جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحقیقات نشان می‌دهد به دلایل مختلف از جمله آسانی اختلاط آنلاین افراد غیرهمجنس، امروزه خیانت‌های زناشویی در فضای مجازی در حال افزایش است. با وجودی که فضای مجازی در زمان حیات حضرت امام خمینی(ره) پدیده فراگیری نبود ولی می‌توان از رهنمودهای ایشان درباره رسانه و وفاداری در زندگی، به آرای آن حضرت در خصوص سوال اصلی این پژوهش پی برد: خیانت‌های مزبور که یکی از دلایل عمده طلاق و جدایی زوجین به شمار می‌روند، در نظام حقوقی فعلی جمهوری اسلامی ایران، چه ضمانت‌های اجرایی دارند تا جامعه از آسیب این پدیده مخرب در امان بماند؟ در این پژوهش ابتدا با روش کتابخانه، به گردآوری داده‌های علمی مربوط به خیانت‌های زناشویی سایبری و آسیب‌های آن به روابط افراد جامعه و نظرات حضرت امام خمینی(ره) درباره رسانه و وفاداری در خانواده اقدام شد و سپس با مطالعه هنجارهای حقوقی و قوانین موجود، وضعیت حقوقی خیانتهای زناشویی سایبری و ضمانت اجرای کیفری اجتناب از آنها، بررسی گردید و یافته‌های مطالعه به صورت کیفی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می‌دهد با وجود نظرات حضرت امام راحل(ره) درباره رسانه و لزوم وفاداری زوجین، خیانتهای زناشویی در فضای مجازی، در نظم حقوقی ایران شناخته شده نیست و ضمانت اجرایی حقوقی چندانی برای اجتناب از آن وجود ندارد و ضمانت‌های اجرایی کیفری این پدیده را تنها می‌توان زیرگروه جرایمی دانست که تحت عنوان روابط نامشروع شناخته می‌شوند. پیچیدگی فناورانه خیانت‌های زناشویی، تازه بودن وضعیت حقوقی آنها و اثرات مخربی که بر زندگی انسان‌ها دارد می‌طلبد مقنن به شکل شایسته‌ای تضامین اجرایی لازم برای منع این پدیده را فراهم آورد.

با پیروزی انقالب اسالمی ایران، تجربه جدیدی از نظام حکومتی و ساختاربندی عدالت اجتماعی ـ سیاسی با محوریت دین و نقش فراگیر مردم ارائه شد. ساختاربندی عدالت اجتماعی ـ سیاسی نظام حکومتی جدید که با عدالتهای متعددی روبهرو شده بود مستلزم بهرهگیری مدیران نظام انقالبی از الگویی منسجم از ساختاربندی عدالت اجتماعی بود. تحقیق حاضر با ارائه الگوهای رایج ساختاربندی عدالت اجتماعی و با مطالعه دو مورد از مهمترین عدالتهای بعد از انقالب؛ یعنی جنگ تحمیلی و انتخابات مجلس سوم به تبیین ساختار عدالت اجتماعی در سیره امام میپردازد. بنا به ادعای این تحقیق، نقشی که باید عدالت انقالب به عنوان ولی فقیه پس از پیروزی انقالب ایفا مینمود و همچنین خصیصه کاریزمایی که با آن توأم گردیده بود، تأثیر مستقیم و بالواسطهای بر نحوه و چگونگی تدبیر عدالتها از سوی رهبر انقالب برجای نهاده و آن را به شدت تحتتأثیر قرار داده است. یافتههای تحقیق مؤید این فرض است که ساختار عدالت اجتماعی امام در عدالتهای سیاسی، ترکیبی از دو مدل ساختاربندی عدالت اجتماعی سیستمیک و ساختاربندی عدالت اجتماعی کاریزماتیک است. تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی همراه با بهرهمندی از منابع کتابخانهای ، درصدد پاسخگویی به پرسشهای طرح شده و بررسی صحت و سقم فرضیه مذکور است. ضرورت انجام این تحقیق از دو بُعد قابل بررسی است: نخست از بُعد نظری به این دلیل که اندک مطالعات انجام شده دراینزمینه ساختار عدالت اجتماعی سیستمیک در سیره امام را نادیده گرفته و ساختار عدالت اجتماعی در سیره امام را محدود به مدل سه مرحلهای ساختاربندی عدالت اجتماعی در سه مرحله قبل، حین و بعد از عدالت تحلیل میکنند؛ بههمیندلیل طرح چنین ساختار عدالت اجتماعی میتواند بر غنای