جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحقیق حاضر جنبه های افتراق و اشتراک رساله الغفران ابوالعلا معری ، شاعر قرن پنجم و ثوره اهل الجحیم جمیل صدقی زهاوی شاعر معاصر عراقی را مورد بررسی قرار داده است. این دو اثر دنیای پس از مرگ را دست مایه خویش قرار داده و سفری خیالی را ترتیب می دهند. در این سفر ضمن دیدار با شخصیت های ادبی و علمی به بیان دیدگاه های خویش درباره دین ، سیاست و جامعه می پردازد.دو اثر یاد شده که یکی به زبان نثر و دیگری به زبان شعر است در بسیاری از مسائل فکری همچون مسائل مربوط به دین ، سیاسیت و جامعه آرائی نزدیک به هم دارند.ظلم و سنتهای دینی نادرست را مورد انتقاد قرار می دهند . به طور کلی عقل گرایی در سراسر هر دو اثر آشکار است. ابزار مهارت ادبی از جمله مهمترین اهداف رساله الغفران است حال آنکه زهاوی تنها به انتقال اندیشه خود توجه دارد.

پایان نامه از محتوای زیر تشکیل شده است:کلیات در قالب تبیین مفاهیم از جمله علم و دین از رویکردهای گوناگون: علم از نظر واژه شناسی و اصطلاحی تعریف شده است. در تعریف علم به دیدگاه پوزیتیویست ها، ابطال گرایان، تعریف ساختاری لاکاتوش و کوهن اشاره شده و در ادامه دین نیز از نظر واژه شناسی و اصطلاحی جوهری و ذاتی، روان شناختی و جامعه شناختی تعریف شده است.در ادامه سیر تاریخی جهان بینی علمی و دینی قرون وسطی تا قرن بیستم آمده و پس از آن مدل ها و رویکردهای رابطه علم و دین از دید ایان باربور و تد پیترز اشاره شده و در پایان مدل آلیستر مک گراث بررسی شده و رویکرد وی در قالب هم سخنی ذیل مضامین عام بررسی شده است.

رساله حاضر که با عنوان "عقل و دین" تهیه و تدوین گردیده است دارای یک مقدمه و شش فصل می باشد. فصل اول به تعریف دین و عقل اختصاص یافته است. فصل دوم در باب اهمیت عقل و دین است. فصل سوم به نقد تئوری "پندار بی نیازی بشر از دین" اختصاص یافته است. فصل چهارم پندار تعارض عقل و دین و علل پیدایش چنین پنداری در جامعه اسلامی و غربی بررسی و ارزیابی گردیده، فصل پنجم قلمرو عقل و دین و حیطه کاربردی ابزار حسی، قلبی و شهودی و گرایش های سه گانه نسبت به عقل و دین تبیین گردیده است. فصل ششم همسویی و هماهنگی عقل و دین است.

حکومت میراث نبوت وبخشی ازمسئولیت امام است که دست بشرازاعطای آن به کسی کوتاه است وهدف آن تحقق برنامه های دینی، برقراری عدالت اجتماعی ،تربیت نفوس وهدایت مردم به سوی خداست.زمانی که پس ازقتل عثمان مردم با امیرمومنان علی علیه السلام بیعت کردند ،امام عهده دارحکومتی شد که زمینه های فرهنگی فراوانی برای بروزموانع ،پیش روی حضرت فراهم شده بود که موجب دور شدن جامعه از پیامبراسلام صلی الله علیه وآله وامام علیه السلام شده بود.ازجمله این چالش ها ، ثروت حاصل ازغنائم بود.سئوالات این پژوهش اجمالا بدین شرح اند: عملکرد خلفای پیش از امام علیه السلام درایجاد موانع؛موانعی که خود امام علیه السلام با عمل به قرآن وسیره ی پیامبر اسلام صلی الله علیه واله ایجاد کرد؟ورفتارمردم وعدم پایداری آنان ،سبب بروز چه موانعی شد؟این پژوهش به شیوه ی کتابخانه ای ،اجمالا به این نتایج رسیده است :اولا : امام علی علیه السلام بهرغم تمام چالش هاوموانع ،باعنایت حق و کمک یاران خود، خسته وناتوان نشدو تا آخرین لحظات عمر شریف خود دست ازمقابله بادشمن وهدایت وتربیت مردم برنداشت.ثانیا :امام علیه السلام ،طبق نصوص قرآنی وسیره ی پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و به شیوه ی مکتبی رفتار کردوهمین امر، برخی موانع جدید را پدیدآورد.ثالثا :حضرت علی علیه السلام برای از میان بردن موانع پیشین تحولی اساسی وانقلاب بزرگی ایجاد کرد.رابعا :به رغم عدم پایداری مردم ،بایسته این بود که آنان کاملا از امام علیه السلام اطاعت می کردند که نکردند.خامسا : آن چه در حکومت حضرت امیر مومنان علی علیه السلام رخداد برای زمان ما نیز کاملا الهام بخش و عبرت آموز است .

