جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر با تمرکز بر آموزه‌های مهدوی در منظومه فکری امامین انقلاب، به بررسی و بازخوانی ارزش‌های «دولت تراز انقلاب اسلامی» می‌پردازد. این مقاله با رویکردی توصیفی-تحلیلی، در پی پاسخ به این پرسش است که در اندیشه مهدوی امامین انقلاب، چه ارزش‌هایی شالوده‌ دولت تراز انقلاب اسلامی را تشکیل می‌دهند و این ارزش‌ها چه نقشی در فرآیند حرکت به سوی تمدن نوین اسلامی ایفا می‌کنند؟ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که «عدالت»، «معنویت و اخلاق»، «امنیت»، «آزادی»، «عزت» و «مقاومت»، از مهم‌ترین مؤلفه‌های ارزشی دولت تراز انقلاب اسلامی هستند و جایگاهی محوری در اندیشه مهدوی امامین انقلاب دارند. این ارزش‌ها، در آموزه‌های اسلامی و باور به مهدویت ریشه دارند و به مثابه معیارهایی برای سنجش سیاست‌ها و برنامه‌های دولت و جهت‌دهی به آن‌ها در مسیر تحقق جامعه‌ زمینه‌ساز ظهور، مطرح هستند. فهم و به‌کارگیری این ارزش‌ها، برای تحقق دولت تراز و دستیابی به جامعه‌ای برخوردار از عدالت، معنویت و امنیت، امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.

نفس آدمي به معناي حقيقت وجودي انسان يك لطيفه الهي و از مراتب اصلي وجود است، گوهر بسيار ارزشمندي است كه در اسلام توصيه به مراقبت و نگهداري از آن شده¬است. اين توجه و تأکید به مراقبت از نفس به دليل حالات مختلفي است كه اين حقيقت مي¬تواند به خود بگيرد. اگر به بدي-ها و گناهان تمايل پيداكند، سقوط¬مي¬كند و تباه¬مي¬گردد و تبديل به نفس امّاره مي¬شود و آدمي را قرين و رفيق شيطان مي¬سازد و اگر به نيكي¬ها و خوبي¬ها گرايش پيداكند و بدان¬ها عمل¬نمايد به سوي نفس مطمئنه حركت¬مي¬كند و يا حالتي مواخذه¬گر نسبت به بدي هاي خود پيدامي¬كند و تبديل به نفس لوامه مي¬شود. ديدگاه امام علي (ع) كه مستقيماً از سرچشمه وحي سيراب¬گرديده در اين باره كاملاً منطبق بر نظر قرآن است و ديدگاه امام خميني (ره) نيز كه شاگرد مكتب اهل بيت (ع) بوده، كاملاً همسو و منطبق بر نظرات حضرات معصومين(ع) است. کلیدواژه‌ها: نفس، مراتب وجود، نفس اماره، امام علي(ع)، امام خميني(ره).

حدوث زمانی مجردات، به عنوان یکی از موضوعات جدید در فلسفه اسلامی، به امکان و چگونگی حدوث موجودات غیرمادی در چارچوب زمان می‌پردازد. امام خمینی;، با بهره‌گیری از مبانی فلسفی ملاصدرا و نظریه حرکت جوهری، به تفسیر حدوث زمانی مجردات و پیوند آن‌ با زمان می‌پردازد که در نظام فکری او نقش مهمی دارد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی حدوث زمانی مجردات پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد امام خمینی دیدگاه منحصر به فرد در باب حدوث زمانی مجردات دارد که با بهره‌گیری از حرکت جوهری، معنایی متفاوت از زمان و حدوث را ارائه می‌دهد. زمان مختص موجودات مادی نیست و در مرتبه‌ای بالاتر به عنوان عنصری در خدمت تکامل موجودات مجرد قرار می‌گیرد؛ از این رو حدوث زمانی به عنوان یک حرکت درونی به سوی کمال در نظر گرفته می‌شود. هدف این مقاله پاسخ به این پرسش است که حدوث زمانی مجردات، پیامدها و نتایج آن در نظام فلسفی امام خمینی چیست؟ نتایج نشان می‌دهد موجودات مجرد نیز به سوی کمال حرکت می‌کند و این حرکت به معنای ورود به زمان مادی نیست، بلکه نوعی تکامل در بُعد غیرمادی و موجودات مجرد است.

