جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از مساله شهادت، چگونگی و آثار شهادت گروهی از برگزیدگان از انسانها در قرآن برداشت های مختلفی صورت گرفته است که عمده دیدگاه ها معطوف به ثمر بخشی شهادت انبیاء و اوصیاء در آخرت و صحنه قیامت است، اما به نظر می رسد با وجود شواهد متقن قرآنی و روائی باید پذیرفت که مساله شاهد بودن گروهی از انسانها در دنیا و آگاهی یابی الهی ایشان از اعمال و باطن امور انسانها دارای پیامد دنیوی و زمینه تحقق امری مهم و اساسی است که بنای آفرینش و دستگاه عظیم و مستحکم ارسال انبیاء و نصب اولیاء بر آن استوار و قوام یافته است؛ یعنی موضوع هدایت و کمال بخشی و رساندن هر چیز به سرانجام شایسته او، امری که خداوند متعال تنها خود را تحقق بخش آن دانسته است. نقش شاهدان بر اعمال انسان ها در این میان واسطه بودن ایشان در تحقق گونه ای از هدایت الهی است، همچنان که انبیاء واسطه هائی الهی میان انسانها و خداوند سبحان در دریافت و انتقال پیام های خداوند متعال در عرصه هدایت تشریعی هستند. در این نوشتار با بررسی تفاسیری که ذیل آیات مربوط به شهادت صورت گرفته پس از نقل و نقد برخی از دیدگاه ها، نظر برگزیده مبرهن گردیده است.

هدف از انجام این پروژه آن است که با تفکر و تعمق در آیات نورانی وحی و استفاده از سایر منابع معتبر اسلامی موجبات آشنایی بیشتر و عمیق نسبت به زندگانی حضرت مریم (ع) ، تولد حضرت عیسی (ع) ، تثلیث بعنوان بزرگترین انحراف جامعه مسیحیت ، پیامبری حضرت مسیح ، معجزه های آن حضرت ، حواریون حضرت مسیح ، برخورد یهود با حضرت و عروج آن حضرت و نزول حضرت عیسی از آسمان و شخصیت ایشان از دیدگاه بزرگان فراهم آید . در فصل اول ، ضمن پرسشهای ذیل مسأله بودن موضوع و اهمیت آن از جهت اخلاقی و مذهبی تحلیل شده است . 1- فضایل و ویژگیهای حضرت مریم از دیدگاه قرآن کدامند ؟ 2- علت اینکه حضرت عیسی بی پدر خلق شده از دیدگاه قرآن کریم چیست ؟ 3- معنا و مفهوم تثلیث از دیدگاه قرآن کریم چیست ؟ 4- پیامبری حضرت عیسی از دیدگاه قرآن کریم در چه سنی بوده است ؟ 5- معجزه های حضرت عیسی که نشانه پیامبری ایشان بودند از دیدگاه قرآن کریم و انجیل کدامند ؟ 6- یاران حضرت عیسی از دیدگاه قرآن کریم و انجیل چه کسانی بودند و به آنها چه می گفتند ؟ 7- علت کشته نشدن حضرت عیسی و افسانه صلیب از دیدگاه قرآن کریم چیست ؟ 8- نزول حضرت عیسی از آسمان از دیدگاه قرآن کریم چگونه خواهد بود ؟ در فصل دوم ، مرور مطالعاتی که مبنای نظری موضوع و نقد و بررسی تعدادی از آثار کتب مرتبط با آن از قبیل « درآمدی بر تاریخ ادیان در قرآن » اثر عبدالکریم گواهی و « آشنایی با ادیان بزرگ » اثر حسین توفیق و « ادیان زنده جهان » تألیف رابرت هیوم و « تاریخ جامع ادیان » تألیف جان بی ناس و « تحقیقی در دین مسیحیت » اثر جلال الدین آشتیانی پرداخته شده است تا در راستای پیشینه و زمینه مذکور ، تحقیق حاضر شکل گیرد . در فصل سوم با توجه به ماهیت و اهداف موضوع روش تحقیق توصیفی – تحلیلی برای موضوع انتخاب گردیده است . فصل چهارم ، شامل هشت بخش است که در بخش اول به مقدمه ای بر زندگانی حضرت مریم و فضایل ایشان با توجه به اینکه ایشان مادر حضرت عیسی و یکی از چهار زن برگزیده خداوند است پرداخته شده ، در بخش دوم تولد حضرت عیسی (ع) مورد بررسی قرار گرفته ، در بخش سوم تثلیث که اعتقاد مسیحیان است مورد تحلیل قرار گرفته و در بخش چهارم رسالت حضرت مسیح و در بخش پنجم معجزه های حضرت عیسی مورد بررسی قرار گرفته در بخش ششم حواریون و پندهای حضرت مسیح و در بخش هقتم مبارزه حضرت عیسی با رجال دینی یهود و جریان عروج و توفی عیسای مسیح مورد تحلیل قرار گرفته و بخش هشتم نزول حضرت عیسی و شخصیت ایشان از دیدگاه بزرگان دین مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است . فصل پنجم : پس از بحث و بررسی موضوع نتایج ذیل حاصل گردید : 1- حضرت عیسی (ع) بنده و پیامبر خداست و بدون پدر متولد شدنش دلیلی بر فرزند بودن خدا ندارد زیرا در غیر این صورت حضرت آدم که نه پدر و نه مادر داشتند به فرزند خدا بودن سزاوارتر است . 2- حضرت عیسی کشته و به صلیب کشیده نشدند بلکه عروج یافتند و صلیب فقط یک افسانه است . محقق در انجام این پژوهش با محدودیتهایی چون کمبود منابع مستقل که به تحلیل و بررسی شخصیت حضرت عیسی پرداخته باشند رو به رو بوده است و پیشنهاد می گردد در این زمینه تحقیقات میدانی انجام گیرد تا شخصیت آن حضرت بهتر شناخته شود و شبهات وارده بر زندگانی ایشان تا حدودی برطرف گردد و با فهرست آیات و منابع این تحقیق به پایان رسیده است .

