جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هجرت در لغت به‌معنای مفارقت بوده، و در اصطلاح به‌معنای مهاجرت از سرزمین کفر به سرزمین اسلامی است؛ سرزمینی که مهاجر بتواند با کتاب و سنت پیامبر اسلام( آشنا شود و به آن عمل نماید. بر این اساس، هجرت در لسان قرآن و روایات، به‌عنوان یک اصل سازنده که دارای ابعاد مختلف اخلاقی، سیاسی، مذهبی، فرهنگی، علمی، تربیتی و اقتصادی می‌باشد، مطرح شده است. با توجه به پیامدهای مثبت هجرت می‌توان گفت که هجرت می‌تواند هم تکامل معنوی و هم تکامل مادی را در پی داشته باشد. هجرت دارای اقسامی است؛ هجرت اخلاقی و رهایی‌بخش؛ هجرت از سرزمین کفر و شرک و محیط آلوده برای حفظ دین و جان؛ هجرت علمی برای کسب علم و معرفت و فراگیری احکام الهی؛ هجرت تبلیغی به‌منظور تبلیغ دین اسلام و رساندن پیام دین به سایر انسان‌ها؛ هجرت عبرت‌انگیز برای عبرت گرفتن از سرنوشت اقوام پیشین؛ و هجرت اقتصادی با هدف بهبود بخشیدن به وضع اقتصادی. از سوی دیگر، هجرت از آثار و فواید معنوی و مادی نیز برخوردار است، که آمرزش گناهان و رفتن به بهشت، جزء آثار معنوی آن به‌شمار می‌رود. اموری از قبیل گشایش در زندگی را نیز می‌توان جزء آثار مادی هجرت دانست. در قرآن کریم از هجرت ابراهیم(، هجرت موسی(، هجرت اصحاب کهف، و هجرت پیامبر گرامی اسلام( نام برده شده است. بررسی تاریخ صدر اسلام نیز نشان می‌دهد که بنای نخستین مسجد در اسلام، تاسیس حکومت دینی، ایجاد اخوت بین انصار و مهاجرین و اذن جهاد، از مهم‌ترین پیامدهای هجرت مسلمانان صدر اسلام به‌شمار می‌رود. مسأله هجرت در قرآن از ویژگی‌هایی همچون ایمان، جهاد و صبر برخوردار است. در حقیقت، هجرت از صفات مومنین واقعی بوده، و موجب تحمل سختی‌ها گردیده، و عامل اصلی پیروزی اسلام در برابر دشمنان دین می‌باشد.

