جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 3169
امکان یا امتناع علم دینی در مقام اثبات
نویسنده:
مجتبی عطارزاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
درپی بالا گرفتن تعارض علم و دین درغرب عصر روشنگری ،طرح مقوله «علم دینی» به عنوان راه کار برون رفت از این بحران ،در کانون توجه واقع شد. جوامع اسلامی نیز از شمول این امر بر کنار نبودند چه آن که نوعی دوگانگى محیط هاى علمى این گونه جوامع را فراگرفته بود؛ از یک طرف، میل به حفظ ارزشهاى دینى و اسلامى در آنها وجود داشته و دارد و از طرف دیگر، علومى آموزش داده مى شد که در آنها جایى براى ارزشهاى دینى نیست. افزون بر این، رکود و انحطاط جوامع اسلامى به دلیل بى توجهى به علوم تجربى، اعم از طبیعى و انسانى، و در مقابل، پیشرفت و توسعه جوامع غربى به دلیل استفاده از این علوم، اندیشمندان مسلمان را بر آن داشت تا نسبت به علوم جدید و روشهاى آن بازنگرى عمیقى صورت دهند؛ چرا که احیاى معرفت دینى یا به تعبیرى، نواندیشى دینى، نیازمند نگرش جدید به علومى بود که به طور مستقیم در راستاى معارف دینى قرار نداشتند. برآیند این عوامل، خطور طرح ایجاد «علم دینى » به ذهن پاره اى از اندیشمندان مسلمان در دهه دوم قرن بیستم راباعث گردید.بر اساس این ایده، مدعیان علم دینى باید به نوعى همپوشى در قلمرو علم و دین باور داشته باشند. از آنجا که در قلمرو تلاقى علم و دین، روند دینى کردن یا شدن علوم، نمود آشکارترى دارد، پس در این راستا باید رابطه بین علم و دین با دقت بیشتری مورد کاوش قرارگیرد.
صفحات :
از صفحه 177 تا 206
حقیقت جسم در فلسفه ی شیخ اشراق و صدرالمتألهین
نویسنده:
مریم عاطفی، محمد سعیدی مهر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه آزاد اسلامی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
فیلسوفان مسلمان عموماً در باب چیستی جسم و احکام کلی اجسام سخن رانده اند که در نتیجه ی آن ادبیات فلسفی گسترده ای در باب تعریف جسم، بساطت یا ترکیب ذهنی و خارجی آن، تمایزات اساسی اجسام با موجودات غیرمادی، ویژگی های مشترک اجسام و ... شکل گرفته است. در این میان دو فیلسوف نامی ایران، شیخ اشراق و صدرالدین شیرازی، از آن رو که هر یک مؤسس مکتب فلسفی نوظهوری بودند، دست به نوآوری زدند و دیدگاه های جدیدی را در این باب – که از جهات مختلفی با دیدگاه اسلاف مشائی آنان تفاوت داشت - ارائه کردند. در این مقاله، از انبوه مسایل قابل طرح به تبیین و مقایسه ی دو مسأله ی اساسی یعنی چیستیِ (ماهیت و حقیقت) جسم و کمال اجسام (به ویژه از جهت علم و حیات) در دیدگاه این دو فیلسوف پرداخته می شود. ضمن بررسیِ مراحلِ مختلفِ ارائه ی دیدگاه های این دو فیلسوف، نتیجه می گیریم که تفاوت های بنیادین میان این دو دیدگاه وجود دارد به گونه ای که در حکمت اشراقی به مرزبندی جدی عالم اجسام با عوالم بالاتر می انجامد.
