مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهبشر امروزی با وجود انواع پیشرفت ها، به علت انحراف اخلاقی و تربیتی گرفتار بحران و نابسامانی های فراوانی شده است که حاکی از عدم نظام تعلیم و تربیتی صحیح است. انسان استعداد رسیدن به کمالات الهی و مقام خلیفه الهی را دارد و این امر با تربیت حقیقی امکان پذیر است. از عوامل م‍وثر در تربیت، خانواده است که هم از جهت اوّلیت (زمانی ومکانی) و هم اولویت (کیفیت تأثیر) مهم ترین محیط برای شکوفایی استعدادها ی مختلف فرزند است. در محیط خانواده روابط والدین با فرزند عنصر اساسی رشد و تربیت فرزندان در تمام ابعاد وجودی آنان است.در روان شناسی فرزندپروری به شیوه غالب بر تربیت فرزند از سوی والدین تأکید می ورزد که متأثر از عوامل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی می باشد.سبک های فرزند پروری عبارتند از فرزند پروری مقتدرانه، فرزندپروری مستبدانه، فرزندپروری سهل گیرانه و فرزندپروی مسامحه کارانه(غفلت از فرزند). این طبقه بندی بر پاسخ دهی (صمیمیت) و تقاضاهای والدین(کنترل) مبتنی است. در اسلام شیوهتربیت صحیح فرزند، مبتنی بر روش تربیتی مسئولانه است.پژوهش حاضر سعی دارد ضمن واکاوی روش های فرزند پروری در روان شناسی وروش تربیت در اسلامبه مقایسه ی روش های تربیتی در روان شناسی و روش تربیتی اسلام بپردازد. برخی از یافته های این پژوهش عبارتند از:تربیت در روان شناسی بر اساس انسان محوری است در حالی که در اسلام با توجه به جهان بینی توحیدی، در راستای تجلی اسماء الهی عنوان می گردد.در میان چهار سبک فرزند پروری مطرح شده از سوی روان شناسان فرزند پروری مقتدرانه بهترین سبک و نزدیک ترین روش به روش تربیتی اسلام است ولی با این وجود کاستی های در این روش تربیتی وجود دارد که در روش تربیتی مسئولانه یافت نمی شود. چنانکه روش تربیتی مسئولانه در راستای هدف نهایی تربیت،بر مبنای توحید مداری و ولایت مداری و محبت اهل بیت(ع) است

امروزه یکی از مشکلات در سنین مختلف مخصوصاً در دوران جوانی اضطراب های روحی و افسردگی است و تعداد زیادی از افراد جامعه به علل مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی ... گرفتار این مشکل هستند. در اکثر موارد مبتلایان با رجوع به متخصصین و روان شناسان زمینه درمان و بهبودی را دنبال می کنند و البته در برخی از موارد این بیماری با استفاده از داروهای شیمیایی و غیره معالجه می شود. اما همان طور که نوعاً متخصصین روان شناس هم توصیه می کنند، در بسیاری از موارد می توان به توصیه ها و راهکارهای غیر دارویی در درمان این عارضه کمک گرفت و چه بسا تأثیر آن‏ها در کنار داروها بسیار چشم گیر خواهد بود و گاهی به تنهایی نیز مؤثر می باشد. مقاله حاضر بعد از بیان نیاز بشر نسبت به آرامش روحی و پیامد های کمبود چنین حالتی در زندگی طبیعی به مبتلایان به افسردگی که به طور غیر طبیعی گرفتار نوعی هیجان و اضطراب در زندگی می شوند پرداخته و راه‏های متعددی در کنار راه درمان با استفاده از دارو پیشنهاد کرده است و به مبتلایان افسردگی و اطرافیان آنان توصیه شده است تا به این امور نیز توجه بفرمایید.

