جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پژوهش ابتدا بحث کوتاهی در مورد واژگان «انبیا» و «قصص» صورت گرفته است.سپس مبانی که در قصص مد نظر مفسرین بوده مانند اعتقاد به نقش هدایتی قرآن، اعتقاد به عصمت انبیا و حجیت قول صحابه و ... تدوین گردیده و در ادامه ویژگی های پیامبران در قرآن بیان شده، و به خصوص آن چه درقصص به آن توجه شده مانند مخلص، صالح و صدیق و ... توضیحاتی گفته شده ، همچنین به موارد اختلاف در ویژگی های هر یک از انبیا نیز اشاره شده است. سپس به بررسی ماخذ فریقین پرداخته که به دو بخش راویان و کتب تقسیم شده و در ضمن آن تعدادی از راویان روایت ها و کتاب های فریقین معرفی شده است. براساس مطالب مذکور مشخص می گردد که اهل سنت دو دیدگاه متفاوت نسبت به برخی از مبانی و راویان دارند. در ادامه داستان پیامبران پیگیری شده و برای بررسی تطبیقی قصص در تفاسیر، آرا آنها را به دو گروه، قسمت نموده؛ گروهی که از مطالب مخالف عصمت و مقام انبیا و اسرائیلیات در تفسیرشان سخن گفته و آنها را به دیده ی قبول نگریستند و گروهی دیگر که این داستان ها را نپذیرفتند ؛ ودر بخش نقد و بررسی این قصص، دلایل ایشان، در رد این داستان ها مطرح شده است.پس از انجام این پژوهش می توان بیان داشت که منشا و دلیل اصلی اختلاف در داستان ها مربوط به مبانی و ماخذ مفسرین است،و نیز مشخص گردید که اهل سنت دو دیدگاه نسبت به قصص انبیا دارند،که یکی از این دو گروه ،به دیدگاه شیعه نزدیک است ولی نظر اکثر اهل سنت مخالف شیعه می باشد.از تفاسیر شیعه، متاسفانه تفاسیری چون تفسیر مقاتل بن سلیمان با نظر اهل سنت بیشتر هماهنگ است.

آنچه که پیش رو دارید انطباق آیات قرآن کریم با تورات پیرامون زندگی و سیره حضرت موسی(ع) و بنی اسراییل می باشد. قبل از هر چیز باید متذکر شد که منظور ما از تورات همین تورات فعلی و تحریف شده است همان که قرآن درباره آن می فرماید: فویل للذین یکتبون الکتاب باید یهم ثم یقولون هذا من عندالله چرا که تورات واقعی هیچ تضاد و مخالفتی با قرآن کریم ندارد هردو از یک منبع و سرچشمه جریان یافته اند. نزل علیک الکتاب بالحق مصدقاً لما بین یدیه و انزل التوریه و الانجیل. رساله از دو فصل تشکیل شده است. فصل اول بررسی و انطباق سیره حضرت موسی(ع) در قرآن و تورات است. در هر بخش از زندگی این پیامبر الهی ابتداء آیات قرآنی مربوطه با ترجمه و شرح مختصری از تفسیر المیزان و سپس عبارات تورات و در نهایت تطبیق بین آیات قرآنی و عبارت تورات به عمل آمده است. در بررسی سعی شده است روایات تفسیری موجود از دو کتاب نور الثقلین از کتب شیعه و درالمنثور از اهل سنت مورد توجه قرار گیرد. در فصل دوم یعنی انطباق سیره بنی اسراییل در قرآن و تورات نیز از همین روش مورد استفاده قرار گرفته است. در پایان فرق اساسی بین آیات قرآن و تورات تحریف شده کاملا مشهود است و آن اثبات مقام عصمت برای حضرت موسی(ع) و انحراف بنی اسراییل از مسیر حق در آیات قرآنی، و لغزش و اشتباه و عدم عصمت آن حضرت و استثنایی بودن این قوم در نزد خداوند در تورات می باشد.

