مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از محوری ترین موضوعات در ادیان و مذاهب عالم، حتی در مکاتب و نحله های فکری- فلسفی جهان، موضوع نجات بخشی است؛ چه اینکه هر دین و مذهبی، طریقه اعتقادی و عملی خود را تنها طریقه نجات و رستگاری می دانسته است. یهود تنها راه نجات را دین برگزیده خود می داند. در درون این دین نیز فرقه های متعدد آن هر یک با نفی نجات از طریق غیر خود، تنها عقیده و عمل خود را راه سعادت معرفی کرده است. در ادیان دیگر همچون مسیحیت و اسلام و حتی ادیان غیر توحیدی نیز همین ادعا وجود داشته است. نوشتار حاضر ضمن اشاره به ادعای نجات بخشی در مذهب شیعه، به عقلانیت حقانیت آن می پردازد و سعی می کند زوایای این موضوع را روشن سازد؛ بنابراین برای بررسی و تحلیل این ادعا، ابتدا به ذکر برخی مستندات اسلامی در اثبات آن می پردازد، سپس با یادآوری چند اصل منطقی و دینی غیرقابل تردید، و تبیین و تحلیل عقلانی آنها، زوایای موضوع را روشن می سازد. آن گاه با طرح بحث عدم انفکاک دنیا و آخرت در مرحله حق یابی و انفکاک آن در قدرت عمل از یک سو و تفکیک ولایت باطنی و ولایت ظاهری از سوی دیگر، امکان وصول به حقانیت را منحصر در دنیا ندانسته است؛ لذا در عین حال که عقلانیت اعتقاد شیعه در نجات بخشی را اثبات می کند، امکان وصول به رستگاری را برای پیروان ادیان و مذاهب دیگر هم نفی نمی کند.

خلاصه ماشینی: "اما اشکال دوم:اولا دانسته شد در طریق چگونگی اطاعت نیز عقل صاحب نظر بوده و نیز معلوم شد بناء عقلاء همان دلیل‌ عقل است(با اندکی فرق)و واضح است که‌ عقل و شرع حاکم است که در صورت عمل‌ بر طبق نظر بدیهی عقل مادامی که کشف‌ خطاء نشده تلکیف ساقط بوده که گفته‌اند: «لا تناله ید الجعل الشرعی»نهایت آنکه بعد از کشف خلاف نتوان قائل به اجزاء شد-آن‌ هم با حفظ شرائطی که جای بیان آن در این مختصر نیست- 2-فرق دیگر این دو نظریه این است: چون بنابر نظریه اول حجیت ذاتی،از آن‌ تقریر معصوم(ع)است و حجیت بناء عقلاء عرضی است نتیجه می‌گیریم که امضاء و یا عدم ردع شارع صرفا شامل افراد خارجی‌ می‌شود،یعنی به نحو قضایای خارجیه ثمر می‌دهد،ولی اگر در زمان و مکان دیگر بنائات دیگری از عقلاء حاصل نشد، نمی‌توان آن را مورد امضای شارع دانست، اما از نظریه دوم می‌توان استفاده نمود آنچه‌ که ممضای شارع قرار گرفته کلیات بنائات‌ عقلانی آنها است،بنابراین امضای کلی‌ شارع،صحت هر یک از بنائات در هر عصر و مکانی وجود دارد و دیگر محصور به دیواره‌ زمان و مکان خاصی نمی‌گردد و اگر از شارع خطابی صادر شود،مبنی بر وفاء به‌ عقود«اوفوا بالعقود»نه تنها امضاء به جمیع‌ عقود متعارفه در صدر اول را شامل می‌شود، بلکه به نحو قضایای حقیقیه جمیع عقود متعارفه عقلانی در همه زمانها و مکانها را شامل می‌گردد،و اگر معامله‌ای جدید پا به‌ عرصه اجتماع بشری گذاشت که مورد توافق و تراضی جمیع عقلاء-بما هم عقلاء-قرار گرفت و هیچگونه وجه خدشه عقلانی در آن‌ وجود نداشت-و به قولی بادی رأی الجمیع‌ بود-و مخالفت آن با اصول مسلم شریعت‌ نیز احراز نگردید مورد امضای شارع بوده و دیگر احتیاجی نیست که در شرعیت آن‌ شک نموده و با تکلف آن را مثله کرده و به‌ یکی از عقود صدر اول برگردانیم و در صورت عدم امکان نیز حکم به بطلان و عدم‌ شرعیت آن داده شود."

از آنجاکه بیشتر براهین امروزی بر عصمت امام، صورت تکاملیافته ای از براهین مطرح شده در قرون نخستین است، با هدف آشنایی با پیشینه این براهین به معرفی و بررسی آنها پرداخته میشود. اگرچه میتوان آغاز تسمک به براهین عقلی را در سخنان خود امامان شیعی و برخی صحابة ایشان جستجو کرد، ابتکارات دیگر متکلمان پس از عصر حضور ائمه^ در تکامل بخشیدن به آنها و نیز ارائه براهین دیگری دراین باره غیر قابل چشم پوشی است. نگارنده درمجموع و در آن حوزه زمانی، سیزده برهان عقلی بر عصمت امام× شناسایی کرده که از نظر اثبات میزان قلمرو عصمت متنوع هستند و این امر نشان از دقت فراوان متکلمان امامیه دارد.

بررسی شبهات تبرک جستن به غیر خدا می باشد. در این رساله نخست ادله عقلی، نقلی و فطری تبرک جستن به غیر خدا بیان شده سپس شبهات مربوط به آن پاسخ داده می شود. نگارنده ضمن بررسی معنای برکت و منشأ آن به سراغ برخی از آیات رفته و مکانهای مبارک، زمانها، اسامی و کتاب های مبارک در قرآن را معرفی نموده است. وی در ادامه تبرک جستن پیامبر اسلام به وحی، برخی از آثار را بیان نموده و جواز تبرک جستن به آثار مبارک از جمله قبر پیامبر(ص) و تبرک جستن به صالحلن درگاه خداوند را اثبات می نماید و دلایل عقلی و نقلی این مسأله را بیان می کند. ردّ مغالطات و شبهات ابن تیمیه و شرک دانستن تبرک و حرمت آن از دیگر زوایای مورد بحث در این رساله است.