مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

'المظاهر الرحمانیه 'مشتمل بر مجموعه مطالبی در باب عرفان است که با استناد به آثار و سخنرانی‌های امام خمینی (ره) به زبان عربی نگارش یافته است .در این کتاب به اختصار, ابتدا تعریفی از عرفان, سپس ویژگی‌ها و مظاهر رحمانی لطف خداوند به بندگان ـ خصوصا عرفا ـ بیان شده است .در ادامه موضوعات :طریق عشق, طریق صالحین, روایت حق, و شراب عشق توضیح و شرح داده شده است .

سيرتنا و سنتنا سيرة نبينا و سنته صلی‌الله‌عليه‌و‌آله‌و‌سلم از جمله آثار عربى علامه شيخ عبدالحسين امينى (1320-1390ق) است. سؤال شخصى از علامه در سوريه پيرامون وجود غلو در ميان شیعیان و تك‌روى و افراط آنان در حبّ اهل‌بيت(ع) و مخصوصاًً امام حسين(ع)، انگيزه تأليف اثر حاضر بوده تا بدين‌منظور، شبهات مطرح شده در اين‌گونه مسائل، حل شده و پرده‌هاى ابهام از روى مبادى اعتقادى اين مسائل، بركنار رود[۱]كتاب به زبان عربى در يك جلد منتشر شده است.

شناخت خدا مهمترین وبا ارزشترین شناختها است که بدون آن اساسی برای سایر شناختها نیست. شناخت خدا گاهی از راه عقل است وگاهي به شناساندن خدای تعالی خودش را به بندگان، که شناخت اولی شناخت غیابی است با تأمّل در مخلوقات خدا که نشانه های او هستند. شناخت دیگر شناخت شهودی است که خدای تعالی خودش را به سبوحیّت ومقدّس بودن از هر شباهتی به مخلوق ویا نقصی معرفی مینماید. گر چه بین دو شناخت (عقلی وفطری) تعارضي نیست (چرا که در معرفة الله بالله انسان ها آن چه را به عقل وکاوش مي یابند شهودا آن را وجدان مي کنند ولذا هیچ گاه او را تعقّل نمي کنند وذاتش را درك نمی کنند) ولی شناخت او به خودش شناختی حقیقي و وجدان سبوحیت وقدس اوست. در این کتاب فرق دو شناخت و ادله آن ها به تفصیل بیان شده است. بعضی از بزرگان سعی نمودند که شناخت خدا را به خودش ثبوتا واثباتا مورد نقد قرار دهند که در این نوشتار به نقد و بررسی آن ها میپردازیم.

در نزد عارفان نهایت محبت، غلیان دل در اشتیاق لقای محبوب است که موجب محو محب می‌شود زیرا اساس احوال عالیه و کمال‌جویی بر محبت است. محبت در نظر مولانا مراتبی دارد: محبت عام و محبت خاص. به اعتقاد وی نور ایمان و یقین از محبت سرچشمه می‌گیرد و چون آتشی وجود را پالایش می‌دهد، زیرا خلق آدمی با مِهر الهی آمیخته شده است. محبت پیوندی بین محب و محبوب ایجاد می‌کند و باعث کشش و جذبه می‌گردد به حدی که بین آن دو تفاوتی دیده نمی‌شود. مولوی روح محمدی را مظهر محبت دانسته است و معتقد است که رقایق محبت به حسب احوال محبان و استعدادشان تعیّن می‌یابد و ارتباط عمیقی با ایمان، ذکر، تلوین، تمکین، اتصال و... دارد تادرطی مراحل و مقامات و مراحل، بین حق تعالی و طالب (نیست هست نما) حایلی باقی نماند. مسأله این است که آیا محبت می‌تواند آغازگر فیضان باشد؟ و رقایق محبت، با چه اموری ارتباط تنگا­تنگی دارد؟ تا محب بتواند در سیرالی‌الله توفیق یابد. در این مقاله همّ براین است تا لطایف این ارتباطات از دیدگاه مولانا از طریق توصیفی- تحلیلی بیان شود.

