مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

ارتباطات یکی از گسترده‌­ترین، مهم­ترین و پیچیده‌­ترین جنبه‌­های اجتماعی زندگی انسان است. ارتباطات سازمانی مسئله مهمی در سازمان­‌ها است و مهم­ترین وظیفه هر مدیر، توسعه سیستم ارتباطات سازمانی اثربخش است. به تجربه ثابت شده‌­است که اگر ارتباطات صحیحی در سازمان برقرار نباشد، گردش امور مختل شده و کارها آشفته می­‌شوند. عاملی که می‌­تواند گره­‌گشای این مسئله باشد تا بتواند به فرد و سازمان یاری رساند، بنابر فرمایشات حضرت علی(ع) خرد است. ارتباطات درصورتی‌که توأم با خردورزی باشد، می­‌تواند در اثربخشی تعاملات فردی، گروهی و سازمانی مفید واقع شود. به همین منظور در این پژوهش مبحث ارتباطات خردمندانه مورد بررسی قرار می­‌گیرد. این پژوهش برحسب نوع داده‌­ها، کیفی و برحسب هدف، پژوهشی اکتشافی و برحسب رویکرد، استقرایی است. در این تحقیق از روش اسنادی و مطالعه نظری و از بین راهبردهای متنوع پژوهش کیفی، از راهبرد تحلیل مضمون استفاده می‌­شود. با بررسی و مطالعه دقیق حکمت­‌های نهج‌­البلاغه، 282 مضمون پایه استخراج و از ترکیب و مقایسه مستمر مضامین پایه و براساس قرابت مفهومی و معنایی، 43 مضمون سازمان­‌دهنده و بعد از بررسی مضامین سازمان‌­دهنده از لحاظ محتوا و ماهیت و با توجه به ادبیات و پیشینه حوزه ارتباطات، 6 مضمون فراگیر(پیشران­‌های ارتباطی فردی، پیشران‌­های ارتباطی جمعی، بازدارنده‌­های ارتباطی، اولویت‌­سازهای ارتباطی، خردمندسازهای ارتباطی و پیامدها) به دست آمد.

در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی درصدد پاسخگویی به این پرسش هستیم که چرا غزالی با سلیقه پدیدارشناسی به تأسیس یک نظام معرفت شناختی نسبت به حقانیت معارف حیات دینی می‌پردازد؟ به نظر می‌رسد که تردید غزالی نسبت به حقانیت معارف حیات دینی و ابطال پذیری عقل نظری در این خصوص، او را متوجه معارف این نوع زندگی می‌کند. همین امر سبب پرداختن غزالی به تصوف در بستر عقل عملی برای نیل به علم یقینی می‌شود. بنابراین تشکیک غزالی در حوزه علوم رایج زندگی دینی و عدول از عقل نظری در بستر متافیزیک جزمی او را متوجه ادراکات عقل عملی و اخلاق و در نهایت تصوف می‌کند. تصوف وسیله‌ای برای ورود جدی غزالی به عرصه تأویل و تفسیر جهان زندگی دینی و نصوص رایج در این نوع زندگی شد. از این رو، گرایش وی به تصوف و تأویل زمینه رویکرد پدیدارشناختی به علوم مذکور برای ساماندهی یک نظام معرفت شناسانه شهودی برای اثبات حقانیت معارف حیات دینی را مهیا کرد.

از آن‌جا که سنخ وجودیِ علم براساس مبانی هستی‌شناسی حکمت متعالیه، مُجرد (غیر مادی) است، در فرایند ادراک مادیات، باید این امور را به ساحت تجردیِ نفس، نزدیک‌تر نمود تا دریافت علم آسان‌تر و در عین حال دقیق‌تر صورت پذیرد. برای نزدیک‌تر نمودنِ امور مادی به ساحت تجردیِ نفس، وجود پدیده‌هایی که نقش اعدادی برای تجرید امور مادی دارند، ضرورت دارد؛ همچنان که وجود اندام‏هاى حسى، مانند گوش و چشم، و بخش‏هاى گوناگون مغز، برای ادراک امور مادی ضرورت دارد. چه اینکه این امور، زمینه­ تحقق ادراک را که امری مجرد است، فراهم می­کنند. بنابراین ضروری است، تمام اموری که در دریافتِ واقعیِ محتوای آموزش نقش ایفا می‌کنند، شناخته شوند و براساس شناخت این امور، ابزار لازم برای مسانخت (متناسب سازی) حداکثری بین محتوای آموزشی (مُدرَک) و یاد­گیرنده (مُدرِک) فراهم شود، تا از این رهگذر، فرایند یادگیری تسهیل پیدا کند.