تئوریک این حوزه بیافزاید. دوم از بُعد کاربردی به این دلیل که بررسی و بازخوانی ساختار عدالت اجتماعی امام میتواند راهگشا و الهامبخش مدیران و مسئوالن سیاسی ایران در اداره عدالتها باشد. در یک نتیجهگیری کلی میتوان اینگونه تجزیه و تحلیل کرد که امام خمینی با تکیه بر اصل امامت و والیت فقیه که الهام گرفته از مکتب شیعی بوده و ادامهدهنده راه والیت ائمه معصومین است با استفاده از آموزههای دینی، توکل به خدا، شخصیت کاریزمایی ـ الهی و اعتماد به مردم که موجب حمایت و پشتیبانی آحاد مردم گردید، توانست عدالتهای موجود در دهه اول انقالب اسالمی که مهمترین آنها، عدالت تسخیر النه جاسوسی، اختالف حزب اهلل و لیبرالها و جنگ تحمیلی بود را ساختاربندی عدالت اجتماعی و کنترل نموده و از آنها در جهت تثبیت و تحکیم نظام اسالمی بهره ببرد.

تجربه عرفانی همواره در عرفان اسلامی به عنوان اصلی ترین منبع معرفتی مطرح بوده که در قالب مواجهه با حقایق متعالی توصیف می‌شوند، تنوع گزارش‌ها و اختلاف در توصیفات عرفا این منبع معرفتی را با چالش‌هایی مانند معرفت بخشی، بیان پذیری و یا عدم آن ، تفسیر، اعتبار و... همراه کرده است که ضرورت تحلیل نظام‌مند و دقیق این تجربه‌ها را آشکار می‌سازد. در این پژوهش بر آنیم تا مسئله مورد نظر را با محوریت نظرات و اندیشه های امام خمینی(ره) بررسی نماییم. نظرات امام خمینی(ره) به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین عرفا و فیلسوفان معاصر، از آن جهت اهمیت دارد که شهود عرفانی در آثار عرفانی ایشان با مباحث عرفان ابن عربی پیوند یافته است. امام خمینی(ره) با تلفیق معرفت‌شناسی، فلسفه، و عرفان اسلامی، دیدگاه‌های خاصی درباره ماهیت تجربه عرفانی، امکان معرفت‌بخشی آن و حدود بیان‌پذیری‌اش ارائه کرده‌اند در اندیشه امام خمینی (ره) تجربه های عرفانی ( کشف و شهود) حاصل اتصال انسان با حقایق متعالی است که دارای مراتبی که نهایت مرتبه آن ارتباط با وجودی است که دارای وحدت شخصیه است که انسان در مقام فنای به این مرتبه دست پیدا کرده و از آن به تجربه عرفانی به معنای خاص اطلاق می شود. تجربه عرفانی و کشف و شهودی که در اندیشه امام خمینی (ره) مطرح می شود، شهودی معرفت بخش و بیان پذیر است به تفصیلی که در رساله خواهد آمد. پژوهش حاضر با تمرکز بر اندیشه امام خمینی(ره)، سه محور اصلی را بررسی می‌کند: ماهیت تجربه عرفانی، جایگاه آن در ایجاد معرفت، و امکان یا امتناع بیان‌پذیری این تجربه. تحلیل دقیق این ابعاد می‌تواند افق‌های تازه‌ای در مطالعات عرفان اسلامی و معرفت‌شناسی بگشاید و به فهم عمیق‌تر از تجربه عرفانی در اندیشه اسلامی کمک کند. لذا قصد بر آن است تا در پژوهش حاضر با ارائه تحلیلی جامع در سه مرحله ابعاد مسئله تبیین شود: 1. مطالعه عمیق و نظام‌مند آثار عرفانی ب امام خمینی، نظیر شرح دعای سحر، مصباح‌الهدایه و سرّ الصلوه، تعلیقات بر شرح فصوص الحکم و ... ،با هدف شناسایی و تبیین مفاهیم کلیدی مرتبط با تجربه عرفانی، معرفت‌بخشی، و حدود بیان‌پذیری آن. 2. بهره گیری از روش تحلیل کیفی برای بررسی دقیق مفاهیم بنیادین تجربه عرفانی، با تمرکز بر ماهیت، اعتبار معرفتی، و قابلیت انتقال آن. این مرحله شامل بررسی نظام‌مند ابعاد عرفانی و معرفت‌شناختی این مفاهیم در اندیشه امام خمینی است. 3. استفاده از منابع ثانویه و بهره‌گیری از پژوهش‌های معتبر و منابع تخصصی در حوزه عرفان اسلامی و معرفت‌شناسی عرفانی، به‌عنوان ابزاری برای غنی‌سازی و تکمیل تحلیل‌ها، به‌ویژه در تبیین چالش‌های نظری و پاسخ‌های ارائه‌شده.

