جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معتزله با تکیه بر اصول اعتقادی خویش و محوریت عقل به تفسیر قرآن پرداختند و موارد معارض با عقل و اندیشه های خویش را تاویل کردند. اعتقاد آنها به آزادی انسان در افعال خویش، تنزیه خداوند از تجسیم و شرور، رد خرافات و اساطیر و انکار شفاعت و جز آنها به تاویلات آنها گستردگی بخشید. آنها با استفاده از ابزارهایی چون عقل، ادبیات، ساختار نحوی جملات، قرائت مشهور و روایات صحیح به تفسیر قرآن اقدام کردند و به نوعی افراطی گری در تاویلات عقلی دچار شدند تا جایی که از طرف مخالفین اشعری و اهل سنت به بیهوده گویی و تفسیر به رای متهم گردیدند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 7 تا 22

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ضوابط علمی و کاربردی در روش تفسیر تطبیقی

نویسنده:

انسیه عسگری، محمدکاظم شاکر

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

خراسان رضوی: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم شعبه خراسان رضوی مرکز پژوهشهای علوم اسلامی و انسانی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تفسیر تطبیقی , روش های تفسیری , اصول تفسیر , تفسیر و مفسران , تفسیر قرآن , مفسران قرآن , تفسیر عصر جدید , تفسیر مقارن , اصول و قواعد تفسیر , تفسیر مقایسه ای , منهج تفسیرى , علوم مفسران

کلیدواژه‌های فرعی :

مبانی تفسیر قرآن , آیه ولایت , اختلافات تفسیری , آیه 59 نساء , کلمات قرآن , منابع تفسیر , نقش روایات در تفسیر , سیاق در تفسیر , معیار نقد تفاسیر , علم نحو در تفسیر , تاریخ در تفسیر ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

در چند سال اخیر تفسیر تطبیقی به مثابۀ یک گونۀ تفسیری خود را نمایان کرده است. این گونه تفسیری گرچه آثاری در طول تاریخ تفسیر قرآن دارد، اما هم از نظر فراورده های تفسیری و هم از نظر معرفت شناسی تفسیر، بر بن مایه ها و شاخه های نحیفی تکیه زده است. آنچه به نظر می رسد که در درجۀ نخست باید تقویت شود، ابعاد معرفت شناختی و مبانی علمی متصور و مقبول این گونۀ تفسیری است. این مقاله در راستای تحقق چنین هدفی، سعی دارد برای این گونۀ تفسیری، بایدهای ضروری را در دو حوزۀ نقل اقوال و نقد محتوا، توصیه و تجویز نماید. در مقام نقل، شاخصه هایی همچون لزوم تعیین محدودۀ تطبیق، نقل مستند، گزارش حداکثری وجوه تشابه و تمایز و تبیین مواضع خلاف و وفاق می تواند بستری استوار برای مقایسة آراء فراهم کند. در مقام نقد، نکتة مهم آن است که مشخص باشد داوری بر اساس مبانی مشترک طرفین صورت گرفته است یا بر اساس مبانی مختص یک طرف از طرفین تطبیق. همچنین باید از ابزارهای شناخته شده ای چون علوم لغت، نحو و بلاغت برای نقد استفاده شود و نیز به روش و ابزار در فرآیند نقد تصریح شود تا سبب شفافیت تطبیق گردد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 4 تا 21

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

پیراستگى قرآن از اندیشه ها و باورهاى باطل؛ پژوهشى در باب یکى از مبانى تفسیرى علامه طباطبائى

نویسنده:

امیررضا اشرفى

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه متنی

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

مبانی تفسیر قرآن , اصطلاحنامه علوم قرآنی , تفسیر قرآن , عصر نزول قرآن , تفسیر المیزان (کتاب)

کلیدواژه‌های فرعی :

زبان عرف , زبان عربی , عرب جاهلی , زبان قرآن , تاریخ قرآن , قرآن , سوره قلم , سوره یس , نزول قرآن , سیاق آیات قرآن , اهداف نزول قرآن , ابزار دعوت الهی , عدم تنزل قرآن در حد باورهاى عصرى , تشبیه رباخوار به جن زده در بقره ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

