جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خاستگاه اصلی مفهوم گناه، در ادیان وحیانی است. معنای عامی که در ادیان مذکور برای گناه مطرح شده، تخلف از اراده و خواست خداوند است. خداوند دارای قدرت و اراده‌ی مطلق است و اراده‌ی او در شریعتش متجلی می‌شود، تخطی از شریعت، تخطی از فرمان خداوندی به حساب می‌آید. گناه با توجه به زمینه و انگیزه‌های آن به دو نوع صغیره و کبیره تقسیم می‌شود، که گناهان صغیره پیامدهای کمتری نسبت به گناهان کبیره دارند. گناه کبیره گناهی است که سبب دور شدن از خداوند می‌شود و در اسلام شخص گناهکار را محکوم به دوزخ شده و در دین مسیحیت شخص مرتکب گناه کبیره فیض خداوند را از دست می‌دهد. در قرآن و انجیل توجه زیادی به موضوع گناه کبیره شده و این حاکی از اهمیت آن در این دو کتاب می‌باشد. شایان ذکر است که به تعداد گناهان کبیره در دو کتاب یاد شده اشاره نشده و بعدها شارحان و اندیشمندان دو دین اسلام و مسیحیت، ملاک‌هایی را برای تعیین آن‌ها مشخص کرده‌اند. در خور توجه است که مبحث گناه کبیره در انجیل به یکباره شکل نگرفته، بلکه به مرور زمان تفاسیر و تعالیم آباء اولیه‌ی کلیسا در شکل گیری آن موثر بوده است. در انجیل تعداد این گناهان را هفت عدد که شامل: «غرور»، «حسد»، «خشم»، «تنبلی»، «طمع»، «شکم پرستی»، «شهوت» می‌باشد تبیین و تثبیت کرده وآن‌ها را ریشه‌ی تمام گناهان می‌دانند، به طوری که پاپ «گرگوری» آن‌ها را رسماً در شمار دگماهای مسیحیت و کلیسا در آورد و مورد پذیرش همه‌ی مسیحیان قرار گرفت، ولی در قرآن، همچنان میان علما و دانشمندان علوم اسلامی اختلافنظرهای زیادی درباره‌ی تعداد آن‌ها وجود دارد و در زمینه‌ی فهرستی ثابت از آن‌ها به نتیجه‌ی قطعی و مورد توافقی نرسیده‌اند. این هفت گناه کبیره در انجیل و قرآن با توجه به آیات و تفاسیر مربوط به آن‌ها، سنجیده می‌شوند و نقاط اشتراک و موارد اختلاف آن‌ها به این طریق آشکار می‌شود. نکته‌ی دیگر این است که آن چه میان دو کتاب آسمانی مطرح شده بیشتر موارد اشتراکی بوده که خود حاکی از این است که دو کتاب آسمانی از یک منبع الوهیت سرچشمه گرفته‌اند.

تحقیق پیش رو به بررسی اخلاق خانواده در قرآن و مقایسه تطبیقی آن با تورات پرداخته است.پژوهش حاضر به مقایسه اخلاق خانواده از نظر قرآن و تورات و مبانی و ارزشهای آن پرداخته تا نشان دهد که دین یهود و اسلام چه اندازه وجوه اشتراک و افتراق دارند.این پژوهش در چهار بخش تنظیم شده است:بعد از بیان کلیات کار،در بخش دوم به اصول و مبانی اخلاق خانواده در قرآن و تورات پرداخته شده و بخش سوم شامل ارزش‌های اخلاقی خانواده در قرآن و تورات است و در بخش پایانی به مقایسه و نتیجه گیری پرداخته شده ومواردی از وجوه اشتراک و افتراق بیان شده است.یافته های پژوهش عبارتنداز:دین اسلام و یهود دو دین آسمانی هستند که از نظر مبانی وارزشها خیلی شبیه به هم هستند.تا جایی که هیچ یک از ادیان به این اندازه دارای وجوه اشتراک نیستند.پس مشخص می شود که هردو از یک منبع واحد وحیانی سرچشمه گرفته اند.

