جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 4303
ارائه برهانی نوین بر اصالت جامعه متکی بر قاعده «فناء عرفانی» بر اساس اندیشه علامه‌طباطبایی و خواجه نصیرالدین طوسی
نویسنده:
ابراهیم خانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
موضوع این پژوهش «معنا و اثبات اصالت جامعه» و هدف از آن ارائه قرائتی دقیق‌تر از معنای اصالت جامعه با اتکاء بر برهانی نوین است. در این مقاله با اتخاذ روش دلالت پژوهی و با تکیه بر یکی از مفاهیم محوری در عرفان اسلامی یعنی مقام فناء عرفانی، برهانی جدید برای اثبات اصالت جامعه ارائه شده است. هدف نخست این مقاله توجه دادن به این حقیقت است که مقام فناء عرفانی به غیر از مصادیق ناظر به سلوک عرفانی در متن افعال اجتماعی نیز مصادیق قابل توجهی دارد و طبق بیان علامه‌طباطبایی در متن هر اطاعتی نوعی فناء مطیع در مطاع مستتر است. پس از اثبات این مطلب، این حقیقت به عنوان مقدمه استدلالی با روش برهانی برای اثبات اصالت جامعه مورد استفاده قرار گرفته است و نشان داده شده که عمل اجتماعی و حب و بغض‌های مستتر در آن، ظرفی برای تحقق و بروز مقام فناء عرفانی به صورت جمعی است و در نتیجه افراد جامعه در قالب کنش‌های اجتماعی در حال طی نمودن مراحل فناء عرفانی و در نهایت متحد شدن در تعین کمال مطلوب با یکدیگر هستند و این حقیقت را به صورت انضمامی در متن بسیاری از رفتار‌های اجتماعی نظیر انواع اجتماعات ورزشی، دینی، هنری و ... می‌توان رصد نمود. حقیقتی که اشاراتی به آن را می‌توان در آثار خواجه نصیر الدین طوسی مشاهده نمود و نشان داد او نیز چنین فهمی از نحوه اتحاد افراد جامعه داشته است و در پایان به مزیت‌های این برهان در قبال سایر ادله اثبات اصالت جامعه پرداخته شده است.
عالَم وحی، عالَم خیال: وحی رویایی در آرای سه فیلسوف مسلمان
نویسنده:
حامد فرنقی زاد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
سایت فرهنگی نیلوفر,
چکیده :
مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر گرانقدر المیزان خود، نبوت را حالتی الهی (یا غیبی) میداند که حالتش در قیاس با حالت معمولی، حالت بیداری است نسبت به خواب. به نظر ایشان، در این حالت، انسان شناختی از عالم را درک میکند که همه تناقضات و اختلافات زندگی انسانی را حل میکند. این ادراک و تلقی از غیب می آید که در زبان قرآن به وحی از آن یاد شده است. از دیرباز، پدیده وحی از جنبه های مختلفی مورد بحث و کنکاش قرار گرفته است. من در این مقاله در تلاش برای نشان دادن نظر سه تن از فلاسفه مسلمان در خصوص وحی خواهم بود. در این میان خوانش دکتر سروش از وحی را نیز پیگیری خواهم کرد و نشان خواهم داد که رای این سه فیلسوف با رای دکتر سروش همخوانی دارد، نظریه ای که در صورت فراگیر شدن میتواند انقلابی در تاویل متون مقدس، به ویژه قرآن، پدید آورد.
نوآوران و نوآوری‌های پس از صدرُالمتألهین در حکمت صدرایی
نوع منبع :
مقاله , سخنرانی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
عظمت بی‌بدیل اندیشۀ صدرایی و نظام نوین فلسفی برساختۀ او سبب شده تا بسیاری بر این اعتقاد باشند که فلسفۀ اسلامی ‌پس از صدرا دچار رکود و بن‌بستی بزرگ شده است. این امر، تا جایی است که این گروه معتقدند بیشتر بزرگان و حکمای فلسفۀ اسلامی ‌پس‌از صدرا درنهایت شارح و مفسر اندیشه‌های او بوده و فاقد نوآوری و ابتکار فلسفی می‌باشند. استاد رضایی‌تهرانی با ردّ این اتهام و با اعتقاد راسخ به وجود نوآوری‌های فراوان فلسفی پس از صدرالمتألهین و حتی امکان ایجاد نظام فلسفی نوین، در سه بخش به تبیین و تحلیل این بحث می‌پردازد. ایشان در بخش نخست به چیستی و چگونگی نوآوری‌های فلسفی پس از صدرا پرداخته و روند بررسی نوآوری‌های فلسفی را در شش مرحله محقّق می‌داند. او در بخش دوم، اقسام نوآوری‌های فلسفی پس از صدرا را به شکلی تفصیلی در هفت لایه و با ارائه مثال‌هایی مجزا برای هرلایه مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد و درنهایت در بخش سوم، مصادیقی از نوآوری‌های بزرگان اندیشه فلسفی پس از صدرا؛ ازجمله: آقاعلی حکیم، علامه طباطبایی، آیت‌الله جوادی‌آملی و استاد فیاضی ارایه می‌دهد.