يكى از مبانى (پيش فرض هاى) تفسيرى علامه طباطبائى در تفسير الميزان، پيراستگى قرآن از باورهاى باطل عصر نزول است. اين مبنا حاصل تجلى اهداف و اوصاف پديدآورنده قرآن در متن آن مى باشد. به خود قرآن نيز ـ كه الهى بودن آن به دليل معجزه بودنش به اثبات رسيده است ـ بر خلل ناپذيرى آن از رخنه باطل صراحت دارد. در باور علامه، با تدبر در آياتى كه برخى نويسندگان آنها را همخوان با باورهاى عصر نزول پنداشته اند، مى توان به اين حقيقت رسيد كه قرآن هيچ انديشه نادرستى را ـ به بهانه هم زبانى با قوم ـ در خود راه نداده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

قواعد فهم قرآن نگاهى به شش قاعده اساسى

نویسنده:

حبیب الله زارعى

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه متنی

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه علوم قرآنی , قرآن , فهم قرآن کریم , قواعد فهم قرآن

کلیدواژه‌های فرعی :

روایات تفسیری , مبانی تفسیر قرآن , علم بدیع , زبان قرآن , تاریخ قرآن , آیات متشابه , تفسیر قرآن , نزول قرآن , مفهوم آیه , عصر نزول قرآن , لغت عرب , سازگاری در تفسیر قرآن , تعارض قواعد در تفسیر قرآن ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

قرآن كريم آخرين كتاب الهى است كه بر خاتم الانبيا، محمد مصطفى (ص)، به منظور هدايت بشر نازل گرديده است. اين كتاب جاويد، كه در عصر ما در ميان كتب آسمانى تنها مرجع مصون مانده از تحريف است، هنگام نزول بر نبى اكرم (ص) منشأ حركت فكرى و فرهنگى بوده؛ زيرا از آغاز، مخاطبان خود را از يك سو، به تدبر در آن فرا مى خواند و از سوى ديگر، منكرانش را به تحدى دعوت كرده و آسمانى بودن و فوق بشرى بودن خود را مكررا و به صراحت بيان نموده است. در عصر ظهور و نورافشانى قرآن، چون اين كتاب مقدس به زبان مخاطبان اوليه اش نازل شده بود و آنان رسول الله (ص) را، كه مبين كلام خدا و مجسم آيات الهى بود، مى ديدند و با قراين آيات مانند اسباب نزول و شرايطى كه آيات الهى در آن اوضاع نازل شده بود. به طور محسوس و ملموس ارتباط داشتند. به سهولت به مفاهيم آيات دست مى يافتند و هر جا دچار مشكل مى شدند از رسول خدا(ص) كمك مى گرفتند. از سوى ديگر، جامعه اسلامى در آن عصر، جامعه اى بسيط بود؛ از جهت فكرى رشد نيافته و باسوادان آن انگشت شمار بودند. از جهت اجتماعى نيز روابط مسلمانان در سطحى بسيار ساده شكل يافته و از پيچيدگى هاى موجود در روابط اجتماعى عصر ما، كه نظريه هاى گوناگون انسانى، اجتماعى را در پى داشت، خبرى نبود. در این مقاله به موضوعوعات ذیل پرداخته می شود: در نظر گرفتن قواعد ادبى و لغت عرب؛ در نظر گرفتن روايات تفسيرى؛ در نطر گرفتن سازگارى تفسير آيات با يكديگر؛ در نظر گرفتن مبانى تفسير قرآن؛ در نظر گرفتن قواعد علم اصول و منطق؛ تعارض قواعد؛ ضابطه كلى تفسير.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

معنا و قلمروی جامعیت دینی قرآن در پرتو آرای مفسران

نویسنده:

حمزه حاجی، مهدی مهریزان

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

جامعیت قرآن , صفات قرآن , مبانی تفسیر قرآن , قلمرو جامعیت قرآن , وحی , تفسیر قرآن , اصطلاحنامه علوم قرآنی , تفسیر قرآن

کلیدواژه‌های فرعی :

