جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در حديث معروف «سلسله الذهب» كه امام رضا آن را برای مردم نيشـابور بيـان فرمـود، اگرچـه توحيد به مثابه پناهگاهی برای در امان ماندن انسان از عذاب الهی معرفی شده است، امـا بـرای آن، شروطی وجود دارد. شرط لازم برای ورود به چنين جايگاهی، پـذيرش ولايـت اسـت كـه بـدون آن، اين امكان برای انسان فراهم نمی شود تا در حصن توحيد داخل شود. اين نوشتار درصدد است با رويكرد عرفانی ـ كلامی، با نگاهی بـه رابطـه توحيـد و ولايـت و جايگاه ولايت به عنوان دژ وپناهگاهی مسـتحكم بـرای درامـان مانـدن از عـذاب الهـی، بـه درك عميقی از اين روايت نائل آيد و بيان كند كه چگونه اعتقاد به ولايت، شرط لازم برای وصول بـه مقام توحيد است.

رئیس المُحدِّثین ابو جعفر محمد بن على بن حسین بن موسى بن بابَوَیهِ قمّى ملقب به (صدوق)؛ یکی از بزرگ ترین شخصیت های جهان اسلام و برجسته ترین چهره های درخشان علم و فضیلت است. وی بزرگ ترین فرد علمی خاندان بابَوَیه می باشد. شیخ صدوق در حدود سال ۳۰۶ قمری در شهر قم متولد شد. نام او محمد و کنیه اش ابو جعفر است. وی دارای القاب بسیار و متعددی است. مشهور ترین لقب ایشان صدوق است. استادانی که شیخ صدوق از محضر ایشان استفاده کرده، ۲۵۲ تن بوده است. افزون بر آنان، شیخ از هفتاد عالم دیگر نیز حدیث نقل کرده است. شخصیت شیخ صدوق دارای ویژگی های متعددی می باشد؛ از جمله: جریان خاص ولادت ایشان، جامعیت، جدیت و تلاش، اطاعت و بندگی و این که وی منادی وحدت فرق اسلامی بوده است. او دارای کرامات زیادی بوده و هست، اما یکی از کرامات برجسته شیخ صدوق؛ جریان مشهور و معروف ظاهر شدن جسد سالم او بعد از گذشت ۸۵۷ سال از رحلت او است. او برای پیشبرد احکام و دستورات دینی اقدامات متعددی صورت داد. یکی از اقدامات مهم و تأثیر گذار شیخ صدوق؛ تشکیل جلسات مناظره در حضور سلطان رکن الدوله و جمع کثیری از مردم ری (پایتخت آل بویه) بود. او به عنوان مشهورترین چهرۀ شیعه در نیمۀ دوّم سدۀ چهارم هجری قمری، علی رغم سختی مسافرت در آن روزگار، به شهرهای بزرگ که دارای مرکزیّت علمی بودند، سفر کرد و در مجامع علمی شرکت نموده، از دریای علوم بیکران و احادیث فراوان خود که متّکی به حافظۀ نیرومندش بود، دیگران را (اعمّ از شیعه و سنی) بهره مند ساخت. در باره اندیشه و مکتب شیخ صدوق باید گفت: آنچه که در مورد او معروف و مشهور است، این است که وی بیشتر یک شخصیت نص گرا (اخباری) و روایی است تا عقل گرا. او از عالمانی است که کثیر التألیف‌ بوده‌ و به‌ گفته خود،‌ بالغ‌ بر ۲۴۵ تألیف‌ داشته‌ است‌. برخی از آثار وی عبارتند از: من لا یحضره الفقیه، الاعتقادات‌، الامالی، التوحید، ثواب‌ الاعمال‌ و عقاب‌ الاعمال، الخصال. جمع زیادى از دانشمندان از خرمن دانش او خوشه ها بر گرفته و بهره هاى فراوان برده اند؛ لذا عدد شاگردان وى را صدها تن نوشته اند. دانشمندان زیادی از محضر وی بهره برده اند که غیر از شیخ مفید، به عنوان نمونه مى توان به نام برخی از این بزرگان اشاره کرد: حسیـن بـن علـى بـن بـابـویه؛ برادر شیخ صدوق و حسـن بـن حسیـن بـن بـابـویه؛ بـرادر زاده شیخ صدوق و حسین بن عبدالله غضائرى. شیخ صدوق در سال ۳۸۱ هجرى قمری در حالى که بیش از هفتاد سال از عمر پر ثمرش مى گذشت، چشم از جهان فرو بست. آرامگاه او در شهر رى در فاصله کوتاهى از مرقد حضرت عبد العظیم حسنى (رضوان اللَّه تعالی علیه) و در کنار باغ طغرل در باغچه مصفّائى قرار گرفته است.