با توجه به اینکه کتاب مقدس مهم ترین منبع شمایل نگاری مسیحی به شمار می رود و شمایل نگاری نیز به نوبه خود تفسیر بصری کتاب مقدس است، لذا توجه به رابطه میان شمایل نگاری مسیحی و تفسیر کتاب مقدس ضروری به نظر می رسد. این رابطه به گونه ای است که در پاره ای موارد خود بازنمایی تصویری، در تفسیر متن کتاب مقدس نقشی فعالانه دارد و صرفا تصویرسازی منفعلانه متن نیست. از این حیث، برای فهم ادوار مختلف شمایل نگاری مسیحی توجه به گرایش های تفسیری آن دوران نیز درخور توجه است. در این مقاله آراء تفسیری دو مکتب انطاکیه و اسکندریه به اختصار ذکر می شود و بازتاب این آراء در هنر صدر مسیحیت (که از حیث تاریخی تقریبا با این دو مکتب مقارن است) مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین تلاش می شود تا این رابطه را در نمونه های مختلف شمایل نگاری این دوران نشان دهیم و با رویکرد ادوار بعدی مقایسه کنیم.

مباحث این تحقیق در هشت فصل با این عنوان ها به نگارش در آمده است: فصل اول، مقام عیسی، سیر انحراف مسیحیت از یکتاپرستی، مهم ترین موحدین در قرون اولیه یِ مسیحی، موحدین مسیحی در قرون اخیر; فصل دوم، ولادت عیسی: مقایسه یِ تولد حضرت آدم و عیسی، تولد عیسی به نقل از ناسخ التواریخ، مژده هایِ عجیب به مریم به نقل از کتاب عیسی در قرآن; فصل سوم، شخصیّت حضرت مریم: خاندان مریم، مقام تحدیث حضرت مریم; فصل چهارم، اناجیل اربعه; فصل پنجم، حواریون: معنای واژه یِ حواری، اسامی حواریون و طلب مائده یِ آسمانی از جانب آنان، توجیهات برای طلب مائده; فصل ششم، پایان کار حضرت عیسی(ع): آغاز درگیری علنی حضرت عیسی(ع)، داستان به صلیب کشیدن عیسی به نقل از کتاب عیسی پیام آور اسلام، داستان به صلیب کشیدن عیسی به نقل از امام رضا(ع)، سرانجام حضرت عیسی به نقل از ناسخ التواریخ و انجیل متی; فصل هفتم، باب مواعظ عیسی(ع) در روایات اسلامی; فصل هشتم، خلاصه یِ مطالب فصول.