اصطلاح شناسی ابداع در نگاه علامه طباطبایی
نویسنده:
محمد بهرامی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ابداع به عنوان یکی از صفات فعلیۀ خداوند همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان قرار داشته و شخصیت‌های برجسته‌ای چون کندی، فارابی، ماتریدی، صدوق، ابن‌سینا، طبرسی، سهروردی و غیره بحث‌های مختلفی را دربارۀ آن مطرح کرده‌اند. برخی به تعریف حداقلی از ابداع بسنده کرده و شماری، تعریف حداکثری ابداع را ضروری می‌دانند. در این میان علامه طباطبایی به عنوان یکی از شخصیت‌های برجستۀ تفسیری، فلسفی و کلامی عصر حاضر، به مناسبت کاربرد کلمۀ بدیع و برخی مشتقات بدع، به بحث در مورد ابداع نیز می‌پردازد. ایشان ابداع را از صفات فعلیۀ خداوند می‌داند. علامه بدیع را به معنای مبدِع درنظر گرفته و این‌همانی مبدِع، فاطر و خالق را برنمی‌تابد. در نگاه ایشان، ابداع، ایجاد بدون نمونه، بدون زمان، بدون تقلید، بدون علل و بدون مثل است. نوشتار پیش‌رو با روش توصیفی و مطالعۀ کتابخانه‌ای صورت گرفته و هدف نهایی آن زدودن اختلافات لفظی در تعریف ابداع و تقریب نظریات در این حوزه است.
صفحات :
از صفحه 79 تا 91
نقش عقل در برانگیختن رفتا‌رهای اخلاقی از منظر علامه طباطبایی
نویسنده:
مریم قلاسی ، محمد کاظم علمی ، سید مرتضی حسینی شاهرودی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
از جمله مسائل مهم در مباحث اخلاقی و فلسفۀ اخلاق، عامل انگیزش اخلاقی و تحقق فعل اخلاقی است. در این جستار می‌کوشیم نقش عقل در انگیزش اخلاقی را از منظر علامه طباطبایی بررسی کنیم. در این راستا، ابتدا سهم و نقش عقل را در افعال ارادی بررسی کرده و عوامل تحقق یک فعل ارادی از منظر علامه طباطبایی مشخص می‌نماییم. سپس مؤلفه‌های مؤثر بر اعتبارسازی صحیح عقل عملی را که منجر به تحقق فعل اخلاقی می‌شود، بررسی می‌کنیم. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که از نظر علامه ادراکات حقیقی که توسط عقل نظری ادراک می شوند، علت ناقص انگیزش در فعل اخلاقی و ادراکات اعتباری که توسط عقل عملی اعتبار می‌گردد، عامل تحقق عمل می‌باشند، چنان که علامه نیز در تعریف عقل عملی، آن را مبدأ افعال ارادی برمی‌شمارد. البته اعتبارسازی عقل عملی تحت‌تأثیر مؤلفه‌هایی است که در این پژوهش به آن پرداخته خواهد شد.