عشق(حب) در ادیان مختلف جهان، همواره یکی از مکاتب عرفانی بوده است و عشق انسان به خداوند، یکی از راههای وصول به او و فنای در ذات اوست اما راه دستیابی به این اکسیر اعظم، در بین آنها متفاوت است. دینهای هندی، مراقبه و ریاضت و گاه در کنار معرفت را راه چاره می دانند، دین مسیحیت به صرف ایمان بسنده کرده و دین یهودیت تنها با عمل به شریعت در پی اصطیاد آن‌ است. عرفان اسلامی و به تعبیر دقیقتر عرفان مرسوم اسلامی یا مسلمانان در طول قرنها، مکتب عشق(وحدت وجود) را در کنار مکتب زهد و مکتب معرفت(مکاشفه) به سالکان راه، نمایانده است و تلاشها و بررسیهای فراوانی در این زمینه صورت گرفته است. با این تفصیل، اهمیت عشق در عرفان اسلامی محرز است اما سخن در اینجا این است که نگاه قرآن به این مفهوم و کارکرد آن و البته راه دست یابی به آن چیست؟ عرفان برگرفته از قرآن و سنت پیشوایان شیعه، در این میان راه جامع و به تعبیری راه دیگری را ارائه نموده است و نتایجی دیگر و افزون را برای شخص سالک به ارمغان آورده است. این مدل ادعایی که نویسنده، آن را "تبعیت و عشق" می‌نامد در حقیقت مدلی است قرآنی که رسیدن به مرتبه حب الهی یعنی حب انسان به خدا را مترتب بر تبعیت از ولیّ خدا می داند. این آیه (31 آل عمران) که به صورت شرط و جواب شرط آمده است حب انسان به خدا را نشانه این می‌داند که وی از ولی خدا تبعیت کرده است. در تفاسیر ادبی مانند کشاف زمخشری در ذیل همین آیه کسی را که ادعای حب الهی می‌کند اما مخالف سنت پیامبر عمل می‌کند را کذاب نامیده است(زمخشری، کشاف، ج 1، ص 382) الجدول فی الاعراب نیز به شرط و جواب بودن تعبیر قرآنی در این آیه، تصریح کرده است(محمود صافی، الجدول فی الاعراب، ج 1 ص 312). فخر رازی در تفسیر کبیر صراحتاً ترتب حب انسان نسبت به خداوند بر تبعیت و عمل را بیان می کند.(فخر زازی، تفسیر الکبیر، ج 3، ص 17-18) اکنون مسأله رساله حاضر این است که بر اساس آیه مبارکه 31 آل عمران؛ «قُل إِن کُنتُم تُحِبُّونَ ?للَّهَ فاتَّبِعُونِی یُحبِبکُمُ ?للَّهُ ...»، شرط وصول به مرتبه و مقام و منزل عشق الهی(منزل 61 در منازل السائرین) در قوس صعود، تبعیّت از ولیّ خداست که در آیه بعد نیز به مصادیقی از آن تبعیّت اشاره شده است؛ «قُل أَطِیعُواْ ?للَّهَ وَ?لرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّواْ فَإِنَّ ?للَّهَ لَا یُحِبُّ ?