رازداری یکی از مسائل اخلاقی بسیار مهم به ویژه در فرایند روان شناسی و مشاوره است. به همین علت در نظام‌نامه اخلاقی سازمان روان شناسی و مشاوره جمهوری اسلامی ایران مورد تاکید قرار گرفته است. مسئله افشای اسرار یکی از چالش‌های مهمی است که روان شناسان و مشاوران با آن مواجه هستند. در این مقاله که با روش توصیفی ـ تحلیلی تنظیم گردیده مسئله رازداری و موارد نقض آن از منظر آموزه‌ها و تعالیم اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، افشای اسرار جایز نیست مگر در مواقع بسیار ضروری که جان و عرض مراجع یا شخص دیگری در خطر باشد در این صورت به جهت مصلحت عقلی و از باب قاعده الاهم فالاهم و دفع افسد به فاسد آن هم در حد ضرورت جایز دانسته شده است. برخی مصادیق دیگر در انی حوزه مسئله مقاله پیش روست.

تحقیق حاضر تحت عنوان« بررسی تطبیقی شادی از دیدگاه اسلام و روانشناسی» در پی آن است تابا مراجعه به قرآن کریم و منابع مختلف اسلامی و روانشناسی، مسأله شادی را مورد بررسی قرار دهد.پژوهش حاضر برای رسیدن به هدف کلی خود، بررسی مفهوم شادی ، عوامل شادی، آثار شادی در دو دیدگاه و همچنین شباهتها و تفاوتهای دو دیدگاه را به عنوان اهداف جزئی خود انتخاب و دنبال کرده است. با توجّه به ماهیّت بنیادی تحقیق و امکانات موجود، روش توصیفی- تحلیلی انتخاب و با جمع آوری اطلاعات و به کمک استدلال و استنتاج نتایج ذیل حاصل گردید: همان گونه که اسلام جهت تمام ابعاد وجودی انساندستوراتی را ارائه نموده است؛ شادی را هم به عنوان یک نیاز مورد توجه قرار داده است. شادی ها را به دو دسته شادیهای ممدو ح ومذموم تقسیم بندی می کند. شادیهایی که موجب اعتلای جسمی و روحی انسان شده و در نهایت منجر به سعادت اخروی فرد می شود را مجاز می داند و شادیهایی را که همراه با فساد و هرزگی می باشند و به زوال عقل و نابودی آخرت منجرمی گردند را نامشروع می داند. علم روانشناسی نیز شادی را موضوع تحقیقات خود قرار داده است. هردو دیدگاه در باره عوامل ایجاد شادی و پیامدهای آن مواردی را مطرح کرده اند که نظرات آنها بسیار به هم نزدیکمی باشد. همچنین هردو دیدگاه فوایدی را برای شادی بیان کرده اند که دین اسلام آثار شادیهای ناپسند را نیز مورد توجّه بیشتری قرار داده است. در رابطه با نتایج حاصل از تحقیقات روانشناسی و دستورات اسلام نیز اختلافات جزئی به چشم می خورد که اکثراً ناشی از تفاوتهای فرهنگی نمونه های تحقیق می باشد.

هدف از این پژوهش بررسی تاثیر «آموزش معنویت» بر «سازگاری زناشویی زوجین» مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان بود. روش پژوهش، شبه تجربی بوده بدین منظور 30 زوج مراجعه کننده به مراکز مشاوره به روش داوطلبانه انتخاب شدند و به روش جایگزینی تصادفی در دو گروه قرار داده شدند (یک گروه کنترل و یک گروه آزمایش)، به گروه آزمایش آموزش معنویت توسط محقق داده شد. ابزار پژوهش در این تحقیق «پرسشنامه سازگاری زناشویی اسپاینر» می باشد. تجزیه تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی صورت گرفت. مقایسه میانگین نمرات پس آزمون سازگاری زناشویی در گروه های مورد مطالعه و تحلیل کو واریانس نمرات آزمون سازگاری زناشویی نشان داد، بین گروه آزمایش و گروه کنترل در تمامی خرده مقیاس ها، تفاوت معنا داری وجود دارد. و معلوم شد که «سازگاری زناشویی» بر اثر «آموزش معنویت» افزایش می یابد.

