جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 687
چگونگی ارتباط میان بایدهای اخلاقی و است های علمی و فلسفی از دیدگاه اندیشمندان معاصر و علامه طباطبایی
نویسنده:
عبدالمجید طالب تاش
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: انجمن علوم قرآن و حدیث ایران,
چکیده :
در اروپا، پیرامون گونه ارتباط میان علم و دین و به تبع آن چگونگی ارتباط علم با اخلاق و خاستگاه باید و نبایدهای اخلاقی گرایشی به وجود آمد که از هیوم فیلسوف اسکاتلندی آغاز شد. جداانگاری حوزه های علم و اخلاق بسامد داعیه هایی بازنگرانه نسبت به رابطه خداوند با جهان است که گزاره های دینی و اخلاقی را برخاسته از احساسات درونی انسان به شمار می آورد و جداافکنی آن از واقعیات عینی و خارجی را پی گیری می کند. از این نظر گاه عقل در کشف گزاره های اخلاقی ورود ندارد. زیرا منطقی نبوده و مسئول صحیح و غلط نیستند. هر چند این گرایش مورد پذیرش اندکی از اندیشمندان مسلمان نیز واقع شده است، اغلب نزدیک به اتفاق اندیشمندان مسلمان با این تفکر مخالفت ورزیده اند و در نادرستی آن به استدلال پرداخته اند. این گروه بر این باورند که هر چند اخلاق از علم و فلسفه زایش منطقی نمی یابد، اما اصولا ارائه یک گزاره اخلاقی بدون پشتوانه حقیقت عینی امکان پذیر نیست. از نظر اندیشمندان مسلمان میان بایدهای اخلاقی و هست های علمی و فلسفی ارتباط تقدمی و تاخری وجود دارد؛ به این معنا که انسان پس از آگاهی نسبت به حقیقت علمی و نفس الامری به کمک عقل نظری، راه رسیدن به آن حقیقت عینی را در عالم واقع با استمداد از عقل عملی کشف می کند. آن گاه در قالب گزاره های توصیه ای و بایدهای اخلاقی بیان می کند. این گروه در حقیقت تولید ارزش از دانش را نه به معنای تولید منطقی که مبتنی بر دو گزاره یکی علمی و دیگری اخلاقی دانسته اند. از منظر آنها عقل عملی به عنوان یک ابزار پسینی از نیروی عقل نظری به عنوان ابزار پیشینی استمداد می جوید و به توصیه های اخلاقی دست می یابد و در قالب بایدها و نبایدها ارائه می دهد و این همان ارتباطی است که میان علم و فلسفه با اخلاق وجود دارد. چرا که عقل عملی بدون علم و اندیشه نمی تواند حکمی را اعتبار و صادر نماید.
صفحات :
از صفحه 79 تا 98
بررسی سنت اجتماعی مداوله و اهداف آن در قرآن کريم (با تاکيد بر آيه 140 و 141 آل عمران)
نویسنده:
نيكو ديالمه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها,
چکیده :
تقويت باور قانونمندی تاريخ از طريق دستيابی به سنت های الهی و توجه به قطعيت و تغييرناپذيری آنها از مهم ترين اهداف قرآن کريم در دعوت آدميان به سير در تاريخ است. تعبير «مداوله» به مفهوم گردش روزگار، يکی از همين قوانين الهی است که آيات 140 و 141 سوره آل عمران به صراحت از آن سخن گفته است. پژوهش حاضر نشان می دهد درک مفهوم و چگونگی تحقق اين قانون، ضمن معنادار ساختن بسياری از تحولات و رويدادهای اجتماعی در حيات انسان اعم از شکست يا پيروزی، دريچه ای نو بر اهداف حکيمانه الهی در جريان تربيت انسان خواهد گشود. جداسازی، پاکسازی، الگوسازی و نابودسازی در رويارويی جريان حق و باطل از جمله اهداف تربيتی اين سنت تکوينی است که توجه به آن می تواند مدخل ورودی مطالعات علوم اجتماعی و انسانی با صبغه اسلامی باشد، به گونه ای که مدل سازی رفتار انسانی به هدف کنترل و پيش بينی در آينده را ممکن سازد.