لکَفِرِینَ»( آل عمران: 32). این التزام در آیه یاد شده(31 آل عمران)، صراحت ترتّب عشق بر تبعیّت و تقدّم انقیاد نسبت به ولی خدا، بر عشق را یادآور می‌شود. نویسنده، نظریّه برگرفته از این آیه مبارکه را «یک تئوری مهم در عرفان اسلامی» و به تعبیری عرفان شیعی دانسته است و آن، وقتی است که آن ولیّ خدا که می‌بایست از او اطاعت و تبعیّت نمود، پیامبر و امامان شیعه باشند. روایات پیشوایان معصوم و دستورات عارفان نیز شاهد بر این نظریّه یعنی نقش تبعیّت و انقیاد از ولیّ خدا در طیّ مراحل سلوک و کمالات عرفان سالک است و منتج به فنای عارف می‌شود. بنابر دیدگاه امام خمینی ره متأثر از آیت الله شاه آبادی ره، این تبعیت البته در حالت اولیه، خود منبعث از فطرت مخموره‌ای است که در نهاد هر انسان وجود دارد. امام برای فطرت، آثاری را برمی‌شمارد و معتقد است فطرت مخمور، راه چراغ هدایت و نور راه رسیدن به مقصد است.( امام‌خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص 261) علامه طباطبایی و شاگرد ایشان در تفسیر المیزان و تسنیم در ذیل آیه 31 سوره آل عمران، به ترتب حب به خداوند بر تبعیت تصریح نموده‌اند و البته علامه طباطبایی تبعیت یاد شده را با قید محبّانه بودن ممزوج کرده است؛ دلیل ایشان، حدیثی است که اساسا کمال دین را بر پایه حب، تقریر می‌کند؛ هل الدین الا الحب. سید حیدر آملی در تفسیر آیه مورد نظر، جنت را موقوف بر متابعت دانسته و با آیه "فادخلی فی عبادی وادخلی جنتی"، عبادت را شرط ورود به جنت ذات می‌داند(تفسیر المحیط الاعظم، ج 1، ص 433 ) که در بیان عرفا و تعابیر عرفانی از آن سخن به میان آمده است. سید بحرالعلوم در رساله سیر و سلوک، مبحثی را تحت عنوان "عوالم دوازده‌گان? مقدّم بر عالم خلوص" مطرح نموده اند(رساله سیر و سلوک منسوب به بحر العلوم، 2ص 81- 110) و وصل به آن مرتبه را متفرع بر عبور از دالان شریعت و طریقت دانسته است. اما اینکه تبعیت از ولی خدا و تبعیت از خداوند با یکدیگر متفاوت باشند و هر کدام نتیجه‌ای غیر از دیگری یعنی قرب فرائض و نوافل را برای سالک داشته باشد تا کنون از تفاسیر مورد استفاده نویسنده چیزی به دست نیامده است. گفتنی است که حب و عشق یاد شده در آیه مورد بحث، در مسیر سلوک، دو کاربست عمده ایجابی و یک کاربرد سلبی دیگر نیز به سالک هدیه می کند. 1. عشق، گذر از موانع سلوک را تسهیل نموده، سالک را در سیرش سرعت می بخشد. علامه طباطبایی در تفسیر البیان در ذیل آیه "انّا لله و انا الیه راجعون" به اشتداد حرکت به سوی خدا پس از ایجاد حب الهی اشاره می کنند که هر چه ایمان انسان بالاتر رود تبعیت وی نیز بیشتر خواهد شد.(البیان فی موافقه القرآن و الحدیث، ج 1، ص 278-279) 2. در حوزه معرفت شناسی، سالک را به نگاهی فرای طبیعت و عقل می‌رساند. و 3. عشق، خود برای سالک، جنبه بازدارندگی نسبت به اوامر و نواهی شرعی و بایدها و نبایدهای اخلاقی و عرفانی می‌آورد. از این رو عشق، افزون بر فنای عارف در ذات الهی سه کاربست میانه راه دارد. قرآن کریم با آیات متعددی به مساله حبّ الهی پرداخته است و به دو سویه بودن آن پافشاری کرده