داوکینز به عنوان زیست شناسی تکامل گرا درباره موضوعات مختلفی غیر از زیست شناسی اظهار نظر کرده که اخلاق ازجمله آنهاست. وی در آرای خاص خود در زمینه اخلاق از دانش هایی چون زیست شناسی اجتماعی، روان شناسی تکاملی و ژنتیک بهره می برد. مهم ترین وجه نظریه پردازی داوکینز نفی تمایز اخلاقی انسان از حیوانات است. دغدغه او برای پرداختن به موضوع اخلاق ناشی از انگیزه نفی کارکرد های اخلاقی دین است. افزون براین، از آنجا که نبودِ قدرت تبیین کنندگی نظریه تکامل درخصوص اخلاقی بودن انسان، به عنوان یکی از نقایص این نظریه مطرح شده، داوکینز می کوشد این اشکال را به گونه ای برطرف نماید. مقاله حاضر این تلاش داوکینز را گزارش و تحلیل می کند.

هدف این پژوهش عبارت بود از ساخت مقدماتی مقیاس تشخیصی افسردگی بر اساس بعضی از آیات قرآن؛ به این منظور از روش‌های تحلیل محتوا، تحلیل عاملی اکتشافی و بررسی ویژگی­ های روانسنجی استفاده شد. ابتدا تحت‌نظر متخصصان قرآنی، شش مدل افسردگی و ملاک‌های روان‌شناختی آنها از قرآن کریم به دست آمد. سپس گویه­ ها تنظیم و روایی محتوایی آن توسط ده متخصص دینی ارزیابی و در نمونه­ای صد نفره، اجرای مقدماتی شد. در تحلیل عاملی، نتایج به دست آمده در بخش نظری در عمل نیز تأیید شدند؛ شش عامل به دست آمده عبارت بودند از «انزواطلبی»، «احساس شکست و پوچی»، «دین گریزی»، «ضعف اعتماد به خدا»، «خودجانبداری» و «نوسانات خلقی».

هدف پژوهش، بررسی دیدگاه‌های روان‌شناسی معاصر پیرامون «ملاک‌های بهنجار و نابهنجار» و تبیین آن از دیدگاه اسلامی است. سؤالات پژوهش عبارت است از: 1. رویکردهای روان‌شناسی معاصر پیرامون این ملاک‌ها، چگونه است؟ 2. از دیدگاه اسلامی چه ملاک‌هایی استنباط می‌شود؟ روش تحقیق، از نوع توصیفی _ تحلیلی است. داده‌های گردآوری‌شده از متون مرتبط، توصیف و تحلیل مفهومی و نظری گردیده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که: 1. در روان‌شناسی معاصر اتفاق نظر دقیقی پیرامون ملاک‌های بهنجار و نابهنجار مشاهده نمی‌شود؛ 2. ملاک‌های عنوان‌شده از سوی پژوهشگران مختلف، کاستی‌های متعدد دارد؛ 3. بعضی از این کاستی‌ها عبارتند از: «عدم عمومیت نسبت به همه جوامع بشری»، «عدم ثبات آنها در دوره‌های مختلف زمانی و فرهنگی»؛ 4. از دیدگاه اسلامی ریشه بهنجاری‌ها، طبیعت آدمی است و نابهنجاری‌ها بر اثر عوامل عارضی است و 5. بعضی از ملاک‌های نابهنجاری در دیدگاه اسلامی عبارتند از: «عدم پذیرش اکثریت جامعه بشری»، «تنافی با بدیهیات اخلاقی و آسیب‌زا بودن آنها».

هدف پژوهش این است که جایگاه«ارزیابی تحول روانی ‐ معنوی» در درمانگری مراجعان مذهبی را معلوم و ابزار سنجش آن را معرفی نماید و رابطه تحول روانی معنوی با سلامت روان را نیز بررسی کند.به این منظور، معیارهای تشخیصی «تحول روانی ‐ معنوی»، تنظیم و برای سنجش آن، ابزاری عینی تدارک دیده شد. سپس برای مطالعه اولیه بر روی تعداد 324 نفر از دانشجویان مقطع لیسانس اجرا گردید. همزمان برای بررسی سلامت عمومی روانی از پرسشنامه «GHQ» و برای بررسی روایی ملاک از پرسشنامه جهت گیری مذهبی آلپورت استفاده شد.نتایج نشان داد که پرسشنامه سنجش تحول روانی معنوی از اعتبار و روایی مطلوبی برخوردار است. همچنین رابطه مثبت معناداری بین سلامت روانی و مراحل تحول روانی معنوی به دست آمد.استفاده از این ابزار برای مراجعان مذهبی به ارزیابی نسبتا دقیق از نشانه های مربوط به «تحول روانی ‐ معنوی» منتهی شده و به تشخیص آسیب دیدگی روانی ‐ معنوی عمقی فرد، کمک می کند.