هدف پژوهش بررسی نظام امامت در آثار و کتب شیخ صدوق از صاحبان کتب اربعه شیعه می باشد. روش پژوهش کتابخانه ای است. جمع آوری مطالب با مطالعه کتب و منابع مربوطه و نرم افزارهای موجود و فیش برداری از آثار شیخ صدوق و سایر کتب حدیثی صورت گرفته است. نتیجه کلی : در این پژوهش تاکید گردیده است که معنای امامت و شرایط آن با توجه به آثار شیخ صدوق و دیدگاه ایشان بررسی شود سپس در خصوص امامت حضرت علی علیه السلام و اینکه حق مسلم اهل بیت از آنان غضب شده همین امر موجب اختلاف میان مسلمین گشت. بحث گردیده است و نیز امامت حضرت رضا علیه السلام با توجه به اینکه گروهی امامت ایشان را منکر شده و از راه حق منحرف شدند توسط نصوص وارده از پیغمبر ( ص ) اثبات گردیده است و اینکه با استدلال بر وجود امام غایب حضرت قائم علیه السلام و اثبات اینکه زمین هرگز خالی از حجت که همان امام معصوم است نمی باشد امید است با استعانت و یاری خداوند متعال شرایط ظهور حضرت ولی عصر ( ع ) فراهم گردد.

تعامل انسان باغیرخودش بر محور معرفت و شناخت می‌گردد. پس معرفتی که از یک روش و از طریق یک قوّه و مجرای ادراکی خاص به دست آمده است، شیوه‌ی اثباتی آن نیز باید بر پایه‌ی همان روش و از طریق همان قوّه و مجرای ادراکی خاص صورت گیرد. نمی‌توان اثبات یک شیء عقلانی را که با قوّه و ادراکات عقلی صورت می‌گیرد، با قوّه و ادراکات حسّی و تجربی، آن را سلب یا رد نمود، و یا بالعکس. به همین سبب، نوشتار حاضر به دنبال کشف روش کلامی در اندیشه‌های اعتقادی و دینی عالمان اسلامی است که از مهم‌ترین آنها صدوق است.

انسان براساس فطرت خویش همیشه در پی رسیدن به خدای خویش است و نتیجۀ ‌‌این جست‌وجوها گاه به انحراف در شناخت معبود خود منجر شده است و او آن را همانند موجودات جسمانی تلقی کرده است که اعضای جسمانی دارد و قابل رؤیت است. در قرآن کریم، رؤیت خدا با چشم سر محال دانسته شده است و معصومین‌ (ع) در جهت تبیین آن، بیاناتی فرموده‌‌اند که سخنان حضرت امیر (ع) درمیان آنها درخشش خاصی دارد. علی (ع) در برخی از فرموده‌های خود، درک خدا را با حواس منتفی دانسته است، چه از طریق چشم باشد و چه با حواس دیگر. گاه نیز به مصداق اعلای درک اشاره کرده و رؤیت بصری خدا را محال دانسته‌اند ولی گفته‌اند که ندیدن خدا نمی‌تواند دلیلی بر انکارش باشد. حضرت امیر (ع) در مجموعه‌ای از بیانات خود، علاوه بر رد امکان رؤیت بصری، رؤیت و درک قلبی را هم که مقصود از آن، رسیدن به کنه ذات باری‌تعالی است، منتفی اما درک قلبی او با حقایق ایمان، برهان و دلیل و علم و قدرتش را گاه ممکن دانسته‌اند؛ که تفاوت این دو دیدگاه اخیر در این است که در اولی درک ذات خدا منتفی و در دومی درک باری‌تعالی با آثار و صفاتش ممکن دانسته شده است.