مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع ارتباط یا عدم ارتباط بین آیات قرآن در یک سوره به طور کل و به عنوان موضوعی مهم از دیر باز مورد اختلاف بوده است، در یک سو، برخی از محققان مسلمان و اغلب مستشرقان قائل به عدم ارتباط بوده و در سوی دیگر برخی از مفسران که موافق بوده اند فقط به ارتباط خطی پرداخته اند، این رساله جستجوی ارتباط شبکه ای آیات را عهده دار شده است تا فارغ از بررسی های نظری پیرامون ارتباط یا عدم ارتباط آیات، عملاً کیفیت ارتباط آیات در سوره انعام به تصویر کشیده شود، به این منظور از رهگذر استخراج موضوعات آیات و سازماندهی آنها شش خط اصلی – ارتباطی شناسایی شده است که عبارتند از: توحید، نبوت، مخالفان حق (کفار، مشرکان، ظالمان)، مبانی و اصول، معاد و احکام. آنگاه ضمن دقت در نحوه جابجایی بین خطوط یاد شده و یافتن نقاط ظاهراً منقطع و بررسی آراء مفسران در توجیه موارد بررسی شده و در نهایت با کشف و شناسایی نکات تازه گامی برای پدیدار ساختن شبکه ارتباطی آیات در این سوره برداشته شده است.

پرسشو پرسشگری قدمتی به بلندای حیاتبشر دارد.هر پرسشی مقداری از روشنائی و معارفرا در خود دارد.از این رو کسانی که بیشتر میدانند، بهتر می‌پرسند.بنابر این هیچ گاه از جهل مطلق که در پیرامون آن هیچ گاه روشنائی وجود ندارد، پرسشی را نمی‌تواند طرح کند.از کارکردهای اساسی پرسشو پرسشگری در قرآن کریم این استکه تالی قرآن همواره ارتباط خود را با کلام خداوند حفظ میکند گویی که در برابر متکلم وحی حاضر ایستاده است .قرآن او را مورد خطابقرار میدهد و مخاطبملزم به تامل و تدبیر در محتوا پرسشیا حتی جوابمناسبدر برابر آنست .پرسشها را با توجه به انگیزه سائل به سه دسته عمده تقسیم میتوان کرد: -1 پرسشهای معصومانه (واقعی) که قرآن کریم به طرح آن امر کرده است . -2 پرسشهای بیجا و غیر منطقی که در آیاتی از طرح آن نهی فرموده است . -3 پرسشهای غیر معصومانه که در کتابو سنتشدید مورد مذمتقرار گرفته است .استفهامها با سه مقوله مهم "تعقل" "اختیار" و "شناخت " پیوند ناگسستنی دارند که فقدان این سه مهم برابر خط بطلان کشیدن بر ارسال رسل و از بین رفتن نقشاساسی تعلیم و تربیتاست ، سه منبع عمده شناخت"انسان، تاریخ، طبیعت " در استفهامهای قرآن نمود بیشتری دارد.قرآن کریم در بحثشناسایی به دو مقوله "اختیار" و "خردورزی" توجه شایانی داشته است .اساسا هر استفهامی که در قرآن کریم طرح شده استدر ضمن گفتگوی عقلانی انسانها را مورد خطابقرار داده تا با تدبیر و تامل در محتوای سوال بر فوز عظیم ایمان نائل شوند.در مبحث"خردورزی" خداوند با استفهامهای انسان‌ها را به خاطر عدم "تدبیر" و "تعقل" و "تذکر" مورد توبیخ و سرزنشقرار داده است .با انواع استفهامهای انکاری اصل "اختیار" را میتوان اثباتکرد.زیرا خداوند هیچگاه انسان مجبور و بی‌اختیار را به خاطر انجام عملی و یا ترکآن مورد سرزنشو توبیخ قرار نخواهد داد و ارائه منابع جامعی از شناختکه منجر به افزایشقدرتانتخابنشود کاری بیهوده و عبثخواهد بود.موضوع و محور اساسی استفهامها قرآن کریم بر پنج مبحثاستوار است : -1 توحید -2 معاد -3 نبوت-4 احکام -5 اخلاق خداوند پرسشو پاسخ‌هایی را در قالبگفتگو بین گروه‌های مختلفبه شیوه هنرمندانه‌ای به تصویر کشیده استکه به زیبائی هر چه تمامتر شخصیتافراد دو سویه گفتگو را متبلور میسازد.خداوند در کلام شریفشپرسشی را بدون پاسخ رها نساخته است .طرح استفهامهای مکرر در قرآن کریم گویای آنستکه این کتابآسمانی دعوتخود را بر گفتگو و قول‌لین بنا نهاده است .