« بیماریهای اخلاقی از نظر قران کریم با تاکید بر علت شناسی و درمان» تحقیقی است جهت دستیابی به علتها و درمانبیماریهای اخلاقی از دید گاه قران کریم . این تحقیق از پنج فصل تشکیل شدهکه عبارتند از : فصل اول «کلیات» فصل دوم « پیشینه تحقیق » فصل سوم « روش تحقیق و آشنایی با مفاهیم »فصل چهارم « بیماریهای اخلاقی از نظر قران کریم » وفصل پنجم « جمعبندی و نتیجه گیری » . فصل اول «کلیات » زمینه ای جهت آشناییبا ساختار اصلی تحقیق شامل : بیان مساله سوالهای تحقیق اهداف تحقیق اهمیت و ضرورتتحقیق ومشکلات آن میباشد . سوال اصلی تحقیق عبارتست از « علتها و درمان بیماریهای اخلاقی از دیدگاه قران کریم کدامند ؟ » . هدف از انجام تحقیق باسخ به سوالهای تحقیق و دستیابی به تحقیقی کاربردی و مورد نیاز جامعه از منظر کتابی موثق چون قرآن کریم است. اهمیت بیماری ها یاخلاقی از آنجاست که عاملی مقتضیدر سعادت و شقاوت آدمی است. فصل دوم« پیشینه تحقیق » زمینه ای است جهت بررسی موضوع تحقیق از دیدگاه قران کریم . در این فصلدیدگاهفلاسفه و علمای اخلاق تحت عنوان «پیشینه نظری » ذکر شده است. نگارنده در ادامه تعدادی از منابع مکتوب ( بایان نامه ها و رساله ها کتب و مقالات ) درباره موضوع را معرفی کرده که تحت عنوان پیشینه تحقیقاتی آمده است.فصل سوم شامل روش تحقیق و گردآوری اطلاعات و آشنایی با مفاهیم ( خلق اخلاق و بیماری اخلاقی ) میباشد . اینتحقیق از نوع تحقیقات کاربردی است که به روش « تحلیل محتوا » ( توصیفی – تحلیلی ) انجام شده است . گرداوری اطلاعات در این تحقیق به روش « کتابخانه ای » است . از آنجا که قران کریم دارای اصالت انتساب اصالت مطالبو اصالت وحی است و از شأن و مقام والایی برخوردار است به عنوان منبع تحلیل محتوا انتخاب شد .فصل چهارم « بیماریهای اخلاقیعلتها ودرمان آن از نظر قران کریم » هسته مرکزی تحقیق است . بخش اول این فصل کلیاتی در مورد موضوع از نظر قرآن کریم می باشد . در بخش دوم علتهای کلی بیمارهای اخلاقی( هوای نفس دنیا و شیطان )در دو قسمت درونی وبیرونی اورده شده است . در بخش سوم روشهای کلی درمان ( علمی و عملی )از نظر قران کریم ( که خود به ذاته شفاء ورحمت است ) ذکر شده اند.در روش علمی درمان از طریق شناختها و اعتقادات در بعد رابطه با خدا با خود وبا دنیا میباشد . ذکر خدا استغفار توبه دعا صبر نماز امر به معروف و نهی از منکر محاسبه و مراقبه و درمان با ضد جزو روشهای عملی درمان هستند. ودر بخش آخر بیماریهای اخلاقی در سطح اخلاق فردی ( شهوت پرستی اندوه بر امور دنیوی جبن(ترس) خوض در باطل غفلت و نسیان واسراف )و در سطح اخلاق اجتماعی ( غضب ( پرخاشگری ) حیله و فریبکاری تکبر عجب غیبت استهزاء حسد سوء ظن حب دنیا عقوق والدین و قطع رحم )همراه با علتها و درمانهای اختصاصی ذکر گردیده اند.و فصل پنجم «جمعبندی و نتیجه گیری» فشرده ایست از چهار فصل قبلی نتایج و کاربردها بیان مسائل و مشکلات و پیشنهادهای بژوهش .