پس از آشنایی با معانی متفاوتِ نسخ در نگاه بسیاری از لغت شناسان و دانشمندان علوم قرآنی، مشخص می شود که معنای اصیل و حقیقی کلمه نسخ «ازاله»، و معانی دیگر مجازی می باشد. بسیاری از علمای قرآن و مفسران از میان اقسام نسخ، تنها نسخ حکم بدون تلاوت را پذیرفته اند. نسخ، نزد صحابه مفهومی عام داشته و هرگونه تخصیص، تقیید یا استثناء را از مقوله نسخ خوانده اند، اما علمای متقدم و متأخر شیعه و اهل سنت، شروط و ضوابط خاصی برای نسخ برشمرده اند به گونه ای که اجزاء مولفه‌ی مفهوم آن دامنه مصادیقش را محدودتر می کند، تاجایی که آیت الله خویی آیه‌ای را منسوخنمی داند و سیوطی تنها 20 آیه را منسوخ می داند. دلیل اختلاف، تعریف نسخ است که از صدر اسلام تا کنون سه مرحله را پشت سر گذرانده است؛ مرحله اول: نسخ نزد صحابه و تابعین و مرحله دوم: مکتب بیان انتهاء و مرحله سوم: مکتب رفع می باشد. با توجه به اینکه نسخ با مباحث فقهی و اصولی پیوند دارد، نیازمند شناخت این علم برای تفسیر آیات الاحکام و استنباط از آیات فقهی می باشیم. چنانکه نسخ حکم به عنوان یک پدیده در عالم تشریع از نظر واقع و مقام ثبوت، تأثیر مستقیم در استنباط از آیات دارد و با ملاحظه‌ی روایات وارده از ائمه- علیهم السلام- نیز می توان به اهمیت این دانش در تفسیر و فهم آیات پی برد.

چکیده«رجعت» یکی از عقاید حیات‌بخشی است که شیعه به آن معتقد است. اما درباره‌ی کیفیت و زمان وقوع آن اختلافاتی وجود دارد. عده‌ای زمان آن را آخرالزمان می‌دانند، اما کسانی نیز عقیده دارند که رجعت فقط در زمان ظهور حضرت قائم اتفاق نمی‌افتد و زمان خاصی ندارد و چه بسا در گذشته‌ و حتی در زمان حال نیز کسانی باشند که رجعت کرده‌اند و به این دنیا بازگشته‌اند.به هر شکل متأسفانه این عقیده‌ی نجات‌بخش در طی قرون و اعصار مورد بی‌توجهی قرار گرفته و برخی برادران اهل سنت هم با بی‌انصافی تمام آن را مخالف ضرورت دین اسلام دانسته و معتقدین به آن را کافر، فاسق، کذّاب و ... معرفی نموده‌اند. بعد از اعتقاد به امامت، شاید هیچ عقیده‌ای مانند «رجعت» مورد هجوم و غضب پیروان خلفا قرار نگرفته باشد. در مورد «رجعت» کتاب‌های بسیاری نوشته شده‌ و همچنین در این باره پس از جستجوی فراوان به تعداد کمی پایان‌نامه برخورد کردم.در این کتاب‌ها به مقایسه و تطبیق مسأله‌ی رجعت با عقیده‌ی اهل کتاب در این زمینه پرداخته نشده است. اما هدف من از این نوشتار مقایسه‌ی مسأله‌ی «رجعت» میان قرآن و اهل کتاب می‌باشد، به طوری که مشخص گردد اولاً: آیا در قرآن آیاتی وجود دارد که اشاره به رجعت داشته باشد و ثانیاً: آیا عقیده به رجعت در بین اهل کتاب (یهود و نصاری) هم وجود دارد؟ و اگر وجود دارد چگونه است و چه تفاوتی با قرآن و عقیده‌ی شیعه در این زمینه دارد؟