جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

زبان دین از جمله مسائل مهم در حوزه دین‌پژوهی است. در این مقاله موضع علامه را در خصوص زبان دین بررسی می‌کنم. تفحص در مباحث معرفت‌شناسانه و هستی‌شناسانه و رویکردهای علامه در تفسیر قرآن از جمله مباحث محکمات، متشابهات و تأویل از جمله منابع ما در این تحقیق است. برخی نویسندگان معتقدند که قرآن گرچه از زبان عرفی بهره می‌گیرد، اما این زبان برای فهم قرآن کافی نیست و از این‌رو بعضی زبان قرآن را زبان ترکیبی و بعضی دیگر نیز زبان عرفی خاص می‌نامند. به نظر می‌رسد اگر زبان عرفی به خوبی تفسیر و تعریف شود، نیاز به نظریات «زبان ترکیبی» و «زبان عرفی خاص» نیست. می‌توان گفت که زبان قرآن، «زبان عرفی» است و راه دستیابی به لایه‌های عمیق‌تر قرآن، تزکیه و تطهیر نفس است نه کاوش در کلمات و عبارات قرآن. در این مقاله ما با کاوش در آثار علامه، موضع ایشان را درباره واقعنمایی گزارههای دینی آشکار می‌کنیم

«برهان وجودی» برهانی در اثبات وجود خداست که نه بر اساس هیچ موجود خارجی و یا بعضی ویژگی‌های آنان، بلکه تنها برپایۀ «مفهوم» یا «تعریفِ» ذهنیِ خدا، وجود او را در عالم خارج اثبات می‌کند. سنت آنسلم (1033 - 1109) نخستین کسی است که در فلسفۀ غرب، چنین برهانی را در اثبات وجود خدا ابداع کرده است. اما در فلسفۀ اسلامی نیز حکیمانی بوده‌اند که بدون اطلاع از فلسفۀ غرب، برهانی را به همان سبک «برهان وجودی» اقامه کرده‌اند. اگر تقریر فارابی را از برهانی که در بعضی آثارش آورده است، بتوانیم با قطعیت، از مصادیق «برهان وجودی» بدانیم، وی را باید مقدم بر آنسلم، نخستین مبتکر این برهان در جهان فلسفه دانست. اما ملّا محمد مهدی نراقی و غروی اصفهانی براهینی اقامه کرده‌اند که دقیقاً از مصادیق «برهان وجودی» است. بنا بر تعریف‌های مختلفی که از خدا ارائه می‌شود، این برهان نیز تقریرهایی گوناگون می‌یابد. یکی از این تقریرها بر اساس تعریف خدا به عنوان «واجب‌الوجود» اقامه می‌شود که تقریر این سه حکیم، به ویژه نراقی و غروی مبتنی بر آن است. این مقاله به معرفی و بررسیِ برهان این سه حکیم مسلمان می‌پردازد.

کاربرد کنایه به عنوان یک محور بیانی سابقه ای طولانی در تاریخ زبان شناسی اقوام و ملل مختلف دارد . کنایه یکی از برجسته ترین ترفند های هنری در زبان و نشانگر قدرت تعبیر و تأثیر سخن و نفوذ و اثر بخشی کلام است. قرآن کریم نیز به دلایل بلاغی و رعایت عرف رایج گفتمانی مخاطبان خویش، مشحون از تعابیر کنایی است و درک معانی گسترده آن که فراتر از محدوده ظاهری الفاظ است، جز با دریافت ظرائف و نکات ادبی و بلاغی آن، به ویژه کنایه، امکان پذیر نمی باشد، لذا مقاله ی حاضر ضمن بررسی اجمالی مفهوم کنایه نزد علمای بزرگ بلاغت و ارائه آماری تقریبی از کنایات قرآنی و انواع مختلف آن بر مبنای متون بلاغی و تفسیری ، نمونه هایی از هر نوع ذکر نموده و با بیان دلایل بلاغی کاربرد کنایه در قرآن کریم، به این نتیجه می رسد که استعمال لفظ نیکو و اعراض از کلام ناشایست، از مهم ترین اسباب این سبک هنری در قرآن است، و در نهایت نوع یا عنوان جدیدی از کنایه را در زبان عربی برای بررسی و تعیین دقیق کنایات قرآنی پیشنهاد می نماید.