مسلمانان، مسیحیان و یهودیان همگی در این که تورات نام کتابی وحیانی است که خدا بر حضرت موسی7 وحی کرده است اتفاق نظر دارند. اما در مورد این که انجیل به مجموعه وحی های نازل شده بر حضرت عیسی7 گفته می شود، بین مسلمانان و مسیحیان اختلاف نظر اساسی وجود دارد. قرآن کریم بارها انجیل را در ردیف تورات و قرآن آورده و این بدان معناست که شأن انجیل در دین مسیحیت همان شأن قرآن در اسلام و تورات در یهودیت است. اما مسیحیان از اساس منکر آن هستند که عیسی هم‌چون یک پیامبر، کتابی به نام انجیل داشته است. آن‌ها معتقدند که گناه اولیه آدم باعث سلب حیات جاوید از آدم و بنی آدم شد. بر این اساس، «انجیل» از دیدگاه الهیدانان مسیحی، مژده به بازگشت حیات جاوید به انسان است که از طریق تجسّد، تصلیب و رستاخیز عیسی مسیح و ایمان بدان حاصل شده است. این پایان نامه در صدد اثبات این مطلب است که آن‌چه امروزه در میان مسیحیان به انجیل نامبردار است امری کاملاً الهیاتی است و به عکس، انجیل مطابق با اصطلاح قرآن با متون اولیه مسیحیان سازگاری بیشتری دارد. این امر با تحلیل آیات عهد جدید که این اصطلاح در آن به کار رفته به اثبات رسیده است.کلید واژه ها: انجیل قرآنی، انجیل مسیحی، اناجیل اربعه، عهد جدید و انجیل، مفسران و انجیل

مسئله پلورالیسم دینی از موضوعات جدید کلامی بوده و توجه اندیشمندان و دانشمندان مختلف را به خود جلب نموده است و آنچه در این نوشتار ملاحظه می نمائید، رساله دکتری است که در رشته تفسیر تطبیقی (الهیّات) به رشته تحریر در آمده و در یک مقدمه و چهار بخش تنظیم و تدوین شده است.در این رساله موضوع پلورالیسم دینی در دو نوع «پلورالیسم حقانیت» و «پلورالیسم نجات» مورد بررسی قرار گرفته است. منظور از «پلورالیسم حقانیت» حق انگاری همه ادیان موجود و همسان دانستن آنها در خصوص اعتبار و حجیت و نجات بخش بودنشان است. اما منظور از «پلورالیسم نجات» متفاوت با «پلورالیسم حقانیت» بوده و در باره سعادت و رستگاری و نیز فرجام شناسی بحث می کند.بر اساس آیات قرآن و ادله‌ای از سنت نبوی (ص)، پس ظهور اسلام تا روز قیامت تنها دین حق و برتر در جهان، ‌دین اسلام محمدی (صلی الله علیه و آله) است و با ظهور این دین الهی، ادیان قبلی منسوخ شده و اعتبار آنها به پایان رسیده است. بنابراین، در زمان حاضر تنها دین برتر و حق و نیز تنها «صراط مستقیم» به سوی خداوند متعال دین مبین اسلام است. این هم به معنای عدم موافقت نظریه «پلورالیسم حقانیت» با قرآن کریم و سنت شریف است.به نظر می رسد که تلاش پلورالیستها جهت اثبات نظریه پلورالیسم دینی و حق انگاری همه ادیان در زمان واحد و آن هم با استدلال به آیات قرآن، به طور اساسی قابل نقد و بررسی است و استناد و استدلال آنها به آیات قرآنی دقیق، علمی ‌و قانع کننده نیست. بنابراین، ادعای سازگاری نظریه پلورالسم حقانیت در نوبت اول از نگاه قرآن کریم کاملا بی اساس است.با اینکه به اعتقاد ما، ‌دین مبین اسلام آخرین و برترین دین الهی به شمار می‌آید و در قرن حاضر نیز «صراط مستقیم» منحصر در دین اسلام است، اما با وجود این، در دین اسلام تساهل و تسامح (تلرانس) جدی و غیر قابل انکار وجود دارد و بر اساس عدل و حکمت الهی، نظریه «پلورالیسم نجات» مورد تایید و تصدیق قرار می گیرد. بطوریکه بر اساس مقتضای عدل و حکمت خداوند متعال آن دسته از پیروان ادیان دیگر که بر اساس عوامل مختلف (مانند عدم درک درست پیام اسلام، عدم دست رسی به اسلام خاتم و ...) به حقانیت و برتری دین مبین اسلام محمدی (ص) نرسیده‌اند، همچنین، با پرهیز از عنادورزی در برابر حق و حقیقت با التزام به دین وآئین و اعتقاد خود، دارای اعمال نیک بوده باشند، چنین افرادی در نزد خداوند متعال مأجور بوده و در جهان آخرت به بهشت خواهند رفت.از طرف دیگر، بر اساس عدل و حکمت الهی جایگاه و مقام اخروی چنین افرادی باید متفاوت با جایگاه افراد مومن و مسلمان بوده باشد که یک عمر در دین برتر الهی (اسلام خاتم) زحمت کشیده و دارای اعتقاد درست و اعمال نیک بوده اند.

