جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رقابت سیاسی از مسائل اولیه سیاست و از مهمترین شاخصه های مشارکت سیاسی دارای ارزشی متعلق به دوران مدرن است که در پی کثرت گرایی سیاسی و تسهیل دخالت مردم در امور سیاسی مورد پذیرش و عمل قرار گرفته است.در این رساله تلاش شده است تا مبانی و اصول رقابت سیاسی در اسلام و لیبرالیسم را با توجه به آراء امام خمینی(ره) و رابرت آلن دال، مورد بررسی قرار گیرد و این مسئله را دنبال کرده است که «با توجه به دیدگاه امام خمینی(ره) و رابرت آلن دال، رقابت سیاسی در اسلام و لیبرالیسم دارای چه مبانی و اصولی می باشد؟.»هدف این رساله در مرحله نخست بررسی و تطبیق مبانی و اصول رقابت سیاسی از دیدگاه امام خمینی و رابرت آلن دال است و در مرحله بعد تبیین دیدگاه اسلام در این خصوص می باشد.برای رساله حاضر روش استنادی-کتابخانه ای با شیوه تطبیقی- مقایسه ای مبتنی بر توصیف و تحلیل متن یا به تعبیر موریس دوروژه «روش کلاسیک» برگزیده شده که شیوه ای درون متنی است و بر اساس چارچوبهای معرفتی پدید آور متن تحقق می یابد.نتایج به دست آمده حکایتگر آن است که علی رغم وجود اشتراکات ظاهری در مصادیق و شیوه ها، تفاوت اساسی در مبانی و اصول رقابت سیاسی بین دو دیدگاه وجود دارد و ریشه این تفاوت ها نیز به جهان بینی، انسان شناختی و جامعه شناختی دو دیدگاه برمی گردد.در نهایت نظریه لیبرالیسم مورد پذیرش اسلام نمی باشد و رأی اسلام در این خصوص«جهاد سیاسی» است که بر اساس تمامی شرایط مجاهدت در عرصه سیاسی شکل می پذیرد.

بحث توحید بى شک از مهم ترین مباحث اعتقادى در اسلام است. حتى مبحث ارزنده و انسان سازى همچون «بحث معاد » نیز در مقام مقایسه با اصل عمیق توحید، ارزشى ثانوى مى یابد، زیرا تا خالق و آفریدگارى، صاحب تمامى کمالات در بین نباشد جایى براى بحث از حساب رسى اعمال و پاداش و کیفر باقى نخواهد ماند. لذا اصل بنیادین دین اسلام و باور محورى مؤمنان و مسلمانان همانا اعتقاد به توحید است.توحید از آموزه هاي اصلی ادیان توحیدي است . و متفکران آن ادیان تلاش کرده اند که این آموزه را به نحو نظام مند تبیین نمایند. چون این آموزه بر کل زندگی انسان از ابتدا تا انتها تاثیر به سزایی دارد. در این رساله بر آنیم تا دیدگاه دو تن از متفکران جهان اسلام , یعنی , حضرت امام خمینی"ره" و مرحوم علامه طباطبایی"ره" را مورد بررسی قرار دهیم و ببینیم که استدلالات هرکدام از این دو بزرگوار در تبیین مساله مورد نظر به چه شکل است . در این رساله یک پرسش اصلی مطرح است؛ و آن اینکه: هرکدام از این دو متفکر مراتب مختلف توحید را با ا رائه ي چه دلایلی اثبات می کنند؟ و هر کدام از وحدت حق تعالی چه تلقی دارند؟ به منظور یافتن پاسخی مناسب براي این پرسش , سراغ کتاب هایی مانند شرح دعاي سحر امام، رسائل توحیدي علامه، شرح رسالۀ الولایه علامه، شرح نهایۀ الحکمۀ،تقریرات امام و ...رفتم و بهره هاي فراوان بردم. در این رساله این گونه بود که سعی شد در زمینه توحید ذاتی، صفاتی و افعالی ا ز کتب این دو بزرگوار فیش برداري شود و تعاریف مناسبی از این مراتب به همراه استدلالات این دو متفکر ارائه گردد. بدین گونه مشخص می شود که در باب توحید ذاتی، مرحوم امام "ره" به وحدت تشکیکی و مرحوم علامه طباطبایی به وحدت شخصی معتقد است ولی در باب توحید صفاتی و افعالی نظرات شان با هم همسو می باشد.