موضوع این رساله اقبال و روشنفکری دینی می‌باشد و سوال اصلی در این تحقیق و پژوهش نیز این گونه طرح گردیده که : مهمترین شاخصه‌های روشنفکری دینی در اندیشه‌های اقبال چیست؟ و آیا اصولا روشنفکر دینی واقعیت خارجی دارد؟ و اگر دارد مشخصه‌های اصلی و ویژگی‌های مهم آن چیست؟ یافتن پاسخ برای پرسش‌های فوق جزء رسالت اساسی و هدفهای اصلی این رساله به حساب می‌آید و در این راستا بررسی شخصیت ، افکار و عملکردهای علامه اقبال لاهوری محور بحث قرار گرفته و سعی شده که با رعایت بی‌طرفی و واقع‌بینی آثار گوناگون خود وی و همین طور منابع مختلف که در ارتباط یا شخصیت ، زندگی ایشان در دسترس بوده مورد مطالعه قرار گیرد. این نوشتار به بررسی مهم ترین شاخصه‌های روشنفکری دینی در اندیشه‌های اقبال لاهوری و صحت و سقم مفهوم اصطلاح ترکیبی روشنفکری دینی، منطقی بودن این اصطلاح و این که: آیا روشنفکر دینی وجود خارجی دارد یا خیر؟ می‌پردازد. نویسنده می‌کوشد واقعیت‌های مربوط به روشنفکری دینی در جوامع مسلمان، آثار افکار آنان بر جامعه و امکان جمع روشنفکری با دینی بودن افراد را بررسی نماید. وی در هفت فصل به تجزیه و تحلیل اندیشه‌های روشنفکرانه اقبال لاهوری می‌پردازد. در فصل اول به بحث درباره مفاهیم و کلیات تحقیق پرداخته و معنای لغوی و اصطلاحی روشنفکر، معنای دین، تعریف خود و خودی، تعریف سنت و تجدد و تعریف خاص اقبال لاهوری از تجدد و شاخصه‌های آن و دیدگاه‌های مخالفان و موافقان روشنفکری دینی را بررسیده است. نگارنده در فصل دوم پس از ذکر بیوگرافی اقبال لاهوری و شناسایی زمانه و خاستگاه اندیشه‌هایش، وی را از دیدگاه شخصیت‌های معروف جهان معرفی کرده و تحلیلی از سفرهای علمی او ارائه می‌دهد. در فصل سوم دیدگاه‌های اقبال لاهوری درباره ضرورت بازگشت به اسلام اصیل، اصلاح طلبی وی در آموزه‌های دین اسلام، راهکارهای اقبال جهت پرورش دادن خودی و دستیابی به شخصیت حقیقی خویشتن، دیدگاه‌های او در مورد جامعیت دین اسلام، اجتهاد، جبر و اختیار، معنویت گرایی و شخصیت فاطمه زهرا(س) به عنوان اسوه کامل بیان می‌گردد. در فصل چهارم رویکردهای اقبال لاهوری درباره علم گرایی تعقل، تفکر و دیدگاه‌های او در مقوله دستیابی مسلمانان به علوم جدید، علل رکود و انحطاط فکری مسلمانان، علم ارزشمند و مقدس و... بیان شده است. در فصل پنجم مردم گرایی اقبال لاهوری و مبارزه گسترده وی با استبداد داخلی و حکومت استبدادی و حکومت دموکراسی، حکومت دینی و بایسته‌های آن، فلسفه تشکیل حکومت دینی و موضع گیری وی در قبال حکومت‌های استبدادی مطرح می‌شود. اقبال و استقلال طلبی و مبارزه وی با استعمار خارجی، نقص‌ها و کاستی‌های فرهنگ غرب در قبال فرهنگ اسلامی، تهاجم فرهنگی غرب و راهکارهای مبارزه با تهاجم فرهنگی و استعماری و انتقاد اقبال از مقلدین غرب و فرهنگ غربی، از مباحث مهم فصل ششم به شمار می‌آید. در فصل هفتم تأثیر اندیشه‌های اقبال لاهوری در شکل‌گیری دولت اسلامی پاکستان و حرکت‌های فکری و مبارزاتی جهان اسلام به تصویر کشیده شده است