در این زمینه من از روش تحلیل محتوا استفاده کردم یعنی از کتب، تفاسیر، مقالات، پایان‌نامه‌ها و نرم افزارهای علوم قرآنی و دینی استفاده کردم و همچنین به کتب و منابع اهل کتاب و بزرگان دین آن‌ها نیز مراجعه نمودم و پس از بررسی موشکافانه‌ی این منابع به نتایجی دست یافتم که در ادامه خواهد آمد. از نظر بنده عقیده‌ به رجعت نتایجی در پی خواهد داشت از جمله این که این عقیده به منتظران ظهور حضرت مهدی (عج) آرامش بخشیده، از سقوط آنان در منجلاب فساد و خود باختگی جلوگیری نموده و به تلاش مضاعف برای زمینه‌سازی حکومت مهدی (عج) و برچیده شدن بساط ظلم و ستم وا می‌دارد. زیرا با این عقیده، انسان هرگز از درک محضر آن حضرت و شرکت در تشکیل حکومت جهانی ایشان ناامید نمی‌شود و سعی می‌کند تا با تقویت و استوار نمودن ایمان و انجام اعمال صالح خود را در زمره‌ی رجعت کنندگان قرار دهد. لذا ائمه‌ی اطهار (ع) این عقیده را یک بشارت و موهبت خدایی برای مسلمانان دانسته‌اند.کلید واژه‌ها: ، بازگشت، اهل کتاب، عصر ظهور، شیعه‌ی دوازده امامی

داستان آدم و حوا از دیرباز مورد توجه تمامی ادیان ، گرایش ها و متفکران غیر دینی بوده است . لذا تحقیق در این مورد می تواند بسیاری از سوالات را در مورد حقیقت و هدف خلقت خداوند از نوع بشر پاسخ دهد و در این پژوهش سعی خواهد شد تصویری تقریبا جامع از مساله خلقت آدم و حوا ، شجره ممنوعه، داستان وسوسه ، عصیان و هبوط و توبه آنان ارائه شود و میزان تطبیق این داستان ها را در قرآن و تورات مورد بررسی قرار داده و در پایان هر فصل نتیجه ای از مباحث ذکر شده در آن فصل ارائه خواهد شد .این پایان نامه پژوهشی تطبیقی درباره داستان آدم و حوا در قرآن و تورات است که در 3بخش به قرار ذیل تنظیم خواهد شد: بخش اول كه شامل کلیات پژوهش نظیر تعریف موضوع و اهمیت آن مي گردد . بخش دوم بحث هاي تحقيقي و محتوايي است و شامل 4 فصل است.در بخش سوم نتيجه گيري نهايي بيان مي شود.در فصل اول ابتدا داستان خلقت در كتاب مقدس ، به ترتيب در عهد عتيق و در تلمود بيان شده و سپس داستان خلقت در قرآن بررسي شده و بعد از داستان آدم و حوا و ابعادي چند از زندگاني حضرت آدم ، آيات مرتبط با آدم(ع) بيان گرديده و نكات آيات ذكرشده است .در مرحله بعدي پژوهش جامع ترين آيات درباره آفرينش آدم، تفسير و توضيح آيات، خلقت انسان با نگاه به تفاسير بيان شده است .