هدف از این پژوهش بررسی کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران از منظر سازوکارهای فقه سیاسی امامیه است. کارآمدی از مسائل حیاتی این نظام بوده و تحقق همه جانبه اهداف والای انقلاب اسلامی، ارتباط کارآمدی با مشروعیت، وجود مشکلات عینی در عرصه های مدیریتی کشور و مطرح شدن الگوی حکومت دینی در سطح بین المللی، بیانگر اهمیت آن می باشد. با توجه به ابتنای نظام جمهوری اسلامی بر مبانی دینی، پژوهش حاضر در پاسخ به این پرسش که «کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران چگونه است و فقه سیاسی امامیه چه سازوکارهایی برای تحقق آن دارد؟»، می کوشد با روش توصیفی- تحلیلی و تجویزی، این فرضیه را مورد بررسی قرار دهد که؛ «کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران نیازمند رویکردی جامع به عوامل ایده ای، ساختاری، کارگزاری و رفتاری در فرایندهای داخلی و محیط پیرامونی آن است و فقه سیاسی امامیه در این زمینه از دو دسته سازوکارهای بینشی- ارزشی مانند فلسفه، کلام و اخلاق سیاسی و سازوکارهای احکامی- رفتاری همانند اجتهاد، حجیت عقل و مقتضیات زمان و مکان، برخوردار می باشد.» نگارنده ضمن تبیین ماهیت عملکردی نظام های سیاسی و شناسایی ابعاد، عوامل وشاخصه های کارآمدی نظام جمهوری اسلامی با استفاده از رهیافت سیستمی جامع نگر، از منظر تئوریک به تحلیل سازوکارهای فقه سیاسی امامیه بر اساس منابع فقه سیاسی، نظرات فقهای شیعه، بویژه امام خمینی(ره) و آیت الله خامنه ای پرداخته، ظرفیت و نحوه تاثیر گذاری این سازوکارها را در تحقق کارآمدی نظام اسلامی بررسی می نماید. نتایج این پژوهش نشان می دهد: ماهیت نظام مند نظام سیاسی و فقه سیاسی، نیازمند مدلی علمی، مبتنی بر شاخصه های بومی است تا با رویکردی جامع به همه عناصر ایده ای، ساختاری، کارگزاری، رفتاری و نظام های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و بین المللی پیرامون نظام سیاسی، پاسخگوی همه ابعاد کارآمدی نظام جمهوری اسلامی باشد. کاربست رهیافت سیستمی جامع نگر در فقه سیاسی نیز به معنای در نظر گرفتن همه ابعاد معرفتی، بینشی و ارزشی اسلام، و تمامی سازوکارهای احکامی رفتاری، با نگرش حکومتی به همه شئون و مسائل داخلی و پیرامونی نظام اسلامی در استنباط احکام الهی و در راستای وصول به مقاصد عالیه شریعت و تحقق حیات طیبه می باشد. در چنین شرایطی فقه سیاسی امامیه از توانایی پاسخگویی به نیازهای مدیریتی معاصر برخوردار و کاربردهای مهم در راستای کارآمدی نظام جمهوری اسلامی دارد. میزان کارآمدی سیاسی نیز تابعی از میزان شناخت و پایبندی اعتقادی و عملی به این سازوکارهاست.

علوم انسانی علومی هستند که در مرحله‌ی اول به شناخت و توصیف ابعاد مختلف انسان و نهاد اجتماعی او می‌پردازند و در مرحله‌ی بعد با تعیین وضعیت مطلوب در بعد مورد مطالعه‌ی خود، برای وصول به آن وضعیت توصیه هایی ارائه می‌دهند. به همین دلیل می‌توان گفت که علوم انسانی در هدف‌دهی و هدایت فرد و جامعه‌ی انسانی جایگاهی ویژه دارند. یکی از مسائل موثر در ساختار این علوم، مسائل انسان‌شناسی است که به عنوان مبانی انسان‌شناختی در تعیین اصول، اهداف، مسائل و پیکره‌ی آن نقش قابل توجهی را ایفا می‌کند. به همین دلیل بنابر تعریف، ویژگی ها، جایگاه و هدفی که انسان‌شناسی برای انسان ارایه می‌دهد، موضوع، اهداف، مسایل و توصیه های علوم انسانی نیز متفاوت می‌گردد. در این نوشتار نوع نگاه دو متفکر بنام اسلامی، امام خمینی و علامه جعفری، به انسان به عنوان مبانی انسان‌شناختی این علوم مورد بررسی قرار گرفته است. اما باتوجه به گستردگی مباحث انسان‌شناسی و نبود تفاوت اساسی و ساختاری بین نظرات این دو بزرگوار، سعی شده با گزینش مباحث مهم و مرتبط با یکدیگر تصویری اجمالی از دیدگاه این دو بزرگوار ارائه شود. مباحثی چون تعریف و ماهیت انسان، ترکیب انسان از نفس و بدن، جاودانگی، وحدت، دو رویه بودن نفس انسانی، اصالت بعد ماورای طبیعی انسان، فطرت، اختیار و هدف نهایی حیات انسان محوری ترین مسائل مطرح شده در این مبحث است. سپس براساس اصلی ترین فرضیه‌ی این پژوهش یعنی تاثیر مسائل انسان‌شناسی بر طراحی ساختار علوم انسانی چگونگی این تاثیر تبیین شده است. در این راستا ابتدا با توجه به نظام انسان‌شناختی مطرح شده، ماهیت موضوع علوم انسانی تعیین گردیده است و سپس تاثیر آن به طور کلی بر علوم انسانی و به صورت جزیی بر هدف و روش علوم انسانی مشخص شده است.

