آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مستشرق یهودی، آتان کولبرگ، در مقالۀ از امامیه تا اثنی عشریه ، با بررسی تاریخی اعتقاد به دوازده امام در متون شیعی نشان داده است که نخستین اندیشمندان شیعه برای اعتبار بخشیدن به اعتقاد ، از روشهایی مانند استناد به قرآن، احادیث شیعی ، روایات اهل سنت، کتاب مقدس و روایات یهودیان بهره برده‌اند. وی سپس با بررسی تاریخی اعتقاد به غیبت دوازدهمین امام ، از گوناگونی و اختلاف و صفهای مربوط به این اندیشه و پاره‌ای قراین تاریخی دیگر، چنین برداشت کرده است که اعتقاد این به دوازده امام و غیبت دوازدهمین امام به عنوان شاخصۀ اصلی تفکر شیعه اثنی عشری- از اصالت برخوردار نیست بلکه علمای مذهب نوظهور شیعه اثنی عشری با توجه به شبهات و حملاتی که متوجه آنها بود و در برهه‌ای مناسب (عصر آل بویه) برای دفاع از خود، ضمن همساز ساختن منابع پیشین با اعتقادات خود در پی اثبات این امر برآمدند ، که این اعتقادات از مدتها قبل از سوی امامیه پرداخته و ارائه شده بود. و لذا در چنین فضایی و با توجه به جاذبه‌های اعتقاد به غیبت دوازدهمین امام و با تکیه بر زمینه‌های فکری مربوط به « عدد دوازده» و « غیبت» انتقال از «امامیه» به «اثنی عشریه» تحقق یافت. مترجم در مقام نقد مقاله ، ضمن بررسی یکایک مصادر اصلی مـورد استفادۀ مـــؤلف ، نخست اثبات نموده که بر خلاف نوشتۀ مؤلف ، نظریۀ غیبت دوازدهمین امام به طور ضمنی در منابع اولیۀ امامیه مطرح شده است. سپس با ارزیابی استدلالهای مؤلف برای نوظهور شمردن این دو نظریه و برداشتهای او از منابع ، قابل اعتماد نبودن نتیجه‌گیری او را نشان داده است و آن گاه با طرح چندین پرسش ، ناقص و آکنده از ابهام بودن دیدگاه مؤلف را دربارۀ انگیزه‌های گرایش امامیه به این دو نظریه اثبات نموده است. سپس در بخشی مستقل ، نشان داده که نگرش مؤلّف به این مسئله مبتنی بر نادیده گرفتن شرایط و حوادث سیاسی و اجتماعی شیعه و در سه قرن نخست حیات خود و مقتضیات آن بویژه مسئله تقیه- می‌باشد در پایان با استناد به مدارک تاریخی ، احتمالی جدید را برای چرایی و چگونگی طرح گسترده‌تر اندیشة دوازده امام و غیبت دوازدهمین امام در منابع قرن چهارم هجری مطرح نموده است.

واقعه «لن ترانی» یکی از رویدادهای کم بدیل تاریخ قدسی است که قرآن نیز در سوره مبارکه اعراف بدان اشاره کرده است. این جریان به نحوه ملاقات حضرت موسی (ع) با خداوند یکتا در طور سینا می پردازد. قرآن این داستان را تنها در دو آیه به کوتاهی مطرح کرده است، اما ذهن پرتلاش و جوال عرفای سوته دل نتوانسته به سادگی از کنار آن بگذرد. تفسیر باطنی، رمزی و اشاری تنها دستاویز عرفا برای درک فحوای «لن ترانی» بود که به تبع، دامنه سخن به واژه پردازی، تشریح و تبیین مفاهیم اساسی عرفان اسلامی نیز کشیده شده است. آنچه در این نوشتار به اختصار بدان پرداخته می شود، گونه رویکرد عرفانی و اندیشه تاویل گرا و اشاره محور در جریان تفاسیر عرفانی و باطنی به این واقعه سترگ است که تاکنون در اوراق تاریخ پرتپش آموزه های تفسیری عرفانی، آبشخور تعالیم و تفکرات بسیاری بوده است. میقات الهی، مکالمه خداوند یکتا و موسای نبی، لن ترانی، اندکاک جبل، صعق موسی و افاقه و توبه او در فحوای این ماجرای شگرف مستور است.

پس از رنسانس، حس دین گریزی رو به فزونی گذاشت و چهره دین و معنویت به خاموشی گرایید. این مسأله به بن بست های شدید روحی و اخلاقی انجامید؛ اما دنیای غرب در بازگشت دوباره به معنویت نیز دچار اشتباه شد. این بار به معنویتی روی آورد که خالی از ذات باری تعالی بود. آنان به دنبال معنویتی بودند که با تفکرات سکولاریستی حاکم بر دنیای غرب، قابل جمع باشد. از این منظر، معنویتِ موجود در ادیان الاهی به کارشان نیامد؛ اما تفکرات عرفان شرقی به ویژه آیین بودیسم و تکنیک هایی نظیر یوگا و مدیتیشن به سرعت در غرب گسترش یافت. جامعه غرب آنچه را نیاز داشت، از این آیین ها انتخاب کرد، با شیوه های مختلف درآمیخت و سپس ارائه داد؛ اگرچه در این بین آب از سراب نشناخت.این نوشتار بر آن است تا آیین اکنکار را که از جمله عرفان های معنویت گرای امروزی است، بررسی کند.