سپس آفرينش زن در تورات، قرآن و روايات بررسي شده استو درانتها به نتايجي كه از بررسي تطبيقي خلقت آدم و حوا در تورات و قرآن گرفته ايم، پرداخته ايم . فصل دوم مساله درخت ممنوعه و وسوسه آدم و حوا را در تورات و قرآن بررسي مي كند. بعد از پيش گفتار ، مبحث مذكور در توراتو سپس در قرآن بيان شده و در گام بعدي پژوهش آيات قرآن كه مرتبط با موضوع اين فصل است و ابعاد ديگري از زندگي حضرت آدم(ع)بيان گرديده است . در آخر نتايج بررسي تطبيقي شجره ممنوعه و وسوسه آدم و حوا ذكر شده است . در فصل سوم هبوط و توبه آدم و حوا در تورات و قرآن مورد بررسي واقع شده است. در اين فصل ابتدا هبوط از نظر لغت وعهد و ميثاق خداوند با آدم در تورات و قرآن بيان شده،سپس آثار نافرماني در تورات و قرآن كه عبارتند از آشكار شدن عورات و هبوط مورد بحث واقع شده است . در گام بعدي پژوهش مخاطبان هبوط در قرآن، تكرار هبوط در سوره بقره، توبه در تورات و قرآن، گفتگوي جبرئيل با آدم ، چگونگي توبه آدم و كلمات القا شده برآن حضرت مباحثي هستند كه به آن هاپرداخته ايم.نتيجه گيري از بررسي تطبيقي همان گونه كه در فصول قبل ذكر شد مرحله آخر اين فصل است . در فصل چهارم به مساله عصمت آدم پرداخته ايم . لزوم عصمت انبياء از نظر عقل واز نظر قرآن در اين فصل مورد بحث واقع شده است . سپس به مسائل ناسازگاري ظاهري اوصاف آدم در قرآن، مفهوم عصمت و عصيان ، توجيه هاي تعارض زدا و نقد آن ها در 6 مبحث پرداخته ايم .رابطه عصمت و لغزش ، جمله ي« ظلمنا انفسنا»، توبه و لفظ غفران در رابطه با حضرت آدم(ع)، فرق نافرماني ابليس و آدم و عصمت در دين يهود، مباحثي است كه مورد بررسي واقع شده است . در پايان نكته ها و پيام ها و سپس نتيجه گيري بيان شده است . در پايان اين پژوهش در بخش سوم مسائلي نظير خلافت حضرت آدم،قلمروي خلافت ايشان،زوج بودن در داستان آفرينش و..از جمله وجوه مشترك و مواردي مثل ملاك خلافت، فلسفه خلقت آدم، چگونگي خداوند و.. از جمله اختلافات به دست آمده در اين پژوهش است كه در نتيجه گيري كلي بيان شده اند.

مفسران در طول تاریخ تفسیر ، با روش ها و گرایش های مختلف و هم چنین با توجه به دانش و تخصص خویش به تفسیر قرآن کریم روی آوردند. لیکن در قرون معاصر وجدید، جامعه اسلامی در مواجهه با تمدن غرب، احساس ضعف و عقب ماندگی نمود و مصلحان مسلمان و در رأس آن ها سید جمال الدین اسدآبادی ، با ایمان به توانمندی قرآن کریم، تفاسیر پیشین را پاسخ گوی نیازهای جوامع اسلامی ندانسته و سعی در بازنگری مبنایی نسبت به قرآن ، کردند. آری آنان با توجه به زمانه و عصر خویش ، به پاسخ گویی پرسش ها و نیاز های جدیدی که در برابر آن ها قرار گرفته بود ، پرداخته و حوزه های جدیدی در تفسیر قرآن گشودند.در این حوزه ها قرآن به عنوان کل واحد و یکپارچه نگریسته شده ، گزاره های قرآن با یافته های علمی در تضاد نبوده ، عقل و خرد بشری توانایی فهم قرآنو نقد آرای مفسرین پیشین را داشته و هدایت و راهنمایی قرآن محدود به حوزه شخصی نبوده بلکه اجتماع را شامل می شود.تفاسیر مطرح که حوزه های جدید را در خود داشته ، در این تحقیق المیزان و المنار انتخاب شده است.