اين‌ كتاب‌ شامل‌ يازده‌ گفتار و نوشتار از آيت‌ الله‌ شهيد دكتر بهشتي‌ دربارة‌ مسايل‌ گوناگون‌ تربيتي‌ است. سابقة‌ ورود به‌ اين‌ قلمرو به‌ اولين‌ سالهاي‌ تحصيل‌ دكتر بهشتي‌ در قم‌ باز مي‌گردد. ايشان، كه‌ هم‌ به‌ سبب‌ توجهي‌ كه‌ به‌ اهميت‌ تربيت‌ نسل‌ جديد نشان‌ مي‌داد و هم‌ به‌ دليل‌ اكراه‌ در استفاده‌ از شهرية‌ طلاب، با تكيه‌ بر دانش‌ خود در زمينة‌ انگليسي‌ تصميم‌ به‌ تدريس‌ در دبيرستانهاي‌ قم‌ به‌ عنوان‌ دبير زبان‌ انگليسي‌ گرفت، پس‌ از مدت‌ كوتاهي‌ براي‌ مديريت‌ دبيرستان‌ تازه‌ تأسيس‌ شده‌ “دين‌ و دانش” به‌ همكاري‌ فراخوانده‌ شد. وي‌ طي‌ اين‌ سالها، نخستين‌ برنامه‌هاي‌ آموزشي‌ و تربيتي‌ مبتني‌ بر اصول‌ علمي‌ آموزش‌ و پرورش‌ نوجوانان‌ مطابق‌ با مباني‌ تربيتي‌ اسلام‌ طراحي‌ كرد و با دل‌ و جان‌ به‌ فعاليت‌ در اين‌ زمينه‌ پرداخت. حاصل‌ آن‌ تلاش‌ برنامه‌ريزي‌ شده، تربيت‌ نسلي‌ خلاق، عالم، و پاي‌بند به‌ اصول‌ اخلاقي‌ بود. بعدها از ميان‌ آن‌ نسل‌ نيروهاي‌ زبده‌اي‌ برخاستند كه‌ پيش‌ و پس‌ از انقلاب‌ اسلامي، كمر به‌ خدمت‌ خلق‌ بستند و در عرصه‌هاي‌ گوناگون‌ خوش‌ درخشيدند. دكتر بهشتي‌ در پي‌ ايجاد اين‌ حركت‌ نوين، و فعاليتهاي‌ ديگر اجتماعي‌ و سياسي، به‌ دستور سازمان‌ امنيت‌ رژيم‌ ستمشاهي‌ از خدمت‌ در آموزش‌ و پرورش‌ منفصل‌ و به‌ تهران‌ تبعيد گرديد. اما با بازگشت‌ ايشان‌ از آلمان‌ در سال‌1349 ، بار ديگر به‌ دعوت‌ همفكران‌ خود، و به‌ ويژه‌ شهيد حجت‌ الاسلام‌ دكتر باهنر، حجت‌ الاسلام‌ دكتر گلزاده‌ غفوري‌ و حجت‌ الاسلام‌ دكتر سيد رضا برقعي‌ جهت‌ تنظيم‌ و تأليف‌ كتب‌ تعليمات‌ ديني‌ به‌ همكاري‌ با سازمان‌ تأليف‌ كتابهاي‌ درسي‌ آموزش‌ و پرورش‌ پرداخت‌ كه‌ دستاورد آن‌ همكاري، ساماندهي‌ بنيادين‌ آن‌ كتابها، خصوصاً‌ در دورة‌ راهنمايي‌ و دبيرستان‌ بود كه‌ نوجوانان‌ تشنة‌ معرفت‌ را با سرچشمه‌هاي‌ ناب‌ و زلال‌ معارف‌ ديني‌ آشنا مي‌ساخت. در همين‌ دوران، با گروهي‌ از مبارزان، در سازماندهي‌ و توسعة‌ فعاليتهاي‌ “بنياد تعاون‌ و رفاه” و “مدرسة‌ رفاه” و همفكري‌ با مدارس‌ ديگري‌ كه‌ با هدف‌ تربيت‌ نيروهاي‌ متخصص‌ و متعهد شكل‌ گرفته‌ بودند پرداخت. از ديگر فعاليتهاي‌ ايشان‌ در اين‌ زمينه‌ مي‌توان‌ از تشكيل‌ گروهي‌ از متخصصان‌ متعهد به‌ منظور تهية‌ فهرستي‌ از كتابهاي‌ متناسب‌ براي‌ كودكان‌ و نوجوانان‌ ياد كرد كه‌ به‌ گسترش‌ كتابخواني، چه‌ در مدارس‌ و چه‌ در ميان‌ خانواده‌ها، كمك‌ شايان‌ توجهي‌ نمود. گفتارها و نوشتارهاي‌ اين‌ كتاب‌ را مي‌توان‌ در چند گروه‌ قرار داد. نخست‌ گفتارهايي‌ است‌ كه‌ بيش‌ از انقلاب‌ اسلامي‌ براي‌ اوليأ و مربيان‌ برخي‌ مدارس‌ ايراد گرديده. نوشتار “عادت” ترجمة‌ مقاله‌اي‌ با همين‌ عنوان‌ از ويليام‌ جيمز، فيلسوف‌ و روانشناس‌ معروف‌ امريكايي‌ است‌ كه‌ در نشرية‌ مكتب‌ تشيع‌ به‌ چاپ‌ رسيده‌ است. برخي‌ ديگر از گفتارها، از سلسلة‌ مباحث‌ تفسير قرآن‌ ايشان، كه‌ به‌ موضوع‌ اين‌ كتاب‌ مربوط‌ بوده، انتخاب‌ گرديده‌ است. و سرانجام‌ چند گفتار كه‌ در همين‌ زمينه‌ و در سالهاي‌ پس‌ از پيروزي‌ انقلاب‌ اسلامي‌ ايراد شده‌ است. افزون‌ بر نكات‌ جالب‌ و سودمند دربارة‌ تعليم‌ و تربيت، آنچه‌ در لابلاي‌ سطور اين‌ گفتارها و نوشتارها به‌ چشم‌ مي‌خورد، تأثير انسان‌شناسي‌ دكتر بهشتي‌ است‌ كه‌ مُلهم‌ از انس‌ و الفت‌ ديرينه‌ و كاوشهاي‌ ژرف‌ ايشان‌ در كتاب‌ و سنت‌ است‌ كه‌ در آن‌ آزادي‌ و انتخابگري‌ به‌ عنوان‌ ويژگي‌هاي‌ برجسته انسان، نقشي‌ بس‌ مهم‌ ايفا مي‌كند. سعي‌ دكتر بهشتي‌ بر اين‌ بوده‌ كه‌ نشان‌ دهد بهره‌مندي‌ از موهبت‌ خداوندي‌ آزادي‌ نه‌ تنها با دينداري‌ و تربيت‌ ديني‌ در تضاد نمي‌افتد، كه‌ سرشت‌ بنيادين‌ روش‌هاي‌ تربيتي‌ متصف‌ به‌ اسلام‌ و قرآن‌ را تشكيل‌ مي‌دهد.