با وجود نقش و اهمیت بسزایی که زبان یا ارتباط کلامی در تداوم حیات فردی و اجتماعی ما انسان ها دارد؛ با این همه، باید اذعان نمود که ارتباطات انسانی محدود به ارتباط کلامی نمی شود، بلکه بخش چشمگیری از ارتباطات انسانی از طریق ارتباط های غیرکلامی صورت می پذیرد. ارتباطات غیرکلامی، تمام پیام هایی است که انسان ها در ارتباطات میان فردی و عمدتا در تعاملات حضوری و چهره به چهره از طریق نشانه ها و علائم غیر زبانی به گونه ای مستقل و یا اغلب همراه با پیام های کلامی به یکدیگر ارسال می دارند. ارتباط های غیرکلامی طیف متنوعی از کنش ها و معانی رفتارها از حالات چهره، نوع نگاه، رنگ رخسار، تا نوع راه رفتن و نشستن، طرز لباس پوشیدن و نظایر اینها را شامل می شود که هر یک به صورت خواسته یا ناخواسته پیام هایی را به دیگران انتقال می دهند و مبنای شکل گیری برداشت ها و داوری های دیگران درباره ما می گردند. با این توصیف، درنگ در فرهنگ اصیل روابط اجتماعی اسلام و بررسی بخش مهمی از آیات قرآنی و روایات دینی، نشان می دهد که آموزه های جامع تربیتی و اخلاقی شریعت اسلام، قرن ها پیش از یافته ها و پژوهش های صورت گرفته دانشمندان، در کنارتوجه شایانی که به رفتارهای کلامی و زبانی داشته، بر اهمیت و نقش رفتارهای غیرکلامی از جمله گشاده رویی و حسن خلق به نیکی واقف بوده و در تحلیل ماهیت و همچنین به کارگیری شایسته آنها در مناسبات انسانی اهتمام و تاکید بلیغ داشته است. اهمیت این بررسی در پیوند با مأموریت های نیروی انتطامی از آنجاست که این نیرو یکی از مهم ترین نهادهای اجتماعی است که ارتباط مداوم و تعامل گسترده ای با اقشار گوناگون مردم دارد؛ از همین رو، توجه افزون تر به مهارت های اجتماعی کارکنان ناجا و آموزش این مهارت ها از جمله رفتارهای غیرکلامی می تواند نقش بارزی در انجام شایسته تر وظایف و مأموریت های این نیرو، ایفا نماید.

مسئلۀ تربیت، از نیازهای ضروری و مهم هر جامعۀ انسانی محسوب می‌شود. در این میان، تربیت کودک وظیفۀ خطیری است که به ویژه برای والدین مسئولیت‌آفرین است و کیفیت تحقق آن می‌تواند برای فرد، خانواده و جامعه سرنوشت‌ساز باشد. مقالۀ حاضر با هدف بررسی و تبیین ابعاد تربیت کودک در نظام خانواده از دیدگاه دین مبین اسلام انجام شد. روش پژوهش از نوع تحلیل اسنادی بوده و طی آن مجموع منابع و اسناد مربوطه بررسی شدند. این منابع شامل آموزه‌های تربیتی قرآن کریم و سیرۀ زندگی پیامبر اسلام9و امامان معصوم:بوده است. در مقالۀ حاضر، ابتدا مفهوم و جایگاه تربیت کودک در آموزه‌های اسلام تشریح می‌شود، سپس حقوق کودک در خانواده و نقش والدین در تربیت کودک تبیین می‌گردد و در ادامه ابعاد تربیتی کودک از دیدگاه اسلام، شامل تربیت جسمانی و عقلانی، تربیت دینی و اخلاقی و نیز تربیت اجتماعی کودک تشریح می‌شود. در پایان، روش‌های پرورش ابعاد تربیتی کودک ‌بررسی می‌شود و پیشنهادهای تربیتی برای تحقق تربیت مطلوب کودک ارائه می‌گردد.

این که محیط اجتماعی، حقایق معارف دینی را به تدریج درک می کند، امری روشن است؛ به تعبیر دیگر تلقی جامعه از دین، امری تاریخی است. این روند را در موضوعات مختلف می توان پی گیری کرد. نوشتۀ حاضر نشان می دهد که اطلاع از غیب در جامعۀ جاهلی، به ملائک یا جن سپرده شده است؛ از این رو نبی اکرم(ص) در آغاز دعوت با این پرسش مواجه می شدند که چرا ملک نیستند و یا متهم به جادوگری و کهانت می شدند؛ تا این که در اثر کثرت آیات و معجزات، نبوت ایشان پذیرفته شد و نتیجه، آگاهی از غیب -– در نظر جامعه -–به پیامبر (ص) منحصر شد.

هر کدام از طرفداران استطاعت مع الفعل و استطاعت پیش از فعل، برای اثبات نظریه خویش به قرآن استناد کرده اند. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به آثار متکلمان، به بررسی و نقد ادله قرآنی متکلمان مذاهب مختلف کلامی پرداخته است. متکلمان معتزلی با استناد به آیه هایی مانند: «أَنْ أَلْقِ عصاک» که ظاهر در قدرت داشتن پیش از فعل است، به استطاعت پیش از فعل قائل شدند. اهل حدیث و اشاعره با پذیرش تکلیفِ مالایطاق و با استناد به آیه هایی مانند: «لَوِ استَطَعنا لَخَرَجنا معکُم»، استطاعت مع الفعل را گردن نهادند. ماتریدی نیز با آنان همداستان است، مگر در پذیرش تکلیف مالایطاق. در میان متکلمان امامیه، هردو قول استطاعت پیش از فعل و مع الفعل طرفدارانی داشته است. به نظر می رسد، قرآن تصریحی به هیچ کدام از دو نظریه مذکور ندارد و استناد متکلمان به قرآن، همراه با تاویل و تحمیل نظریه بر آیات بوده است.