صفحات :
از صفحه 207 تا 224
بررسی تفسیری آیات سجده فرشتگان بر حضرت آدم (ع)
نویسنده:
علی اکبر ربیع نتاج، محسن جهاندیده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها,
چکیده :
خداوند در قرآن کریم جریان خلقت حضرت آدم (ع) را در آیات مختلفی بازگو نموده است. بخشی از این آیات به موضوع سجده فرشتگان بر آن حضرت اختصاص یافته است که قطعه ای زیبا، غرورآفرین اما مشکل از نظر تفسیری است، به گونه ای که مفسران درباره چیستی و چگونگی سجده فرشتگان به بحث و بررسی پیرامون دیدگاه های مختلفی نظیر: پیشانی بر زمین نهادن فرشتگان، خضوع و خشوع آنها و قرار گرفتن آدم به عنوان قبله گاه آنان، پرداخته اند. مفسران درباره اینکه شخص حضرت آدم (ع) یا نوع آدمی و حضرت به عنوان نماینده دیگر انسان ها مسجود له فرشتگان بوده و نیز درباره اینکه در امر به سجده، خطاب شامل همه فرشتگان بوده است یا برخی از آنان، اختلاف نظر دارند. این مقاله ضمن بررسی دیدگاه های فوق بر آن است که امر به سجده در این آیات، امر حقیقی است و این امر برای تکریم و تعظیم شان آدم انجام یافته است و فرشتگان برای امتثال فرمان خداوند جبین بر خاک نهاده اند.
صفحات :
از صفحه 55 تا 72
زبان قرآن از منظر کارکردشناختی
نویسنده:
محمدباقر سعیدی روشن
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها,
چکیده :
در این مقاله پس از تعریف زبان دین، زمینه های طرح آن و تعریف زبان قرآن، نقش و کارکرد زبان از دو منظر تاثیرگذاری و معرفت بخشی (جنبه ارتباط و حکایت مفاهیم دینی از واقعیات عینی) بررسی می شود، از این رو محور اصلی مقاله تحلیل نقش دوگانه معرفت بخشی و انگیزه بخشی زبان قرآن و دلایل توجیهی آن است. از این رو نخست اشاره می شود که غایت دین، هدایت انسان است، اما این هدف بدون ربط با واقعیت تحقق نمی یابد. در ادامه محتوای دین در دو سنخ گزاره ها و آموزه ها معرفی می شود. آنگاه مساله ارتباط دین و اخلاق و عدم تساوی آنها بیان می شود. سپس با تبیین دو خصوصیت توام واقع گرایی و تحول آفرینی گزاره ها و آموزه های قرآن، چگونگی ارتباط با واقعیت در هریک از این دو سنخ جمله ها، توجیه و برای آنها استدلال آورده می شود.
صفحات :
از صفحه 163 تا 190
بررسی معناشناسی و تفسیر آیه خلیفه الهی
نویسنده:
حسین باقری، علی نصیری، احمد میریان
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها,
چکیده :
آیه 31 سوره بقره ضمن ترسیم جایگاه انسان در هستی و رابطه او با خداوند، بسیاری از پرسش های انسان شناسی را پاسخ گفته است. اما وجود برخی ابهام ها و چالش ها در ذیل آیه، آن را به یکی از آیات پرچالش قرآن تبدیل ساخته است. اگر خلافت در این آیه به معنای نیابت و جانشینی از اسلاف اعم از جانشینی جنیان، نسناس و دیگر انسان های ماقبل حضرت آدم (ع) باشد، فضیلت قابل توجهی برای آن حضرت و ذریه او به دنبال نخواهد داشت، زیرا سیاق قبل و بعد از این آیه به طور عام دلالت بر این دارد که خلیفه الهی از موضوعات بسیار مهمی است که خداوند از آن به فرشتگانش خبر داده است. این مقاله با واکاوی دیدگاه مفسران فریقین مهم ترین مولفه ها و آثار نظریه «خلافت انسان» را مورد بررسی قرار می دهد.
