاعده «الواحد» , کیفیت صدور ممکنات از واجب ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , خواجه نصیرالدین طوسی , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

چگونگی آفرینش، فاعلیت الهی و پیدایش کثرت در عالم، سه تعبیر از یک مسأله مهم فلسفی در نظام‌های فلسفی نوافلاطونی و اسلامی است. قاعده الواحد یکی از عناصر مهم در نظریه فاعلیت خدا در نظام‌های مذکور است. ریشه این قاعده در افکار افلوطین و تا اندازه‌ای ارسطو یافت می‌شود؛ در نظام‌های فلسفی فارابی و ابن‌سینا تبیین‌های دقیق‌تر و جامع‌تری از این اصل وجود دارد. مهم‌ترین مسایلی که پیرامون این اصل در نظریه فاعلیت خدا مطرح است عبارتند از: این قاعده تا چه حد می‌تواند نحوه فاعلیت الهی و پیدایش کثرت در عالم را بازگو کند؛ دیگر این‌که اعتماد نظام‌های فلسفی فارابی و ابن‌سینا به این اصل تا چه اندازه است؛ و سرانجام،‌ شیخ‌اشراق چه نقدهایی بر این اصل و توجیه آن دارد و خود از چگونگی آفرینش الهی، چه تبیینی ارائه می‌دهد؟ شهاب‌الدین ‌سهروردی این اصل را با نگاه اصلاح و تعدیل نگریسته و به تنسیق جدیدی از آن دست‌ یازیده ‌است. در راه‌ حل وی، ضمن محدود شدن جریان قاعده به رابطه ایجادی خدا و معلول اول، از رابطه کمالی و مستقیم خدا با همه معلول‌ها، و کنار رفتن فرضیه‌های نجوم بطلیموس و صدور کثرت از واحد سخن گفته ‌شده ‌است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 1 تا 24

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

کتاب: کندی (کِندی)

نویسنده:

یوحنا قمیر؛ مترجم: سید مرتضی حسینی

نوع منبع :

کتابشناسی(نمایه کتاب) , ترجمه اثر , مدخل آثار(دانشنامه آثار) , مدخل اعلام(دانشنامه اعلام) , کتابخانه عمومی

وضعیت نشر :

پارسه,

زبان :

فارسی

چکیده :

یوحنا قمیر، اندیشمند مسیحی و لبنانی، نوزده رساله از رسائل کندی را در این کتاب ذکر کرده و زندگی و آراء او را شرح داده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جایگاه علیت سینوی: بررسی تاریخی : دوره 16، شماره 48 : حكمت سينوی (مشكوه النور)

نویسنده:

مریم سالم

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع) پردیس خواهران ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

وجود , علت , معلول (درمقابل علت) , ارسطو , ابن ‌سینا , فلسفه مشاء , ماهیت , علیت

کلیدواژه‌های فرعی :

سهروردی , خدا , متکلمان شیعه , امام محمد غزالی , رنسانس , اشاعره (اهل سنت) , اصالت عقل , علل چهارگانه ارسطو , علت ایجادی , حکمت اشراق the School of Illumination ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

علیت که در فلسفه مشا، از ارسطو تا ابن سینا، نقش سرنوشت ساز و محوری به خود اختصاص داده بود و نه تنها وجود اشیا خارجی، بلکه هرگونه تبیین و توضیح اشیا بدون در نظر گرفتن اصل علیت و رابطه علی غیرممکن بود، در مکاتب مختلف فکری و فلسفی جهان اسلام و دنیای غرب سرنوشت متفاوتی یافت و گاه اثبات شد و بال و پر گرفت و در حد یک اصل فلسفی در نظام های فلسفی پذیرفته شد و گاه تا مرز انکار پیش رفت. ارسطو نخستین بار با نگاهی فلسفی به تحلیل علیت در قالب علل اربعه پرداخت و ابن سینا این نظریه را بر اساس تمایز وجود و ماهیت تبیین کرد. در حالی که فلاسفه مسلمان و فلاسفه عقل گرای غربی با اصل این نظریه مخالفتی نکردند، اما متکلمان مسلمان و مسیحی و برخی فلاسفه مسلمان و نیز تجربه گرایان و تحصلی مذهبان به گونه ای دیگر به اصل علیت و توابع آن نگریستند، گاه این اصل را رد کردند و گاه با قبول آن توابعش را نپذیرفتند و یا آن را در حد یک قانون ریاضی که در خارج واقعیتی ندارد، تنزل دادند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 55 تا 76

مشخصات اثر

ثبت نظر