جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحلیل قرآنی سیره ائمه : از مهمترین مباحث حوزه قرآن و حدیث است که هدف آن تبیین پیوند وثیق و عمیق قرآن و عترت می‌باشد. رفتار سیاسی و اجتماعی اهل بیت :؛ بخصوص امام علی(ع) که موضوع این پژوهش می‌باشد، به عنوان اولین وصیّ و جانشین پیامبر (ص) الگویی درس آموز برای پیروان آن حضرت می‌باشد. در این پژوهش بر این اساس که هر یک از رفتارهای سیاسی و اجتماعی امام علی(ع) بر پایه قرآن کریم می‌باشد، سعی شده است این رابطه و پیوند به صورتی شایسته تبیین گردد؛ بنابراین محوری‌ترین بخش این پژوهش ارائه سیره سیاسی اجتماعی مولای متقیان (ع) و سپس بیان مستندات و مویّدات قرآنی آن سیره می‌باشد.در این پایان‌نامه ابتدا با عنوان مقدمه (کلیات) به تبیین موضوع، ضرورت، هدف و پیشینه آن به همراه روش و محدودیت‌های تحقیق پرداخته شده و در فصل اول نیز طی سه بخش از هدایت‌بخشی قرآن و اهل بیت :، فهم قرآن، و سیره سخن به میان آمده است. در فصل دوم، با عنوان تحلیل قرآنی سیره‌ سیاسی امام علی (ع) ، در دو بخش حکمتِ حکومت و اصول حاکمیت به موضوعاتی چون ضرورت تشکیل حکومت، ارزش حکومت، ماندگاری حکومت، عدالت، قانون‌گرایی، شایسته‌‌سالاری و آزادی بیان پرداخته شده است. در فصل سوم نیز سیره اجتماعی امام علی (ع)در چهار بخش کرامت انسانی، مهر‌ورزی، مرد‌م‌داری و اصلاح اجتماعی، موضوعاتی همچون؛ احترام به شخصیت مردم، آبروی مومن، یتیم‌نوازی، کمک به فقرا و نیازمندان، همسایه‌داری، مهمان‌نوازی، امر به معروف و نهی از منکر، و سرانجام ترک امر به معروف و نهی از منکر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در پایان نیز با عنوان خاتمه به نتیجه‌‌گیری از بحث پرداخته شده ؛ که مهمترین محور آن پیوند ناگسستنی قرآن و عترت، و سیاسی اجتماعی بودن احکام اسلام می‌باشد.

با مطالعه منابع حدیثی شیعه و سنی با ملاکی برای سنجش احادیث و تشخیص سره از ناسره آنها روبرو می‌شویم که بسیار بدان تاکید شده است. این ملاک که عرضه احادیث به قرآن نام دارد از سوی پیامبر(ص) و ائمه شیعه (ع) بارها مورد تاکید قرار گرفته است. به علاوه روایات موجود در این زمینه، با توجه به خصوصیات ذاتی قرآن همچون قطعی الصدور بودن و نیز سیره بزرگان دین و یاران ایشان می‌توان معیار بودن قرآن در سنجش احادیث را اثبات نمود. اما کاربرد این شیوه خود دارای ضوابط و اصولی است که بایست به آنها توجه نمود. توجه به انواع مخالفت احادیث با قرآن، جایگاه بررسی سندی نسبت به نقد قرآنی، تمایز میان دو مقوله عرضه به هنگام تعارض و عرضه مطلق روایات و ... برخی از ضوابط و اصول این فرایند هستند. به علاوه این‌ها توجه و دقت در اعمال این شیوه از سوی بنیان‌گذاران آن مسیر پیش‌روی این‌گونه نقد را برای علاقه‌مندان روشن‌تر می‌کند. در مجموعه‌های روائی شیعه نمونه‌های نسبتاً فراوانی از نقد قرآن محور ائمه(ع) یافت می‌شود که نشان-دهنده شیوه صحیح این فرایند است. گرچه نقد قرآن محور حدیث در میان دانشیان مسلمان جایگاه درخور خویش را هنوز بدست نیاورده اما یکسره به بوته فراموشی نیز سپرده نشده است. ملاحظه نوع عملکرد و چگونگی عرضه احادیث به قرآن توسط دانشمندان راه را برای ادامه این مسیر هموارتر می‌نماید.