چکیده ندارد.

در پژوهش حاضر، با توجه به تفسیرهای متفاوت طرفداران پیوند دین و سیاست این نکته در مد نظر قرار می گیردکه تفسیر نظریه پیوند دین و سیاست تحت تاثیر عوامل مختلف صورت می گیرد. بنابراین می توان این پرسش را مطرح کرد: چه عواملی در تفسیر نظریه یاد شده موثرند؟ فرض نویسنده این است که در بررسی آرای هر اندیشمند سیاسی، لازم است هم ویژگی های شخصیتی وی مورد توجه قرار گیرد و هم اوضاع عصر او. لذا نویسنده تلفیقی از یک اصل کلی از دانش هرمنوتیک و نیز تبارشناسی به مفهوم مورد نظر میشل فوکو را به عنوان چارچوب نظری تحقیق خود در نظر گرفت. بر طبق اصل کلی مورد نظر از دانش هرمنوتیک و نیز تبارشناسی به مفهوم مورد نظر از دانش هرمنوتیک، تفسیر هر مفسر متاثر از پیش فهم ها و علائق اوست و تبارشناسی به مفهوم مورد نظر میشل فوکو، رابطه میان دانش و قدرت را مورد توجه قرار می دهد. به طور کلی، در چارچوب نظری یاد شده بر تاریخمندی تفسیرها تاکید می شود. فصل اول پژوهش به بررسی مفاهیم و معرفی شخصیت های مورد نظر در این تحقیق اختصاص دارد. نکته اصلی درباره رابطه دین و سیاست که در این فصل بیان می شود، این است که با توجه به مصادیق متعدد مفهوم دین نمی توان به طور مطلق از چگونگی رابطه ی دین و سیاست سخت گفت. ضمنا در میان پیروان یک دین نیز معمولا فهم های مختلف از آن وجود دارد. علاوه بر این، دیدگاه هر متفکر درباره چگونگی رابطه دین و سیاست، به فهم او از سیاست نیز بستگی دارد. این نکته به روشنی، چه در استدلال های طرفداران پیوند دین و سیاست و چه در استدلال هواداران جدایی دین از سیاست در دو فصل بعدی به چشم می خورد. در فصل چهارم، تفسیر امام محمد غزالی و در فصل پنجم تفسیر خواجه نصیر الدین طوسی از چگونگی پیوند دین و سیاست ارائه می شود. تفسیر غزالی مبتنی بر سه رکن است که عبارتند از: خلیفه و سلطان و عالم دینی. از سوی دیگر، تفسیرخواجه نصیر الدین طوسی مبتنی بر مدینه فاضله ای است که در راس آن حاکمی واجد خصوصیاتی معین قرار دارد. در فصل ششم، نقش پیش فهم های غزالی از افعال خداوند، سیاست، جامعیت دین و انسان و نیز نقش دلبستگی او به مذهب اهل سنت و تصوف در او به مذهب تشیع و حکمت در تفسیر وی بررسی می شود. سرانجام در فصل هشتم، رابطه تفسیرهای مورد نظر با قدرت از طریق تعیین عوامل موثر در تفسیر غزالی بررسی میشود که عبارتند از: 1. اختلافات فرقه ای، 2. افول عقلگرایی در بین اهل سنت، 3. اهمیت یافتن علمای دینی، 4. محدودیت قدرت خلیفه در مقایسه با سلطان، 5. فعالیت خلافت رقیب مستقر در مصر (خلافت فاطمیان)، 6. تهدید اسماعیلیان. از سوی دیگر، عوامل سیاسی-اجتماعی شناسایی شده موثر در شکل گیری تفسیر خواجه نصیر الدین نیز عبارتند از: 1. اختلافات فرقه ای، 2. حمله مغول و پی آمدهای ناشی از آن، 3. اختلاف و عدم اتحاد حکومت های اسلامی. در این فصل همچنین بیان می شود که نکته مشترک در هر دو تفسیر، وجه اقتدارگرایانه آنهاست. به این ترتیب، وجه تاریخی هر دو تفسیر تایید می شود، زیرا هر دو هماهنگ با ساخت اقتداری قدرت در عصر خود با حکومت های فردی سازگارند.