صفحات :
از صفحه 155 تا 171
عقل و احساس در نگاه علامه طباطبایی
نویسنده:
مدینه خلیلی
نوع منبع :
مقاله
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
انسان از بدو تولد تا پایان زندگی هر روزه در معرض حجم بسیاری از اطلاعات و علوم مختلف قرار می‌گیرد و با تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات حاصل‌ شده، درک بهتری نسبت به جهان بیرون از خود پیدا می‌کند. بدین سان معرفت و شناختش نسبت به آنچه می‌بیند، می‌شنود و حس می‌کند نیز بیشتر می‌شود. این علوم برای انسان از طریق احساس (حس) و عقل حاصل می‌شود. احساس (ظاهری- باطنی) در کنار عقل هر دو با هم در کسب علوم برای انسان نقش دارند، البته میزان تاثیرگذاری و حدود هر دو مختلف و مشخص است، به ‌طوری ‌که احساس مربوط به محسوسات، اما عقل مربوط به غیر محسوسات است. در بحث منشا و چگونگی پیدایش علوم برای انسان نظرات متفاوت است. عده‌ای منشا پیدایش علوم را عقل و عده‌ای حس می‌دانند، اما علامه طباطبایی به خلاف دو گروه عقلیون و حسیون، عقل و احساس را با هم و در کنار هم، منشا پیدایش علوم برای انسان می‌داند، زیرا همان ‌طور که بیان شد علوم حاصل‌شده برای انسان صرفا عقلی نیست که بگوییم احساس انسان در به دست آوردن آن کاربرد ندارد و یا صرفا حسّی نیست که بگوییم عقل در نیل به آن کاربردی ندارد. هدف از این تحقیق آشنا شدن با نظرات متفاوت و درک نسبت به منشا پیدایش علوم، چگونگی حاصل شدن علوم برای انسان و همچنین آشنا شدن با مبانی نظرات مختلف، با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبایی است.
صفحات :
از صفحه 117 تا 144
بررسی تطبیقی آراء کلامی ابومنصور ماتریدی با علامه طباطبائی
نویسنده:
حیات‌الله ناطقی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ابومنصور محمد بن محمد ماتریدی در اوایل قرن چهارم در شرق جهان اسلام ظهور نموده و همانند ابوالحسن اشعری که در مرکز جهان اسلام برخاست به اتحاد طریق میانه در میان افراط و تفریطی که از سوی معتزله از یک سو و اهل حدیث و حنابله از سوی دیگر اعمال می شد همت گماشت وی علی رغم عظمت و تاثیر علمی عمیق بر متکلمان بعد از خود همچنان ناشناخته مانده و حتی آثار قلمی اش بجز تعداد اندک بصورت خطی باقی مانده و به نشر سپرده نشده است. در این نوشتار آرایی را که او در باب مباحث خداشناسی ابراز داشته با آراء علامه سید محمد حسین طباطبایی که یکی از ارجمندترین چهره های علمی شیعی است بصورت تطبیقی مورد ارزیابی قرار می گیرد. علامه و ماتریدی در مسایلی اتفاق و در مسایلی هم اختلاف نظر دارند. اختلاف نظرهایی که بین این دو دانشمند وجود دارد همگی به یک شکل نیست در برخی از مسایل هر دو نفر دیدگاه متفاوت دارند اما در برخی دیگر تفاوت دیدگاه وجود ندارد بلکه این مسایل از سوی ماتریدی با اجمال بیان شده ولی علامه با تفصیل بیان کرده است. مسایل مورد اتفاق ایشان که در این تحقیق مورد توجه قرار گرفته است به صورت کلی عبارتند از: پذیرش حدوث زمانی عالم پذیرش برهان حدوث به عنوان یکی از براهین نتیجه بخش نادرست دانستن توصیف خداوند به وحدت عددی تعدادی از براهین اثبات توحید تفکیک بحث اسماء الهی از بحث صفات الهی تفکیک اسم از اسم اسم غیریت اسم و مسمی عدم توقیفیت اسماء الهی عینیت ذات و صفات حدوث قرآن و برخی از راه حل های مشترک در خصوص مشکله معناشناختی صفات الهی. مسایل مورد اختلافی که مورد توجه قرار گرفته است عبارتند از: انحصار براهین خداشناسی در برهان حدوث وانحصار حدوث در حدوث زمانی از سوی ماتریدی و عدم پذیرش چنین انحصاری از سوی علامه تقریر متفاوت علامه از حدوث عالم که براساس حرکت جوهری استوار است شفافیت بیشتر سخن علامه در خصوص و حدت غیرعددی خداوند تفاوت جدی در برهان تمانع و برهان استخراج شده از آیه شریفه لوکان فیهما آلهه لا الله افسدتا سکوت ماتریدی درباره بسیاری از مباحث در ارتباط با اسماء الهی صفات فعلیه که ماتریدیان در این باره متفاوت با فرق دیگر اسلامی سخن گفته اند قائل شدن ماتریدی به کلام نفسی قائل شدن ماتریدی به تفویض در باب صفات خبری و قائل شدن وی به جواز رویت حسی خداوند در قیامت.