دین مجموعه باورهایی است درباره خدا و پیامبر، بایدها و نبایدها، معارف و اخلاقیاتی که به منظور تأمین صلاح دنیا و کمال اخروی انسان از سوی خدا ارائه می‌گردد. انسان موجودی اجتماعی است و دین که به دنبال هدایت انسان است باید علاوه بر بعد فردی، به بعد اجتماعی انسان نیز توجه نماید. بررسی آیات قرآن نشان می‌دهد که دین در طول تاریخ، با وضع مقررات خاص در تنظیم روابط اجتماعی ایفای نقش کرده است و این فرآیند تکاملی به اسلام منتهی شده است که بهترین برنامه را برای شکل‌گیری و اداره جامعه ارائه کرده است. باورهای دینی همچون توحید و معاد، آثار اجتماعی مهمی دارند که برخی از آن‌ها عبارت است از: معنابخشی به زندگی اجتماعی، اعتراض به وضع موجود، رهایی از اسارت نفس و طاغوت‌های زمانه، کنترل اجتماعی، و تقویت روحیه ایثار و انفاق. پس برخلاف نظریه عصبیت ابن‌خلدون، دین مهم‌ترین عامل اداره جامعه و مقاومت در برابر دشمن می‌باشد. اسلام، احکام اجتماعی متعددی دارد تا بتواند باورهای دینی را در بعد اجتماعی انسان تقویت کند؛ از پیروان خود می‌خواهد که مسئولیت همگانی و نظارت اجتماعی خود را در قالب فریضه امر به‌معروف و نهی از منکر انجام دهند، و این ویژگی، معیار برتری مسلمانان بر سایر امت‌ها دانسته شده است. جهاد نیز به عنوان یک حکم اجتماعی، ضامن بقا و توسعه دین است و در موارد متعددی، آیات قرآن بر آن تأکید می‌نماید. نماز جمعه هم که موجب اجتماع هفتگی مسلمین و نمایش وحدت و قدرت آن‌ها می‌شود پیوندی است میان عبادت و اجتماع، و از حیث اهمیت، به حج و جهاد تشبیه شده است. از دیگر اعمال جمعی اسلام، حج است. حج می‌تواند موجب آشنایی و ارتباط میان ملیت‌های گوناگون ‌گردد و به حکم قرآن از مصادیق تعاون در نیکی و تقواست. سرانجام می‌توان به احکام سیاسی و حکومتی اسلام اشاره کرد که زمینه‌ساز وحدت، اخوت، عدالت و نظم در جامعه می‌باشد.

این رساله شامل یک مقدمه و دو بخش می باشد. مقدمه: بحثهای اهمیت و فایده موضوع، بحث واژه ها، پیشینه بحث، روش بحث را دربرمی گیرد. بخش اول، کلیات مباحث نظری، شامل سه فصل می شود.فصل اول: پاداش و کیفر از نظر عقلی و فلسفی که بحث تجسم اعمال در دنیا و برزخ و آخرت را دربرمی گیرد. فصل دوم: پاداش و کیفر از نظر کلامی: که شامل بحثهای وجوب یا عدم پاداش و کیفر، دوام یا انقطاع پاداش و کیفر و تطابق یا عدم تطابق پاداش و کیفر با اعمال را دربرمی گیرد. فصل سوم: پاداش و کیفر از نظر تربیتی، شامل بحثهای ((آثار تربیتی معاد در گفتار دانشمندان و علما اخلاق))، و ((آثار تربیتی معاد در قرآن)) و ((اثر تربیتی ایمان به معاد و پاداش وکیفر در روایات)) می گردد. بخش دوم: پاداش و کیفر در قرآن که دارای سه فصل می باشد.فصل چهارم: پاداش و کیفر با ملاحظه اصناف مردم که بطور اجمال از چند گروه از سعدا و اشقیا صحبت می کند. فصل پنجم: پاداش و کیفر را با ملاحظه ملکات نفسانی بررسی می کد. فصل ششم: بحث از چند نمونه پاداش و کیفر دنیوی را مورد مداقه قرار می دهد.