دین مبین اسلام مکتبی جامع است که برای تمام جنبه‏های حیات بشری برنامه‏های مدون و وزینی را ارائه نموده است. رسالت اجرای این برنامه‏ها را نیز به برترین و والاترین شخصیت‏ها، همچون پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه هدی (علیهم السلام)، محول کرده است. هر یک از این بزرگواران در اجرای این رسالت که همان انتقال مفاهیم دین مبین اسلام به بشریت بوده است، شیوه و روش‏هایی را برگزیدند که قابل تأمل و تفکر است. از این رو این پژوهش با عنوان "شناسایی روش‏های مناسب در انتقال مفاهیم دینی با رویکرد به نهج البلاغه" سعی نموده، تا با استناد به کلام امام علی (علیه السلام)، روش‏های کاربردی ایشان، در انتقال مفاهیم دین را استخراج نماید.در این پژوهش، ابتدا کلیات مورد نیازِ بحث، تعریف شده است. بسترسازی برای انتقال مفاهیم دینی نیز، فصل دوم این نوشتار را به خود اختصاص داده است، که در این زمینه کنکاش گسترده‏ای در فرمایشات علوی صورت گرفته و نتیجه‏ی آن، دستاوردهای نوینی است که در خورِ توجه و امعان نظر است.فحص و تحقیق در گستره‏ی مخاطب شناسی امیرالمؤمنین (علیه السلام)، در امر تعمیق مفاهیم دینی، منجر به شناسایی نظریات جدیدی، همچون شناخت زمان و مقتضیات آن، شناخت شرایط سیاسی حاکم بر جامعه، امنیت مخاطب و تأثیر محیط زیست و جغرافیا در انتقال مفاهیم دینی، شده است. البته موارد متعدد دیگری همچون؛ شناخت ویژگی‏های روانی و شخصیتی متربی و هماهنگی گفتار و رفتار علوی از لحاظ نظری و عملی نیز در این فصل مورد بحث قرار گرفته است.در فصل بعد، مهمترین نهادهای انتقال دهنده‏ی مفاهم دینی معرفی شده اند. نهادهایی همچون، خانواده، حکومت و رسانه، که هر یک در حد ضرورت، مورد بررسی قرار گرفتند. از آن جایی که انواع رسانه‏ها در عصر حاضر، حجم وسیعی از ارتباطات، تبادل داده‏ها و اطلاعات را به خود اختصاص داده است، از این رو، در این بخش از پژوهش، رسانه، بیشتر مورد توجه واقع گشته، و خود به سه بخش تقسیم شده است. بخش اول، کارگزاران امام هستند که به مناطق مختلفی فرستاده می‏شدند، بخش دوم، سخنرانی‏های امام است که در مکان‏های متعدد و در حضور جمع کثیری از مردم قرائت می‏شد، و در بخش سوم نیز اسامی راویانی ذکر شد که از امام روایاتی را نقل می‏کردند.در انتها نیز روش‏های انتقال مفاهیم دینی ارائه شده است. روش‏های نوینی همچون؛ روش قصه‏گویی، روش خاطره‏گویی، روش نمایشی، روش بهره‏گیری از علوم تجربی، روش فرصت‏یابی (شکار لحظه‏ها)، روش مناظره، روش جابجایی (تغییر مکان مربی و متربی).روش‏های دیگری نیز در این فصل آمده است که تا حد امکان سعی شده از زوایای دیگری مورد بررسی قرار گیرد، که این موارد از این قرارند؛ روش تشویق و تنبیه، روش عقلی، روش بیم و امید، روش توبه، روش جذب و دفع، روش ارائه‏ی الگو، روش عبرت‏گیری، روش دعا، روش مدارا و آسان‏گیری، روش تکریم و احترام و روش محبت.