صفحات :
از صفحه 69 تا 86
واکاوى مفهوم بحران در گفتمان قرآنى
نویسنده:
حسین محمدى سیرت، محسن قاسم پور
نوع منبع :
مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني قدس‌سره,
چکیده :
بحران اجتماعى مفهومى امروزین است که در ادبیات علوم اجتماعى معاصر تولید گردیده و نمى توان معادل عینى براى این مفهوم در قرآن کریم یافت؛ از این رو، به منظور دستیابى به تعریف قرآنى از آن، مفاهیم قرآنى معادل بحران را یافته و در یک پویش تحلیلى، واژگان مرتبط را تحلیل نموده ایم. روش انتخاب واژگان قرآنى بر اساس دو ملاک است: حوزه معنایى مشابه و مصادیق خارجى مشترک. این روش نوعى نگاه معناشناسانه ایزوتسویى به منظور فهم مفاهیم قرآن کریم است. دوازده واژه استخراج گردید و سپس در تحلیلى مفهومى با مفهوم متعارف بحران اجتماعى مقایسه و در قالب نسبت هاى منطقى چهارگانه بیان شد. بررسى تحلیلى نشان مى دهد: وقوع بحران اجتماعى امرى مطلوب نبوده و مواجهه منفعلانه با آن پذیرفته نیست؛ در دیدگاهى فعال و پویا، بحران اجتماعى طبیعت خلقت جامعه انسانى و سنت الهى است؛ بحران امتحانى حتمى محسوب و غیرمنتظره نیست و مؤمن رویارویى با آن را فرصتى براى رشد مى داند؛ بحران مفهومى دو وجهى است از فرصت و تهدید، مدیریت قرآنى بحران هاى اجتماعى رویکردى فعال است.
صفحات :
از صفحه 69 تا 84
بررسى ویژگى ها و ابعاد فطرت از نگاه قرآن
نویسنده:
احمد شهامت، احمد رهنمایى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,
چکیده :
از آنجاکه فطرت از مبانى مهم انسان شناختى در دانش تعلیم و تربیت است، این پرسش مطرح است که این مفهوم از نگاه قرآن به چه معناست و چه ابعاد و ویژگى هایى دارد؟ آیات مرتبط با فطرت را مى توان در چهارده گروه دسته بندى نمود. پس از بررسى این آیات به روش تحلیلى استنباطى مى توان نکات ذیل را در سه بخش ارائه نمود. اول، نکات عمومى درباره فطرت: فطرت ذاتى و خدادادى است و نه اکتسابى که در همه افراد بشر همسان مى باشد. فطرت اگرچه تغییرناپذیر است و از بین نمى رود، اما ممکن است ضعیف و فراموش گردد. گرایش ها و بینش هاى فطرى نیازمند یادآورى هستند. عواملى نظیر تزکیه نفس باعث رشد داشته هاى فطرى انسان مى گردد. دوم، نکات درباره بعد شناختى فطرت: علاوه بر «خودشناسى فطرى» انسان، بخشى از شناخت هاى فطرى انسان مربوط به ربوبیت الهى و صفات وحدانیت، الوهیت، خالقیت و رازقیت الهى مى باشد که از آن به عنوان «خداشناسى فطرى» یاد مى شود. سوم، نکاتى در بعد گرایشى و انگیزشى انسان است: انسان داراى گرایش هاى فطرى «خداپرستى فطرى»، «کمال طلبى»، «فضیلت گرایى»، «میل به جاودانگى» و «حق گرایى» است. خداوند و دین او محبوب فطرى انسان، و کفر، فسق، سرکشى و گناه، منفور فطرى انسان است.
صفحات :
از صفحه 29 تا 44
بررسی جایگاه تصور و تصدیق در ادراک خدا از دیدگاه علامه طباطبائی
نویسنده:
عبدالرضا باقی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني قدس‌سره,
چکیده :
این مقاله به بررسی جایگاه تصور و تصدیق در ادراک خدا از دیدگاه علامه طباطبائی می پردازد. با نگاهی به سیر تطور ادله خداشناسی، به دست می آید اکثر اشکالات در زمینه بحث از خدا، از نرسیدن به مدعا و تصور ناصحیح مسئله نشأت می گیرد و نقد براهین خداشناسی در غرب نیز متأثر از همین موضوع است. علامه طباطبائی ضمن تصریح و تأکید بر این نکته، و ضمن اعتقاد به اینکه وجود خدا و وجوب ازلی او، بدیهی اولی است و از برهان مستغنی است، سعی می کند از همین نقطه با طرح صحیح مسئله، ادراک خدا را با فطرت به هم گره زده و از فطری بودن علم حصولی و حضوری به خدا، سخن گوید. در این پژوهش، تلاش شده است بحث فطرت از زاویه وجودشناختی و معرفت شناختی و از منظر علامه طباطبائی مورد تشریح قرار گیرد و به مدد توجه به فطرت از منظر معرفت شناختی، «حقانیت» و «معقولیت» باور به خدا مورد تحلیل و تبیین واقع گردد. ریشه یابی ادراک ناصواب خدا و طرح بحث فطرت از زاویه وجودشناختی و معرفت شناختی و تفکیک معرفت شناسانه حقانیت و معقولیت باور به خدا، از جمله نکات مورد توجه و مهم این نوشتار است.