هدف دراین پژوهش این است که دیدگاههای این دوبزرگواردرباره صفت اراده باری تعالی موردبررسی قرارگیرد. روش تحقیق تحلیلی توصیفی است .اراده ازریشه«رود»به معنای طلب،قصدداشتن،وپسندیدن است.اراده درمعنای عام وخاص بکارمی رود. مقصودماازاراده دراین بررسی اراده درمعنای خاص است.«تصمیمی که ناشی ازیک ترجیح عقلانی باشد.»علامه محمدحسين طباطبايي ،اراده باري تعالي رادر زمره يكي از صفات فعلي خارج از ذات مي داند، كه ازمقام فعل انتزاع مي شودبين اراده وعمل باري تعالي فاصله نيست.به محض اينكه باري تعالي درخلقت موجودات «كن »بگويد«فيكون »مي شود.مطابق نظر علامه خداوندازازل مريدنبوده وازهرتغييرمنزه است. ازنظرعلامه اراده انسان درطول اراده خداست.ايشان همچنين قائل به نظام اسباب ومسببات وقاعده عليت است.علامه علاوه براعتقادراسخ به مطلق بودن اراده الهي به ملزومات آن«اراده واختيار انسان»نيزمعتقد است.علامه همچنين قائل به حسن وقبح عقلي مي باشد.فلسفه شرور از نظر علامه به دليل خيرات كثيرآنهاست ،وشرور از ديگاه ايشان بالعرض مقدورخدا مي باشد.از نظر امام فخر رازي ، اراده باري تعالي صفتي ذاتي است ، كه مرجح ومخصص يكي از دو طرف امكاني مي باشد. وباري تعالي نيز از ازل مريد بوده است.طبق نظرفخرخواص اشياء براساس عادت الله است ونظام علي ومعلولي جايگاهي ندارد،ايشان اعتقادراسخ به مطلق بودن اراده الهي داردخداوندفاعل بلاواسطه افعال انسان است،البته فخررازي دربعضي مواقع نيزكه بحث ارسال رسل مطرح است تاحدودي قائل به اختيارانسان شده است،امابطوركلي ايشان جبري مسلك است ازنظرخرچون تدبيركل عالم بلاواسطه توسط باري تعالي است،وباري تعالي نيزهرگزقبيح انجام نمي دهدلذا قبحي وجود ندارد.ايشان قائل به حسن وقبح شرعي است ، همچنين شرور را به اراده الهي مي داند.

ماهیت عامل انگیزش اخلاقی، درونی یا برونی بودن و خودمحور یا غیرخودمحور بودنِ آن، ازجمله ابعاد بحث انگیزش اخلاقی در حوزۀ روان‌شناسی اخلاق هستند. جان‎فینیس، اندیشمند مسیحی معاصر، با تکیه بر ظرفیت‎ها و قوای طبیعی انسان و با رهیافتی درون‌گرایانه، ریشۀ انگیزۀ اخلاقی را در داشته‎های طبیعیِ فاعل اخلاقی جست‌وجو می‌کند و آن را غیرخودمحور جلوه می‎دهد. علامه‌طباطبایی نیز با رهیافتی غیرخودمحورانه بر ظرفیت‎های طبیعی انسان تأکید و تحقق انگیزۀ اخلاقی را در بستر ترکیبی از امیال طبیعی و عقلانیت انسان تبیین کرده است. بررسی اندیشۀ این‌دو در بُعد روان‌شناسی اخلاق نشان می‎دهد این‌دو دیدگاه در رهیافت درون‌گرایانه و برون‎گرایانه و تبیین فرایند ایجاد انگیزۀ اخلاقی با یکدیگر متفاوت هستند؛ علاوه‌براین، در تبیین عامل اصلیِ انگیزش نیز با یکدیگر متفاوت‌اند؛ زیرا در نگرش فینیس انگیزه تنها درصورتی اخلاقی خواهد بود که در راستای خیرهای پایه باشد؛ اما علامه عنصر اصلی را در تبدیل شدن انگیزه به انگیزۀ اخلاقی، رضایت الهی می‎داند. این مقاله تلاش می‌کند با روش تحلیلی، اندیشۀ این‌دو را دربارۀ ابعاد انگیزش اخلاقی بازسنجی و مقایسه کند.

چکیده ندارد.