دوستی در قرآن و حدیث ترجمه كتاب «المحبة في الكتاب و السنة» نوشته آیت‌الله محمدى رى شهرى (متولد 1325ش) با همكارى محمد تقديرى است كه توسط سيد حسن اسلامى به فارسى ترجمه شده است. كتاب حاضر، ششمين كتاب مستقل از مجموعه آثار حديثى موضوعى مركز تحقيقات دارالحديث و حاصل سال‌ها تتبّع و تحقيق در اين مركز، درباره اصلى‌ترين مسئله تربيتى در اسلام، يعنى «محبّت» است. اين كتاب، براى نخستين‌بار در تاريخ حديث، مجموعه متون دينى اسلام را در موضوع محبّت، با نظامى نو، آسان‌ياب و كاملا ابتكارى در اختيار پژوهشگران مسائل اسلامى قرار مى‌دهد.[۱] «بازگرداندن مجد و اقتدار و عزّت و عظمت امّت اسلام و ساختن امتى نمونه بر اساس محبّت و برادرى» از جمله اهداف نگارش كتاب بوده است

آموزه‏هاى دینى و ارزش‏ هاى اخلاقى جان آدمى را سیراب مى‏سازد و شخصیت‏اش را تکامل مى‏بخشد، از همین روست که باید از هر راه معقول و صحیحى مردم را با ارزش ‏ها آشنا ساخت. این آموزه ‏ها و ارزش‏ها را مى‏توان از راه ‏هاى مختلف در اختیار انسان‏ها گذاشت، یکى از آن راه‏ ها، نقل حکایت ‏هاى شیرین و دلنشین است که جان‏ها و فطرت ‏هاى پاک مردم با آنها آشناتر است. اثر حاضر با الهام از کتاب «داستان راستان» استاد شهید مطهرى، مجموعه‏ اى از حکایت‏ هاى اعتقادى را فرا روى خوانندگان قرار داده است.

