مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
شامل عبارت باشد
شامل عبارت باشد
 
شامل عبارت باشد
شامل عبارت باشد
تنها فراداده‌های دارای منابع دیجیتالی را بازیابی کن
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 140
جستاری درباره چیستی لذت از منظر ابن‌سینا
نویسنده:
عین الله خادمی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مسئله لذت از مسائل درازْعمر، سترگ، تأثیرگذار، و در عین حال، مناقشه‌انگیز در طول تاریخ بشری بوده است و از دیرزمان تاکنون توجه مکاتب مختلف فلسفی ‌ـ ‌اخلاقی و همچنین ادیان الاهی و غیرالاهی، به‌صورت سلبی یا ثبوتی، بدان معطوف بوده است. گرچه ابن‌سینا در تعریف لذت از حکیمان سلف تأثیر پذیرفته، مقلد محض آن‌ها نبوده است. او دو تعریف برای لذت ارائه می‌دهد که تعریف دوم کامل‌تر از تعریف نخستین است. او برای تکمیل تعریف‌اش به امور ایجابی و سلبی توجه می‌کند. بوعلی از یک حیثیت در گام نخست، لذات را به حسی، عقلی و شهودی منقسم می‌سازد و برخلاف تصور عامه و برخی لذت‌گرایان مدعی است که لذات حسی باطنی برتر از لذات حسی ظاهری، و لذات عقلی و شهودی برتر از هر دوقسم لذات حسی‌اند و دلایلی برای به کرسی نشاندن این مدعا بیان می‌دارد. او از جهات دیگر لذات را به دنیوی (ناپایدار) و اخروی (ابدی)، جسمانی و روحانی تقسیم می‌کند، و لذات اخروی و روحانی را بر لذات دنیوی و جسمانی ترجیح می‌دهد و همچنین بر این باور است که لذت امری تشکیکی و ذومراتب است و برای آن مراتب پنج‌گانه‌ای ذکر می‌کند.
صفحات :
از صفحه 29 تا 50
بررسی مسئله تعارض عقل و دین از نگاه ابن رشد و ملاصدرا
نویسنده:
مرتضی حسینی شاهرودی، تکتم مشهدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
این مقاله برآن است راه­ حل تعارض میان عقل و دین را از دیدگاه ابن­رشد و ملاصدرا به دست دهد. در نگاه هر دو فیلسوف، هیچ تعارض واقعی میان عقل و دین وجود ندارد و برای رفع تعارض ظاهری تأویل به عنوان راهکار مطرح شده است. ابن­رشد با تعیین اصول و مبانی برای تأویل و نتیجه حاصل از آن، یعنی همزیستی مسالمت‌آمیز مذاهب مختلف اسلامی و نیز عالمان دینی (فیلسوفان و متکلمان)، نظری جدید ارایه کرده است. ملاصدرا نیز با تاکید بر مبانی‌ای همچون «اصالت وجود و ذو مراتب بودن آن»، «حرکت جوهری»، و «اتحاد عاقل و معقول» ضرورت تأویل را به صورت کلی تبیین کرده است. پایه کار ابن­رشد عقل­گرایی است، در حالی­که ملاصدرا هم به روش­های فلسفی و هم به روش­های عرفانی توجه می­کند.
صفحات :
از صفحه 35 تا 57
جوان در قرآن
نویسنده:
ابراهیم سجادی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
خراسان رضوی: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم شعبه خراسان رضوی مرکز پژوهشهای علوم اسلامی و انسانی,
چکیده :
قرآن در مورد جوانان گزارش و ارزش گذارى چشم گیرى دارد و آنان را داراى قدرتى مى داند که در بعد روحى اش به خیر خواهى، آرمان گرایى، ستیز با فساد محیط، همگرایى و الگوپذیرى قابل تفسیر مى باشد. اگر جوانان از آسیب هاى: رکود فکرى، حماقت ناشى از خودخواهى، ناامیدى، حاکمیت غریزه جنسى و احساس حقارت مصون بمانند و بزرگسالان در حوزه تعبد، آموزش، پرورش، مدارا، احترام به شخصیت، معرفى الگو و ازدواج با آنان همکارى نمایند تاریخ به شکل مطلوب رقم مى خورد.