علامه طباطبایی , سیوطی , حسن بصری , امام محمد غزالی , علم قرآن , امام کاظم ع , قرآن و هدایت , مراتب فهم قرآن , دین و دنیا , علم خدا در قرآن , هدایت در قرآن , انس بن مالک , قلمرو دین , قلمرو قرآن , قلمرو دینی قرآن , کیفیت بیانگری قرآن , بدرالدین زرکشی (745-795 ه.ق.) , ابن کثیر (701-744 ه.ق.) , امام شافعی (150-204ه.ق.) , امام باقر علیه السلام , پیامبر , جعفر بن محمد، امام ششم , فهم قرآن کریم ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

صفات و ویژگی های قرآن کریم، همواره محل اندیشه ورزی میان مفسران و متکلمـان اسلامی بوده است. این مقوله در تفاسیر قرآن در سطح وسیعی، ذیل آیات مربوط به قـرآن، نظر مفسران با گرایشهای مختلـف تفسـیری را بـه خـود جلـب کـرده اسـت. یکـی از ایـن ویژگیها، قلمروی جامعیت قرآن است کـه جـزو باورهـای بنیـادین مسـلمانان قـرار دارد و همواره، بالاخص در دوره معاصر مورد توجـه مفسـران و قـرآن پژوهـان بـوده اسـت. تعیـین قلمروی جامعیت قرآن بدان جهت حائز اهمیت است که از مبانی مهم فهم وتفسیر قـرآن بـه شمار می آید و قبول یا انکار هر قلمرویی در فهم و تفسیر قرآن تاثیرگذار است .در این مقاله سعی بر آن است کـه نخسـت، دیـدگاه هـای اندیشـمندا ن اسـلامی و مفسـران قرآن با گرایشهای مختلف تفسیری در خصوص قلمروی جامعیـت قـرآن ، مـورد بررسـی قـرار گیرد و سپس ضمن ارائه دیدگاه برگزیده در این زمینه، به کیفیت بیانگری قرآن پرداخته شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 93 تا 126

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جایگاه و کارکرد روایات در تفسیر بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی

نویسنده:

مجتبی خطاط

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني قدس‌سره,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علامه طباطبایی , روایات تفسیری , تفسیر قرآن با قرآن , تفسیر المیزان (کتاب) , درباره علامه طباطبایی

کلیدواژه‌های فرعی :

مبانی تفسیر قرآن , اهل بیت(ع) , قرآن , کلمات ظاهر قرآن , آیات مبهم , تفسیر پیامبر (ص) , تفسیر اجتهادی , تفسیر ظاهر قرآن , وحدت موضوعی سوره‌ها , مناهج تفسیری , تاریخ تفسیر قرآن , روش تفسیر صحیح قرآن , سنت تفسیر قرآن , الفاظ مبهم قرآن , آیات مشکل قرآن , وجه نیاز به تفسیر , بی نیازی قرآن به روایات , استقلال قرآن در بیان مفاهیم , اعتبار سنت در تفسیر , پیش زمینه های ذهنی روایات , توسعه مضمون آیات ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن بابویه، محمدبن علی: شیخ صدوق , شیخ طوسی‏: ابوجعفر محمد بن حسن , فیض کاشانی: ملا محسن فیض کاشانی , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

روایات و آثار منقول معاصرانِ نزول، بخشی از واقعیت تفسیر قرآن را به خود اختصاص داده و قرآن پژوهان همواره توجه ویژه ای به این روایات داشته اند. این در حالی است که علامه طباطبائی در تفسیر «المیزان»، منهج تفسیر قرآن به قرآن و بی نیازی آن از روایات تفسیری را مطرح کرده است. این نوشتار با روش تحلیلی توصیفی درصدد بررسی مبنای مرحوم علامه در مورد جایگاه روایات تفسیری و میزان و کیفیت کاربرد روایات تفسیری در تفسیر «المیزان» است. بنا بر تصریح علامه، تفسیر برخی از الفاظ مبهم آیات یا دستیابی به تفسیر برخی از آیات مشکل، نیازمند مراجعه به تفسیر پیامبر است. از دیگر سو، مرحوم علامه در بیان روش صحیح تفسیر، استفاده از روایات در موارد ممکن را لازم می شمارد. افزون بر این مبانی، علامه در تفسیر خود، ذیل بسیاری از آیات، به گونه های مختلف، از روایات تفسیری بهره جسته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 63 تا 79