این کتاب ویراسته سلسله درس‌هاى اخلاق استاد در حوزه علمیه قم است، که به کوشش انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(رحمه الله) چاپ و منتشر شده است. موضوع اصلى سخن استاد در این درس‌ها، متن حدیث معروف معراج است که با بیانى دل‌نشین و گویا همراه با آیات قرآنى شرح و تبیین شده است. گفتنی است متن این حدیث شریف که به‌راستی محتواى آن یک دوره عرفان و حکمت و اخلاق و معنویت است، در کتاب‌هاى معتبر حدیثى همچون: ارشادالقلوب دیلمى و بحارالانوار مجلسى آمده است. حضرت استاد با محور قرار دادن این حدیث، بیست درس با عنوان‌هاى ذیل ارائه فرموده‌اند: درس اول، «مقام توکل و رضا»: در این درس مباحثى درباره حقیقت توکل از دیدگاه قرآن کریم و روایات، تلازم ایمان و توکل، توکل و لزوم کار و فعالیت و عدم منافات این دو، مطرح شده است؛ درس دوم، «منزلت توکل و رضایت به قضاى الهى»: در این درس عمدتاً به این نکته توجه داده شده که خداوند همواره، خیرخواه حقیقى انسان است؛ درس سوم، «محبت الهى و راه رسیدن به آن»؛ درس چهارم، «ویژگی‌هاى اولیاى خدا»: در این درس ویژگی‌هایى مانند: نشاط و دلخوشى، ذکر و یاد حق، و زهد، براى اولیاى الهى برشمرده شده و نیز راه تحصیل زهد و پرهیزگارى نشان داده شده است؛ درس پنجم، «خصلت‌هاى رهیافتگان به بهشت، و میراث تحمل گرسنگى و سکوت»: در این درس گزیده‌اى از حدیث معراج محور قرار گرفته و ثمرات تحمل گرسنگى و سکوت مشروع و معقول، براى رسیدن به رستگارى و سعادت جاودانى تذکر داده شده است؛ درس ششم، «لزوم توجه به نماز و درک حضور خداوند»: در این درس ضرورت نماز با حضور قلب مطرح شده است؛ درس هفتم، «امتیازات اولیاى الهى»: امتیازات و بهره‌هایى که شامل حال اولیاى خدا می‌شود، همچون یاد خدا و تکلم با او و لذت‌هاى بی‌بدیلى که اولیاى خدا درمی‌یابند، یادآورى شده است؛ درس هشتم، «لزوم دوستى و محبت به فقرا و مستمندان»؛ درس نهم، «عدم تبعیت از خواهش‌هاى نفسانى»؛ درس دهم، «نکوهش دنیا و دنیاگرایان»: در این درس مفهوم دنیاخواهى و آخرت‌طلبى و مراتب این دو، و نیز ویژگی‌هاى بیست‌گانه اهل دنیا آمده است؛ درس هاى یازدهم، دوازدهم و سیزدهم، «اوصاف اهل آخرت»: در این درس‌ها اوصافى مانند: حیا، بیداردلى، خوف از عظمت الهى، توجه به خدا، معرفت ناب به خدا، مبارزه با نفس اماره، محو شدن در جمال ربوبى و مورد عنایت خداوند بودن براى آخرت‌طلبان برشمرده شده است؛ درس چهاردهم، «مقام و معرفت زاهدان»؛ درس پانزدهم، «نقش ارزشى روزه و سکوت»: در این درس، سکوت به مثابه آبادکننده دل اولیاى خدا توصیف شده است؛ درس شانزدهم، «مؤمنین رهیافته به یقین و باریابى به رضوان حق»؛ درس هفدهم، «ویژگی‌هاى زندگى گوارا و پایدار»؛ درس هجدهم، «موفقیت در آزمون الهى و عنایات ویژه خداوند»؛ درس نوزدهم، «مقام عابدان و رسولان الهى»: در این درس عناوینى مانند نقش تعقل در مقام عبادت، و نیز نقش یاد خدا و گریز از غفلت در مقام آنان، تأثیر کم‌گویى و کم‌خورىِ (معقول) در شناخت و ادراک، مطرح شده است؛ درس بیستم، «چگونگى محبت به خدا»: در این درس مطالبى درباره رابطه زهد و عبادت با محبت خدا، رابطه گریه با محبت خدا و نقش رفاقت و دوستى با علما و فقرا در محبت به خداوند آمده است. گفتنی است این کتاب در سال ۱۳۸۷ در قالب مجموعه آثار حضرت استاد با عنوان «مشکات» چاپ و منتشر شده است.

"کتاب «معرفة الله»" برای پی بردن به وجود خداوندی که ما و همه هستی را آفریده و ما نیاز به برقراری ارتباط با او، ستایش ، پرستش و کمک گرفتن از او داریم هیچ دلیلی به اندازه فطرت به ما اطمینان نمی دهد هر انسانی در قلب و روح خود خدا را شناخته و به او عشق می ورزد همان خدایی که تمام هستی را خلق نموده تا ما در آسایش بوجود آماده ،زندگی کنیم. بر این اساس، هدف اثر حاضر با دو جز خود، نائل شدن به بالاترین مراتب کمال در معرفت خداوند و خداشناسی می باشد. این کتاب در بردارندۀ یک مقدمه و شش فصل به شرح ذیل می باشد: فصل اول: محبت خداوند فصل دوم: شناخت خدا فصل سوم: مراتب شناخت خدا فصل چهارم: راه های شناخت خداوند فصل پنجم: آثار شناخت خدا فصل ششم: نتایج و دستاوردها