صفحات :
از صفحه 278 تا 307
بررسی و تحلیل نسبت انسان با عالم در فلسفه ملاصدرا
نویسنده:
محمد بیدهندی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
چکیده :
در انسان شناسی ملاصدرا، که به شدت متأثر از عرفان اسلامی است، انسان تنها موجودی است که دارای ماهیت مشخص و معین نبوده و همواره به سوی فعلیت ها و امکان های بی نهایت که در پیش روی دارد، مفتوح و منکشف است. ملاصدرا از طریق کشف و شهود و به کمک اصول فلسفه متعالیه به ویژه دو اصل حرکت جوهری و اتحاد عاقل و معقول در پی تبیین نسبت انسان با عالم برآمده است. در هستی شناسی ملاصدرا فرض انسان بدون عالم و عالم بدون انسان امری غیرممکن می نماید. وی معتقد است انسان و مراتب وجودی او متناظر و مطابق با عالم و مراتب وجودی آن است، به گونه ای که احکام هر یک در خصوص دیگری صدق می کند. نگارنده در این نوشتار نخست رویکرد خاص ملاصدرا به انسان و به ویژه آدمی در برابر حقایق عینی و عوالم وجودی و سپس «انفتاح و گشودگی» صفت حذف دوگانگی بین انسان و عالم و تبیین ملاصدرا از رابطه ذهن و عین به عنوان ثمره اصلی رویکرد یاد شده را مورد نقد و بررسی قرار داده است.
صفحات :
از صفحه 1 تا 14
اعتبار قاعده الواحد در نظام های وحدت وجودی: در پرتوی ارتباطش با قاعده «بسیط الحقیقه»
نویسنده:
منیره پلنگی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در این مقاله، قاعده‌ معروف الواحد در نظام‌های وحدت وجودی ارزیابی می‌شود و با توجه به قاعده‌ دیگری که عموما برای چنین نظام‌هایی بنیادی است، یعنی «قاعده‌ بسیط الحقیقه کل الاشیاء»، نتیجه خواهیم گرفت که نظر به بساطت محض «مصدر» که به معنای جامعیت و کل الوجود بودن است، دیگر به تبیین و تحکیم قاعده‌ الواحد برطبق روال مرسوم نیازی نیست. در طراحی استدلال‌های مرسوم، برای اثبات قاعده‌ الواحد یک تقابل رفع ‌نشدنی میان وحدت و کثرت فرض شده است. به نظر می‌رسد تلقی تقابل و اجتماع ‌ناپذیر بودن وحدت و کثرت، ریشه در نادیده گرفتن قاعده‌ بسیط‌ الحقیقه دارد. به این قاعده در نظام‌هایی که نوعا وحدت وجودی نیستند توجه نشده است و لذا می‌توان ادعا کرد که بها دادن به قاعده‌ ‌الواحد، با همان سبک و سیاق مرسوم، غفلت از وحدت صرفه‌ وجود حق بوده است. وحدت صرفه، چون تقابل میان وحدت و کثرت را می‌زداید، اعتبار قاعده‌‌ الواحد را، بدان‌گونه که مبتنی بر چنین تقابلی است، مخدوش می‌سازد، زیرا این‌جا دیگر «وحدت»، چه در «مصدر» و چه در «صادر» هیچ‌کدام مقابل «کثرت» نیست، بلکه در اولی به‌نحو کثرت است در وحدت و در دومی به‌نحو وحدت است در کثرت. از همین‌روست که در اندیشه‌ ابن‌عربی و نیز ملاصدرا، نفس رحمانی یا حق مخلوق به (که همان وجود ساری در ماسواست) تنها صادر و صادر اول و آخر است. در همین چارچوب، معنای «صدور» به ناچار نیازمند تحولی اساسی بوده، مبدل به معنای «ظهور» خواهد شد. هم‌چنین در این زمینه، تأمل و ارزیابی «مجعول حقیقی» و «سنخیت» میان علت و معلول از نو باید صورت گیرد.