هدف از این پژوهش بررسی موانع بروز رفتار شادمانه به خصوص رفتارهای شاد جمعی در ایران پس از انقلاب اسلامی است. همواره بروز رفتارهای جمعی شاد با فرهنگ، آداب و رسوم، عرف و قوانین حاکم بر آن جامعه متناسب بوده است. از آنجائیکه یکی از مهم‌ترین عوامل بازدارنده‌ی ایجاد رفتارهای اجتماعی شاد، تفکرات غالبی و مسلّط برخی از دین‌داران در جامعه است، در این پژوهش سعی شده است تا نسبت شادی و تفکر دینی مسلّط در ایران پس از انقلاب اسلامی ارزیابی گردد.دین به‌عنوان یک نهاد در کنار سایر نهادها در زندگی مردم در ایران معاصر هم‌چنان نقش پررنگی دارد. ارزش‌ها، هنجارها، و احکام دینی ارائه شده از طریق متفکران دینی به‌عنوان یکی از نیروهای دینی مهم و تأثیرگذار، نقش مهمی در شکل‌گیری و جهت‌دهی زندگی دینی مردم ایفا می‌کند. در این پژوهش از دیدگاه‌ محدثی در بخش چارچوب نظری بهره‌ برده‌ایم که گرایش‌های دینی موجود در ایران معاصر را به سه گرایش محافظت‌گرایی دینی، ترمیم‌گرایی دینی، و بازسازی-گرایی دینی تقسیم کرده است. در بخش یافته‌های تحقیق با تکیه بر روش اسنادی مجموعه‌ی کتب، مقالات و آرای صاحب‌نظران در حوزه‌ی دین و نیز فتاوای مراجع تقلید در باب مظاهر شادی، مطالعه و دسته‌بندی شده است. جامعه‌ی آماری تحقیق حاضر شامل تمامی نقطه نظرات صاحب‌نظران و کارشناسان در حوزه‌ی دین و فتاوای مراجع تقلید شیعه‌ی ایرانی است که در سه دهه‌ی اخیر در خصوص شادی دیدگاه‌هایی را ارائه نموده‌اند. یافته‌های تحقیق نشان‌گر آن است که گرایش دینی محافظت‌گرایی به عنوان یک گرایش مسلّط در جامعه ارزیابی شده است که با نگاهی منفی سعی در محدود کردن رفتارهای شادمانه در جامعه دارد. لذا محافظت‌گرایان اصل را بر نفی رفتارهای اجتماعی شادمانه می‌گذارند و عموماً این‌گونه رفتارها را برنمی‌تابند. در مقابل گرایش ترمیم‌گرایی نگاهی مشروط به شادی دارد و شادی را به نحوی نسبی مورد تأیید قرار می‌دهند بنابراین، رابطه‌ی آن‌ها با شادی مشروط به شرایطی است که آنان مدنظر دارند و در مواردی خاص ممکن است قیودی را مطرح کنند. نهایتاً دیدگاه بازسازی‌گرایی نگاهی مثبت به بروز رفتارهای شادمانه در جامعه‌ی ایرانی در دوره‌ی پس از انقلاب اسلامی دارد. بازسازی-گرایان دینی اصل را بر تأیید و ترویج شادی و رفتارهای شادمانه می‌گذارند. کلید واژه ها:شادی، رفتار شادمانه، محافظت‌گرایی دینی، ترمیم‌گرایی دینی، بازسازی‌گرایی دینی

غیرت عبارتست از دگرگونی انسان از حالت عادی و اعتدال به طوری که انسان را برای دفاع وانتقام از کسی که به یکی از مقدساتش اعم از دین وناموس یا جاه وامثال آن تجاوز کرده از جای خود می کند.این ویژگی از صفات بارز الهی است وکسی غیرتمند تر از خدا نیست. غیرت دینی در آیات قران کریم وروایات معصومین(علیهم السلام)جایگاه ویژه ای دارد.

موضوع آخرت‌شناسی در اسلام مخصوصاً نهج‌البلاغه و دین یهود از جایگاه ویژه و موقعیت ممتازی برخوردار است.در این تألیف به کمک خدا سعی کرده‌ام به شناخت آخرت از دیدگاه درخشان‌ترین و برجسته‌ترین چهره اسلامی بعد از پیامبر اسلام یعنی علی‌بن ابیطالب و مقایسه آن با دین یهود بپردازم. سعی کرده‌ام با توصیه اساتید محترم، آراء و نظریات بیان شده با مراجعه به منابع قدیمی تاریخی ارائه شود و حالت تطبیق با دین یهود داشته باشد.امام علی(ع) در خطبه‌ها و سخنان خود به آخرت و به ضرورت موضوع آخرت و شناخت ویژگی‌های آن بسیار زیاد توجه داشته‌اند و همچنین به بررسی تک تک جزئیات آن پرداخته‌اند. اما دانشمندان و متفکران دین یهود که بازآراء و نظراتشان با همدیگر اختلاف دارد، سعی کرده‌اند به قدر وسع گره‌ای از کار فروبسته این مسأله بگشایند و به این پرسش مهم و سرنوشت ساز پاسخ دهند که آیا واقعاً از پس امروز، فردایی در کار هست یا نه؟ هر چند اعتقاد به این مسأله یکی از اصول عقاید دین آنهاست اما نسبت به دین اسلام، از جزئیات کمتری برخوردار است.