میان یازده دین زنده کنونی جهان، اسلام و مسیحیت به سبب آسمانی و ابراهیمی بودن، برخورداری از کتاب مقدس و آموزه‌های بینشی و ارزشی و کنشی که البته در اسلام بیشتر و کامل‌تر تجلی یافته، و نیز پیروان فراوان، امتیاز و برتری ویژه‌ای دارند و میان نگره‌های دینی اسلام و مسیحیت، بازکاوی اهمیت و جایگاه کتاب آسمانی آن‌ها (قرآن و کتاب مقدس) به دلیل تأثیرگذاری در همه عرصه‌های دین‌شناخت، اهمیت فراوانی دارد که در این مقاله دنبال شده است. بر این اساس، نخست ماهیت و جایگاه قرآن و کتاب مقدس به طور جداگانه بررسی، سپس نقاط اشتراک و امتیاز آن‌ها بازکاوی شده است. از آن‌جا که به اذعان همه مسلمانان و شواهد متقن دیگر، قرآن از رهگذر وحی در زمانی محدود یعنی23 سال و با یک زبان یعنی زبان عربی بر یک شخص یعنی پیامبر اکرم (ص) و بدون هیچ کم و کاست و با برخورداری از عصمت لفظی فرود آمد، بر کتاب مقدس از‌ آن جهت که به اذعان مسیحیان از رهگذر الهام و نه وحی، طی زمانی طولانی یعنی 1500 سال، با زبان‌های متعدد، بر شمار بسیاری از اشخاص که عموماً مجهولند، الهام شد و نیز به سبب اختلاف در شمار کتاب‌های مقدس و فقدان عصمت لفظی و عدم مصونیت از تحریف، برتری کامل دارد.

از سال ها پیش، اندیشمندان، به ویژه اندیشمندان مسلمان، به طرح موضوع معنویت در امر مهم سلامت پرداخته اند. امروزه نیز دانشمندان دریافته اند که سلامتى بدون معنویت داراى کمبودى اساسى است. هدف اصلى این پژوهش، شناسایى مؤلفه هاى سلامت معنوى در آموزه هاى دین مبین اسلام است که با روش توصیفى تحلیلى و با مراجعه به دو منبع ارزشمند قرآن کریم و صحیفه سجادیه به استخراج این مؤلفه ها پرداخته مى شود. یافته هاى تحقیق نشان مى دهند که دین مبین اسلام در ارتقاى سلامتى پیروان خود نقش اساسى داشته و رابطه محکمى بین ایمان و سلامت روانى وجود دارد. خاستگاه سلامت معنوى در فرهنگ اسلامى، حقیقت قلب یا همان روح و نفس است که در کنار جسم قرار دارد و در عین حال، داراى شخصیتى مستقل است. مؤلفه هاى سلامت معنوى در قرآن و صحیفه سجادیه نیز عبارتند از مؤلفه هاى معرفتى، هیجانى، عملى و بازدهى.

يكى از ابعاد اعجاز قرآن، پيش‌گويى از حوادث آينده است كه از موضوعات گوناگونى خبر داده. يكى از آن سخن از قوم ديگرى است كه در خدمت اسلام قرار خواهند گرفت. آيات متعددى در قرآن هستند كه از مفاد آن‌ها نوعى اظهار بى‌اعتنايى به مردم عرب در قبول دين اسلام استنباط مى‌شود و مفاد آن آيات اين است كه اسلام نيازى به شما ندارد؛ به فرض كه شما اسلام را نپذيريد، اقوام ديگرى در جهان هستند كه آن‌ها از دل و جان اسلام را خواهند پذيرفت، بلكه از مجموع اين آيات چنين استنباط مى‌شود كه قرآن كريم آن اقوام ديگر را از قوم عرب براى اسلام مناسب‌تر و آماده‌تر مى‌داند. البته عنوان «قوم ديگر» يك عنوان كلى است و برخى احتمال داده‌اند كه اين آيات شامل همه اقوام و ملت‌هايى مى‌شوند كه در طول تاريخ مسلمان شده‌اند و همه نيروهاى مادى و معنوى و ذوق و استعداد و فكر و ابتكار خود را در اختيار آن قرار داده‌اند، ولى اين احتمال ناتمام است؛ زيرا درست است كه لفظ «قوم» اسم جمع بوده و بر گروه و جمعيت دلالت مى‌كند، ولى از نظر لفظ مفرد و نكره آمده است؛ يعنى دلالت بر گروه و قوم غيرمعين مى‌كند؛ يعنى يك قوم از بين اقوامى كه مسلمان شدند.