در این مجموعه، سخنان و نوشته‌های امام خمینی (ره) درباره "دین" و "ادیان" در چهار فصل موضوعی تدوین شده است. فصل اول با عنوان "ادیان و مکاتب" حاوی مباحثی در تعریف دین، فواید دین، مکاتب فکری توحیدی و غیر توحیدی، معرفی ادیان الهی (معرفی پیامبران اولولعزم) است. فصل دوم که "مکتب انبیا" نام گرفته شامل دو مبحث "بعثت انبیا" و "اهداف انبیا" است. در فصل سوم سخنان امام در باب مفهوم آزادی، آزادی در اسلام، حدود آزادی، حکومت در اسلام، سیره حکومتی ائمه (ع)، حقوق ادیان در جمهوری اسلامی ایران و معارضه و مخالفت با دین و تحریف‌ها در مذاهب آسمانی، آورده شده است. فصل چهارم مشتمل بر دیدگاه‌های غیر ایرانیان درباره امام (ره) در قالب شعر، خاطره، نکته، نامه و بازتاب در رسانه‌ها است. از جمله نکات مطرح در فصل چهارم شامل زندگی مذهبی و فردی امام (ره) است در خصوص ارتباط ایشان با مردم و خانواده، ساده زیستی، مصمم بودن در حوادث، قدرت رهبری و فرماندهی، شخصیت کاریزماتیک و مانند آن.

داود قیصری از عرفای نامدار قرن ششم است که در توسعه و بالندگی مکتب ابن عربی، سهم بسزایی دارد، کتاب شرح فصوص الحکم، مهمترین اثر عرفانی‌اش گوی سبقت را از سایر شروح فصوص که بسیار پرشمارند، ربوده است. این کتاب بی شک از برجسته‌ترین متون آموزشی عرفان نظری است که گواه تبحر نویسنده در درک و تبیین مباحث تفکر ابن عربیست. بحث وحدت وجود یکی از مباحث مهم در این اثر است که بسیار جالب توجه است و همواره دیگر عرفا و متفکرین وادی عرفان در باب آن به ایراد سخن پرداخته‌اند؛ از جمله در عصر حاضر امام خمینی بنیان گذار جمهوری اسلامی که با آنکه در عالم سیاست وارد می‌شود، اما ارادت و علاقه خویش را به تفکر ابن عربی و آثار او و مخصوصا بحث وحدت وجود کتمان نمی‌کند.‌ با بررسی و تأمل در آثار داود قیصری و امام خمینی که هر دو متأثر از آموزه‌های مکتب ابن‌عربی هستند، درمی‌یابیم که در باب وحدت وجود و لوایح آن، ایشان آرا و نظرات گاه مشابه‌ای دارند که در خور توجه است. تشابهاتی مانند: وحدت شهود شخصیه، تعین اول، مقام احدیت و واحدیت و... هر چند در ابتدا امام خمینی در برخی موارد اختلاف نظر دارند.

از مباحثی که از دیرباز در کتب فقها موردبحث بوده، بیع کلاب است؛ ازآن‌رو که عمدۀ دلیل این مسئله، روایات است و ظاهر آن‌ها جواز بیع کلب «صید» است مشهور فقهای متقدّم، بیع کلاب نافع دیگر را جایز ندانسته ­اند، برخی هم مانند شیخ مفید جواز را اختصاص به صید سلوقی داده ­اند، در مقابل مشهور متأخران با دقت در روایات و جمع‌بندی امارات، به این نتیجه رسیده ­اند که «صید» در روایات، عنوان مُشیر برای تمام کلابی است که دارای منفعت محلله مقصوده باشند. یکی از ابتکارات فقهی امام خمینی در همین باب است که با دقت نظر در روایات باب به این نتیجه رسیده است که تمامی کلابی که منفعت محلله داشته باشند داخل در عنوان «صید» شده و عنوان اساسی صحت بیع، ملکه صید است. پژوهش حاضر پس از بررسی دیدگاه فقها به‌تفصیل دیدگاه امام خمینی را بررسی کرده و درنهایت با دلایلی که ارائه داده یکی دیگر از احتمالات ایشان را تقویت کرده و به این نتیجه رسیده که عنوان محوری روایات، «معلّم» بودن است و فروش هر کلبی که در جهات محلله مقصوده آموزش ببیند جایز است و «صید» هم یکی از این مصادیق است.