ضرورت پژوهش حاضر با عنوان: «بررسی انکار ضروری دین و مجازات آن در فقه امامیه و اهل سنّت » با هدف مشخص کردن زوایای تاریک و مبهمانکار دین وضروریات آن و عواقب سوء آن مسلّم است. این تحقیق شامل بررسی مسائلی پیرامون این قضیه می پردازد که اسلام در مورد «انکار ضروری دین» و«ارتداد» و «کفر» سخت گیری کرده است تا از وقوع و پیامد آن جلوگیری کند و حکم و مجازات منکر ضروری دین هرگز در تضاد با حقوق بشر و یا به معنای عدم اختیار انسان در انتخاب دین و عقیده نیست، بلکه شخصی که اقدام به پذیرش اسلام می کند باید به آثار و عواقب انکار آن آگاهانه ملتزم شود. در حالی که قبل از پذیرش اسلام وی چنین تعهد و مسئولیتی ندارد. بنابراین احکام و مجازات مترتّب بر منکر ضروری دین و مرتد، احکامی منصفانه و عادلانه و به صلاح فرد و جامعه است، زیرا ارتداد وانکار ضروری دین توطئه علیه دین ومردم است و فعل و عمل منکر ضروری دین پیامدهای منفی در فرد و جامعه ایجاد می کند که از جمله آن «احباط عمل» ، «تحقیر و نابودی دین» ، «تضعیف عقاید اسلامی» و «خطر نفوذ معاندین» می باشد.

چکیده ندارد.

در مطالعه سیاست خارجی ج.ا.ایران و عوامل موثر بر آن ،دانش پژوه می خواهد تا از نگاه سخت افزاری یعنی قدرت ،تسلیحات نظامی ،ژئوپلیتیک و حتی اقتصاد به سمت دیدگاههای نرم افزاری یعنی ساختارهای معنایی ، فرهنگ وگفتمان حرکت کند.با پارادایم نظریه های جریان اصلی و عقل گرای ابزاری در مطالعه روابط بین الملل وسیاست خارجی توجه در تحلیل موضوعات اجتماعی همچون سیاست خارجی معطوف به ماده گرایی - سودگرایی گردید واز نقش معنا وهنجار غفلت گردیده است.من معتقدم نظام ج.ا.ایران به عنوان یک کنش گر در نظام بین الملل ساختارهایی معنایی وهنجاری آن که خاص آن است برجسته می باشد.در واقع ما استدلال می نماییم که رفتار متفاوت ج.ا.ایران از سایر بازیگران نظام بین الملل به خاطر محیط متفاوت فرهنگی آن می باشد.بنابراین با رویکردی که دولتها را بازیگران یکپارچه می داند که منافع از پیش تعیین شده دارند انتقاد دراد و معتقد است که بازیگران متفاوت می باشند ومنافع شان از پیش تعیین شده نیست بلکه حاصل هنجارهایی است که ریشه در تاریخ آن جامعه دارد.شاخص های متغیر مستقل (ساختارهای هنجاری ومعنایی داخلی ) :عدالت خواهی ، استقلال خواهی و استکبار ستیزی شاخص های متغیر وابسته (هویت چالش گر ) :حمایت از مقاومت ملت لبنان وفلسطین ، تاکید بر دستیابی به تکنولوژی صلح آمیز هسته ای و مبارزه با امریکا یا امریکا ستیزیبرای اثبات این فرضیه روش تحلیلی به کارگرفته شده تحلیل گفتمان هوتا ولز می باشد که تلاش دارد نشان دهد چگونه منافع ملی در سیاست خارجی شکل می گیرد.وی روش تحلیلی گفتمانی را مطرح می کند که بر اساس آن نخبگان اجرایی با توجه به وجود منابع فرهنگی وزبانی موجود در آن جامعه واقعیت را تفسیر می کنند ومردم با آنم احساس یگانگی می کنند.در واقع می توان گفت نخبگان ومردم خود ودیگری را تعریف کرده و رفتار را بر آن اساس بازنمایی می کنند.