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نگاهى به مبانى تفسير قرآن در آثار استاد آيت اللّه مصباح

نویسنده:

غلامعلى عزيزى كيا

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

محمد تقی مصباح یزدی , مبانی تفسیر قرآن , اصطلاحنامه علوم قرآنی , قرآن , تفسیر قرآن

کلیدواژه‌های فرعی :

عدم تحریف قرآن , تحریف قرآن , زبان دین (مسائل جدید دین شناسی) , اعجاز قرآن , اعجاز جامعیت قرآن , اعجاز جاودانگی قرآن , امکان فهم و جواز تفسیر قرآن , واقع نمایی قرآن , فلسفه دین , تفاوت تفسیر و تأویل , عقلایی بودن زبان قرآن , کلام خدا بودن قرآن , هدف داری قرآن , جهانی بودن قرآن ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

محمد بن یعقوب کلینی , ابن بابویه، محمدبن علی: شیخ صدوق , محمدتقی مصباح یزدی , علامه مجلسی: محمدباقربن محمدتقی مجلسی

چکیده :

مبانى تفسير از جمله مؤثرترين عوامل جهت دهنده تلاش مفسر در عمليات تفسيرى است و در شكل گيرى فهم درست از مقاصد خداوند از آيات نقشى بى بديل دارد. يكى از راه هاى شناخت مبانى تفسير قرآن، مراجعه به مقدمه و يا متن تفاسيرى است كه به مناسبت مقام از مبنايى سخن گفته و يا در تلاش تفسيرى خود از آن بهره برده اند. در تفسير موضوعى معارف قرآن اثر استاد آيت اللّه مصباح و نيز در برخى آثار ديگر ايشان به برخى مبانى اشارتى شده و اثرگذارى آن در فهم قرآن روشن شده است. نگارنده با مرورى بر اين آثار، آن مبانى را استخراج و توصيف و تحليل كرده است. برخى از اين مبانى عبارتند از: كلام خدا بودن قرآن؛ عقلايى بودن زبان قرآن؛ امكان و جواز فهم قرآن؛ تفاوت تفسير با تأويل؛ واقع نمايى آيات قرآن؛ هدف دارى؛ مصونيت از تحريف؛ اعجاز در هماهنگى و عدم اختلاف؛ جهانى بودن و جاودانگى؛ جامعيت در بيان امور مرتبط با هدايت انسان.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 13 تا 28

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

روش تفسیری شیخ انصاری

نویسنده:

محمد علی تجری، جواد محمدی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: انجمن علوم قرآن و حدیث ایران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

شیخ مرتضی انصاری , قرآن , آیات الاحکام , تفسیر قرآن

کلیدواژه‌های فرعی :

کتاب المکاسب المحرمه , نهج البلاغه (نهج‌البلاغه) , روایات تفسیری , مبانی تفسیر قرآن , اهل بیت(ع) , روش تفسیر عقلی , فقه شیعه , روایات فقهی , روایات غیرفقهی , الانظار التفسیریه , تفسیر ادبی , تفسیر اجتهادی , تفسیر قرآن با قرآن , تفسیر روایی , روایات اسباب النزول ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

شیخ مرتضی انصاری، فقیه و اصولی شیعه اگر چه اثر مستقلی در تفسیر قرآن از خود بر جای نگذاشته، ولی در لابه لای مباحث فقهی و اصولی خود به تفسیر آیات بسیاری پرداخته است که می توان روش تفسیری او را از میان آنها استخراج و عرضه کرد. نامبرده بیش تر به تفسیر آیات الاحکام دست یازیده و لذا روش تفسیر روایی را بیش از روش های دیگر به کار گرفته است. البته بنا بر اقتضای بحث، گاهی از سایر روش های تفسیری نیز بهره جسته است؛ نظیر روش تفسیر اجتهادی، روش تفسیر قرآن به قرآن و روش تفسیر عقلی. به دیگر سخن روش تفسیری شیخ انصاری، جامعی از روش های مختلف است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 49 تا 64

مشخصات اثر

ثبت نظر