جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «وحدة المطلقة عند ابن سبعين» نوشته محمد یاسر شرف است. ابن سبعین فیلسوف متصوف اندلسی (613-669 هـ.ق) است و دلیل شهرت او پاسخ دادن به سوالات فلسفی فردریک دوم، فرمانروای نورمان سیسیل (صقلیه) است که بعدها امپراتور مقدس روم شد. وی به «وحدت وجود» بسیار اعتقاد داشت. این کتاب نیز درباره همین موضوع است. ابن سعبین قائل به وحدت اطلاقی وجود بود لذا بر این اساس فقه و علم کلام را تفسیر می‌ کرد. ابن سبعین بر این باور است که هویت موجودات متعدد با ماهیت های مختلف واحد است و آن هویت واحد را وجود م طلق الله می داند. در این کتاب آمده است که ابن سبعین مانند بسیاری از فلاسفه اسلامی، عقل را نخستین موجود در عالم ابداع می شناسد و می گوید عقل در همه اشیا مادون خود به انحا مختلف حضور دارد. همچنین طبق نظریه فیض ابن سبعین، مبدأ متعال را به احد و واحد نامگذاری شده و وی آن احد و واحد را علت العلل موجودات می داند. وی عمل فیض الهی را، در بیانی پیچیده با دو اصطلاح قصد اول و قصد دوم توضیح می دهد: در قصد اول از علت العلل، بر همه اشیاء افاضه فیض می شود و در این مرحله میان خالق و مخلوق یا علت و معلول هیچ انفصالی نیست و قصد اول قصد حقیقی و علت سرمدی است. اما منظور از قصد دوم، رابطه علی بین ممکنات است یعنی آنچه از مخلوقات صادر می گردد. کتاب فوق ابتدا به زندگی و حیات ابن سبعین پرداخته است و آثار و آراء وی را برشمرده و بررسی کرده است. در ادامه ابن سبعین را به عنوان یک فقیه، یک متکلم و یک صوفی هر کدام جداگانه تحلیل کرده و در انتها نیز فلسفه وحدت وجودی مطلق را از نظر وی بیان نموده است. این کتاب در سه باب نگارش یافته است: باب اول- ابن سبعین و عصره؛ شامل: من حرکه الحیاه، مولفات و آراء. باب دوم- الاطر الفکریه؛ شامل: الفقیه، المتکلم، الصوفی. باب سوم- فلسفه الوحده المطلقه؛ شامل: الاساس التکوینیه، نظریه المعرفه، العلم الاصغر، العلم الاکبر، میتافیزیقا الاخلاق.

نسبت میان عقل و شریعت یکی از بحث‌های مهم و مورد اختلاف اندیشمندان ادیان بوده است. پرسش اساسی این جستار عبارت است از «تاثیر ابن‌رشد بر ابن‌میمون در به‌کارگیری عقل در شریعت چگونه است؟» برخی از نکاتی که در این پژوهش بدان دست یافتیم حاکی از تاثیر عمیق ابن‌رشد بر ابن‌میمون در بحث عقل و شریعت می‌باشد. ابن‌رشد در فرازهای مختلفی از آثارش به خطرات عقل‌گرایی محض هشدار داده و به‌کارگیری آن را در شریعت محدود می‌کند. وی معتقد است عقل به تنهایی توان تاویل را نیز ندارد و باید به واسطه اهل‌شریعت با شرایطی که در دین تبیین شده انجام شود. ابن‌میمون نیز به مشروط بودن به‌کارگیری عقل در شریعت تصریح کرده و معتقد است کتاب مقدس یهودیّت موازین کاربرد عقل در شریعت را تعیین می‌نماید که به واسطه اهل شریعت صورت می‌گیرد. در تطبیق آرای ابن‌رشد و ابن‌میمون با دلائلی مواجه می‌شویم که به تاثیر ابن‌رشد بر ابن‌میمون در مسئله چگونگی کاربرد و محدودسازی عقل در شریعت تاکید دارد.