صفحات :
از صفحه 57 تا 74
جریان شناسی فکری امامیه در خراسان و ماوراء النهر (از آستانه غیبت صغری تا عصر شیخ صدوق)
نویسنده:
محمدتقی سبحانی، اکبر تنیانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: انجمن اسلامی کلام حوزه,
چکیده :
پس از افول مدرسه فکری کوفه در اواخر قرن دوم، میراث علمی این مدرسه به دیگر نقاط امامی نشین انتقال یافت که منطقه مهم خراسان و ماوراءالنهر، یکی از آن مناطق است. در مطالعات معاصر، به طور جامع و مستقل به جریانهای فکری این منطقه پرداخته نشده است.در نوشتار پیشرو سعی شده است جریانهای حاضر در خراسان و ماوراءالنهر در بازه زمانی غیبت صغرا تا عصر شیخ صدوق، شناسایی و تا حد امکان ارتباط آنها با محیط علمی کوفه پیگیری شود. این پژوهش نشان می دهد، برخی از نحله های فکری موجود در خراسان و ماوراءالنهر، مانند جریان کلامی و فقهی هشام بن حکم و یونس بن عبدالرحمن و جریان حدیث محور و نیز جریان متهمان به غلو، ریشه در مدرسه کوفه دارند و این گروهها پس از مدتی، از خراسان به مناطق دیگری چون عراق و قم ورود پیدا کردند؛ البته برخی از جریان ها،مانند امامیان اعتزالگرا در این برهه، جریانی نوظهور در خراسان به شمار می آیند.
صفحات :
از صفحه 79 تا 105
تقدم کلام شیعه بر معتزله
نویسنده:
حبیب کارکن بیرق، طوبی کرمانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اصفهان: دانشگاه اصفهان,
چکیده :
شیعه در طول تاریخ حیات خود، به اخذ اصول خویش از معتزله، متهم شده است. در این مقاله، که به روش توصیفی- تحلیلی، تطبیقی و استنباطی نوشته شده است، با بیان ادله متعددی به رد اتّهام مذکور پرداخته شده است. دلیل شیعه دانستن معتزله و بالعکس، با عنایت موردی به ابن ابی‌الحدید معتزلی، موضوع دیگر این نوشتار است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که چهار عامل مشابهت شیعه و معتزله در برخی اصول، تلمّذ زید بن علی نزد واصل بن عطا، این‌که معتزله خود را شیعه دانسته‌اند، و تقیه شیعه موجب شده است تا برخی شیعه را همان معتزله بدانند. پس از اثبات مغایرت کلام شیعه و معتزله، با استناد به اقوال امیرالمؤمنین(ع) در مسائلی هم‌چون عدل، اختیار، عدم رؤیت خداوند، نفی تشبیه و مستقلات عقلیه -که میان شیعه و معتزله مشترک است - تقدم کلام شیعه بر معتزله به اثبات رسیده است؛ زیرا رئیس معتزله، واصل بن عطا سال‌ها پس از شهادت ایشان متولد شده است.
صفحات :
از صفحه 15 تا 30
ابوالهذیل علاف (226-135ه=840-752 م) فیلسوف معتزله
نویسنده:
محسن جهانگیری
نوع منبع :
مقاله , مدخل اعلام(دانشنامه اعلام)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
چکیده :
ابوالهذیل، اولین متفکر و متکلم مسلمان است که از طریق مطالعه ترجمه های عربی آثار فیلسوفان یونان از اصول و قواعد فلسفه اطلاع یافته و در مسائل فلسفی عصرش تامل کرده و کتاب و رساله نوشته و به لقب با شکوه «فیلسوف معتزله» مشهور شده است، اما آثار وی از بین رفته و آنچه ما از عقاید و افکارش می دانیم از نوشته های دیگران است. ابوالهذیل، متفکری نیرومند و جامع بوده و علاوه بر مسائل کلامی به مسائل مربوط به انسان و طبیعت نیز اهتمام ورزیده و درباره اختیار و آزادی انسان و اجسام و اعراض و حرکت و سکون و سایر مسائل فلسفی اندیشیده و به اظهار نظر پرداخته است. او اولین متفکر شناخته شده در عالم اسلام است که از «جزء لایتجزی» و یا «جوهرفرد» سخن گفته و جسم را مرکب از جواهر فرد دانسته است. او علاوه بر قدرت و قوت اندیشه، مناظر و مجادلی بسیار نیرومند و قوی بوده و در این فن، کمتر کسی یارای برابری با وی را داشته است. ابوالهذیل پیروانی یافت که به «فرقه هذلیه یا هذیلیه» معروف شده اند.