این پژوهش شامل سه فصل است. فصل اول به مباحث کلی و نکات مقدماتی، تعریف، پیشینۀ سکولاریسم و مبانی آن و قرائت‌های مختلف از آن، همچنین معرفی نهج البلاغه و جایگاه آن و اهداف و ضرورت‌ انجام این پژوهش اختصاص یافته است.در فصل دوم، مهم‌ترین ادلۀ سکولاریسم، یعنی ناسازگاری دین، حکومت و سیاست؛ عرفی شدن دین و از دست رفتن جایگاه قدسی آن؛ عدم مشارکت عمومی در حکومت دینی و عدم پاسخ‌ گویی دین به نیازهای زمان مطرح و از نگاه نهج البلاغه مورد نقد وبررسی می‌گیرد. سکولاریسم معتقد است که دین ارتباطی با حکومت و سیاست ندارد و ورود آن به ساحت حکومت و زندگی مادی بشر، مشکلاتی را به دنبال خواهد داشت. این دیدگاه، با مراجعه به کتاب شریف نهج البلاغه مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد. نتیجۀ بررسی نشان می‌دهد که مسائل مطرح در سکولاریسم، ناشی از مشکلات موجود در دین مسیحیت بوده و این مشکلات در دین اسلام وجود ندارد؛ بررسی نمونه‌ها و شواهدی از سخنان امام علی 7 در نهج البلاغه نشان می‌دهدکه، برخلاف دیدگاه‌ سکولاریسم، دین در حکومت و سیاست دخالت داشته و حضور دین در عرصۀ زندگی بشر، با قداست آن منافاتی ندارد؛ حکومت اسلامی به همۀ گروه‌های مردمی با هر عقیده و مذهبی توجه داشته و آن‌ها را تحت حمایت خویش قرار می-دهد. از سویی دیگر وجود احکامی در دین اسلام، موجب شده است که این دین، از ویژگی انطباق با شرایط زمان برخوردار باشد.در فصل سوم به بررسی رابطۀ دین و نهادهای اجتماعی یعنی سیاست و حکومت، حقوق، اقتصاد و تعلیم و تربیت در نهج البلاغه پرداخته می‌شود. با ذکر شواهدی از آیات قرآن کریم و یا روایات پیامبر اکرم9، دیدگاه دین اسلام در مورد هریک از مباحث مطرح و سپس عباراتی از نهج البلاغه متناسب با هر موضوع بیان شده و ارتباط دین با هریک از نهادها مورد بررسی قرار می‌گیرد. حضرت علی7، تمامی احکام مربوط به حوزۀ حکومت و سیاست، اقتصاد، حقوق و تربیت را بر دین استوار و با آن مرتبط دانسته و بر اساس احکام دین و در جهتی که خدا تعیین و تأیید می‌نماید مورد توجه قرار داده است.

در این پایان نامه به بررسی موضوع برخورد قضایی محاکم امامیه با پیروان سایر مذاهب و ادیان پرداخته شده است . هدف از انجام این تحقیقات جواب دادن به یکی از شبهات و سوالاتی است که امروزه در محاکم اسلامی بسیار مهم به نظر می رسد و آن نحوه دادرسی دادگاههای شیعه نسبت به دعاوی اهل کتاب و اهل سنت است.

بوجود آوردن مرکزی برای تجمع ، گفتگو و همدلی مردمان جهان از هر دین و مسلکی که بدان دلبسته اند به عنوان یک دلمشغولی همیشگی و احساس لزوم ایجاد چنین مرکزی در حال حاضر که کره زمین به دهکده ای کوچک تبدیل شده است موضوع پژوهش در این رساله قرار گرفته است. این رساله می کوشد در بین ادیان مختلف جهان پیوندی منطقی برقرار کند و بگوید ادیان در عین گونه گونی ، همگی جلوه گر یک حقیقت واحدند. به بیان دیگر تمایزات بیشتر در اشکال و قالب هاست ولی اساس تجربه دینی، حضور در ساحت قدسی و درک و احساس نوعی نزدیکی با معبود است، خواه اسمش را پرشدن از روح القدس بگذاریم، خواه یکی شدن آتمن و برهمن و یا هر تعبیر دیگری. طرح ارائه شده دراین رساله تلاش نموده است در عین تاکید نمودن بر وجود این حقیقت واحد، گونه گونی این نگرش ها نسبت به این حقیقت را محترم و لازم بشمارد.