صفحات :
از صفحه 147 تا 167
بررسی تطبیقی مفهوم زمان در آراء صدرالمتالهین و نظریات نسبیتی فیزیک
نویسنده:
ولی الله خوش طینت، شبنم صفوی زاده
نوع منبع :
مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم) , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه پیام نور,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
این تحقیق بر آن است که ماهیت زمان را در آراء ملاصدرا و نظریات نسبیتی موجود در قالب نسبیت خاص و نسبیت عام مورد مداقه قرار داده، به نقاط اشتراک و افتراق میان آنها بپردازد. مساله زمان همواره از منظر وجود مورد اختلاف میان فلاسفه و متکلمین متعددی بوده است. چنانچه عده ای زمان را امری موهومی دانسته و عده ای دیگر رای به وجود زمان داده و به تبع آن خصوصیاتی را برای ماهیت زمان در نظر گرفته اند. به موازات اندیشه های فلسفی محض، رویکرد مشابه ی نسبت به خوانش فلسفی زمان مطرح شده در چارچوب نظریه های فیزیکی، به خصوص فیزیک نسبیتی، به چشم می خورد که این مقاله در صدد است با رویکردی تحلیلی، همچون پلی میان اندیشه فلسفی محض و خوانش فلسفی آراء فیزیکی عمل کرده و به اشتراکات و نقاط افتراق موجود میان دو حوزه بپردازد. هر دو رویکرد به جای ارائه زمان و مکان به عنوان موجوداتی مستقل و مطلق، با یکسان در نظر گرفتن مفهوم امتداد و بعد ، به وجود ساختاری واحد که در برگیرنده هر دوی فضا و زمان است، اذعان دارند. اما دیدگاه ملاصدرا در مورد ماهیت زمان، با آنچه دیدگاه نسبی گرایانه برامده از تفسیر فلسفی نسبیت ارائه می دهد مغایر است.
صفحات :
از صفحه 25 تا 36
برهان طرف و وسط
نویسنده:
ابوالحسن غفاری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی,
چکیده :
يكى از براهينى كه در امتناع تسلسل در علل حقيقى اقامه مى‌شود، برهان طرف و وسط است. بعضى براى استحاله تسلسل تا 52 برهان را ذكر كرده‌اند. حكيم سبزوارى تعدادى از براهين را در شرح منظومه بيان كرده است. براهينى كه در ابطال تسلسل اقامه شده دو دسته‌اند: الف. ابطال مطلق تسلسل؛ مثل برهان تطبيق. ب. ابطال تسلسل در علل كه علاوه بر آن منتهى به اثبات واجب‌الوجود هم مى‌شود؛ مثل برهان اسد و اخصر فارابى و برهان طرف و وسط. برهان طرف و وسط علاوه بر اين‌كه اثبات مى‌كند سلسله علل و معلولات در سلسله فاعلى نمى‌توانند بى‌نهايت ادامه داشته باشند، در سلسله علل مادى، صورى و غايى نيز جارى است. از اين‌رو، شيخ الرئيس ابن سينا مى‌گويد: «و هذا البيان يصلح ان يجعل بياناً لتناهى جميع طبقات اصناف العلل، و ان كان استعمالنا فى العلل الفاعليه»؛ برهان طرف و وسط صلاحيت آن را دارد كه در تبيين همه طبقات و اصناف علل (فاعلى، غائى، مادى و صورى) قرار گيرد، گرچه ما در علل فاعلى به كار برديم. در اين مقاله تاريخچه، تقرير و نقدهايى كه متوجه اين برهان است، بررسى مى‌شود.
بررسی تطبیقی اختیار انسان در فلسفه اسپینوزا و استاد مطهری
نویسنده:
زهرا رسولی، محمد کاظم علمی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
این نوشتار به مقایسه نظریات دو فیلسوف اسلامی و غربی استاد مطهری و اسپینوزا دربارة اختیار انسان می پردازد. هر یک از این دو فیلسوف نظریات عمیقی درباره اراده آزاد و اختیار انسان عرضه کرده اند که بررسی تطبیقی این نظریات می تواند در فهم عمیق تر دیدگاه های هر یک از دو منشأ اثر قرار گیرد. هدف این جستار روشن کردن شباهت ها و تفاوت های موجود در دیدگاه های آنان درباره این پرسش ها می باشد که آیا انسان واقعاً آزاد است؟ آیا اختیار و آزادی او صرفاً به معنی قدرت انتخاب است؟ آیا حس اختیار در او بدیهی است، یا نتیجه جهل و غفلت او از علل و عوامل مؤثر بر اعمالش می باشد؟ دامنه و حدود اختیار انسان چه اندازه است؟ این دو فیلسوف در مباحث مهمی نظیر عقل، آزادی انسان، انسان، اراده، نسبت عقل و اراده، تعریف جبر و اختیار، و ملاک اختیار دارای دیدگاه های عمیقی هستند که در این جستار به روش تطبیقی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
صفحات :
از صفحه 29 تا 68
بررسی تطبیقی وجود سیال ازدیدگاه ابن سینا و ملاصدرا
نویسنده:
علی اکبر فتحی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران: ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
بررسی تطبیقی خداشناسی ابن سینا و خواجه نصیرالدین طوسی
نویسنده:
محمد حسینی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بررسی تطبیقی خداشناسی ابن سینا و خواجه نصیر الدین طوسی با توجه به اینکه نظام فلسفی ابن سینا تاثیرات فراوانی بر فیلسوفان بعد از خود گذاشته است، دارای اهمیت می باشد، و مساله اساسی در این پژوهش این می باشد که با تطبیق آراء ابن سینا در حوزه خداشناسی بمعنی الاخص بر آراءخواجه نصیر الدین طوسی مواضع خلاف و وفاق روشن گردد. ضرورت این نوع تحقیق از این رو است که اولا پرداختن به الهیات بمعنی الاخص جزء وظایف دانش پژوه کلام می باشد و ثانیا تحقیق در مسایل ذات و صفات به تثبیت باورهای دینی و اعتقادی می انجامد. روش در این پژوهش توصیفی تحلیلی با الگوی تطبیقی است. و از مهمترین یافته های این تحقیق می توان به موارد ذیل اشاره کرد:خواجه در مسایلی مانند اثبات ذات اله و برخی صفات الهی مانند قدرت، به روش سایر متکلمین عمل ننموده و طریق ابن سینا را پیش گرفته است، چنانکه در اثبات ذات از برهان امکان و وجوب استفاده می نماید.خواجه طوسی در مساله علم الهی پیش از ایجاد رای ابن سینا که ارتسام صورت اشیاءدر ذات است را نفی می نماید. و خواجه در مرحله پس از ایجاد به علم حضوری در خداوند قایل می باشد.خواجه در مساله اراده الهی همچون ابن سینا اراده را به علم الهی ارجاع می دهد، با این تفاوت که ابن سینا حب و عشق الهی را منشاء تخصیص اراده به امری می داند ولی خواجه علم به مصلحت را منشاء این تخصیص می داند.
بررسي تطبيقي خير و شر از منظر ابن سينا و ابن عربي
نویسنده:
‫حسن امينی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
‫قم : ‫مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، جامعة المصطفی العالمیة,
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
‫مسئله خير و شر که از دشوارترين مباحث ديني به شمار مي‌رود و در انديشه‌هاي کلامي و فلسفي پيشينه درازي دارد، سابقه تاريخي آن در عرفان نظري، به محيي الدين بن عربي برمي‌گردد. در اين تحقيق که به ادعاي نويسنده، براي نخستين بار انجام مي‌گيرد، ديدگاه ابن سينا، به عنوان مؤثرترين فرد در فلسفه مشاء، و ابن عربي، به عنوان مؤثرترين فرد در عرفان نظري، در مسئله خير و شر بررسي و مقايسه ميشود. ابن عربي با مباني وحدت شخصي وجود، نظام احسن الهي، تفاضل و تقابل وجوه و اعيان ثابته، و ابن سينا با مباني واجب الوجود، مراتب موجودات و نظام احسن، به تحليل اين موضوع پرداخته‌اند. نگارنده به شرح مباني اين دو مي‌پردازد و مسئله خير و شر را براساس مباني آنها، مطالعه و مقايسه مي‌کند. وي ابتدا بر اساس واجب الوجود و وحدت شخصي وجود، موضوع خير و شر را بررسي مي‌کند. در ديدگاه هستي‌شناسي ابن سينا، وحدت شخصي وجود مطرح نبوده است. اما براساس برخي از مباني نظري ايشان، شر بالذات از سراسر نظام هستي نفي مي‌شود. ابن عربي معتقد به وحدت شخصي وجود بود و براساس اين نظريه، شر از سراسر هستي منتفي مي‌شود؛ چرا که به نظر او در نظام هستي بيش از يک وجود نيست و آن هم خير محض است و موجودات ديگر، اضافات اشراقي وجود اويند. با توجه به اين امر، همه موجودات داراي شرافت، طهارت، خيريت و علوّ ذاتي هستند. بنابر اين، از نگاه هر دو، شر ذاتي در نظام هستي وجود ندارد؛ البته با اختلاف مباني و تفسيري که دارند. براساس ديدگاه بوعلي، شر نسبي وجود دارد؛ ولي برمبناي ابن عربي شر نسبي هم وجود ندارد. همچنين ابن عربي از حيث نظام احسن نيز شر را مطلقا نفي مي‌کند؛ ولي براساس تفاضل و تقابل وجوه، ميان شرور طبيعي و غير آن فرق گذاشته است. او شرور طبيعي را به حسب ادراکِ فاعلِ شناسا تلقي نموده و شرور ذاتي سلوکي را در حد لوازم اعراض پذيرفته است. از نظر ابن سينا، گرچه شر براساس وحدت واجب الوجود و نظام احسن، از نظام امکاني منتفي شد، اما براساس حرکت و تصادمات برخي پديده‌هاي مادي، في‌الجمله شرور در بخشي از عالم طبيعت تثبيت مي‌شود.