است. حبّ انسانها به خداوند و حبّ خداوند به انسان؛ که دوسویگی آن نیز در برخی آیات به وضوح بیان شده است؛« فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ»(مائده/54) مفسران عرفانی قرآن کریم در تاویل آیه مورد بحث و آیات همسو گفته اند: همانگونه که بندگان به خدا عاشق هستند، خداوند هم گروهی از آنان را دوست دارد. به دیگر تعبیر، انسان با تبعیت از ولی خدا، هم محب خداوند خواهد شد و هم به مقام محبوبیت می‌رسد. شایان ذکر است که مسأله و مقام محبو

امام خمینی (ره) در استفاده از مبانی کلامی گامی بلند به پیش نهاد و در استنباط از مبانی کلامی، بهره‌هایی برجسته و تعیین کننده برده است. شخصیت ایشان در عصر معاصر بی نظیر است و انسانی جامع الاطراف و دارای ابعاد مختلفی همچون فقه و اصول، کلام، عرفان، سیاست و حکومتداری می‌باشد که تنیدگی خاصی در همه ابعاد فکری و شخصیتی ایشان به وضوح قابل مشاهده می‌باشد و استحصاء یک ویژگی کار را بر پژوهشگر سخت می‌کند. اما برای شناخت اندیشه‌های امام (ره) باید به سراغ مبانی نهفته در ورای اندیشه‌های او رفت. سالهای بسیاری است که تفکر و اندیشه مقاومت در عالم شکل ویژه و خاصی به خود گرفته که ذات و حقیقت و اصالت آن برگرفته از مبانی کلام شیعه می‌باشد. مُبْدع، مُفَسر، مُبَلغ و مُرَوج آن نیز کسی نیست جز حضرت روح الله خمینی (ره). اندیشه ای با مبانی کلامی شیعه که پیروان آن از هر جغرافیایی در دنیا در شرق و غرب عالم، از هر دین و مذهبی در دنیا چه مسلمان، چه غیرمسلمان و از هر رنگ و نژاد و کشوری می‌باشند. در اندیشه حضرت روح الله منطق مقاومت برگرفته از آموزه‌های شیعی بر مبنای قرآن و سنت و البته عقل می‌باشد که در تداوم و حرکت همیشگی مبارزه و در قالب استکبارستیزی و مبارزه با شرک و کفر و الحاد بر اساس آموزه‌های قرآنی و اندیشه کلامی شیعه اثناعشری مربوط به همه اعصار و زمانهاست و جغرافیا و زمان و مکان نمی‌شناسد و البته تعطیل پذیری هم ندارد. برهمین اساس این پژوهش بنا دارد به تبیین مبانی کلامی نظریه مقاومت در اندیشه امام خمینی (ره) پرداخته و خروجی دیدگاه کلامی ایشان از آن را به دست بیاورد. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات اسنادی بر اساس روش تاریخی، تفسیری، مقایسه ای و تحلیل محتوا است. در این پژوهش از نگاه امام خمینی (ره) به موضوعاتی نظیر: توحید الهی، توحیدعملی شامل اخلاص و تقوا، عدل الهی شامل قضا و قدر، اراده و اختیار انسان، نبوت و انبیای الهی، امامت، ولایت فقیه، اصل حکومت، مهدویت و انتظار فرج، معاد و شهادت طلبی، امربه معروف و نهی از منکر، وحدت، استقامت، استکبارستیزی، پیروی از رهبری دینی واحد، پیروزی در انجام وظیفه، مقاومت مؤمنانه و غیرمؤمنانه و... پرداخته می‌شود.

