مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب درباره فضائل امیرالمومنین علیه السلام می باشد . در سرتاسر این کتاب نویسنده احادیث معتبری از اشخاص معتبر درباره فضائل و برتری امیرالمومنین می آورد و به شبهات پیرامون پاسخ و در نهایت فضیلت امیرالمومنین بر سایر صحابه را اثبات می کند.

الولايتان التكوينية و التشريعية عند الشيعة و أهل السنة مقاربات في المنهج و المفهوم، اثر سید محمدعلی حلو، کتابی است پیرامون ولایت تکوینی و تشریعی میان شیعه و اهل سنت و بررسی نکات مشترک میان هر دو دیدگاه. کتاب با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب در دو بخش تنظیم شده است. نویسنده با استفاده از آیات و روایات، در ابتدا به تعریف و تشریح ولایت تکوینی پرداخته و قرائت‌های مختلف را مطرح نموده و سپس ولایت تشریعی را توضیح داده و ضمن اشاره به اقسام آن، نظر شیعه و اهل سنت را در مورد آن بررسی کرده است. در مقدمه، به بیان این نکته پرداخته شده است که مباحث مربوط به مبحث ولایت در فقه اسلامی، از مهم‌ترین مباحثی شمرده می‌شود که اهتمام ویژه‌ای را در احادیث نبوی و آیات قرآنی، به خود اختصاص داده است؛ به‌گونه‌ای که به‌روشنی و وضوح، نشانه‌ها و علائم ولایت معصوم(ع) را می‌توان در آنها یافت؛ چه اینکه معصوم پیامبر(ص) باشد یا خلیفه و جانشین منصوب از طرف وی. نویسنده پیش از پرداختن به مطالب کتاب، به بحث از امکان علم غیب نزد ائمه اهل‌بیت(ع) پرداخته و علت انکار آن را از سوی سلفی‌ها خاطرنشان شده و اجمالا پاره‌ای از عقاید و تفکرات آنان در زمینه توحید و شرک را به چالش کشیده است. وی سپس از واقعه غدیر خم و اجتماع هزاران نفری مسلمانان در آن روز و در آن شرایط سخت در صحرای میان مکه و مدینه به امر پیامبر(ص)، یاد کرده و آیات مربوط به این واقعه و اکمال دین همراه با شأن نزول و روایاتی را که در ذیل آنها صادر شده تشریح نموده و خاطرنشان کرده که همه اینها بدین منظور بوده که پیامبر(ص) به امر خداوند ولایت امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع) را به مردم اعلام نماید. نویسنده در بحث تقسیم ولایت می‌نویسد: ولایت به دو قسم تقسیم می‌شود: قسمی از آن متعلق به عالم ملک و ملکوت و تکوین بوده و «ولایت تکوینی» نام دارد و قسمی دیگر، مربوط به وضع تشریعی و عالم تشریع بوده و «ولایت تشریعی» نام گرفته است. بخش اول کتاب، به مباحث مربوط به ولایت تکوینی اختصاص یافته است. نویسنده در ابتدای این بخش، به این نکته اشاره دارد که کسی معتقد نیست که امور عالم، خارج از اراده باری تعالی می‌باشد، بلکه سرچشمه و منشأ تمامی امور، خداوند بوده و کسی این امر را انکار نخواهد کرد جز متکبران و معاندان؛ اما بااین‌حال، امکان این امر نیز وجود دارد که خداوند، بعضی از بندگان خویش را تکریم نموده و برخی از امور را به ایشان تفویض نماید تا در برخی از امور، به قدرت و اذن و اراده او، تصرف نمایند و این همان کرامت اولیاء الله و محبان خداست که در موارد متعددی، در قرآن کریم، بدان اشاره شده است که از جمله آنها عبارتند از: - ماجرای انتقال تخت بلقیس توسط عاصف بن برخیا؛ - زنده شدن پرندگان به درخواست حضرت ابراهیم(ع)؛ - زنده شدن مردگان توسط حضرت عیسی(ع). نویسنده در ادامه، به مباحث مربوط به ولایت تکوینی و پیامدهای سیاسی آن و نیز مشکل معرفت‌شناختی مدرنیته پرداخته و به این سؤال پاسخ داده است که آیا ولایت تکوینی به معنای اعجاز می‌باشد یا نه. قرائت عرفانی ولایت تکوینی در مفهوم شیعی (تفاوت میان ولایت و نبوت از دیدگاه عارفان)؛ مباحث ریشه‌ای ولایت تکوینی در مفهوم اهل سنت (مساوی بودن ولایت تکوینی با معجزه در مفهوم اهل سنت) و بررسی نظریات بزرگانی چون