مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این اثر به طرح و معرفی مفهوم ریا و مفاهیم مرتبط با آن در ارتباطات اجتماعی از منظری دینی می پردازد و از آن به مثابه یک پدیده مهم فرهنگی در ایران پس از اسلام نام می برد، از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق علیه السلام منتشر شده و در اختیار علاقه مندان مطالعات موضوع محور در زمینه مباحث مختلف علوم اجتماعی بر اساس مبانی اسلامی قرار گرفته است. یکی از ارزش های کلیدی که هر جامعه ای به آن نیاز اساسی دارد و بدون آن نمی تواند به حیات خود ادامه دهد اعتماد اجتماعی است. به عبارت دیگر سرمایه اجتماعی در جامعه ای بیشتر است که اعتماد اجتماعی در آن بیشتر باشد. در این راستا بدون شک یکی از عناصر اصلی در شکل گیری اعتماد اجتماعی راست گویی و عدم ریاکاری است. دروغ گویی و ریاکاری اگر چه مفاهیم یکسانی نیستند ولی از لحاظ اثر ارتباطی در سطح جامعه، نوعی ارتباط میان این دو وجود دارد؛ یعنی آثار هر دو بر اعتماد اجتماعی ویرانگر خواهد بود که در این کتاب به تبعات مختلف و مخرب آن در سطح ارتباطات اجتماعی پرداخته شده است. مسئله «ریا» که پیامدهای ناخوشایند گسترده و مختل کننده ای در سطوح مختلف ارتباطات اجتماعی دارد، به مثابه یک پدیده مهم فرهنگی در ایران پس از اسلام، گاه چنان مسئله برجسته ای بوده که به یک مضمون اصلی در ادبیات منثور و منظوم ایران تبدیل شده است. از این رو ضروری بود که به طور موضوعی به مفهوم «ریا» به مثابه یکی از حوزه های ارتباطات اجتماعی از منظر اسلامی پرداخته شود. به عبارت دیگر این کتاب کوششی است مقدماتی در جهت تولید و ترویج ادبیات بومی و برگرفته از منابع دینی که در آن یکی از مفاهیم مربوط به حوزه ارتباطات و به طور خاص، ارتباطات انسانی یعنی مفهوم «ریا» مورد مداقه قرار گرفته است تا در کنار تلاش ها و اقدامات ارزنده دیگری که در این خصوص انجام شده اند و خواهند شد، زمینه بسط دانش ارتباطات در ایران را فراهم کنند. در این کتاب، پدیده ریا به مثابه نوعی رفتار ارتباطی-اجتماعی، از منظر برخی منابع دینی اسلامی و غیر اسلامی و نیز شماری از آثار ادیبان نامدار ایران و جهان، مطالعه و نیز این پدیده مذموم، بر اساس برخی نظریات علوم اجتماعی، به مثابه کنشی خود خواهانه، غیر زایا، عقیم، آسیب زا و در تضاد با رشد جامعه، تحلیل شده است.در مفهوم ارتباطی، ریا زبانی است که فرد در موقعیت های متفاوت (آشکار و پنهان) به کار می گیرد که به رفتارهای کلامی و غیر کلامی متعارضی منجر می گردد. کتاب «ریا در ارتباطات اجتماعی» در دو بخش و پنج فصل تنظیم و تدوین شده است. نگارندگان در بخش اول که بخش مقدماتی کتاب حاضر محسوب می شود به بیان مفاهیم پایه ای در علوم اجتماعی اسلامی می پردازند که شامل دو فصل است. فصل اول سخن از رابطه علم تجربی (اجتماعی) و علم دینی از منظر معرفت شناسی به میان می آید و فصل دوم به ارائه مدل پویای رشد علمی و مفروضات آن می پردازد. در بخش دوم این کتاب، نگارندگان در سه فصل به تبیین ابعاد دینی، ادبی و اجتماعی ریا از منظر ادیان توحیدی و ادیبان ایران و جهان می پردازند که فصل آخر آن در بردارنده ابعاد و وجوه مختلف ارتباطی و اجتماعی این پدیده مذموم است. هدف این کتاب ، تلاش برای تبیین مفهوم «ریا» که از موانع ارتباطات انسانی اثر بخش و مطلوب در جامعه به شمار می آید، به دور از اطناب و تفاصیل ممل است که این مهم با رجوع به منابع ادبی و دینی از جمله قرآن کریم، تفاسیر قرآن و نیز کتب حدیث انجام شده است.