شناخت حقوق اهل بیت(علیهم السلام) از مباحث راهبردى و سرنوشت ساز در عرصه اعتقادى و رفتارى انسان هاست. شناخت واقعى مبدأ و معاد (خدا و قیامت)، درک حقایق قرآن و سنّت، نیل به خوش بختى و سعادت، مصونیت از بدبختى و شقاوت، آراستگى به فضایل و پیراستگى از رذایل، فقط در پرتو شناخت حقوق اهل بیت(علیهم السلام) و رعایت آن، امکان پذیر است

از آنجا که صحیفه سجادیه، مجموعه ای از والاترین معارف خداشناسی و انسان سازی است و پیشوای چهارم شیعیان با زبان دعا به ارشاد خلق پرداخته،این مجموعه ارزشمند تا ابد به جوامع انسانی رهنمودهای ارزنده ارائه فرموده‌ است. با توجه به اینکه معارف عمیق و باطنی قرآن نهفته در قلب مبارک رسول اکرم? بوده و بعد از ایشان در دلهای پاک جانشینان وی جای گرفته، سینه به سینه منتقل شده تا به دست بشر رسیده است و حکمت پرودگار اقتضاء می‌کندکه این آگاهان و مفسران حقیقی ، مطلبی جز بیانِ ظاهر وباطن قرآن نمی‌گویند. این پایان نامه با موضوع «رابطه محتوایی صحیفه سجادیه با قرآن» به منظور روشن ساختن این مسئله می کوشد که امام زین‌العابدین(ع) همچون سایر معصومین، قرآن ناطق است و کلام ایشان که در صحیفه متجلی شده، چیزی جز بیانِ معارف قرآن نیست و این مطلب با یافتن استشهادات قرآنی (چه به صراحت یا اشارت)بیانگر پیوند قرآن با قلب مبارک امام سجاد(ع) است. نوشتار حاضر به روش توصیفی-تطبیقی وبا کمک شرح مزجی، بررسی محتوایی شش فراز ابتدایی دعای چهارم به این نتیجه دست یافت که 2 فراز از دعا با آیات قرآن تطبیق داشته و 4 فراز جنبه توصیفی (تبیینی) آیات قرآن را در بر دارد.

چکیدهخانواده اصلی ترین نهاد اجتماعی و بهترین بستر برای سیر آدمی به سوی کمالات است اما در شرایط امروز کهتهاجم فرهنگی، زمینه ی انحراف فکری و عملی جوانان را بیش از هر زمان دیگری فراهم ساخته، و هدفش دورساختن نسل جوان از ارزش های دینی و اسلامی است، آن چه در حفظ اقشار آسیب پذیر جامعه موثر است،مراقبت خانوادگی است، و بدون شک رفتار شناسی معصومین که بر اساس اصول قرآنی شکل گرفته، الگوییمفید در این حوزه می باشد. از این رو در این رساله با انگیزه ی پرداختن د وباره به کتاب الهی و سنت نبوی،در حوزه ی مباحث خانوادگی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در واقع سیره، اصول ثابتی ? سیره ی اهل بیتاست که رفتار و گفتار را شامل می شود ، چرا که گفتار معصوم 7 در واقع دستور به عمل است. بنابراین در اینرساله، جلوه های عملی سیره ی معصومین مورد فحص قرار گرفته است.بدین منظور ابتدا اصول مرتبط با رفتار در خانواده از آیات قرآن استخراج گردید و بازتاب این اصول درمورد بررسی قرار گرفت. این اصول که قواعدی ثابت و پایدار است، شامل اصل ? سیره ی خانوادگی اهل بیتتشکیل خانواده، اصول حاکم بر رفتار با همسر، فرزند و والدین می باشد.برجسته ترین نتیجه ی این بررسی این است که اداره ی خانواده باید بر پایه ی اصول مهمی چون مودت ورحمت، نفی خشونت، صداقت و صراحت و تکریم پایبند باشد.کلید واژه ها :سیره، سیره ی عملی، سنت، اهل بیت، قرآن، روایت، خانواده، تربیت فرزند، روابط همسران، وظایف والدین، »« وظایف فرزندان