با اين‌كه عموم انسان‌ها فطرتا كمال جويند، ولى بسيارى از ايشان با انحراف از مسير كمال حقيقى و فرو غلتيدن در كژ راهه‌هاى كمال پندارى در دنيا و آخرت نصيبى جز سرگردانى و بدبختى ندارند. قرآن كريم راه رسيدن به كمال واقعى و نجات از بدفرجامى را تبعيت از رسولان الهى و كتاب و دستوراتشان معرفى نموده است. اين مقاله درصدد تحقيق و بررسى اين مسأله مهم است. بدين منظور ابتدا آيات مربوط به تبعيت استخراج و دسته‌بندى شده است و در مرحله بعد، تحت عناوين خاص همچون "تبعيت ممدوح و مذموم در قرآن" و "راه شناسايى هر يك از انواع تبعيت از ديدگاه قرآن" و... مورد بررسى قرار گرفته است. نتيجه كاربردى اين تحقيق اين است كه كمال هر انسانى بر اساس تبعيت او معلوم و مشخص مى‌گردد و خداوند مراتب انسان‌ها را با توجه به درجه تبعيت آن‌ها در آن فرد يا چيزى كه تبعيت مى‌كنند تعيين كرده و بر اساس آن به ايشان كيفر و پاداش مى‌دهد.

قرآن كريم آخرين كتاب الهى است كه بر خاتم الانبيا، محمد مصطفى (ص)، به منظور هدايت بشر نازل گرديده است. اين كتاب جاويد، كه در عصر ما در ميان كتب آسمانى تنها مرجع مصون مانده از تحريف است، هنگام نزول بر نبى اكرم (ص) منشأ حركت فكرى و فرهنگى بوده؛ زيرا از آغاز، مخاطبان خود را از يك سو، به تدبر در آن فرا مى خواند و از سوى ديگر، منكرانش را به تحدى دعوت كرده و آسمانى بودن و فوق بشرى بودن خود را مكررا و به صراحت بيان نموده است. در عصر ظهور و نورافشانى قرآن، چون اين كتاب مقدس به زبان مخاطبان اوليه اش نازل شده بود و آنان رسول الله (ص) را، كه مبين كلام خدا و مجسم آيات الهى بود، مى ديدند و با قراين آيات مانند اسباب نزول و شرايطى كه آيات الهى در آن اوضاع نازل شده بود. به طور محسوس و ملموس ارتباط داشتند. به سهولت به مفاهيم آيات دست مى يافتند و هر جا دچار مشكل مى شدند از رسول خدا(ص) كمك مى گرفتند. از سوى ديگر، جامعه اسلامى در آن عصر، جامعه اى بسيط بود؛ از جهت فكرى رشد نيافته و باسوادان آن انگشت شمار بودند. از جهت اجتماعى نيز روابط مسلمانان در سطحى بسيار ساده شكل يافته و از پيچيدگى هاى موجود در روابط اجتماعى عصر ما، كه نظريه هاى گوناگون انسانى، اجتماعى را در پى داشت، خبرى نبود. در این مقاله به موضوعوعات ذیل پرداخته می شود: در نظر گرفتن قواعد ادبى و لغت عرب؛ در نظر گرفتن روايات تفسيرى؛ در نطر گرفتن سازگارى تفسير آيات با يكديگر؛ در نظر گرفتن مبانى تفسير قرآن؛ در نظر گرفتن قواعد علم اصول و منطق؛ تعارض قواعد؛ ضابطه كلى تفسير.

فهم متون دينى، به ويژه قرآن، همانند فهم گفته و نوشته هاى ديگر قانونمند است. علاوه بر آن، قرآن به دليل ويژگى هاى منحصر به فردش، ملاك هاى افزون ترى براى فهم دارد كه غفلت از آن انسان را از شناخت صحيح مراد خداوند از آيه هاى نورانى اش باز مى دارد. بدين سبب، از ديرباز كژفهمى هاى بسيارى دامن گير مراجعان به قرآن بوده و هست. كژى هايى كه ممكن است در زمينه فهم قرآن پديد آيد به «آسيب هاى فهم» نامبردار است. توجه به اين آسيب هاوراه هاى رفع آن هم زاد خود قرآن است. پيامبر و جانشينان گرامى اش: هماره مخاطبان قرآن را به فهم صحيح و بايسته راهنمايى كرده، آنان را از انحراف در فهم كتاب خدا بازداشته اند. اعتراض هاى پيامبر به برهم زنندگان آيه هاى قرآن و ايستادگى اهل بيت: در پاسدارى از حريم قرآن در برابر مدعيان فهم آن در اين راستاست. آسيب هاى فهم قرآن از قديمى ترين بحث هاى قرآنى است كه معلمان قرآن بدان هشدار داده و به دامن گير شدن آيندگان نيز خبر داده اند، آن گونه كه در سخن حضرت على (ع) آمده است: زمانى فرا رسد كه... كالايى نزد آنان ارزان تر از قرآن نيست، آن گاه كه به حق خوانده شود (و معناى درست آن بيان شود) و كالايى پرفروش تر و گران قيمت تر از قرآن نيست. آن گاه كه ناروا معنا شود. در این مقاله به این آسيب ها پرداخته خواهد شد.