جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جایگاه سیاسی هر کس در جامعه گویای تکلیف و حقوق سیاسی اوست. امام خمینی ره ­اسلام را دینی به تمامی سیاسی معرفی می‌کرد و مشارکت سیاسی را امری هدایت‌بخش و بالاتر از یک حق و به عنوان تکلیفی دینی بر عهده همگان چه زن و چه مرد می‌دانست. از دیدگاه وی هدف نهایی انسان، رسیدن به درجه کمال و نزدیکی به خداست. بنابراین جایگاه سیاسی زن را نیز در راستای همین هدف تعریف کرد. در مقام تحقق این جایگاه در طول دوره رهبری انقلاب اسلامی و پس از عمر بابرکت خود با وصیتنامه سیاسی- دینی، آحاد مردم مسلمان اعم از زن و مرد را به مشارکت در پاسداری از اسلام، استقلال، و مبارزه با استکبار و... دعوت کرد. زنان ایرانی نیز با پیروی از آن رهبر بزرگ در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به ایفای تکلیف دینی پرداخته و جایگاه والایی را در حقوق سیاسی برای خود احرازکردند.

دو مقوله سنت و مدرنیته از جمله مباحثی هستند که در نظام فکری اندیشمندان در مسئله تمدن و اداره حکومت ها، در دوران معاصر چالش‌های زیادی ایجاد کرده است. امام خمینی مشکل و بحران رویارویی با مدرنیته را شناخته­ و با آگاهی از این مسأله کوشیده است راه حل رفع این معضل در جامعه ایران را ارائه نماید. سؤال اصلی تحقیق این است که دیدگاه امام خمینی در مواجهه سنت و مدرنیته چیست و در ورود به این مسئله چه فرایندی را طی کرده­ است؟ روش تحقیق از نوع آمیخته، و از نظر جهت گیری، توسعه ­ای می­باشد. البته محققین با طراحی مدل محقق ­ساخته پژوهش را دنبال کرده­اند. داده­ها در مراحل (خلق‌ مفاهیم‌ و مقوله‌ها)، با کدگذاری محوری انجام شده است. محققین در مصاحبه­ های انجام شده، با صورت­بندی الگوی اکتشافی ضمن تحلیل و تلفیق داده­ ها با ارائه مقوله‌هایی از قبیل عوامل علی، شرایط مداخله گر (محیطی)، عوامل راهبردی و... اقدام به نتیجه­گیری کرده‌اند. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد امام در درجه اول با احیاء و قرائت جدیدی از سنت، به خصوص سنت­های مذهبی، و در مرحله دوم با پذیرش الزامات عملی و مقتضیات زمان و مکان، سنت و تجدد و مدرنیته را با ارزش­های الهی تطبیق و به نفع اسلام ناب به تعامل رساند.

تمدن، محصول دانش و تعالی فرهنگی است و جامعه ای که نظم اجتماعی را پذیرا شود و در یک زندگی جمعی، با بهره گیری از علم، به رشد، تعالی و کسب فضایل انسانی بیندیشد، جامعه ای متمدن خواهد بود.تصویری که امام خمینی(ره) از چنین تمدنی در اسلام عرضه کرده آن است که آن، با تولد اولین حکومت اسلامی در مدینه پیامبرصلی الله علیه و آله شکل گرفت و با نهضتی علمی و بی مانند، به محوریت قرآن و سیره پیامبرصلی الله علیه و آله به اوج شکوفایی رسید. در واقع، دین اسلام، خالق تمدنی عظیم و همه جانبه شد و ملت های گوناگون را به یکدیگر پیوند داد و این سرمایه را در کمک به علم و تمدن اسلامی هزینه کرد . از طرفی ریاضیات، یک سیستم نشانه شناسی مانند زبان است که در آن، نوعی شباهت بین معنی و خود نشانه وجود دارد، ولی برخلاف زبان که رابط بین انسان هاست، ریاضی،زبان گفتگوی انسان و طبیعت است.همیشه تفسیر ما از طبیعت، بر ریاضی تاثیر داشته است، پس برای شناخت ریاضی باید جهان پدیداری را نیز شناخت و به دلیل آنکه طبیعت و جهان پدیداری، در نزد اقوام متفاوتند، در نتیجه،ریاضی آنها نیز متفاوت است. بنابراین اگر بخواهیم ریاضی یک تمدن را عوض کنیم، جهان پدیداری تمدن نیز، باید تغیییر کند. از این رو، هدف پژوهش فوق، مدل سازی ریاضی سه بخش اصلی (شکل گیری، شکوفایی و انحطاط) تمدن ها، با تمرکز اصلی بر تمدن اسلامی و نیز فرموله کردن عوامل موثر بر حادث شدن هر بخش می باشد.

