جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله، توحید عرفانی بر پایه مبانی هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی در اندیشه امام خمینی (ره) و سیدحیدر آملی و بر اساس روش تحقیق مقایسه‌ای و با استفاده از منابع کتابخانه بررسی شده است. همچنین، این تحقیق با هدف به دست آوردن نگرشی نو از توحید عرفانی و مراتب آن، با تطبیق دو شخصیت صاحب‌نظر عرفانی و با محوریت این پرسش صورت گرفت که: مبانی سه‌گانه نظری توحید عرفانی از منظر سیدحیدر آملی و امام خمینی (ره) چه اثری در گستره معنوی، انواع و درجات توحید داشته و پیامدهای پذیرش هر دیدگاه چه بوده است؟ با تحقیق صورت‌گرفته به دست آمد که: امام خمینی (ره) بر این باور است که «توحید»، خدا را «در نهایت وحدت و بساطت دانستن» است و نیز همانند سیدحیدر بر این عقیده‌اند که دست بشر از شناخت و معرفت کُنه ذات یکتای حق، کوتاه است و کسی نمی‌‌تواند ذات یکتای حق را بشناسد؛ با این تفاوت که امام خمینی (ره) بر این نکته انگشت می‌نهد که توحید، اصل‌الاصول همه معرفت‌های انسانی است. در باب مراتب و درجات توحید نیز سیدحیدر آملی توحید را به الوهی و وجودی تقسیم می‌کند و توحید حقیقی را جامع هر دو می‌داند، ولی امام خمینی (ره) توحید را بر سه‌گانه توحید ذات، صفات و افعال، تفسیر و تحلیل می‌کند. همچنین، سیدحیدرآملی توحید اهل شریعت را فعلی، توحید اهل طریقت را وصفی و توحید اهل حقیقت را با حفظ مراتب پیشین، توحید ذاتی می‌داند، ولی امام خمینی (ره) با نگرشی دیگر، درجات توحید را در قالب ارکان توحید تبیین می‌کند و در این نگرش، توحید، چهار رکن و هر رکن سه درجه داردکه یک درجه، ظاهری و دو درجه، باطنی است و ازنظر ایشان، اسم تابع درجه‌ ظاهری است؛ چنان‌که مسئله در اسماء الهی که به سه قسم است (اسماء ذاتی، صفاتی و افعالی) همین‌گونه است.

جایگاه سیاسی هر کس در جامعه گویای تکلیف و حقوق سیاسی اوست. امام خمینی ره ­اسلام را دینی به تمامی سیاسی معرفی می‌کرد و مشارکت سیاسی را امری هدایت‌بخش و بالاتر از یک حق و به عنوان تکلیفی دینی بر عهده همگان چه زن و چه مرد می‌دانست. از دیدگاه وی هدف نهایی انسان، رسیدن به درجه کمال و نزدیکی به خداست. بنابراین جایگاه سیاسی زن را نیز در راستای همین هدف تعریف کرد. در مقام تحقق این جایگاه در طول دوره رهبری انقلاب اسلامی و پس از عمر بابرکت خود با وصیتنامه سیاسی- دینی، آحاد مردم مسلمان اعم از زن و مرد را به مشارکت در پاسداری از اسلام، استقلال، و مبارزه با استکبار و... دعوت کرد. زنان ایرانی نیز با پیروی از آن رهبر بزرگ در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به ایفای تکلیف دینی پرداخته و جایگاه والایی را در حقوق سیاسی برای خود احرازکردند.