صفحات :
از صفحه 29 تا 61
بایستگی اصول مذهب شیعه از دیدگاه علامه ابن شهر آشوب
نویسنده:
علی اصغر احمدی
نوع منبع :
مقاله , مجموعه مقالات
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ساری: عصر ماندگار,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در مباحث کلامی معروف است که اصول دین اسلام عبارت است از: توحید، نبوت و معاد؛ شیعه بنا به انحرافی که در مسیر حقیقی اسلام صورت گرفت، دو اصل به نام های «عدالت» و «امامت» را به آن اصول، اضافه کرد. از آنجا که این دو اصل، اصول ممیزه شیعه نسبت به دیگر مذاهب اسلامی است، از آن دو به «اصول مذهب شیعه» یاد می کنند. علامه ابن شهر آشوب ساروی با توجه به قرار گرفتن در روزگاری که از هر جهت بر شیعه سخت می گرفتند و حتی بی حرمتی به مکتب اهل بیت علیهم السلام را روا می دانستند، سعی کرد این دو اصل اساسی شیعه را دوباره احیا و از آن دفاع کند. تحقیق حاضر درصدد تبیین ضرورت اصول مذهب شیعه (عدالت و امامت) از نگاه ابن شهر آشوب است. هدف اصلی آن معرفی مبانی نظری اندیشه ابن شهر آشوب در اثبات عدالت و امامت با دو رویکرد عقلی و نقلی است. روش و پژوهش پیش رو، مانند اغلب پژوهش های علمی در حوزه دین، کتابخانه ای و به نوعی متن محور است و به خاطر ماهیت بحث، بیشتر جنبه گزارشی و توصیفی دارد، گر چه از تحلیل به ویژه در بخش استدلال ها خالی نیست. پیوند دادن منطقی میان بخش های پراکنده آثار موجود ابن شهر آشوب با یکدیگر جهت القای بیان واحد، استخراج نگاه متفاوت ابن شهر آشوب در مواجهه با برخی مسایل مورد بحث و نیز حساسیت دین مدارانه و پردازش عالمانه علامه نسبت به مسایل اختلافی شیعه با دیگر مذاهب اسلامی از یافته های تحقیق حاضر به شمار می آید.
کارکردهای الهیاتی سکوت در آثار مولانا
نویسنده:
قاسم کاکایی، اشکان بحرانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
چکیده :
سکوت یکی از مهم‌ترین بن‌مایه‌های الاهیّات عرفانی، به‌نحو اعم، و الاهیّات سلبی، به‌‌نحو اخص، است. سکوت آخرین مرحله کوشش عارف و الهی‌دان عرفانی در تلاش برای سخن‌گفتن از خداست. در این مرحله، تمام ترفندها و روش‌های زبانی عارف رنگ می‌بازند. در نوشته پیش‌رو به کارکردهای الاهیّاتی سکوت در آثار مولانا می‌پردازیم. در ابتدا به نقش محوری سکوت در آثار وی اشاره می‌کنیم. سپس به دلایل اخلاقی‌ ـ ‌روانی و نیز دلایل زبانی ‌ـ ‌معرفتی دعوت به سکوت در آثار این عارف می‌پردازیم. رابطه معکوس عقل و سخن‌گفتن، نجات‌بخشیِ خاموشی، پرهیز از پریشانی ضمیر و نیل به جمعیت خاطر به مدد خاموشی، مراعات حال مخاطب، رازپوشی، پرهیز از خاصیّت تخدیری سخن‌وری، و پرهیز از کبر از مهم‌ترین دلایل اخلاقی‌ ـ ‌روانی دعوت به سکوت است و ظرفیّت محدود زبان در بیان حقایق، بیان‌ناپذیری خدا و تلاش برای حفظ وحدت و رهایی از عالم مادّی، به طور اعم، و زبان بشری، به طور اخص، از دلایل زبانی - ‌معرفتی فراخواندن به خاموشی به شمار می‌آید. در بخش آخر این مقاله نیز چرایی سخن‌گفتن به رغم فراخواندن به سکوت را بررسی می‌کنیم. از مهم‌ترین دلایل و علل سخن‌گفتن عارف و الهی‌دان، به رغم دعوت به سکوت، به مواردی هم‌چون به سخن در آمدن عارف از جانب خدا، سخن‌گفتن به واسطه اضطراری درونی، سخن‌گفتن از سر عشق‌ورزی به خدا و خلق، جنبه تعلیمی سخن و ارائه قرینه‌ای بر بیان‌ناپذیری اشاره می‌توان کرد.
صفحات :
از صفحه 129 تا 150
  • تعداد رکورد ها : 140