چکیده ندارد.

چکیدهعدل میانه و وسط قرارگرفتن ورعایت اعتدال بین دوطرف افراط وتفریط درهمه‏ى اموراست،وبه اعتبارى نهادن هرچیزىدرجاىخودش است. عدالت ازبنیادی‌ترین مفاهیم دراندیشه اسلامی واجرای عدالت ازوظایف همه انبیاءالهی است. دراین بین افرادی ازعدالت سرپیچی کرده یاازآن منحرف شده‌اند. دلایل این انحراف درخلال آیات قرآن کریم به طورپراکنده ذکرشده است.باتوجه به آیات قرآن،دودسته عوامل فردی واجتماعی انحراف از عدالت و پیامدهای ناشی از آن مورد بررسی قرار گرفته است.ازجمله عوامل فردی انحراف ازعدالت می توان به گرایش‌ها ودشمنی‌های افراطی،رشوه وپارتی،گواهی وشهادت دروغ ،نفاقگری، کم‌فروشی،ترک امربه معروف ونهی ازمنکر،اعتمادبه ستمکاران،ربا،خودبینی وخودستایی،آمیختگی حق باباطل وسرپیچی از فرمان حاکم اشاره نمود.موانع اجتماعی عدالت نیزهمچون بدعت‌گذاری توسط مسئولان،محقق نکردن حکم درباره خود،نداشتن جدیت وتلاش، نشناختن ورعایت نکردن حقوق یکدیگر ، عدم احساس مسئولیت وتعهد ودردمندی دربرابرستم، خودداری مردم ازگفتن حرف حق ومشورت باحاکمان،قاطعیت نداشتن رهبردراجرای عدالت وازجمله اهداف منحرفان ازعدالت اجتماعی، حب دنیا، غرور و حفظ موقعیت است.انحراف ازعدالت نیزپیامدهایی دارد؛ازجمله : گمراه یوحرکت درمسیرباطل،مبغوض خداواقع شدن،نابودی برکتها،سلطه ستمگران واشرار، ازدست دادن یاری الهی و از بین رفتن امنیت. کلید واژه: عدالت، عدالت اجتماعی، ظلم، قرآن، انحراف از عدالت، حق، قسط، پیامدها.

این تحقیق به معنا شناسی مفهوم ایمان در قران می پردازد.هدف ما اینست که بدانیم مفهوم ایمان در قرآن کریم ،با توجه به کاربردهای مختلف چگونه است و به عبارت دیگر در چند معنا به کار رفته است؟برای این کار از منابع مختلف ،مخصوصاتفاسیر گوناگون و کتب لغت استفاده شده و پایان نامهدر چهار فصل تنظیم یافته است. فصل نخست به معناشناسی این واژه پرداخته و ایمان را از نظر لغت ، وجوه ، مفاهیم مشابه و مقابلش بررسی می کند. فصل دوم به بیان رابطه ایمان و عمل صالح پرداخته و جایگاه عمل در ایمان را بیان می کند.در فصول بعد، آثار ایمان در دو قسمت آثار دنیوی شامل هدایت الهی ، برکت مادی ، آزادی از تسلط شیطان ، آمرزش گناه و.. و آثار اخروی شامل درک بهشت ، دریافت پاداش الهی ، بهره مندی از لذائذ همیشگی و.. آمده است.همچنین اوصاف و ویژگی های مومنین ومتعلقات ایمان از جمله( غیب ، رسالت ، امامت ، کتابهای آسمانی و ملائکه) بیان شده است.