چکیده:نگاه عمل‌گرایانه و توجه به کارکردهای دین یکی از روشهایی است که در حوز? دین‌پژوهی و عرص? تبلیغ دین مورد استفاده قرار می‌گیرد. در نصوص دینی هم استفاده از این روش قابل مشاهده است. اما در استفاده از این روش سوالاتی قابل طرح است:تا چه اندازه می‌توانیم در مقام شناخت و شناساندن دین به جنب? عملی و کارکردهای آن تکیه کنیم؟ آیا در هم? عرصه‌های دینی این روش به یک‌سان قابل بهره‌گیری است؟ استفاده از این روش با چه ملاک‌ها و معیار‌هایی باید انجام پذیرد؟ و چه مزایا یا آفاتی می‌تواند به دنبال داشته باشد؟در این تحقیق با تأمل در آیات و روایاتی که به بیان کارکردهای آموزه‌های دینی پرداخته‌اند و همچنین تأملات عقلی به این نتیجه می‌رسیم که استفاده از روش عمل‌گرایی و توجه به کارکردها در حوزه‌هایی از مسائل دینی مثل عرص? تبلیغ و ترویج دین می‌تواند مزایایی مثل ایجاد انگیزه و گرایش عمومی به دین، بیان پیوند میان دین و زندگی و رفع توهم تنافی بین دین و علم را به دنبال داشته باشد.اما از طرفی هم استفاد? نادرست از این روش می‌تواند منجر به آفاتی چون ابزاری و دنیایی شدن دین، عدم توجه به حقانیت یا بطلان ذاتی یک دین، گرایش به اندیش? پراگماتیسم و کثرت‌گرایی دینی شود. برای بهره‌مندی صحیح از روش کارکردگرایی و دوری از این آفات، در عین بهره‌مندی از مزایا، لازم است معیار‌ها و ضوابطی را مورد لحاظ قرار دهیم، من جمله: توجه به کارکردهای دنیایی و اخروی، توجه به اصیل بودن کاکردهای اخروی و تبعی بودن کارکردهای دنیایی، عدم از استفاده از روش کارکردگرایی در حوزه‌های کاملاً نظری دین مثل اثبات حقانیت و همچنین توجه به این نکته که در آموزه‌های اعتقادی و آموزه‌های عملیِ تعبدی، تکیه بر کارکردهای دین با محدودیت‌های بیشتری همراه است و امکان بروز آفات در این حوزه از مسائل دینی بیشتر است بر خلاف مسائل عملی توصلی و آموزه‌های اجتماعی که تکیه بر کارکردها در این حوزه با محدودیت کمتری مواجه است. کلید واژه‌ها: دین، عمل‌گرایی، کارکرد، تکالیف عملی و اخلاقی، آموزه‌های اعتقادی و آموزه‌های اجتماعی.

موضوع این پایان‌نامه "علل تجدید نبوتها و مسئله خاتمیت " می‌باشد که ابتدا جهت آشنایی با بحث و ارائه کلیات در فصل اول، چهار بحث مجزی ارائه شده است : -1 بحث مفهومی از واژه‌های "نبی" و "خاتم" -2 بیان اهداف انبیاء از زبان قرآن و از دیدگاه اندیشمندان مسلمان -3 تفاوت پیامبران تشریعی و تبلیغی و تعداد انبیاء و پیامبران اولوالعزم -4 بیان دیدگاه و نظرات در مورد نسخ در شرایع و امکان و وقوع نسخ در شرایع. در فصل دوم اصل موضوع که به دو بخش تقسیم شده است یعنی "علل تجدید نبوتها" و "مسئله خاتمیت " هر کدام به طور مجزی، از دیدگاه نقلی، یعنی از زبان قرآن و روایات بررسی شده است و علل تجدید نبوتها بیان شده و خاتمیت حضرت محمد (ص) اثبات شده است . فصل سوم ابتدا علل تجدید نبوتها از دیدگاه اندیشمندان مسلمان ارائه گردیده است و پس از آن مبحث "خاتمیت " با تحلیل به دو سوال: -1 علل عدم تجدید نبوتها؟ -2 علت شایستگی دین اسلام در باقی بودن در جایگاه خود و جاویدان ماندن آن، تفصیل بیشتری پیدا کرده است . که در این راستا استاد شهید مرتضی مطهری به تفصیل ارائه گردیده است و پس از آن دو نظر مشهور در این مورد بیان و تحلیل و نقد گردیده است تا به طور کلی توانسته باشیم یکی از مهمترین و سوال‌خیزترین مباحث دینی را در حد بضاعت مزجاه خود تبیین کرده باشیم.