تفتازانی، شهرستانی و آلوسی و قرائت تجربی ولایت تکوینی و علم حدیث، از جمله مباحث مطرح‌شده در این بخش می‌باشد. در بخش دوم، به مباحث مربوط به ولایت تشریعی پرداخته شده است. نویسنده ابتدا به بررسی دلیل ولایت تشریعی نزد شیعه امامیه (که عبارت است از اینکه پیامبر(ص) در حدیث معروف ثقلین، کتاب خدا و اهل‌بیت(ع) را قرین و همراه یکدیگر معرفی نمود که تا قیامت از یکدیگر جدا نخواهند شد و تمسک به آن دو مایه نجات و رستگاری و تخلف از آنها، مایه گمراهی و ضلالت است و این اشاره پیامبر(ص) به عدم افتراق و جدایی این دو از یکدیگر، دلیل است بر ملازمت آن دو با هم و هر نوع خللی بر یکی، مساوی است با خلل بر دیگری و از آنجا که قرآن، کلام باری تعالی بوده و باطلی در آن راه نخواهد داشت و نیز معصوم و مصدر احکام الهی است، پس ناگزیر عترت نیز چنین می‌باشند) پرداخته است. و جعل تشریعی و حق تشریع را توضیح داده. و سپس شبهات مطرح‌شده در این زمینه را تحت عناوین وحدانیت خداوند، غلو و... مورد بحث و بررسی قرار داده است. و سرانجام، اقسام ولایت تشریعی را توضیح داده است که شامل دو قسم زیر می‌باشد: - تفویض بعضی از احکام به پیامبر(ص) از سوی خداوند؛ - رعایت سیاست مردمان و جامعه از طرف پیامبر(ص). در پایان، به توضیح، بررسی و نقد دیدگاه اهل سنت پیرامون ولایت تشریعی پرداخته شده است.

حجةالوداع... خطب و إرشاد نوشته آیت‌الله جعفر سبحانی، رساله‌ای مختصر درباره خطبه‌ها و جملات پیامبر اکرم(ص) در زمینه اصول اعتقادی، فقهی و حقایق تاریخی مشترک بین فریقین در حجةالوداع است. این کتاب به زبان عربی در زمان معاصر و در یک جلد تألیف شده است. نویسنده در مقدمه، به توضیح چگونگی سفر پایانی پیامبر به حج (حجةالوداع) با استفاده از منابع روایی است. نویسنده مطالبی چند در مقدمه ارائه می‌دهد که شامل تذکر اکید به اصحاب برای مطلع ساختن مسلمانان تمام سرزمین‌ها برای شرکت در این حج، آماده‌سازی تجهیزات و وسایل سفر، برخی از بیانات ایشان راجع به اهمیت این حج و... می‌باشد. بخش اول مؤلف بیان می‌دارد که در تعداد خطبه‌های پیامبر اکرم(ص) در حجةالوداع بین مورخین اختلاف وجود دارد، حلبی تعداد آنها را پنج خطبه و مقریزی سه خطبه دانسته است. اولین خطبه پیامبر اکرم(ص) مربوط به روز هفتم و هشتم ذی‌حجه است که در مکه ایراد نمودند. پیامبر در این خطبه، مسلمین را دستور به مناسک حج دادند و در مورد کیفیت انجام آن سخنانی را بیان فرمودند. بخش دوم بخش دوم مربوط به روز عرفه است. در قسمتی از این خطبه چنین آمده که پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند دستت را در دست من قرار بده، سپس دست علی(ع) را گرفت و فرمود:‌ ای علی! من و تو از یک شجره هستیم، من اصل و تو فرع آن هستی و حسن و حسین شاخه‌های آن هستند هر کس که تمسک جوید به شاخه‌ای از شاخه‌های آن، خداوند متعال به رحمت خویش او را وارد بهشت می‌کند. بخش سوم پیامبر اکرم(ص) در این روز خطبه مهمی را بیان فرمودند که در مصادر روایی گوناگون نقل شده است که در آن به مطالب و معانی بسیار مهمی اشاره شده است: - حمد و ثنای الهی، استغفار و استعاذه و ذکر شهادتین. - وصیت بندگان به تقوای الهی و عمل به دستورات الهی و دوری از معصیت. - حرام بودن دماء،‌ اعراض و اموال مسلمین و اداء امانت ایشان. - تحریم ربا و رها کردن آداب و رسوم جاهلیت. - تأکید بر بعضی از احکام و حدود و دیات در شریعت اسلام. - تأکید بر حقوق زنان و نهی از ظلم به ایشان. - تأکید بر اخوت اسلامی بین مسلمین. - وجوب تمسک به ثقلین (کتاب و سنت). - تأکید بر اینکه کرامت و ارزش انسان به تقوای الهی است نه چیز دیگر. بخش چهارم در این بخش خطبه‌ای کوتاه معروف به یوم النحر به سند‌های مختلف مطرح