جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دراين اثر ابتدا معناي غايت از ديدگاه متفکّران مسلمان را بيان مي‌کند و رابطه آن را با نظام اخلاقي اسلام تبيين مي‌کند. در ادامه تلاش مي‏‌شود ديدگاه هنجاري نظام اخلاقي اسلام و نسبت آن با غايت و غايت‏گرايي تبيين شود. در ساختار کلّي در اين نوشتار، دو مکتب اخلاقي فلسفي و عرفاني و مباني نظري مختلفي که اين دو نظام اخلاقي بر آنها استوارند، معرفي شده‌اند که با تأکيد بر ديدگاه دو انديشمند بزرگ فلسفه و عرفان يعني ابن ‌سينا و ابن ‌عربي ـ بررسي مي‌شود.

این کتاب را سید صالح موسوی خلخالی (وفات 1306 قمری) در شرح "مناقب" تالیف محیی الدین عربی نگاشته است. شارح در مقدمه‌ی کتاب، علاوه بر شرح حالات یحیی الدین عربی، دیدگاه و اندیشه‌ی وی بررسی شده است. کتاب در چهارده فصل و خاتمه مشتمل بر شرح مناقب و فضایل چهارده معصوم است.

اثر حاضر، ترجمه و تصحیح شرح کتاب «مناقب» تالیف ابن عربی است. ابن عربی در کتاب خود مناقب چهارده معصوم (ع) گردآوری کرده است. در این اثر ابتدا به طور مفصل شرح حال ابن عربی و مذهب وی مطرح شده و حکمت، عرفان، تصوف و ... تعریف شده است. سپس در چهارده فصل مناقب و فضایل چهارده معصوم آورده شده و در فصل پایانی نیز مطالب تکمیلی در خصوص فضایل و شهادت به کمالات اهل بیت (ع) مطرح شده است.

«فصوص الحکم» کتابی عربی نوشتۀ محی‌الدین ابن عربی و شامل اصول عرفان و تعالیم او در وحدت وجود است. این کتاب حاوی 27 فصل و هر فصل منسوب به یکی از پیامبران الهی است. ابن عربی در هر فصل، داستان پیامبری را مطابق آیات و اخبار ذکر و حکمت رسالت وجود او را بیان می‌کند؛ ضمن آن که با استناد به قرآن، حدیث، کلام، حکمت مشایی و اشراقی به وحدت وجود می‌پردازد. طرز بیان ابن عربی در این اثر تا حد بسیاری دشوار و همواره برای درک و استباط آن نیاز به شرح و تفسیر بوده است. از این اثر ترجمه و تفاسیر فارسی، ترکی و انگلیسی وجود دارد. کتاب حاضر شرح تعلیقۀ امام خمینی (ره) بر این اثر است. در این تعلیقه 19 فصل اول کتاب عرضه شده و مشخص نیست چرا هشت فصل آن باقی مانده است. امام خمینی (ره) گاهی در بخشی از کتاب که نظر ابن عربی و قیصری ـ یکی از تعلیقه‌نویسان ـ را اشتباه می‌دانست، با استناد به حدیث یا دعاهای ائمۀ معصومین (ع)، نظر خود را بیان نموده است. ایشان حتی در حدود چهل تعلیقه نظر استاد خود، شاه‌آبادی، را نیز به چالش کشیده و نظر خویش را بازگو نموده است.

ساختار داخلي کتاب بر اساس متن فصوص الحکم تنظيم شده است و شارح، فصوص ۲۷ گانه را به ترتيب، توضيح داده است. مهم‌ترين نکته‌اي که در مورد اين شرح مي‌توان برشمرد، رابطه‌ اين شرح با شروح و تفاسير ديگر فصوص است؛ چه اينکه برخي را گمان بر اين است که اين کتاب ناظر به شرح قيصري يعني «مطلع خصوص الحکم في شرح فصوص الحکم» است. مصحح کتاب شرح خوارزمي، نجيب مايل هروي، در مقدمه چنين آورده است:«از پس مطالعه و بررسي شرح خوارزمي دريافتم که ميان شرح وي بر فصوص الحکم و شرح شرف‌الدين داود قيصري متوفاي ۷۵۱ ه.ق شباهت‌هاي زيادي موجود است».