«قرائت نبوی از جهان» عنوان سلسله مقاله هايی است كه آقای مجتهـد شبـستری از تيرماه 86 تا خردادماه 87 به چاپ رسانده است. نويـسنده دو مـدعای اصـلی دارد : اول اينكه پيامبر گوينده وحی است و ديگر اينكه ايـشان ص يـك تفـسير دريافـت كـرده اسـت. درايـن نوشـتار، مـدعای نخـست مـورد ارزيـابی قرار گرفتـه اسـت. از مجمـوع مقاله های ايشان، سه دليل عقلی، دو دليل نقلی و يك دليل تمثيلی برای مدعای نخست استخراج و نقد شده است. دلايل عقلانی وی با رويكـرد هرمنـوتيكی ـ زبـانشـناختی، ضمن تحليل مؤلفه های زبان انسانی، در پی اثبات اين موضوع هستند كه اگـر پيـامبر را واسطه انتقال وحی بدانيم، در اين صورت وحی برای مخاطبـان و بـه ويـژه غير مؤمنـان، گوينده نخواهد داشت(دليل يكم و دوم عقلی ). نيز اگر خدا را گوينـده وحـی بـدانيم، وحی فاقد مؤلفه های زبان انسانی ـ آگاهی، اراده، افعال گفتاری، نشانه هـای قـراردادی برآمده از بطن ومتن زندگی اجتماعی وتاريخی ـ می شود. از ايـنرو، مفهـوم نخواهـد بود(دليل سوم). ما نيز در نقد براين مطالب، نشان داده ايـم كـه اولاً، گوينـده مفـروض برای فهم متن كافی است (نقد دليل يكم)؛ ثانيـاً مـؤمن و غيرمـؤمن پـس از فهـم قـرآن مصداق می یابند (نقد دليل دوم)؛ و ثالثاً مؤلفه های ياد شده، پيشفرض های اكثری برای فهم متن انسانی به شمار می روند، نه پيشفرض های قطعی(نقد دليل سوم). شبـستری در ضمن دلايل نقلی، با نقل قولی از علامه طباطبايی و نقل برداشتی از عرفا، درصدد تأييد مدعای خويش برآمده است؛ مـا نيـز ضـمن نقـل قـول هـای صـريح از علامـه و تحليـل برداشت شبستری از عرفان، نشان داده ايم كه ايـن نقـل قـول هـا از تأييـد مـدعای ايـشان ناتوانند. شبستری با استفاده از تشابه دو دسته آيات تكوينی و تشريعی و انتساب آنهـا به خداوند از طريق عليت طولی (دليل تمثيلی)، درصدد تقويت مدعای خـويش اسـت. ما نيز نشان داده ايم كه نسبت عليت طـولی خداونـد بـه هـردو ديـدگاه ـ واسـطه بـودن پيامبر، گوينده بودن پيامبرـ يكسان است. پس اين تمثيل هم سبب تقويت آن مدعا نمی شود. در پايان، با طرح معارض های قرآنی مـدعای وی، -گوينـده وحـی بـودن پيـامبر- راه حل ايشان (توصيف ادبی مصحف شـريف ) را بـرای خنثـی كـردن آن معـارض هـا تحليل و ارزيابی كرده ايم.

بی شک یکی از ارکان دین ولایت است، تا آنجا که اعتقاد به ولایت باطن دین و سر قبول عبادات تلقی شده است و منقول است که: «لاتقبل الاعمال الا بالولایه». در عرفان اسلامی ولایت باطن و رکن جمیع کمالات انسانی و سرآغاز رسیدن به مراتب عالی کمال است. هجویری، عارف بزرگ، در اهمیت ولایت گفته است: «بدان که قاعده و اساس طریقت و معرفت حق جمله بر ولایت و اثبات آن است.» (کشف المحجوب، 1382، ص 265). بر اساس نصوص شریفه، بالاترین درجه ولایت فقط از آن حق تعالی است: «انما ولیکم اله ... »، و سایر ولایات جلوه ای است ساری از این چشمه ازلی. اگر چه در شاخه های مختلف علوم اسلامی بحث های مستوفایی در باب ولایت صورت گرفته است، لیکن در این میان یکی از مهم ترین مباحث بدیع، به ویژه از دیدگاه عرفانی، مبحث خاتمیت ولایت است که هنوز هم محل مناقشه و معرکه آرا اهل ذوق و صاحب نظران می باشد. در این مقاله پس از بررسی گذرای معنا و مراتب ولایت، آراء ابن عربی خصوصا در مبحث ختم ولایت و خاتم الاولیا به اجمال نقد و بررسی و سپس با تکیه بر نقل، تاکید مجددی بر اعتقادات ولایی شیعی می شود.