دعای عرفه از جمله میراث معرفتی امام حسین7 به شمار می‌آید که به لحاظ محتوا و درون مایه و سبک بیانی در پردازش و تحلیل معارف قرآنی و دینی بدیع و ممتاز است. شناخت معارف قرآنی دعای عرفه و طبقه‌بندی و بررسی آنها می‌تواند به نوعی تفسیر و تبیین قرآن مجید، در قالبی دیگر به شمار آید. برای رسیدن به این مهم، این دعا به سی بخش جدا از هم که هر یک رسالت معنایی خاصی را عهده‌دار است، قابل تقسیم و ارزیابی است. دعای عرفه به لحاظ سبک شناخت، دارای ویژگی‌های زبانی و نیز متنی خاص و برگرفته از قرآن مجید است. انواع رابطه و تأثیر پذیری این دعا از قرآن مجید مثل سایر ادعیه امامان به دو صورت تأثیرپذیری نهان و آشکار است که تأثیرپذیری آشکار، خود به سه گونه تصریح، اقتباس (تضمین) و تلمیح (اشاره) بخش‌پذیر است که نشانگر اوج فصاحت و بلاغت این کلام نورانی است. از میان معارف متعدد قرآنی، چهارگونه مهم خداشناسی، انسان‌سازی، راه و راهنماشناسی و جهان‌شناسی دارای جایگاه ممتاز است که بررسی و شناسایی این معارف قرآنی و چگونگی و شیوه‌شناسی حضرت سیدالشهدا7 در این نیایش، در مواجهه با این مفاهیم، علاوه بر آنکه برداشتی معصومانه از معارف قرآنی است؛ می‌تواند راهگشا و الگوی انسان در مواجهه با مفاهیم متعالی قرآن باشد.

امروزه روش‌شناسی به عنوان موضوع جدید و تازه وارد در عرصۀ علوم اسلامی مطرح گردیده است و هر علمی با روش‌شناسی آن علم مطرح می‌گردد، لذا در حوزۀ خداشناسی نیز جایگاه این مسئله روشن می‌گردد.این رساله به این مسئله در حیطۀ آیات و روایات پرداخته است تا به تدوین روش‌شناسی منقح و منظمی جهت کشف آموزه‌های خداشناسی منجر شود، همچنین از دیگر نتایج این تحقیق، کاهش نزاع ها و چالش‌های میان متکلمان اسلامی در راستای تعیین روش‌های صحیح از طریق این پژوهه می‌باشد.در این رساله، نخست در بخش کلیات به بررسی موضوع و اهمیت آن و تعاریف ارائه شده در این زمینه پرداخته شده و نظرات علما و بزرگان در زمینه راه‌های خداشناسی به اعتبارات مختلف طرح گردیده است تا پیش زمینه‌ای ذهنی در مخاطب برای ورود به فصول بعدی ارائه گردد.سپس در فصول دیگر به تفصیل روش‌های خداشناسی به ترتیب روش عقلی، روش تجربی، روش جدلی، روش وجدانی و روش نقلی در این زمینه پرداخته شده است.

خداوند قرآن کریم را برای هدایت انسان ‌ها فرستاده است و هدایت انسان‌‌ها فرع بر فهم آیات الهی است. همچنین پیامبر را به عنوان مبیّن قرآن قرار داده است و پیامبر نیز اهل بیترا پس از خود به عنوان مفسر و مبیّن قرآن معرفی نموده است. از آن حضرات روایات بسیاری در تبیین معارف قرآنی بر جای مانده است. در این راستا روایاتی از امام حسین نیز به عنوان یکی از اهل بیت توسط راویان ثبت و ضبط شده است. غیر از روایاتی که به منزله تفسیر معارف قرآنی است، گاه آن حضرت در ضمن سخن یا مکتوبی، به آیه‌ای شریفه استشهاد نموده است و گاه در ضمن سخن و یا در پاسخ به پرسشی، به تفسیر کلام وحی پرداخته است.در این پژوهش، بر اساس روایات و نقل ها از منابع تاریخی، روایی و تفسیری، بخش عمده ای از استشهادات قرآنی و روایات تفسیری امام حسین همراه با تحلیل آنها مورد بررسی قرار گرفته است. آنچه مسلم است، دراستشهاد به آیات یا تفسیر آنها توسط حضرات معصومین هدف یا اهدافی دنبال می شود که در ضمن تحلیل هر مورد، به عنوان دیدگاه و یا دست کم احتمال اشاره شده است. همچنین غیر از تحلیل محتوا به روش تفسیری یا تفسیر مطلق بودن آنها یا تاویل بودن آنها اشاره شده است.این نوشتار گامی کوچک و در این زمینه می باشد. بنابراین، پیشنهاد می‌شود که در ادامه و گام‌های پسین در راستای استشهادات قرآنی و روایات تفسیری امام حسین و به طور عام اهل بیت باید چندکار انجام پذیرد: 1- بررسی تمامی موارد موجود از استشهادات قرآنی و روایات تفسیری امام حسین و سایر معصومان و احصای آن موارد؛2- بررسی اعتبار یک یک آنها که طبعاً با دو روش بررسی سندی و متنی و محتوایی انجام پذیر است؛3- بررسی و تحلیل محتوایی و شکلی عمیق یک یک آنها که طبعاً جزئی تر و خردتر بودن عناوین را می طلبد، تا هدف تحلیل عمیق به درستی انجام پذیرد.