یکی از اساسی ترین پرسشها درباره نظریه سیاسی امام خمینی (ره) این است که بر بنیاد این نظریه، کدام تکلیف الهی در چنان درجه ای از اهمیت قرار دارد که هیچ واجب الهی دیگری در مقام تزاحم با آن، اولویت و اهمیت بیشتری پیدا نمی کند؟ بررسی آثار قلم و زبان امام خمینی (ره) نشان می دهد که ایشان به وحدت و عینیت اسلام و حکومت باورمندند و اساساً اسلام را همان حکومت می دانند. از سوی دیگر ایشان نظام جمهوری اسلامی را که به استناد بسیاری از اصول قانون اساسی آن، از جمله اصول 4 و 5 و 57 ، نظامی مبتنی بر ولایت فقیه بوده و تمام قوانین آن در چارچوب اصول و قواعد اسلامی است، مصداق تام و تمام حکومت اسلامی می دانند. بر این اساس این طور به نظر می رسد که از نظر ایشان حفظ نظام جمهوری اسلامی یعنی حفظ حکومت اسلامی و حفظ حکومت اسلامی عین حفظ اسلام است، نه مقدمه‌ی آن. در این دیدگاه بیرون از اسلام و حکومت اسلامی ارزش مهمتری وجود ندارد که حکومت اسلامی مقدمه‌ی تحقق آن باشد و در صورت تعارض بر حفظ حکومت اسلامی مقدم شود.

احکام شرعی به مجموعه قوانینی اطلاق می­شود که خداوند متعال برای رسیدن انسان به سعادت وضع نموده است. احکام حکومتی در اسلام، به آن بخش از احکام اطلاق می­شود که شمای اجرایی و جزئی داشته و از سوی حاکم اسلامی با تبعیت از شریعت و در راستای احکام کلی دین، برای اداره جامعه اسلامی و بر اساس مصالح امت جعل می­گردد تا به سبب آن مقدمات سعادت انسان فراهم شود. اعتقاد به وجود چنین اختیاری برای فقیه عادل پس از پیروزی انقلاب اسلامی و توسط امام خمینی(ره) برجستگی خاصی پیدا نمود. این مسئله، ریشه در اندیشه­های بنیادین ایشان از جمله نگاه ویژه به سیاست و گستره آن در دامنه احکام اسلامی، نگاه خاص به حکومت و لزوم و اهمیت آن در نظام فکری اسلام و نیز نگاه وی به مدل حکومت در عصر غیبت دارد.

سرفصل دروس در دانشگاه ها معیار استانداردسازی منابع درسی برای استاد و دانشجو است تا در چارچوب مشخص به تدریس و تحصیل بپردازند. آنچه در این پژوهش مبنای نظرسنجی از دانشجویان قرارگرفت، آخرین سرفصل دروس کارشناسی علوم سیاسی مصوّب وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری است که به استثنای دانشگاه هایی که مبادرت به تدوین سرفصل مستقل دروس کرده اند، سایر دانشگاه ها می توانند مورد استناد و استفاده قراردهند. به نظر اکثریت پاسخگویان، دروس عمومی تأثیر چندانی بر افزایش توان کارشناسی و علمی دانشجو ندارد. قریب به اتفاق پاسخگویان، تقسیم دروس علوم سیاسی را به دو گروه الزامی و انتخابی باعث بهبود برنامۀ آموزشی می دانند. سایر موارد که دانشجویان در پاسخ خود به آن توجه کرده اند، عبارت اند از: کمبود تعداد واحدهای برخی از دروس، تعداد زیاد واحدهای برخی دروس دیگر، خالی بودن جای برخی از دروس، وجود برخی از دروس غیرضروری، موضوعات مشابه و مباحث تکراری در بعضی از دروس، ضرورت رعایت ارائۀ پیش نیاز در برخی از دروس، عدم ارتباط و هماهنگی دروس دورۀ کارشناسی از حیث کاربردی با زمینه های شغلی آیندۀ فارغ التحصیلان علوم سیاسی در حوزه های کارشناسی جامعه.