شده است. برخی از مورخین این خطبه را به خطبه منی نیز تعبیر کرده‌اند. پیامبر اکرم(ص) در این روز خطاب به مسلمین فرمودند: امروز روز حج اکبر است، دماء، اموال و اعراض شما بر شما حرام است مانند حرمت این سرزمین در این روز یا در روایتی دیگر آمده، پیامبر اکرم(ص) در این خطبه فرمودند:‌ ای مردم! همانا نبیی بعد از من نیست و امتی بعد از شما نیست، پس عبادت کنید پرودگارتان را، نماز‌تان را بپا دارید، در ماه رمضان روزه‌ بگیرید، حج پروردگارتان را بجا آورید، زکات اموالتان را ادا کنید و اطاعت کنید ولایتمداران خویش را، تا خداوند متعال شما را داخل در بهشت کند. بخش پنجم در این بخش خطبه حضرت در مسجد خیف بیان شده است؛ پیامبر اکرم(ص) در مسجد خیف براى مردم سخنرانى کرد و فرمود: خدا یارى کند بنده‏‌ای را که سخن مرا بشنود و فرا گیرد و به ‌کسانى که نشنیده‏‌اند برساند، چه بسا حامل علمى که خود دانا نیست و چه بسا حامل علمى که به‌ داناتر از خود رساند. سه خصلت است که دل هیچ مسلمانى به آن خیانت نکند: - خالص نمودن عمل براى خدا. - خیرخواهى پیشوایان مسلمین. - همراه بودن با جماعت مسلمین. زیرا در صورت دعوت مسلمین، افراد پشت سرشان را هم شامل مى‌‏شود؛ مسلمین همه برادرند، خونشان برابرست و پیمان پست‌ترین‌شان مقبولیت عمومی می‌یابد بخش ششم بخش ششم کتاب، به خطبه رسول خدا(ص) در کنار کعبه اختصاص یافته است؛ آن حضرت حلقه در کعبه را گرفت و به مردم رو کرد و فرمود: آیا از مقدمات قیامت به شما خبر دهم؟ نزدیکترین مردم به آن حضرت در آن روز سلمان بود، عرض کرد: آری یا رسول‌الله(ص). حضرت فرمود: از مقدمات قیامت ضایع ساختن نمازها، پیروی از شهوت‌ها و هوا و هوس‌ها، بزرگ داشتن مالداران و فروختن دین به دنیا است که در این هنگام قلب مؤمن گداخته شود همانند گداخته شدن نمک در آب از منکراتی که می‌بیند و نتواند آن‌را تغییر دهد سلمان عرض کرد یا رسول‌الله(ص) این امر واقع می‌شود؟ فرمود: آری قسم به آن کس که جانم بدست اوست در این موقع امیران ستمگر و وزیران فاسق و عارفان ظالم، متصدی امور شوند. سلمان عرض کرد: یا رسول‌الله(ص) این امر واقع می‌شود؟ فرمود: آری به پروردگارم قسم در این وقت منکر معروف و معروف منکر شود، شخص خائن امین و امین خائن شمرده شود، دروغگو را تصدیق کنند و راستگو را تکذیب نمایند... بخش هفتم بخش نهایی مربوط به خطبه غدیر است که پس از رسیدن مسلمانان به غدیر خم، پیامبر اکرم(ص) دستور داد همه جمع شوند و منبری بلند از بار شتران درست شود و حضرت خطبه فرمود: ایها النّاس! آگاه باشید که من نزدیک است که از شما جدا شوم. چیزى نمانده است که در کنار حوض بر من وارد شوید، پس از شما درباره دو ثقل سؤال می‌‏کنیم که با آنها پس از من چه کردید؟». آن دو ثقل «بزرگترین آن‌دو، کتاب خداى عزوجل است، وسیله‏‌اى است که یک طرف آن به دست خدا و طرف دیگر آن به دست شما است پس به آن تمسک جویید و نلغزید! و کوچکترین آن دو، عترت من است- همان که رو به قبله من ایستاد و دعوت مرا اجابت کرد- آنان را مکشید و بر ایشان ستم روا مدارید و در حقشان کوتاهى مکنید. هر که ایشان را یارى کند مرا یارى کرده است و هر که از یارى ایشان باز ایستد از یارى من باز ایستاده است دوست ایشان دوست من است و دشمن ایشان دشمن من، سپس دست على(ع) را گرفت و آن را بلند کرد و گفت: «هر که من مولاى او بودم، اکنون على مولاى او است و هر که من ولىّ او بودم، این، ولىّ او است، خدایا دوست بدار آن کس را که او را دوست بدارد و دشمن بدار آن کس را که او را دشمن بدارد». و این سخن را سه بار تکرار کرد. مؤلف در نهایت بیان می‌دارد در سند این خطبه هیچ تردیدی نیست چون این واقعه به تواتر از 120 راوی در منابع معتبر نقل شده است.