یکی از شیوه‏های بیانی قرآن‏ کریم، برای تبیین حقایق و معارفش، استفاده از اسلوب قصه است. قصص قرآن، به عنوان یکی از مولفه‏های کتاب وحی، از نظر محتوا و هدف، شامل هم? حکمتهای نزول وتوأم با هدفمندی و همسو با غرضی است که آن را دنبال می‌کند و حاوی پیامهای مهم اعتقادی، تربیتی و سنتهای تاریخی و اجتماعی و...است و داستان حضرت موسی(ع) نیز به دلیل تکرارهای مکرر، مملو از این نکات است.عده‏ای معتقدند، قصه‏های قرآنی سمبلیک و پرداخته شده است و پایبند بودن به واقعیت، در آنها مد نظر نیست و از این رو سعی دارند، حجیت بخش اعظمی از آیات الهی را زیر سوال ببرند؛ بنابراین، پس از بیان معانی قصه و ویژگیهای منحصر به فرد قصص قرآنی، به تفصیل در مورد حقیقی یا سمبلیک بودن داستانهای قرآن، سخن رانده شده ونتیجه‏ای که بدست آمده، گویای این مطلب است که سمبولیک کردن داستان، به معنی غیر واقعی بودن آن نیست؛ بلکه سمبلیک بودن با واقعی بودن قصه قابل جمع است.در پایان‏نامه‏ی حاضر، مواردی از مسائل اعتقادی، مورد تحلیل قرار گرفته است؛ از جمله: عصمت حضرت موسی(ع) و آیات منافی عصمت آن حضرت، مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به مراتب هدایت، که منجر به عصمت می‌شود، مصونیت حضرت موسی(ع) از گناه، به اثبات رسیده، وعلاوه برآن، در آیات مربوط به دوران بعثت آن حضرت، ثابت شده که همه چیز مشمول تقدیر الهی است؛ اما نه به مفهومی که اختیار را از انسان سلب کند.فریب و شعبده بودن سحر و عدم نقش آفرینی آن به معنای تأثیرگذاری درامور جاری طبیعت، موضوع دیگری است که به آن پرداخته شده است. و نیز، غوامض موجود در برخی از آیات اعتقادی این داستان، مورد واکاوی قرار گرفته و نتیجه‏ی مطلوب به دست آمده است.همچنین، پس از روشن شدن عدم امکان رویت خداوند با چشم مادی، به موضوع شفاعت خواهی حضرت موسی(ع) در حق نمایندگان بنی اسرائیل اشاره شده و این امر، مویدی برای عقیده اصیل اسلامی شفاعت شناخته شده است. و نیز، قرار گرفتن کوه، بالای سر بنی اسرائیل،یکی دیگر از موضوعات مهمی است، که با بهره گیری از منابع معتبر حدیثی و تفسیری، معجزه بودن آن به اثبات رسیده است. علاوه بر این موارد، مسائل دیگری نیز، مورد بررسی قرار گرفته، که گاه با به دست آوردن کلید حقیقت، شبهه‏ی مورد بحث، رفع گردیده است.

چکیده ندارد.

محبت یعنی میل و رغبت به سوی چیزی که محبوب و دوست داشتنی است . در آیاتی از قرآن کریم خداوند متعال دسته هایی از مردم را از جمله محبوبان خود قرار داده است ؛ توابین ، محسنین ، متوکلین و ... که معلوم می شود پاره ای از اعمال باعث ایجاد محبت الهی می گردد . هدف از این پژوهش شناساندن افرادی است که در قرآن کریم خداوند صریحاً آنها را مورد محبت خود قرار داده و به طور مفصل به ویژگیهای آنان با استفاده از آیات و روایات پرداخته می شود ، تا روشن شود چه اعمال و رفتاری سبب جلب محبت پروردگار می گردد .این مجموعه در سه فصل تنظیم و گرد آوری شده است : فصل اول در دو بخش ( کلیات و واژه شناسی )؛ کلیات شامل : شرح و بیان مسئله پژوهشی ، ضرورت و اهمیت موضوع ، اهداف ، سوالات تحقیق ، پیشینه علمی موضوع و روش تحقیق می باشد؛ بخش دوم واژه شناسی : در این بخش واژگان مترادف با محبت ( حُبّ ، ودّ ، عشق، صدیق ، خُلت ، ولی ) آورده می شود ؛ فصل دوم : حقیقت محبت با نگرشی به محبت خداوند ؛ که در این فصل به حقیقت ، اقسام ، اسباب ، نشانه های محبت خداوند به انسان و ... پرداخته ، و در فصل سوم ؛ به معرفی آن دسته از افراد که خداوند در قرآن کریم آنها را صریحاً مورد محبت خود قرار داده پرداخته می شود . و در آخر به این نتیجه رسیده ایم که علت اینکه خداوند چنین افرادی را دوست می دارد ، آن است که ایشان راه محبت را که همان راه فطرت و گرایش به سوی خدا باشد پشت سر گذاشته و به جایی رسیده اند که ذاتشان از هر نقص و عیبی منزه شده است . علاوه بر آن ، ایشان مظهر جمال و جلالخداوندند. و ایمان و عمل صالح دو عامل اصلیند برای اینکه انسان محبوب خداوند بشود.