صفحات :
از صفحه 25 تا 45
معناشناسی «امام حق» در آیات قرآن
نویسنده:
فتحیه فتاحی زاده، فریده امینی
نوع منبع :
مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها,
چکیده :
مفهوم «امام حق» از مهمترین مفاهیم قرآنی است که از دیرباز مورد توجه مکاتب مختلف فقهی، کلامی، عرفانی، تفسیری، روایی و تاریخی بوده است. تاکنون با رویکرد معناشناسانه به آن پرداخته نشده است. گرچه کاربرد واژه «امام» در معنای پیشوای حق در قرآن کریم 5 مرتبه است اما می توان گفت اکثر آیات قرآن کریم در خدمت پرورش انسان کامل است. این پژوهش با استفاده از روش معناشناسی به تبیین مفهوم «امام حق» و استخراج مولفه های معنایی آن از قرآن کریم پرداخته است؛ زیرا معناشناسی به دلیل به کارگیری نگاه تحلیلی و موشکافانه به متن، برای دستیابی حقیقی به مفهوم واژگان، روشی مناسب است. با بررسی رویکرد هم زمانی در 5 آیه ای که مفهوم «امام حق» در آنها به کار رفته، روشن شد که «امام حق» در کاربرد وحیانی بر محور هم نشینی با مفاهیم جعل، هدایت و دعوت و بر محور جانشینی با مفاهیم خلیفه، آیه، کلمه، امه، صراط در یک حوزه معنایی قرار می گیرد. کشف مولفه های معنایی «امام» سبب آشکار شدن معارف نهفته در باطن آیات و نشان دادن اندیشه نظام مند قرآن کریم است.
صفحات :
از صفحه 51 تا 72
نقش حقوق جزای اسلامی در تعلیم و تربیت ارزش‌های اخلاقی اسلام در جامعه
نویسنده:
حسن شجاعی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پژوهشگاه علوم وحیانی معارج,
چکیده :
کم‌توجهی به پیوند‌های حقوق جزای اسلامی با اخلاق اسلامی در مبنا، هدف، مضمون و سازوکارهای اجرایی، تضعیف ابعاد اخلاقی حقوق جزای اسلامی و نیز با تشکیک در عقلانیت و کارآمدی حقوق جزای اسلامی، درخواست حذف یا تغییر برخی از جرم‌انگاری‌ها و کیفرگذاری‌ها را موجب گردیده است. با استفاده از روش تحقیق تحلیلی ـ توصیفی و گردآوری اطلاعات با روش کتابخانه‌ای، در صدد تبیین یکی از خطوط اصلی این پیوند یعنی نقش حقوق جزای اسلامی در تعلیم و تربیت ارزش‌های اخلاقی اسلام هستیم؛ که ضمن تبیین جنبه‌هایی از عقلانیت و کارآمدی حقوق جزای اسلامی، ظرفیت‌ها و توانایی‌های اخلاقی آن را فعال‌تر خواهد نمود. بدین ترتیب، جرم‌انگاری‌ها و کیفرگذاری‌ها در حقوق جزای اسلامی، از سویی با ترسیم مرزهای ارزشی و اخلاقی جامعه، موجب اطلاع‌رسانی و تعلیم ارزش‌های اخلاقی حداقلی اسلامی‌‌اند؛ و از سوی دیگر با آسیب‌رسانی به ناقضان ارزش‌های بنیادین اخلاقی، موجب تربیت ارزشی فرد و جامعه‌اند. علاوه بر این، وضع و اِعمال مجازات‌های اسلامی، این پیام را انتقال می‌دهد که هر چه رفتارها، به اَعمال ممنوع نزدیک‌تر و شبیه‌تر باشند، درجۀ قُبح و غیراخلاقی بودن آن‌ها بیش‌تر است؛ اگرچه به درجۀ ممنوعیت جزایی نرسیده باشد. این امر، تاثیر جرم‌انگاری‌ها و کیفر‌گذاری‌های اسلامی در تعلیم ارزش‌های اخلاقی را مضاعف می‌کند.
صفحات :
از صفحه 95 تا 122
  • تعداد رکورد ها : 687