چکیدهتأویل به عنوان روشی برای بیان مقاصد ومفاهیم قرآنی در ساختار تفاسیر روایی وعرفانی قابل بحث وبررسی است. هریک از تفاسیر یاد شده با استفاده از روایت ظهر وبطن، ظهر تفسیر وبطن تأویل را دانسته و دست به تأویل زده است که بر اساس مبانی، پیش فرض هاوگرایش های فکری مفسران نگاه های متفاوتی در رابطه به تأویل دارند. تأویل های انجام شده در تفسیر صافی از نگاه تعداد محدود، از نظر ساختار، به تک تک واژه ها بدون در نظرداشت مفهوم انها در جمله پرداخته است، فقط در موارد نادری جمله ها را تأویل کرده است که اغلب این موارد، بواسطه شخص نویسنده صورت گرفته و موارد تک واژه ای بر گرفته از روایات معصومان (ع) است.باوجود مذمت ابن عربی از تأویل اصطلاحی تفسیر القرآن الکریم نظر به متن وادعای نویسنده سراسر تأویل با استفاده از کشف وشهود است. نویسنده ای صوفی این تفسیر آیات قرآن را مطابق اندیشه عرفانی خویش تأویل و تطبیق کرده است. اکثر تأویل ها دررابطه به جهان شناسی صوفی وفلسفه وجودی ابن عربی انجام شده است ولی ازانجای که مباحثی هم چون قضا وقدر، آخرت و... برای صوفی مهم است این مباحث نیز در تأویلشامل گردیده است.تفسیر ابن عربی که طبق ادعای نویسنده آن سراسر تأویل است، در موارد خیلی محدودی پیرامون آیات که ظاهر آنها بر محتوای شان صراحت تام دارند تفسیر رایج را بیان داشته وسپس به تأویل پرداخته است. تفسیر القرآن الکریم منتسب به ابن عربی همان تأویلات القرآن عبد الرزاق کاشانی عارف قرن هشتم هجری است که اشتباها ویا روی بعض ملحوظات به اسم ابن عربی منتشر شده است. گونه های تأویل در تفا سیریاد شده عبارت از تطبیق و معانی باطنی است که در تفسیرصافیتأویل با وجود ظهور آیه وجود داشته از جمله جری وتطبیق به بخش های درست ونادرس تقسیم میگردد. هردو تفسیر در تطبیق و بیان معنای باطنی مشترک هستند ولی تطبیق های انجام شده درهرکدام نظر به مشرب فکری ایشان از تفاوت های چشم گیری برخوردار است، دربیان معانی باطنی آیه نیز هردو باهم متفاوت هستند. نوعی دیگری ازتأویل در تفسیر القرآن الکریم به چشم می خورد که بی مناسبت به تأویل های ذوقی نیست، از انجای که عرفا معتقد اندکه کشف وشهوداز جانب خداوند برای انها دست می دهد. این نوع دراین تحقیق بنام گونه فیضی مسمی گردیده است.

آنچه پیش‌رو دارید رساله‌ای در زمینه بررسی قصص انبیاء در قرآن و عهدین است که در دو فصل تنظیم شده است. فراز اول در بیان کلیات قصه از جمله معرفی کتب عهدین، تفاوت قصه در قرآن، عهدین و یادکرد انبیاء و سیر تاریخی و جغرافیایی انبیاء مذکور در قرآن و عهدین، اعتبار و حجت قرآن، تورات و انجیل، شیوه بیان و ویژگیها و اهداف قصه در قرآن می‌باشد. در فراز دوم، قصص بیست و پنج نفر از انبیایی که در قرآن ذکر شده‌اند به ترتیب تاریخی بیان شده و مقایسه‌ای بین آنچه در قرآن و عهدین آمده انجام شده است. در این فصل به ویژگیهای شخصی و شخصیتی و رابطه پیامبران با اقوام خویش و حوادث مهم دورانشان و وجوه اشتراک و اختلاف آنچه در قرآن و عهدین آمده پرداخته شده است.