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود.) در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. برخی از عناوین و موضوعاتی که در این جلد به آن پرداخته شده است عبارتند از: تتمة کتاب الایمان و الکفر، تتمة ابواب مکارم الاخلاق، الغنی و الکفاف، ترک الراحة، الحزن، ابواب الکفر و مساوی الاخلاق و...

این تفسیر یکی از تفاسیر جامع و متقن شیعه در دوره‌های اخیر است زیرا از زاویه‌ای علمی به ابعاد مختلف ادبی، لغوی، بلاغی، فقهی، کلامی، اجتماعی، فلسفی و عرفانی پرداخته و در هر قسمت به تناسب وارد بحث شده است. روش تفسیر اجتهادی و در عین حال جمع بین معقول و منقول است، شامل همه آیات قرآن می‌شود و با نثری روان و بدون پیچیدگی و تفنن در عبارات مطالب را ارائه داده است. ایشان قبل از ورود به تفسیر در مقدمه‌ای کوتاه انگیزه و شیوه خود را اینچنین بیان می‌دارد: «اکثر مفسرین، قرآن را به رنگ و بوی علمی که با آن مانوسند، تفسیر کرده‌اند، فلاسفه، متکلمین، فقها، عرفا، صوفیه، اهل لغت، اهل حدیث و دیگران. تلاشم این است که تفسیر به رای نکنم، و تفسیر قرآن را به قرآن ارائه دهم، و با آنچه از ائمه علیهم السلام» در تبیین آیات آمده، در آمیزم، و آنچه مورد پذیرش و اتفاق جمیع اهل شریعت است، به آن اضافه نمایم و در نهایت، آنچه را که می‌توان با قرائن معتبر از آیات استظهار کرد، کنار آن ذکر نمایم. روش من این بوده که مضمون آیه را بیان کنم، سپس مفردات و بعد از آن مباحث مربوط به آیه را مطرح کنم، و در مبحث دلالی، معنای عامی که، آیه با دلالتهای ظاهری یا دقائق علمی به آن، اشاره دارد، را، بیان کرده‌ام. متعرض بیان نظم آیات و ارتباط آنها نشدم زیرا معتقدم، جامع قریب آنها هدایت و تکامل انسانی است، با این وصف، وجهی برای ذکر نظم آیات نمی‌بینم. شان نزول آیات را غالبا ذکر نکردم، چون معتقدم، آیات قرآن، کلیاتی است که بر مصادیق خود، در همه زمانها تطبیق می‌کند، پس وجهی برای تخصیص آن به زمان نزول یا به فرد خاصی، نیست. روایاتی از ائمه «علیهم السلام» نیز که در صدد بیان مصادیق هستند از باب تخصیص معنای آیه به آن مصداق، نخواهد بود، بلکه مصداق تطبیق کلی بر افراد خود می‌باشد. از عبارتهای مغلق و الفاظ سخت و تفصیل زائد احتراز جستم.»

کتاب حاضر یک کتاب ارزشمند است که درباره شناخت منافقین می باشد. اتفاقاتی که در تاریخ اسلام افتاده است بر مبنای آیات قرآن در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است و شیطنت منافقین را ذکر و برخورد نبوی را ذکر می کند. مباحث مهمی ذکر شده است که هر خواننده ای بیشتر با صفات منافقین آشنا می شود و به این حقیقت بیشتر پی می برد که واقعا منافقین در دلشان مرض هست...

پژوهش و تفسیری موضوعی از بخشی از آیات عقیدتی اخلاقی قرآن و توضیح و تبیین معارف و مفاهیم هر آیه و بررسی دیدگاههای مفسران و عالمان اسلامی است. موضوع کتاب تبیین دیدگاه قرآن درخصوص لعن و نفرین و شخصیت‏ها، گروه‏ها، اقوام، اعمال و اماکنی است که در آیات قرآن از زبان خدا و فرشتگان و صالحان مورد لعنت قرار گرفته‏اند. در بخش کارها به رذیلت‏ها و صفات نکوهیده‏ای مانند افتراء، ارتداد، شرک، حسد، ظلم، غصب، فساد، فسق و قتل اشاره شده و در بخش اشخاص از ابلیس و فرعون به عنوان شخصیت‏های ملعون یاد شده است. بخش سوم به اقوام و طوائف ملعون مانند اصحاب سبت، بنی‏اسرائیل، بنی‏امیه و قوم عاد اختصاص یافته است.