با عنایت به اهمیت و جایگاه محوری اندیشۀ امام خمینی بر ساخت نظم سیاسی پسا انقلاب اسلامی و نیز شخصیت علمی ذو ابعاد ایشان، در این تحقیق بر آن هستیم تا با مراجعه به متن اندیشۀ عرفانی، اخلاقی و فلسفی، به این پرسش پاسخ دهیم که مبانی عرفانی، اخلاقی و فلسفی در نظم فکری امام خمینی چیست؟ یافته این پژوهش که با استفاده از کاربست نظریۀ هرمنوتیک قصدگرای اسکینر به‌دست‌آمده دلالت بر آن دارد که امام در مسئلۀ شناخت، قائل به ذومراتب بودن شناخت است و با عنایت به محدودیت شناخت انسان به عالم طبیعیات، بر ضرورت دین و وجوب ارسال انبیا معتقد است و درنتیجۀ این نگرش، قائل به طیف گسترده‌ای از منابع شناخت اعم از منابع عقلی، متن مقدس و شهودی است. درزمینۀ هستی شناختی نیز در زمرۀ قائلین به فلسفه متعالیه صدرایی بر وجود یک نظم سلسله‌مراتبی در عالم باور دارد و همۀ موجودات را مظهر و اسم خداوندی می‌داند که بر فطرت الهی مخمر گشته‌اند و درزمینۀ انسان‌شناسی نیز انسان را در عالی‌ترین مرتبۀ خود، در مقام کون جامع، خلیفة الله و مظهر انسان کامل یاد می‌کند و با طرح نظریۀ دو فطرتی در وجود انسان، یعنی فطرت مخمورۀ محجوبه در حجاب طبیعت و فطرت مخمورۀ غیرمحجوبه ـ اولی را از جنود جهل و منشأ شقاوت و دیگری را از جنود عقل و عامل سعادت انسان عنوان می‌کند. درزمینۀ روش‌شناسی نیز ایشان قائل به تکثر روش و استفاده از هر یک از روش‌های شناخت در محدودۀ کاربست پذیری آن است.

عقد معلق آن است که تأثیر آن بر حسب انشا موکول بر امری است که تحقق آن در آینده احتمالی است. عقد معلق یکی از رایج­ ترین اعمال حقوقی است. باوجوداین در مورد صحت آن میان فقها اختلاف‌نظر وجود دارد؛ اما در صحت وصیت که معلق بر فوت است، هیچ تردیدی وجود ندارد. در این مقاله، سؤال اصلی آن است که عقد معلق با وصیت چه تفاوتی دارد؟ برای پاسخ به این سؤال با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی ویژگی­های عقد معلق و مقایسه آن با وصیت می­ پردازیم. نتیجه این است که با وجود شباهت­ ها، میان این دو، تفاوت­ های اساسی مشهود است. ازلحاظ ماهیت، عقد معلق جزء عقود قلمداد می ­شود؛ اما برخی همچون امام خمینی وصیت را ایقاع می­ دانند. پذیرش این دیدگاه در بحث قائم‌مقامی در صورت فوت یکی از طرفین مؤثر است. علاوه بر این، تفاوت ­هایی بین این دو وجود دارد که از جملۀ آن‌ها قابلیت رجوع ارادی و قهری در وصیت برخلاف عقد معلق، تعلیق ذاتی معلق­علیه در وصیت و نیز منبع تعهد تعلیقی است که در عقد معلق ارادۀ طرفین و در وصیت، حکم قانون و طبیعت عمل حقوقی است،

غالب شاعران عارف، نظیر عطار و جامی در آثار خود از تمثیل برای بیان و تأثیرگذاری بیشتر مفاهیم پیچیده عرفانی بهره می‌بردند، این مفاهیم عرفانی در آثار شاعران اعصار بعد، آشکارا و بدون نیاز به زبان تمثیل بیان شد. پژوهش حاضر، با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، مضمون «وحدت» در اشعار جامی و عطار را با دو مکتب عرفانی متفاوت مورد بررسی قرار داده و سپس به مضمون «وحدت» در اشعار و اندیشه‌های عرفانی امام خمینی پرداخته است. نتایج تحقیق نشان داد که هر دو شاعر، ضمن وحدت رویه، برای ارائه مفاهیم عرفانی و دستیابی به مضمون «وحدت» نوعی وحدت را تبیین می‌کنند که در نتیجه رسیدن به غایت سیره عرفانی، یعنی «فناء فی الله» حاصل می‌شود و مرحله رسیدن به آن، «فناء بالله» است. همین نوع نگاه در خصوص «وحدت وجود» در آثار و اندیشه‌های امام خمینی بازتاب آشکاری یافته است و ایشان نظریه وحدت وجود را در مرکز عرفان نظری و نظریه وحدت شهود را در قلب عرفان عملی قرار داده‌اند.