‫امامت در اسلام از مباحث بسيار مهمي است که در آموزههاي قرآني، امتداد رسالت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم به شمار ميآيد. بدين منظور پژوهش حاضر، به بررسي تطبيقي آموزههاي قرآني امامت به عنوان امتداد رسالت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم از منظر شيعه و نوربخشيه پرداخته است. به اعتقاد شيعه و نوربخشيه، همانگونه که نبوت، امري ضروري است و حکمت الهي مقتضي بعثت پيامبران براي هدايت بشر است، امامت نيز امري ضروري است و معناي امامت از منظر شيعه و نوربخشيه، رياست عمومي بر امور دين و دنياست. هر دو، اصالت و ماهيت مذهب خود را از زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ميدانند و در هر زمان، وجود يک امام معصوم را لازم ميدانند. البته نوربخشيه امامت را از جهت ويژگي و شرايط، به حقيقي و اضافي تقسيم نموده است. از نظر محتوا و واقع، بين شيعه و نوربخشيه در شرايط امام تفاوتي نيست و فقط در اصطلاح تفاوت وجود دارد. مهمترين وظايف و اختيارات امام در آموزههاي قرآني از نظر شيعه عبارت است از: حفظ دين و پاسداري از آن، مرجعيت ديني، تعليم و تربيت، اجراي قوانين و احکام شريعت، زمامداري و زعامت دين، و قضاوت. مهمترين وظايف و اختيارات امام در آموزههاي قرآني نوربخشيه عبارت است از: حفظ نظام فرهنگي، تربيتي، عبادي، سياسي، حقوقي و قضايي، اقتصادي و بهداشتي اسلام. در اينجا نيز تفاوت محتوايي ديده نميشود و آنچه که وجود دارد، تفاوت در بيان است. در مورد مصداق عيني و تعداد امامان معصوم? در آموزههاي قرآني شيعه و نوربخشيه نيز هيچگونه تفاوتي وجود ندارد. نتيجه اينکه در اصل امامت و محورهاي مختلف آن چون اختيارات، ويژگيها، وظايف و ..، بين شيعه و نوربخشيه اختلافي وجود ندارد و تفاوت در ويژگيها و وظايف و اختيارات، در اصطلاح و تعبير است، نه در محتوا.

با نگاه به ادیان الهی خصوصاً ادیان ابراهیمی در می یابیم که ادیان متشکل از سه اصل می باشند. این سه اصل عبارت از خدا، معاد و نبوت می باشند.می توان گفت اصلی ترین و حیاتی ترین اصل هر دین نبوت است. اصل نبوت در ادیان الهی از دو منظر اهمیت زیادی دارد، اول اینکه اصولاً اثبات حقانیت دین در گرو اثبات نبی الهی آن دین می باشد. در ثانی متن این ادیان شامل اعتقاد به خدا و معاد و چگونگی آنها بر اساس آموزه های انبیای آن شکل می گیرد، چرا که اصولا دین به عنوان پیام خداوندی بدون نبی غیر قابل شناخت و درک است. به عبارت دیگر حتی سخن گفتن از خدا و معاد نیز در پرتو سخنان و رفتار نبی آن دین است که میسر می شود. بنابراین برای شناخت بهتر ادیان، اولین چیزی که باید مورد توجه قرار گیرد نبوت در آن ادیان می باشد. در این پژوهش نیز به فلسفه نبوت در کتاب مقدس سه دین بزرگ ابراهیمی اسلام، یهودیت و مسیحیت پرداخته ایم.در این تحقیق به بررسی فلسفی موضوع وحی و نبوت از دیدگاه قرآن و کتاب مقدس در ادیان اسلام،یهودیت و مسیحیت پرداخته شده است به این صورت که ابتدا به جایگاه فلسفی نبوت در این ادیان می پردازیم و با تحلیل و بررسی موضوعات پیرامون آن، اشتراکات و تفاوت های این مفهوم را استخراج می کنیم. تکیه ما در این تحقیق بر قرآن وکتاب مقدس است که اصلی ترین و دست اول ترین کتب مقدس این سه دین به شمار می روند، می باشد. به عبارت دیگر تأکید در این پژوهش، فلسفه نبوت در کتب مقدس این ادیان و نه خود ادیان می باشد. پرسش هایی که مبانی این پژوهش است عبارتند از اینکه آیا تفاوتی بین دیدگاه های این کتبوجود دارد یا خیر؟ در صورت پاسخ مثبت، آیا این تفاوت ها ساختاری و اساسی است یا آنکه جزئی و قابل اغماض است؟ ثانیاً بنابر اعتقاد ما که این سه دین، هر سه از جانب خداست و کاملا وحیانی است، در صورت تفاوت های بنیادین چگونه یکی بودن منبع آنها توجیه می شود؟ به عبارت دیگر آیا این تفاوت ریشه ای و عمیق از جانب خداست و یا در طول تاریخ با مصلحت جویی های جامعه بشری چنین تغییراتی در اصول دینی ادیان بوجود آمده است؟در این تحقیق به بررسی فلسفی موضوع وحی و نبوت از دیدگاه قرآن و کتاب مقدس در ادیان اسلام، یهودیت و مسیحیت پرداخته شده است. همه ادیان ابراهیمی دارای سه اصل مشترک به نام توحید، نبوت و معاد می باشند و دو اصل توحید و معاد و بطور کلی همه شئونات این ادیان بر اساس تعالیم انبیای آن شناخته می شوند.بر این اساس به تبیین ابعاد مختلف وحی و نبوت در قالب چهار بخش معرفی اجمالی ادیان، نبوت در قرآن، نبوت در عهدین و مقایسه آن ها پرداخته ایم.در این راستا سعی بر آن داریم که ابتدا به جایگاه فلسفی نبوت در این ادیان بپردازیم و با تحلیل و بررسی موضوعات پیرامون آن، اشتراکات و تفاوت های این مفهوم را استخراج کنیم.در یک نگاه جامع به بحث نبوت، می توان از چرایی ها در ابعاد نبوت سخن به میان آورد. ازجمله آنها که در این تحقیق نیز مورد توجه قرار گرفته است می توان به معجزه به عنوان راه عقلی در باب اثبات نبوت، عصمت انبیا، تعالیم انبیا و خاتمیت اشاره کرد. البته می باید در خصوص طرح مباحث در نظر داشت که گرچه اساساً نگاه فلسفی در طرح و پرداختن به موضوعات مورد نظر بوده است، اما برای روشن تر شدن موضوع، به بررسی مباحث کلامی مرتبط با آنها از قبیل معرفی ادیان مسیحیت، یهودیت و اسلام، معنای نبی و وحی در کتب قرآن و عهدین، معرفی و شناخت کتاب مقدس و قرآن نیز می پردازیم. از این بررسی برداشت می گردد که در بعضی از ابعاد وحی و نبوت، مفاهیم تنها دارای اشتراک لفظی است و با توجه به اینکه ما معتقدیم این ادیان دارای ریشه مشترک اند، می توان گفت این اختلافات از آنجا ناشی می شود که مسیحیت و یهودیت در طول قرن های متمادی متأثر از ادیان و سنت های غیر الهی نظیر یونان و روم باستان به صورت امروزی در آمده اند و بر اساس نظر پژوهشگران و محققان، کتب مقدس این ادیان نیز در طول قرن ها دچار تحریف های بسیاری در لفظ و معنا شده است.1- آنچه که از این پژوهش بر می آید آن است که بر اساس قرآن و عهدین فلسفه وجودی انبیا هدایت و نجات انسان هاست، با این تفاوت که در عهد عتیق این نجات محدود به بنی اسراییل می شود اما قرآن نجات کل بشریت را در نظر دارد و نظام الهیات پولسی نجات حقیقی و کامل را فقط در گرو مرگ مسیح و ایمان به او می داند.2- در مسیحیت ضرورت وجود نبی آنگونه که در اسلام و یهودیت وجود دارد، مطرح نمی شود. بلکه فیض الهی است که بطور رایگان به بشر داده شده و انسان برای هدایت چندان نیازی به عقل و اختیار خود ندارد.3- مسیحیت و یهودیت از ابتدا آنگونه که امروزه هست، نبوده و در طول زمان در اثر تماس با ادیان و سنت های غیر الهی به صورت امروزی درآمده اند. کتب مقدس این ادیان نیز در طی نسل های متمادی شکل امروزی را به خود گرفته است. بنابراین با وجود اعتقاد به ریشه مشترک با اسلام، در الهی بودن منشأ این تغییرات تردیدهای بسیاری وجود دارد.