تفکیک جنس از جنسیت و سپس عدم ابتناء جنسیت بر جنس که در علوم اجتماعی مطرح شده است به‌جهت اقتضائات حقوقی و فرهنگی و البته علمی که دارد از جمله مهمترین مباحث اجتماعی رویکردهای علمی است. برای شناسایی نحوه ورود به‌بحث و قضاوت در مورد چنین دوگانه‌ای اولین سؤال اینست که چگونه میتوان وارد ادبیات روش‌شناختی این بحث شد و این سنخ از بحث را شناسایی کرد و بر آن اساس، فضای گفتگوی علمی این بحث را ترسیم کرد تا به جای تقابل رویکردها، امکان گفتگوی رویکردها رخ دهد. از این طریق هم میتوان دغدغه‌ها و هم استدلال‌های روش‌شناختی طرفداران این تفکیک را شناسایی کرد و ادبیات مشترکی را برای پیشبرد بحث فراهم ساخت. سپس در مرحله‌ای دیگر میتوان در خصوص این تفکیک و سپس ادعای آن مبنی بر عدم ابتناء جنسیت بر جنس به‌وسیله روشی معتبر داوری کرد. روش این مقاله برای رسیدن به چنین اهدافی ترکیبی از یک نوع ویژه از مطالعه تاریخی ترکیب شده با استدلال عقل همگانی است. دسترسی به سنجش و مقایسه میان رویکردها و پارادایم‏های فکری نیازمند نوعی از مطالعات علمی و فکری است که تلفیقی از نوع ویژه‌ای مطالعات تاریخی به همراه دسترسی به استدلال‌های همگانی است؛ استدلال‌هایی که عقل بشر فارغ از پارادایم‌ها و رویکردهای فکری بدان‌ها حکم می‌کند. در این مقاله به شناسایی ریشه‌های تاریخی و فکری تفکیک دو مفهوم جنس و جنسیت در تاریخ شکل‌گیری دانش جامعه‌شناسی و مفاهیم آن در آثار امیل دورکیم پرداختیم. در تاریخ جامعه‌شناسی کلاسیک، دورکیم در سراسر آثار خود از تمایز مفهومی وجدان فردی و جمعی استفاده کرد.

نظریه فطرت در میان اندیشمندان توحیدی آیین مسیحیت و اسلام جایگاه ممتازی دارد. در آیین مسیحیت از این جهت نظریه فطرت پررنگ شد، که آموزه های مسیحیت از ظرفیت معقولیتِ مطلوبی برخودار نبود؛ لذا اندیشمندان مسیحی در صدد رفع این نقیصه برآمده و نظریه فطرت را تاسیس کردند. مطابق این نظریه می توانستند بسیاری از آموزه های مسیحی را معقول جلوه دهند. در جهان اسلام نیز بسیاری از متفکرین معاصر با توجه به برخی آیات و روایات اسلامی به نظریه فطرت ملتزم شدند. اما آنچه مهم است، این است که این نظریه در چند دهه اخیر، در میان اندیشمندان مسلمان؛ با توجه به دیدگاه علمی استاد شهید مطهری فراگیر شده است. مرحوم مطهری در مقابل نظریات انسان شناسانهّ مکاتب مادی مانند مارکسیسم و اگزیستانسیالیسم؛ که گوهر وجود انسان را مادی می دانستند؛ با طرح نظریه فطرت، دیدگاه آنان در مادی انگاری انسان را نفی و رد کردند و بنای جدیدی را در انسان شناسی اسلامی تاسیس کردند. هدف از این پژوهش بررسی انتقادیِ آراء استاد مطهری در خصوص نظریه فطرت می باشد که برآمده از معرفت شناسی باور دینیِ ایشان است. ایشان باور دینی را از رهگذر نسبت عقل و ایمان بررسی کرده و قائل به نظریه فطرت می شوند. در این پژوهش با توجه به تأملات صورت گرفته و انتقاداتی که می توان به نظریه فطرت وارد نمود؛ مشخص می گردد این نظریه آن کارکرد مطلوب ایشان را ندارد. لذا اهل نظر می‌بایست بنایی را استوار سازند که ویژگی اصلی معقولیتِ باور(های دینی) را دارا باشد.