امامت شناسی از پرچالش ترین مباحث در حوزه کلام و اعتقادات دینی است که از رویکردهای مختلفی قابل طرح است. بهره‌گیری از مبانی و دست آورد های عرفانی، روشی است که می‌تواند پاسخ گوی بسیاری از چالش های کلامی باشد. رساله عهده دار تبیین و پاسخ به این پرسش است که امامت با رویکرد کلام عرفانی در نگاه اندیشمند عارفی چون امام خمینی چگونه تحلیل می شود و رویکرد مذکور چه آثار و پیامدهایی دارد؟ در این راستا تلاش دارد در فهم امامت و ارائه تصویری از امامت شیعی، تا حدی نو آوری داشته باشد. شاید بتوان مهم ترین نو آوری و ابتکار را در رویکرد و روش بحث دانست. مبانی عرفانی امامت نظیر وحدت وجود و نظام تجلیات، انسان‌شناسی عرفانی چون انسان کامل، مسائل ولایت و خلافت، نقش اساسی در تحلیل عرفانی امامت دارد که امام خمینی آنها را در تطبیق و تبیین آموزه‌های شیعی به‌خصوص امامت به کار گرفته و نوآوری‌های مهمی در این زمینه دارد. با عنایت به این مبانی، به باور امام خمینی، ضرورت امام از جهت مظهریت اوست. یعنی ذات الهی ضرورت دارد که در مظهر تامی به نام انسان کامل تجلی نماید. عین ثابت او در نشئه علمی، خلیفه حضرت حق است و به واسطه‌ای او تمام اعیان ثابته و خارجه محقق می‌شود. ولایت و امامت باطن نبوت و رسالت است ولایت که از اسماءالله است، دائمی و غیر منقطع است؛ اما نبوت و رسالت محدود به زمان و منقطع است؛ لذا مطابق بینش‌ عرفانی، امامت، باطن نبوت و خاتمیت است و با ختم نبوت همچنان استمرار دارد. علم امام، بر اساس همین مبانی تحلیل می‌شود و برای شناخت کیفیت آن، اسماء و صفات، اعیان ثابته و خلافت الهی نقش مهمی دارند. به باور امام خمینی، منشأ علم امامان شیعه، از سرچشمه وحی و کشف محمدی است. عصمت امام نیز بر مبنای خلافت الهی قابل تحلیل است و از نظر امام خمینی، منشأ آن درونی بوده و یک امر تشکیکی است. مراتب امامت شامل ولایت تکوینی و تشریعی است. در رویکرد عرفانی، ولایت تکوینی امام بر اساس مظهریت و خلافت الهی امر مسلم بوده و مورد تأیید ادله عقلی و نقلی است. ولایت تشریعی با توجه به انحای قابل فرض آن، آنچه که مورد اتفاق است، مرجعیت دینی و علمی و زعامت سیاسی ائمه است. یافته‌ها نشان می‌دهد، هدایت باطنی و معنوی (تکوینی) امام، تطابق با نظریه قرآنی امامت، پاسخ به شبهات ناظر به امامت مانند نظریه علمای ابرار و انتفاع از امام در زمان غیبت و کیفیت آن و همچنین تفسیر و توجیه منطقی روایات ناظر بر امامت، از جمله آثار این رویکرد هستند.

«انسان‌شناسی» یکی از بنیانی‌ترین موضوعات اکثر رشته‌های علوم انسانی است که در قرآن غالب خصوصیات منفی و مذموم آن با واژه «انسان»؛ و خصوصیات مثبت و ممدوح آن به‌تناسب موضوعات مختلف با واژه‌های «بشر»، «آدم» و در زیرمجموعه آدم، «بنی‌آدم» و «ذریه آدم» بیان شده است. نظر به آنکه در جهان اسلام اکثر اهل اندیشه این مفاهیم را از سویی مترادف تصور کرده‌ و از سوی دیگر در بیان تفاوت‌ها و ارزش‌گذاری‌ها عموماً مفهوم ارزشی را به واژه انسان نسبت داده‌اند، در این پژوهش ابتدا سه مفهوم مورد نظر با ارائه نمونه‌هایی از برداشت‌های مسامحه-آمیز و سپس با استقرای تام آیات مربوطه، به روش پدیدارشناسی یک به یک مورد تحلیل قرار گرفته؛ و نیز در هر فصل، رویکرد انسان‌شناسی امام خمینی(ره) در مورد این واژه‌ها واکاوی شده است.