تطبیق مبانی متافیزیکی ملاصدرا و علامه طباطبایی در تفسیر صفات خبری مربوط به مبدأ
نویسنده:
پدیدآور: طیبه فریدونپور استاد راهنما: قباد محمدی شیخی استاد مشاور: علیرضا فاضلی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
ملاصدرا و علامه طباطبایی با توسّل به مبانی متافیزیکی مانند اصالت وجود، اشتراک معنوی مفهوم و وحدت حقیقت وجود، تشکیک مراتبی یا مظاهری وجود، تطابق عوالم وجود به اتّخاذ دو دیدگاه « وضع الفاظ برای ارواح معانی» و « وضع الفاظ برای ظواهر معانی» پرداخته‌اند تا با نفی هر آنچه مستلزم نقص و امکان است، هم صفات عقلی و صفات خبری را به خداوند نسبت دهند و از آنجا که تصورشان این بود که جسم و جسمانیت، مستلزم امکان و نقص و محدودیت است با تجرید الفاظ از معانی جسمانی، به توصیف خداوند پرداخته‌‌اند. در این پژوهش ما به بیان دیدگاه‌های عالمان مسلمان در باب توصیف خداوند به صفات عقلی و خبری پرداخته، آنگاه به مبانی ملاصدرا و علامه طباطبایی در اتخاذ دیدگاه تفسیریشان پرداخته‌ایم و پس از آن به بیان دو دیدگاه « وضع الفاظ برای ارواح معانی» و « وضع الفاظ برای ظواهر معانی» همت گماشته‌ایم و در نهایت ضمن تحسین تلاش این اندیشمندان به نقد و ارزیابی آن اقدام کرده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که برای تبعیت از عقل و نقل و رعایت ظواهر الفاظ و سیر در معانی باطنی آن‌ها، مؤدب و موظّف به آنیم که صفات عقلی و خبری را باید به گونه‌ای به خداوند نسبت دهیم که مستلزم امکان، نقص و محدودیت نباشد نه اینکه موظّف و مؤدب به نفی جسمانیت از خداوند باشیم و بر اساس مبانی حکمت متعالیه به این نکته رسیده‌ایم که جسم و جسمانیت به طور مطلق، مستلزم نقص و امکان و محدودیت نیست بلکه جسم مانند دیگر اوصاف وجود ( از جمله؛ علم، قدرت، حیات و ...) می‌تواند مساوق وجود و محکوم به تمام احکام آن باشد که در این صورت هم به معانی ظاهری الفاظ پایبند شده‌ایم و هم از سیر در معانی عمیق طولی و مشکک، باز نمانده‌ایم.
بررسی تطبیقی صفات خبری آیات و تأویل آن ها از منظر علامه طباطبایی، فخر رازی و حافظ الدین نسفی
نویسنده:
پدیدآور: شمس‌الدین بوستانی استاد راهنما: سید زهیر المسیلینی استاد مشاور: هاشم کوناتی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
از جمله مباحثی کلامی در میان مفسران، تفسیر آیاتی از قرآن است که موهم صفات انسان گونه برای خداوند است. آیات صفات خداوند، از جمله آیات متشابهی است، که از یک طرف با صفات خبری خداوند که یکی از مباحث کلامیست مرتبط می باشد و از سوی دیگر با متشابهات قرآن، سرو کاردارد. در طول تاریخ مباحث کلامی در اسلام، این نوع از آیات به خاطر اشتمالشان بر صفاتی که ظاهر آن ها موهم تجسیم و تشبیه خداوند متعال است، زمینه ساز پیدایش گروه ها و مکاتب مختلفی درمیان مسلمانان شده و سبب ایجاد مناظرات و بحث های عدیده ای در میان آنان گردیده است؛ لذا با توجه به اینکه دین اسلام دین وحدت و یکپارچگیست و با توجه به وسعت این نوع از آیات در قرآن، موضوعی که هر پژوهشگر علوم دینی را به کنجکاوی واداشته، علت و زمینه های بروز اختلاف بین گروه های تفسیری این گونه آیات از طرفی و چگونگی