مقاله به بررسی عمیق فرضیات وجودشناسی در حوزه مدیریت می‌پردازد، به ویژه از منظر حکمت متعالیه. در این مقاله، نویسندگان به تأثیر این فرضیات بر دانش سازمان و مدیریت اشاره می‌کنند و بیان می‌کنند که مدیریت به عنوان یک ساختار اعتباری و نیز به عنوان تدابیر و مسئولیت‌های نشأت گرفته از رفتارهای مدیریتی عینی تلقی می‌شود. این ساختار‌ها از طریق عقل نظری کشف و از طریق عقل عملی و اراده ساخته می‌شوند. نویسندگان هستی شناسی فلسفه اسلامی را به مدیریت متصل کرده و بیان می‌کنند که می‌توان از فلسفه جهت شناخت مسائل سازمانی و اجتماعی بهره جست. فلسفه اسلامی به قوانین کلی می‌پردازد و رابطه آن با وجود را بررسی می‌کند. نویسندگان تأکید دارند که بررسی دقیق فرضیات بنیادی نظریه‌ها و اقدامات مدیریتی از منظر وجودشناسی فلسفه اسلامی اهمیت زیادی دارد. این امر می‌تواند به توسعه دانشی معتبر و بنیادین در حوزه مدیریت کمک کند که صرفاً به ساختارهای عملیاتی محدود نیست. مقاله سعی دارد تا نشان دهد که چگونه می‌توان با تفکر فلسفی عمیق‌تر، درک بهتری از مدیریت و سازمان را از منظر حکمت متعالیه به دست آورد و بر اهمیت بازنگری در این فرضیات بنیادی در توسعه دانش مدیریتی تأکید دارد. مقاله به چالش‌هایی که نظریات و شیوه‌های سنتی مدیریت با آن مواجه هستند اشاره می‌کند. با توجه به محدود بودن این نظریه‌ها در پاسخگویی به پیچیدگی‌های دنیای معاصر، نیاز به نگرشی نو در حوزه‌ی مدیریت که بر مبنای حکمت متعالیه است، احساس می‌شود. این چشم‌انداز می‌تواند چارچوب بهتری برای درک و مدیریت سازمان‌ها ارائه دهد. توجه به ابعاد معنوی و متعالی مدیریت می‌تواند به تقویت مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها کمک کند. مدیران با درک عمیق‌تر از ارتباط میان انسان و جهان می‌توانند به روش‌های پایدارتر و اخلاقی‌تری برای هدایت سازمان‌ها برسند. از نکات برجسته مقاله، ادغام دانش قدیم و جدید است. مقاله پیشنهاد می‌کند که تلفیق اصول حکمت متعالیه با روش‌های مدرن مدیریتی می‌تواند راه‌حل‌های بدیع و کارآمدی برای مسائل پیچیده امروز ارائه دهد. نتیجه‌گیری مقاله بر این است که رویکرد هستی شناسی فلسفی مبتنی بر حکمت متعالیه می‌تواند دیدگاهی جامع‌تر و عمیق‌تر در مدیریت ارائه دهد که به تعامل و هماهنگی بین ابعاد مادی و معنوی سازمان‌ها توجه بیشتری دارد. چنین رویکردی می‌تواند سازمان‌ها را به سمت تحقق اهداف عالی‌تر و انسانی‌تر سوق دهد و به شکلی نوین به چالش‌های مدیریتی پاسخ دهد.