جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مرور > مرور اعلام

وایتهد, آلفرد نورث (Alfred North Whitehead، فیلسوف، ریاضی دان و منطق دان انگلیسی، از نویسندگان پرینکیپا ماتماتیکا، مکتب الهیات پویشی), 1861 1947 م.

جستجو در برای عبارت

مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو

1 2 3 4 5 6

تعداد رکورد ها : 57

عنوان :

نقش ابر ذهن در رمزگشایی از چند دستگاه الهیاتی

نویسنده:

ناصر گذشته - هدیه دلگیر

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

اصفهان: حوزه معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه اصفهان,

کلیدواژه‌های اصلی :

معرفت شناسی (مسائل جدید کلامی) , خداشناسی پویشی (مسائل جدید کلامی) , رابطه علم و دین نزد کانت , الهیات پویشی , ابر ذهن و رمزگشایی از دستگاه های الهیاتی , فهم لایتناهی

کلیدواژه‌های فرعی :

جبر , حادث , الله , جهان هستی , خلقت , جوهر عالم , فرقه کرامیه , کرامیه (مجسمه مشبهه صفاتیه) , جوهرفرد , قرآن , عالم خیال , صیرورت و سیلان , نظریه انفجار بزرگ , هستی به منزله ذهن , مدل عرفانی ابن عربی , مدل فلسفی اسپینوزا , مدل الهیات پویشی وایتهد , مدل کلامی کرامیه , خداشناسی ابن عربی , ضرورت طبیعت الهی , غیریت خدا از عالم , امکان ازلی , حلول خداوند , تنزه خدا از عالم , کرامیه (صفاتیه) ,

چکیده :

هدف و انگاره بنیادین این مقاله، پاسخ به این پرسش است که آیا می‌توان الگویی به دست داد تا از رهگذر آن بتوان چندین دستگاه عرفانی، فلسفی و کلامی را بهتر فهمید و دقیق‌تر بازشناسی کرد؟ ادعای این مقاله آن است که می‌توان این کار را انجام داد. روش این مقاله به این صورت است که در وهله اول، با مدد گرفتن از عالم خیال چنین فرض می‌کنیم که همه آنچه از زمان مهبانگ (big bang) تاکنون رخ داده، که شامل هزاران میلیارد ستاره و سیاره می‌شود، همگی کل یکپارچه‌ای را تشکیل می‌دهد که از آن به «جهان هستی» تعبیر می‌کنیم. سپس این گونه فرض می‌کنیم که این جهان بزرگ یا جهان ماده، فاقد شعور و آگاهی نیست، بلکه جزء جزء آن از اتم‌هایی تشکیل شده است که یک شعور و آگاهی بسیار مرموز و اسرارآمیز همه اینها را به هم به‌گونه‌ای پیوند داده که این طرح کلان از آن برآمده و حاصل شده است (جالب است که در فیزیک امروز نظریه ریسمان بسیار به این فرض ما نزدیک است). این مقاله اصلا در پی اثبات این فرض یا نفی آن نیست. روش این است که اگر جهان هستی به این صورت فرض شود و در واقع، آن را همچون یک کل و یک ذهن بزرگ انگاشته شود، این فرض دست کم دو کارکرد خواهد داشت. الگوی مورد نظر تصویری از جهان به مثابه یک اَبَرذهن یا ذهن برتر است؛ یعنی، می‌توان کل هستی و پدیده‌های آن را همچون یک ذهن بزرگ فرض کرد و همه کارکردها و نقش‌ها و فرآیندهای ذهن انسانی را برای آن متصور شد. در یک ذهن، پدیدارهای ادراکی بسیار گوناگون و متنوعی وجود دارد. اینک اگر کل هستی؛ یعنی این صد میلیارد کهکشان و این کیهان بسیار بسیار بزرگ را به منزله یک ذهن بینگاریم، همان حکم‌ها را می‌توانیم در میان پدیده‌های هستی جاری کنیم. به دیگر سخن، همه باشندگان و هستی‌ها را می‌توان از جنس آگاهی انگاشت و در عین حال، با یک نگاه خُردنگر و چیستی‌نگر، می‌توان پدیده‌های موجود را از یکدیگر سلب کرد و گفت درخت سنگ نیست؛ اما از سوی دیگر، با نگاهی کلان‌نگر، می‌توان به همه پدیده‌ها به عنوان امر یکپارچه واحدی نگاه کرد و همه اموری را که از هم سلب می‌کردیم، به یکدیگر نسبت دهیم و میان آنها اتحاد برقرار کنیم و بگوییم مثلا درخت سنگ است. این مقاله درصدد است تا نشان دهد که دستگاه عرفانی ابن‌عربی و دستگاه‌های فلسفی اسپینوزا و وایتهد (الهیات پویشی) چنین طرحی را دنبال کرده‌اند. از این گذشته، از رهگذر کشف این کلید می‌توان دستگاه کلامی کرامیه و الهیاتشان را نیز به صورت قابل فهمی بازخوانی کرد.

صفحات :

از صفحه 99 تا 110

مشخصات اثر