مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

معرفی کتاب نظریه علمی چیست؟ اثر موتی بن آری: برخی از مردم به لحنی تحقیرآمیز ادعا میکنند که تکامل « فقط یک نظریه» است، چنان که گویی عقیده ی موهومی است که میتوان براساس سلیقه شخصی آن را پذیرفت یا نادیده گرفت. اما تا آنجا که با اندیشه علمی میتوان دریافت، گفتن این عقیده ای « فقط یک نظریه» است در حقیقت احترام گذاشتن فراوان به آن عقیده است! کتاب نظریه چیست شرح مختصری است از استنباط جدید درباره ی ذات علم که به خوانندگان امکان خواهد داد که دعوی های علم را از دعوی های شبه علومی چون آفرینش گرایی و اختربینی ( که خود را به نحوی منطقی در کسوت علم میپوشانند) بازشناسند. بن- آری، با لحنی ملایم (حتی شوخ طبعانه) و با ارائه متنی که خواندنش آسان است، خوانندگان را دعوت میکند که در مفهوم ای کلیدی مربوط به ذات علم به کندوکاو پردازند. آنچه اهمیت خاص دارد تحلیل اوست از اصطلاحات مهم و اصلی علم ( امر واقع، قانون، اثبات و نظریه) در ارتباط با معنی های فوق العاده متفاوت و محاوره گونه ای که غالبا از جانب غیر دانشمندان به این اصطلاحات داده میشوند. نظریه های واقعی را باید به وسیله ی شاهد و مدرک تایید کرد نه از راه عقاید، باورها، و تجربه های شخصی – هرقدر هم که اینها متقاعدکننده باشند. فصل های کتاب با شرح های کوتاه زندگی نامه ای دانشمندان منتخب پایان میابند – برخی از این دانشمندان برای خوانندگان آشنا هستند در حالیکه عده ای دیگر کمتر شناخته شده اند. این اثر آسان فهم، روشنگر، و جامع به خواننده ی کنجکاو هم دقیقا خواهد فهماند که علم واقعی چیست و هم او را بیشتر متوجه این نکته خواهد ساخت که چرا خیل عظیم دعوی هائی که هر روزه میشنویم و میخوانیم از سطح « فقط یک نظریه» هم بسیار پایین ترند.

در قالب پی دی اف

فاقد چکیده

.

رابطه علم و دين از مباحث جدی فضای فکری معاصر است. آلوين پلانيتگا مباحث مهمی را در اين باره مطرح کرده است. او در اين زمينه دو ديدگاه دارد و در هر دو معتقد است كه رابطه علم و دين در مواردی به دليل اصل طبيعت گرايی روش شناختی در علم، به تعارض کشيده مي شود. او در ديدگاه اولش بر اساس استعاره ای از آگوستين می گويد علم در جهان امروز در شهر انسان و در برابر شهر خدا قرار دارد و برخی يافته هاي علمی با باورهای دينی متعارض اند و اين تعارض واقعی و جدی است و هريک از علم و دين، يکديگر را نقض می کنند و ريشه اين تعارض در طبيعت گرايی روش شناختی است؛ اما با اين حال در بخش هايی از علم طبيعت گرايی روش شناختی را مجاز می داند. اين مقاله با روش توصيفی ـ تحليلی ديدگاه پلانتينگا را تبيين، و سپس آن را نقد و بررسی می کند.

هرمنوتیک یا روش تفسیری، با عمری همپای انسان، همواره در عصر باستان و قرون وسطی، به مدد تفسیر انسان در تحلیل طبیعت و متن آمده است، اما، هرمنوتیک به عنوان روشی علمی برای درک نیت مؤلف یا گوینده، به قرون جدید و به ویژه به عصر روشنگری قرن هجدهم در غرب برمی‌گردد و پس از آن، به شیوه‌ای مطرح و قابل توجه در تحلیل حوادث در عرصه علوم انسانی تبدیل شد، ولی با وجود ادعای هرمنوتیک مبنی بر تلاش در رفع خلاء حوزه‌های تحقیق‌ناپذیر علوم انسانی، چندان نتوانسته است عطش علوم انسانی برای راه یافتن به بطن وقایع و تحلیل آن را تأمین نماید، لذا این سؤال مطرح می‌شود: چرا هرمنوتیک با وجود برخورداری از قدمت تاریخی و بهره‌مندی از داده‌های علمی طی قرون جدید، نتوانسته ناتوانی روش‌های تجربی در تحلیل پدیده‌های سیاسی را برطرف نماید؟ این سؤالی است که مقاله حاضر در پی پاسخ به آن است.

این کتاب ترجمه‌ ای است از کتاب فقر مکتب تاریخ گرایی نوشته كارل ريموند پوپر. موضوع اصلی این کتاب، ردّ روش تاریخ گرایی به عنوان روش علمی نظریه پردازی در علوم و به ویژه علوم اجتماعی است. مولف در پی اثبات این گفته است که اعتقاد به سرنوشت تاریخی انسان بر خرافات و موهومات صرف مبتنی است. پیش بینی یا پیش گویی روند تاریخ بشر با روش علمی یا هر روش استدلالی دیگر ممکن است. پوپر در این کتاب تلاش داشته تا ارتباط بین تاریخی گری و توتالیتاریانیسم را برجسته کند و آن را مورد نقد قرار دهد و در این جهت انتقادات تندی علیه افلاطون، مارکس و هگل داشته است. او با مبنا قرار دادن مارکسیسم، آن را نمونه عالی تاریخی گری معرفی می کند و تلاش دارد آن را مورد انتقاد قرار دهد و آنچه او تحت عنوان ردیه بر مکتب تاریخ گرایی آورده است، در اصل ردیه ای بر مکتب مارکسیسم است. پوپر در انتقاد خود از مکتب تاریخ گرایی، منطق علوم اجتماعی و تاریخ را با منطق علوم طبیعی یکی دانسته و از همین دریچه تاریخی گری را عقیم معرفی کرده است. در بخش اول کتاب، نویسنده از آموزه هایی نام برده که متعلق به تاریخ گرایی است و طبیعت گرایانه نیست. تعمیم، نوآوری، تجربه، پیچیدگی، نادرستی پیش بینی و پیش گویی، واقعیت مشهود و تقویم، کلیت گرایی، ادراک مستقیم و غیراستدلالی، روش های کمی و ماهیت گرایی عناوینی هستند که در این باره مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. در بخش دوم به آموزه هایی از تاریخ گرایی پرداخته که طبیعت گرایانه است و کوشیده تا با بررسی این آموزه ها نشان دهد که تاریخ گراها در بعضی از موارد متاثر از آموزه های طبیعت گرایانه هستند و سعی می کنند که این موارد را در جامعه شناسی به کار برند. سنجش با علم هیئت و نجوم، شالوده مشاهده ای، نیروهای جنبشی اجتماعی، قوانین تاریخی، پیش گویی پیامبرگونه تاریخی در برابر مهندسی اجتماعی، نظریه توسعه تاریخی، ترجمه و تفسیر کردن در برابر برنامه ریزی و نتیجه تحلیل مواردی هستند که در این فصل به آن پرداخته شده است. بخش سوم کتاب به نقد آموزه های روش شناسانه تاریخ گرایی اختصاص یافته است. در بخش پایانی کتاب پوپر به نقد آموزه هایی از تاریخ گرایی پرداخته که در نظرش طبیعت گرایانه است. این عناوین عبارتند از: قوانین و گرایش ها، توضیح علی، پیش بینی و پیش گویی، یگانگی روش، علوم نظری و علوم تاریخی، منطق وضعی در تاریخ و نظریه سازمان ترقی.