رسیدن به اعتقادی متعادل در خصوص تفسیر این آیات می باشد. بنا بر این، جهت دست یابی به این مهم، و با بکار گیری روش تحلیلی، توصیفی و تطبیقی، بررسی و تطبیق سه تفسیر ارزشمند المیزان، مفاتیح الغیب و مدارک التنزیل و حقایق التأویل را، در زمینه ی تفسیر آیات صفات خداوند متعال، برگزیدم، بدان جهت که این تفاسیر از یک سو از جایگاه بلند تفسیر قرآن و از طرف دیگر نویسندگان این تفاسیر نمایندگان سه مکتب کلام اسلامی هستند که عبارت اند از: مکتب کلامی تشیع، مکتب کلامی اشعری و مکتب کلامی ماتریدی. با تطبیق و بررسی تفسیر آیات صفات خبری در هرسه تفسیر و با در نظر داشت مبانی و شیوه های تأویل صفات خبری در آنها، می توان به این نتیجه دست یافت که صفات خبری منتسب به خداوند را نباید بر معانی ظاهری آنها حمل نمود - که در صورت حمل آنها بر معانی ظاهری شان مسأله ی جسمیت باری تعالی و مشابهت او با بندگانش به میان می آید - و اعتقاد به تجسیم و تشبیه باری تعالی مورد پذیرش هیچکدام از صاحبان آن تفاسیر نمی باشد، و باید معنایی از آنها اخذ نمود که با ساحت قدس الهی سازگار باشد.
عرفان شیعی از منظر هانری کربن و ارزیابی و نقد آن با تکیه برآثار علامه طباطبایی
نویسنده:
پدیدآور: زهرا عارف کاشانی؛ استاد راهنما: حسن سید عرب؛ استاد مشاور: ابولفضل فیروزی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
چکیده بررسی های دیدگاه هانری کربن که در این رساله به صورت کتابخانه ای جمع آوری و تحلیل ، تطبیقی آن بر اساس دیدگاه علامه بیان شده است . رکن اصلی دین اسلام بخصوص تشیع ولایت است . آموزه ولایت در منظومه فکری شیعه، شاهد تفاسیر مختلف و متنوعی بوده است. هر اندیشمندی به فراخور نظام دانایی خویش، آن را تبیین کرده و این تبیین‌ در دسته عمده فلسفی، عرفانی، کلامی و حدیثی قابل طبقه‌بندی است. پوشیده نیست که برخی از دیدگاه‌ها از دو یا چند دستگاه مفهومی بهره جسته و نظریه خویش را سامان داده است. چنین نگرشی، شیوه‌های دیگری را تولید کرده و افق‌ تازه‌تری را گشوده است. گاه نقطه عزیمت یک متفکر احادیث بوده، ولی در مقام تبیین و توجیه، از دستگاه عرفانی بهره جسته است. بازشناسی مقوله «ولایت»، بازشناسی عرفان و عارفان کامل و بازشناسی «توحید ناب»، اعمّ از توحید معرفتی و توحید شهودی است؛ چه این‌که موحِّد ناب و کامل نیز در «ولایت‌شناسی» تجلّی ‌یابد. یکی از دانشمندانی که توانست بسیار خوب تجلّی ولایت را فهم کند؛ هانری کربن دانشمند فرانسوی است . وی بر خلاف بسیاری از مستشرقان که با مطالعات اندک و بر اساس ظن و گمان به نوشتن درباره فرهنگ شرقی و اسلامی پرداخته‌اند، با مطالعات دقیق و گسترده درباره تمدن اسلامی و به ویژه فرهنگ اسلامی قلم زده است. مطالعه آثار کربن خود گویا است که وی تا چه حدّ در زمینه فرهنگ اسلامی مطّلع بوده است، به طوری که انسان با مطالعه آثارش و تطبیق دادن تألیفات او با آثار دیگر خاورشناسان خواهد فهمید که کمتر محققی از خاورشناسان در جامعیت و عمق فکری به پای او می‌رسد. بررسی آراء کربن و تطبیق آن با دیدگاه علامه طباطبایی باعث می‌شود که آموزه ولایت در منظومه فکری تشیع به بهترین صورت درک شود .
  • تعداد رکورد ها : 4303