المنار (تفسیر القرآن العظیم) تفسیری است جامع ولی ناتمام در ۱۲ جلد که به آیه ۵۳ سوره یوسف پایان می‌یابد. از اول قرآن تا آیه ۱۲۶ سوره نساء به انشای شیخ محمد عبده (متوفای ۱۳۲۳) و املای سیدرشیدرضا (متوفای ۱۳۵۴) است و بعد از آن، رشید رضا به پیروی از سبک شیخ محمد عبده، آن را تا سوره یوسف ادامه داده است. تفسیر المنار یکی از تفسیرهای اجتماعی و تربیتی است که تفسیرهای زیادی از آن متاثرند. توجه کردن به مشکلات کنونی مسلمانان، بررسی علل عقب ماندگی جامعه اسلامی، امکان ساخت جامعه‌ای قوی، برانگیختن امت به یک انقلاب قرآنی علیه اوضاع عقب مانده خویش، برخورد درست علمی با زندگی، عنایت کامل به (ضرورت) تامین اسباب و علل تمدن اسلامی، برخورد با دشمنان، پاسخگویی به تهاجمات فکری استعمارگران که بر اعتقادات و تاریخ و تمدن و بزرگان اسلامی شبیخون زده‌اند (با ادله‌ای علمی و حقایق تاریخی) و بطلان تفکر آنان از ریشه، از ویژگی‌های این تفسیر است. این تفسیر در میان تفسیرهای قرآن کریم دارای رویکردی سیاسی، اجتماعی و تربیتی است که مؤلّف آن به مفسّری مجدّد با روش تفسیری نوینی شهرت دارد و یکی از پیشگامان و متفکران حرکت اسلامی معاصر است.

المنار (تفسیر القرآن العظیم) تفسیری است جامع ولی ناتمام در ۱۲ جلد که به آیه ۵۳ سوره یوسف پایان می‌یابد. از اول قرآن تا آیه ۱۲۶ سوره نساء به انشای شیخ محمد عبده (متوفای ۱۳۲۳) و املای سیدرشیدرضا (متوفای ۱۳۵۴) است و بعد از آن، رشید رضا به پیروی از سبک شیخ محمد عبده، آن را تا سوره یوسف ادامه داده است. تفسیر المنار یکی از تفسیرهای اجتماعی و تربیتی است که تفسیرهای زیادی از آن متاثرند. توجه کردن به مشکلات کنونی مسلمانان، بررسی علل عقب ماندگی جامعه اسلامی، امکان ساخت جامعه‌ای قوی، برانگیختن امت به یک انقلاب قرآنی علیه اوضاع عقب مانده خویش، برخورد درست علمی با زندگی، عنایت کامل به (ضرورت) تامین اسباب و علل تمدن اسلامی، برخورد با دشمنان، پاسخگویی به تهاجمات فکری استعمارگران که بر اعتقادات و تاریخ و تمدن و بزرگان اسلامی شبیخون زده‌اند (با ادله‌ای علمی و حقایق تاریخی) و بطلان تفکر آنان از ریشه، از ویژگی‌های این تفسیر است. این تفسیر در میان تفسیرهای قرآن کریم دارای رویکردی سیاسی، اجتماعی و تربیتی است که مؤلّف آن به مفسّری مجدّد با روش تفسیری نوینی شهرت دارد و یکی از پیشگامان و متفکران حرکت اسلامی معاصر است.

درسنامه اخلاق برای طلاب پایه چهارم کتاب حاضر، اخلاق (۴)، به منوظر تدریس بر پایه چهارم سطح یک حوزه تدوین شده است، همچنان که در آغاز اخلاق (۳)، گذشت، اخلاق (۴) دفتر دوم از گزیده آثار اخلاقی امام خمینی قدس سرّه، و خلاصه شرح اربعین ایشان است. چگونگی آثار اخلاقی امام و گزینش مرکز متون به تفصیل در مقدمه اخلاق (۳) بیان شده است.