موضوع اتحاد و وحدت در میان جهان اسلام موضوع بسیار مهم و ضروری بوده است. چرا که استعمارگران به دنبال اختلاف و تضعیف مسلمانان بوده و به شیوه های مختلف در پی محو اسلام و سلطه بر مسلمین و غارت اموال و منابع آنان بوده اند. حضرت امام خمینی(ره) وحدت را عامل قدرت و تفرقه را موجب سستی پایه دیانت تلقی می نمود و وحدت جهان اسلام برای ایشان همواره آرمانی بزرگ تلقی می شد؛ اما تحقق وحدت از دیدگاه ایشان نیازمند شرایط و ایجاد بسترهای لازم است که مهمترین و ضروری ترین آن، طراحی و ایجاد نظام فکری، فرهنگی و عقیدتی واحد و مشترک است و امام با مطرح نمودن این نظام فکری به دنبال آن بود که بر اساس آن، همبستگی معنوی و فرهنگی میان جوامع اسلامی تقویت گردد. در این مقاله سعی بر این است تا ابتدا تعریفی از وحدت و عوامل زمینه ساز آن در منظومه فکری امام راحل مطرح گردیده سپس ضمن بررسی مفهوم استکبار به عنوان عامل اصلی ایجاد تفرقه بین جوامع اسلامی، با بهره گیری از روشی توصیفی- استنادی تأثیر اندیشه های فرهنگی امام قدس سره که بازتابی از آراء فلسفی ایشان است؛ بر وحدت مسلمانان جهان تبیین گردد.

نخستین مخلوق بدون واسطه از خداوند، صادر اول است که از مباحث مهم فلسفی- عرفانی به شمار می‌رود و در این مسئله، بین عرفا و فلاسفه، اختلاف‌نظر وجود دارد.هرکدام از فلاسفه و عرفا با توجه به چشم انداز خود آن را حل و فصل کرده اند فلاسفه یونانی و به تبع آن فلاسفه اسلامی عقل اول را صادر نخست از مبدأ فیض میدانند در حالی که اهل معرفت در افقی بالاتر نسبت به فلاسفه،مشیت مطلق یا فیض مقدس را با دلایل خاص خود به عنوان مبدأ صدور کثرات معرفی می کنند نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی از منابع فلسفی- عرفانی، صادر اول را از منظر امام خمینی(ره) در چهار محور پیگیری می‌کند: قاعده الواحد، ماهیت، اقوال و ویژگی‌ها و درنهایت، مصداق صادر اول. پس از آن نتیجه می‌شود که حضرت امام(ره) با رویکرد عرفانی خود، مصداق صادر اول را وجود منبسط می‌داند که همان حقیقت نوریه محمدیه(ص) است. این حقیقت، فاقد حدود و ماهیت است؛ زیرا شیء صاحب ماهیت، قابلیت و لیاقت ندارد تا از نامحدود صادر شود.

تحول شخصیت از موضوعات محوری در علوم انسانی است. روانشناسی مدرن و اندیشه امام خمینی (ره) با وجود اشتراک در پذیرش امکان تحول شخصیت، از نظر مبانی فلسفی و اهداف نهایی تفاوتهای بنیادین دارند. این پژوهش به مقایسه این دو دیدگاه در ابعاد مختلف عوامل تحول شخصیت میپردازد و اینکه آیا اندیشه امام خمینی می‌تواند درک تازه‌ای از ابعاد تحولی شخصیت انسانی در اختیار روان‌شناسی قرار دهد. و بررسی تطبیقی آن با اندیشه‌های غنی اسلامی می‌تواند به تقویت بنیان‌های نظری و اخلاقی این حوزه یاری رساند. در این تحقیق، با استفاده از روش تحلیل کیفی و رویکرد تطبیقی، مؤلفه‌هایی چون فطرت، اراده، اختیار، وراثت، محیط و هدفمندی در شکل‌گیری و تحول شخصیت بررسی شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که در منظومه فکری امام خمینی، انسان موجودی دو ساحتی، فطرت‌مند، آزاد و دارای کرامت ذاتی است که از طریق مجاهدت نفسانی، تربیت معنوی و اراده آگاهانه، به سوی تحول و کمال شخصیتی سوق می‌یابد. در مقابل، روان‌شناسی معاصر با تأکید بر عوامل زیستی، محیطی و اجتماعی، شخصیت را پدیده‌ای چندبعدی و پویا تلقی می‌کند که متأثر از تعامل ژنتیک، محیط و تجربه رشد می‌یابد. در نهایت، این پژوهش ضمن آشکار ساختن تفاوت‌های مبنایی در انسان‌شناسی دو رویکرد، نشان می‌دهد که می‌توان با بهره‌گیری از دیدگاه امام خمینی، بُعد معنوی و هدف‌مدار تحول شخصیت را در روان‌شناسی معاصر تقویت کرد.