? فاسئلوا هل الذکر ان کنتم لا تعلمون? (نحل 43 ) یکی از سنت های رایج بین ما انسان ها این است که افراد غیر آگاه به مسایل پیش افراد آگاهبه مسایل مراجعهمی کنیم و از این طریق کمک و راهنمایی لازم و ضروری در اموری که نمی دانیم بدست می آوریم. این امر نه تنها سنت است بلکه ریشه در قرآن کریم دارد خدای سبحان می فرماید: هر آنچه نمی دانید به «اهل الذکر» (در درجه نخست به پیامبر اکرم (صل الله علیه وآله) و اهل بیت آن حضرت می با شند.) مراجعه کنید و پاسخ خود را از آنها در یافت نماید زیرا آنها آگاه ترین و صادق ترین افراد به مسایل قرآن کریم هستند.بر این اساس است که عنوان رساله نقش اهل بیت در حفظ قرآن کریم بنا نهاده شد و مطالب نیز در این راستا ضمن ده فصل تنظیم گردید که فصل نخست آن به کلیات بحث مانند تبیین مسئله ، پیشینه، ضرورت ، روش و قلمرو تحقیق، سوالات اصلی و فرعی و فرضیه ها و تبیین واژه های کلیدی مانند واژه نقش، اهل بیت ، حفظ و قرآن به خود اختصاص داده است. در فصل دوم به منزلت و جایگاه قرآن کریم از دید گاه ائمه(علیهم السلام) بحث و پرداخته شده است. فصل سوم پاسخ به این پرسش است ، که نقش اهل بیت(علیهم السلام) در جمع آن چیست؟.و در فصل چهارم به بحث قرائت های مختلف قرآن کریم پرداخته شده و با نقد و نقض آنها قرائت مورد نظر اهل بیت(علیهم السلام) به اثبات رسیده است .فصل پنجم تحت عنوان علوم مرتبط به قرآن و پیدایش فصاحت و بلاغت و بنیان گذار آن بحث گردیده و ثابت شده است که اهل بیت (علیهم السلام) موسس آن بوده اند.فصل ششم بحث از مصونیت قرآن از تحریف و نقش اهل بیت (علیهم السلام) در این باره به وضوح و روشنی تبیین شده است . و در فصل هفتم به جایگاه تفسیری آن حضرات و منابع مورد نیاز تفسیر برای رهنمود دیگران مورد کاوش قرار گرفته است. و در فصل هشتم به تفاسیر منسوب به اهل بیت (علیهم السلام) اشاره گردیده.و فصل نهم به شاگردان تفسیری و آگاهان به قرائت و قاریان که کسب دانش قرائت از ائمه (علیهم السلام) کرده اند اختصاص دارد.و در فصل دهم به حفظ قداست قرآن کریم در هنگام قرائت از منظر اهل بیت (علیهم السلام) پرداخته شده است. و در پایان خلاصه و نتیجه از بحث بیان شده است.

هستی شناسی شاخه ای از فلسفه ی متافیزیک است که پایه ی همه ی مکاتب الهی و غیر الهی بر آن بنا شده است. هدف این پژوهش مطالعه ی اشتراکات بین هستی شناسی در قرآن و انجیل و همچنین پیامدهای تربیتی این اشتراکات در تربیت شهروند جهانی می باشد. پژوهشگر این اشتراکات را با مراجعه به منابع اصلی(قرآن و انجیل ) و منابع کتابخانه ای ،از طریقتفسیرِ عنصر متن و زمینه و با تحلیل کیفی و عقلیاستنتاج نموده است. نتایج این مطالعه نشان داد که شباهتهای اساسی بین هستی شناسی قرآن و انجیل در حوزه هایی همچون جهان نظام دار ، ایمان (اعتقاد به وجود خدای واحد) و منزلت انسانی است. یافته ها همچنین حکایت از آن دارد که پیامد این اشتراکات تربیت شهروند جهانی و ایجاد "امت واحده " است . این شهروندانِ جهانیِ تربیت شده (امت واحده ) با پیروی از اصولی که حاصل از مبانی دینی مشترکی همچون توحید در جنبه ی خداشناختی ،حفظ نظم در طبیعت از لحاظ جهان شناختی و برابری انسانها در حوزه ی انسان شناختی و با پرورش انسانهای معنوی(موحد) سبب استفاده ی بهینه از طبیعت و گسترش عدالت اجتماعیمی شوند .