چگونگی تحقق یک نظام تمدنی براساس دین، نه به­صورت نظری بلکه در سیرۀ فردی که عملاً توانسته است تمدن دینی بنا نهد نیاز به مبانی دارد. مسئله این تحقیق بررسی مبانی فلسفی تمدنی در نظامی است که مبتنی بر ایدئولوژی اسلامی بوده و اکنون به چهل سالگی خویش رسیده است. این پژوهش درصدد است دریابد اندیشۀ سیاسی و اجتماعی امام خمینی(ره)، براساس کدام مبانی فلسفی ایشان بوده است؟ تمدن در معنای کلی خود، نظامی اجتماعی شهری مبتنی­ بر اخلاق و قانون است. تأسیس حکومت توسط امام خمینی(ره) بر­مبنای چهارگانه فقه، کلام، فلسفه و عرفان اسلامی استوار بود و از همین رهگذر مفهوم نظم تمدن دینی را داشت. توجه­ به نظام احسن در خلقت، وجود یک علت غایی، برهان نظم و برهان حکمت، مبانی فلسفی امام خمینی برای ایجاد نظم جدید تمدنی اسلامی است. این پژوهش به­دنبال بررسی مبانی نظم تمدنی در اندیشۀ فلسفی امام خمینی(ره) است. از­ این­ رو مواردی که دال بر مفهوم نظم در انگاره‎های فلسفی امام خمینی(ره) است، از منابع کتابخانه ­ای جمع ­آوری شده و براساس روش توصیفی با مفهوم نظم تمدنی تطبیق گردیده است. یافته ­های این پژوهش حاکی از آن است که امام خمینی(ره) براساس مبنای فلسفی خود: اولا جهان را داری نظم الهی می­ دانست که آن­ را در قالب نظام احسن تبیین می­نمود. دوم این نظام را دارای سازوکاری عملی در قالب نظام علّی ـ معلولی و منتهی ­به یک علت غایی می‎پنداشت. سوم براساس این مبانی مواد انتظام بخش اجتماع انسانی را استنباط نمود که معتقد بود سعادت دنیا و آخرت انسان را در پی دارد.

دیدگاه­ های امام خمینی(ره) به مثابه معیاری تعیین کننده در تشخیص دامنه الزامات یا بایسته ­های فرهنگی تحقق تمدن نوین اسلامی، از یک سو، به درستی درک نشده و از سوی دیگر، وزن آن در میانه معیارها، مورد سنجش قرار نگرفته است، از این رو، مقاله حاضر در پی پاسخ گویی به بایسته­ های فرهنگی تمدن سازی نوین اسلامی-ایرانی از دریچه فکری امام خمینی(ره) است.معظم له هیچ گاه تمدن را مستقلا واکاوی نکرده اما با کاربست روش تحلیل محتوا می توان نگاهش را در این زمینه واکاوی نمود. در نظریه ­های دگرگونی اغلب، اولویت به توسعه سیاسی و اقتصادی داده می­شود اما در دیدگاه امام خمینی(ره) تمدن یا پیشرفت تنها بر پایه مقولات فرهنگی دینی استوار می شود.یافته ­های مقاله نشان می­دهد که تأکید بر قرآن به عنوان نقطه کانونی و بر پایه آن، همسانی دین و سیاست،لزوم حکومت خوب، کاربست انتقادی تمدن غربی و آزادی مثبت یا مشروط بخشی از بایسته ­های فرهنگی تمدن سازی نوین اسلامی-ایرانی اندیشه امام خمینی(ره) است.

زن در اسلام و نظام آفرينش جلوه‌ای از جمال خداي سبحان است. الگويي كه امام خمينی‌ (ره) و مقام معظّم رهبري بر اساس بينش الهي خود از جايگاه بانوان و حجّ ابراهيمي ارائه مي‌كنند، بر پايه آيات قرآن و سيره معصومين علیهم السلام استوار است. حج یکی از ارکان و عناصر عبادی اسلام می‌باشد که هدفش تکامل شخصیتی مسلمانان است؛ در عين حال فریضه عبادی، سیاسی و اجتماعی حج، دارای عوامل سازنده و تأثیرگذار بر رشد معنوی و معرفتی بانوان است كه شرط این تأثیرگذاری، دارا بودن پیش‌نیازهای تربیتی می‌باشد. از سويی جايگاه بی بديل زنان و نقش مثبت يا منفي آنان در زمينه فرهنگ، اجتماع، سياست، اخلاق و غيره همواره قوام‌بخش نقش ديگر افراد جامعه بوده است؛ به نحوي كه هم می‌تواند باعث تشجيع مردان شود و هم زمينه‌ساز انحطاط و سقوط جوامع گردد. اين نوشتار برآن است تا با استناد به آيات و روايات، به تبيين نقش بانوان در حج بپردازد.