محیی الدین در خصوص ماهیت و نبوت عیسی (ع) سخنان غریبی دارد از جمله اینکه:1. اقامت روح عیسی قبل از تولد جسمانی او هزار سال به طول انجامیده است.2. علت خطای قائلان به تثلیث این نیست که عیسی را به خدایی گرفتند، بلکه خطای آنان این است که فقط عیسی را خدا پنداشتند، در حالی که همه جهان صورت خداست و به تعبیری دیگر، هستی مابین مخلوقات و خداوند تقسیم شده است. .3عیسی (ع) جامع خلافت الهی یعنی مراتب: ولایت، نبوت، امامت، امر، ملک و تمام رسالت است، و بدین ترتیب، خلافت او اتم و اکمل است و به وسیله او، دوره عبودیت در خلافت به اتمام رسیده است. .4وصف و فص نبوت اختصاص به عیسی (ع) دارد، و مراد او نبوت عامه ازلا و ابدا به طریق اصالت می باشد که ویژه اوست. .5عیسی (ع) خاتم ولایت علی الاطلاق است. نگارنده، برخی از آموزه های مذکور از ابن عربی و همچنین آرای برخی از عارفان قبل از وی (مانند حلاج) در باب وحدت وجود و حلول و اتحاد را متاثر از دیدگاه مسیحیان می داند، و به مشابهت هایی در باور محیی الدین در مورد عیسی (ع) با عقاید مسیحیان در باب عیسی مسیح قائل است، با این تفاوت که ابن عربی با نظر وحدت وجودی- نه وحدت شهودی -الوهیت عیسی (ع) را به همه کائنات تعمیم می دهد. برای اثبات مدعای مذکور این مقاله، اوصاف مسیح در کتاب مقدس عهد جدید، قرآن، و برخی فرق مسیحی و آثار ابن عربی بررسی شده و مشابهات نشان داده شده است.

هدف مقاله حاضر، بررسی ریشه‌ها و خاستگاه‌های ظهور و بروز نظریه تکثرگرایی دینی در حوزه معرفت شناختی کلام مسیحیت و مقایسه آن با نگرش اسلامی‌ در این خصوص است. در ابتدا به چند اصل در زمینه بروز و ظهور نظریات جدید در کلام جدید و فلسفه دین اشاره شده است و به دنبال آن، علل و عوال معرفتی و تاریخی ظهور نظریه تکثرگرایی دینی در حوزه معرفتی مسیحیت مورد بررسی قرار گرفته است. مقاله حاضر در صدد اثبات این فرض است که مسأله تکثرگرایی، اساسا‌ و ماهیتا‌، ریشه‌ای مسیحی دارد، بنابراین، هر گونه اسلامی‌کردن نظریه تکثرگرایی که بر اساس ریشه‌ها و خاستگاه‌های خاص خود بروز کرده است، مغالطه و اشتباهی بین است. به اعتقاد مؤلف, ‌تکثرگرایی در اسلام، مبنا و ماهیتی خاص دارد و اسلام همواره منادی نظریه "تکثرگرایی در دین" بوده است، منتها نه از آن جهت که واکنش و یا عکس العمل، و یا نتیجه قهری و یا طبیعی سلسله‌ای از حوادث باشد، بلکه بدین معنا که خود مبنایی مستقل و ماهیتی روشن و تعریف و تفسیر ویژه‌ای در تعالیم اسلامی‌ دارد.

چکیده (فارسی): رساله حاضر تحت عنوان«بررسی تطبیقی حقیقت محمدیه در عرفان ابن عربی و عیسی مسیح در عرفان مایستر اکهارت» به بررسی جایگاه این دو مفهوم در اندیشه این دو عارف می پردازد. اهداف این رساله عبارتند از: ترسیم نظام وجودشناختی ابن عربی و اکهارت؛ تعیین جایگاه وجودی فرد انسان در نظام وجودشناختی ایشان؛ تعیین جایگاه وجودی حقیقت محمدیه و عیسی مسیح(علیه السلام) در نظام وجودشناختی ایشان و مقایسه بین آن دو. نتیجه رساله عبارت است از اینکه ابن عربی و اکهارت مفاهیم واحدی همچون «کلمه» و «صورت» را با درون مایه کم و بیش مشابه بر حقیقت محمدیه و عیسی مسیح(علیه السلام) اطلاق کرده اند، لکن بین جایگاه وجودیی که ابن عربی برای حقیقت محمدیه در نظر گرفته است و جایگاه وجودیی که اکهارت برای عیسی مسیح(علیه السلام) در نظر گرفته است فرقی اساسی وجود دارد: ابن عربی، در عین حال که حقیقت محمدیه را بالاتر از شخص پیامبر خاتم(صلی الله علیه و آله) قرار می دهد، در نهایت آن را مخلوقی می داند که در بالاترین مرتبه ممکن برای یک مخلوق قرار دارد؛ در مقابل، اکهارت عیسی مسیح(علیه السلام) را خدا می داند و در مراتب الهی وجود قرار می دهد. اشتراک دیگر بین ابن عربی و اکهارت عبارت است از اینکه اولی حقیقت محمدیه را و دومی عیسی مسیح را واسطه فیض می داند. این رساله به لحاظ رویکرد وروش تاویلی و تطبیقی است. واژگان کلیدی: حقیقت محمدیه، عیسی مسیح، کلمه، صورت، کلمه، مراتب وجود