یکی از مباحث مهم در علم اصول که در مباحث اصولی دیگر دخیل است، بحث مراتب حکم شرعی است که بین نظر آخوند خراسانی و امام خمینی و اصولیون دیگر اختلاف وجود دارد، بدین منظور هدف این پژوهش بررسی نظر مرحوم آخوند خراسانی در مراتب حکم و نقد آن با توجه به دیدگاه امام خمینی می‎باشد، در این پژوهش از روش اجتهادی (بررسی کتب) استفاده شده است و یافته‌ها حاکی از این است که آخوند خراسانی مراتب حکم را مرتبه اقتضاء، انشاء، فعلیت و تنجز می‌داند، ولی امام خمینی کلاً مراتب حکم را قبول ندارند، بلکه قایل به خطابات قانونی است؛ ولی مراتب حکم را بر اساس مبنای مشهور در مرتبه انشاء و فعلیت می‌دانند، مرحله اقتضاء را جزء مبادی و ملاکات حکم (مصالح و مفاسد) بیان می‌کنند و تنجز را از احکام عقل بعد از تمامیت حکم می‌دانند.

شناخت عقل ومعرفت کارکردهای آن درحوزه دین شناسی،نقش مهمی در تعمیقباورهایدینی واعتقادات انسان دارد.بطوری که باعدم درک صحیح از این مقوله ونقش های آن، انحرافات وآسیب های فراوانی در فکر واندیشه انسانی ببار می آید.دراین تحقیقبانگاهی به آراءوتفکرات دوفیلسوف بزرگ؛جناب ملاصدرا وامام خمینی ،ابتدا به سراغ تعریف عقل رفته وازماهیتوتقسیمات آن سخن بمیان آمده است. درادامه نسبت عقل ودینوتعارضاتاحتمالی آنها مورد برسی قرار گرفته است وباتوجه به نظرات این دوفیلسوف پاسخهای این تعارضات داده شده است .باتکیه بر آراء این دوحکیم گرانقدر نقش وکارکرد عقل درسه حوزه معارف دینی واخلاقواستنباط احکام مشخص شده است وسپس رابطه عقل وایمان ونوع تاثیر گذاری عقل بر باور قلبی وخضوع روح وجانانسان مورد کنکاش قرار گرفته است .درنهایت به تاثیرات متقابل دین درباروری وشکوفایی عقل وخردانسان ازمنظر آن دودانشمند حکیم پرداخته شده است، ومشخص شده است که به همان اندازه که می توان از عقل دردین شناسی بهره گرفت ، درطرف مقابل می توان از دین نیز در باروری عقل بهره گرفت .

: قاعده لاحرج یکی از قواعد پرکاربرد فقه است که بر اساس آن حکم حرجی در دین اسلام جعل نشده است. توجه به مبانی فقهی که این قاعده بر آن‌ها استوار است اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا اختلاف‌نظر در مبانی فقهی آن در محاکم قضایی گاهی منجر به صدور آرای متفاوت در موارد مشابه می‌شود. ازآنجاکه یکی از کاربردهای این قاعده جریان آن در مسائل خانواده است توجه به این مبانی ضروری است؛ زیرا افزون بر این‌که ابهام را در موارد قانونی برمی‌دارد، مانع برخورد سلیقه­ای اشخاص در تطبیق این قاعده بر موارد مشابه می‌شود؛ بنابراین با توجه به آرای امام خمینی تا چه اندازه می‌توان از ظرفیت این قاعده در دعاوی مختلف به‌ویژه دعاوی خانوادگی استفاده کرد؟ در این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی، مفاد و مدرک قاعده لاحرج و مبانی فقهی مؤثر در تطبیق این قاعده بر مسائل فقهی خانواده بررسی شده است و ضمن پرداختن به یک رأی قضایی بیان‌شده که عرف، معیار و ملاک اصلی برای تشخیص حرج در افراد مختلف، با ملاحظه ویژگی‌های فردی و اجتماعی مکلف و نیز درنظرگرفتن عامل زمان و مکان است. منظور از حرج در این قاعده حرج فعلی شخصی، اعم از جسمی و روحی است که شامل تمامی احکام تکلیفی (اعم از واجبات و محرمات) شده و احکام عدمی را نیز دربرمی­‌گیرد. این قاعده در مورد حرج‌های گذشته جاری نیست و تنها حرج‌های فعلی و استقبالی را برمی‌دارد و در مورد حقوق دیگران نیز جاری است.