تمایز معناشناختی - تاریخی الهیات و مابعدالطبیعه در حکمت سینوی
نویسنده:
محمد علی دیباجی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
الهیات تطبیقی,
چکیده :
اصحاب لوکیوم (مدرسه علمی‌فلسفی ارسطو) عنوان مابعدالطبیعه (متافیزیک) را بر مجموعه‌ای از دست‌نوشته‌های ارسطو - که آنها را فلسفه اولی نامیده بود - اطلاق کردند. این عنوان در تاریخ فلسفه پیش از اسلام، تفسیر دوگانه یافت. در تفسیر اول، جنبۀ تعلیمی و در تفسیر دوم، جنبۀ رتبی فلسفه اولی در نظر بود. فارابی در مفهوم و غرض از مابعدالطبیعه و شایستگی این عنوان مسائلی را درانداخت و ابن سینا سخن از مشکل‌بودن یا مفهوم‌نبودن آن گفت. سؤال مطرح‌شده از حیث تاریخی و معناشناختی این است که آیا بوعلی پس از آشناشدن با کتاب «اغراض مابعدالطبیعه ارسطو» باز هم بر موضع قبلی خود بود یا این اصطلاح را تلقی به قبول کرد. دیگر اینکه در صورت نفی آن چه عنوانی را و به چه دلیل جایگزین آن می‌دانست و بالاخره دیدگاه او در میان فلاسفه بعد چه وضعیتی پیدا کرد. مقاله در پی پاسخ به این سؤالات است و این مباحث را مطرح می‌کند که موضع ابن سینا در نارسایی مفهوم مابعدالطبیعه برای فلسفه اولی حتی بعد از آشنایی با کتاب «اغراض...» نیز باقی بود. او به همین دلیل الهیات را برای جایگزینی مابعدالطبیعه مطرح کرد؛ زیرا بر این بود که الهیات – بدون نیاز به تأویل- جامع معنی تحقیق در امور عامه و مفارقات است و فیلسوفان و متکلمان مسلمان و مسیحیِ پس از او، اصطلاح الهیات را در آثار خود به کار برده و جایگزین مابعدالطبیعه کرده‌اند.
صفحات :
از صفحه 125 تا 138
فلسفۀ علمِ حکمای مسلمان و پیشینۀ ارسطویی آن
نویسنده:
موسی ملایری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه آزاد اسلامی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
اگرچه مشهور است که فلسفه ى علم دانشی جدید و محصول قرون نوزدهم و بیستم است، اما این نوشتار بر آن است که پیشینیان نیز به تناسب و فراخور علومِ خود، نوعی علم شناسی را بنا کرده اند که نسبتش با علوم آن زمان با نسبت فلسفه ى علم با علوم جدید قابل تطبیق است؛ و می توان آن را منطق علم یا فلسفه ى علم پیشینیان خواند. این نوشتار این دانش را در آثار ارسطو و بسط آن را در نزد حکمای مسلمان جستجو می کند. نخست چهار مسأله از مهمترین مسائل فلسفه ى علم جد ید یعنی: ممیزات یک تحقیق علمی، شرایط لازم برای صحت تبیین های علمی، ارزش معرفتی و حدود واقع نمایی تبیین های علمی و روش های دانشمندان در مطالعه ى طبیعت، انتخاب گردیده؛ سپس در هر مسأله ابتدا آرای ارسطو، آنگاه مباحث اندیشمندان مسلمان در آن باب مطرح شده است . حاصل بررسی آن است که اولاً در آثار ارسطو به هر چهار مسأله عنایت شده است؛ ثانیاً روشن گردیده که حکیمان مسلمان نه تنها در هر چهار مسأله در نقد ، توسعه، تعمیق و تکامل فلسفه ى علم ارسطویی نقشی انکار ناپذیر داشته اند؛ بلکه ابواب جدیدی را نیز در این قلمرو گشود ه اند.
صفحات :
از صفحه 169 تا 187
  • تعداد رکورد ها : 3169