الخرائج و الجرائح کتابی در ذکر معجزات پیامبر(ص) و ائمه(ع) نوشته سعید بن هِبة‌ُالله مشهور به قطب الدین راوندی، متوفای ۵۷۳ق است.
قطب‌الدین ابوالحسین سعید بن عبد
... دالله بن حسین بن هبةالله راوندی کاشانی (متوفای ۵۷۳ هجری قمری) معروف به قطب راوندی محدث، مفسر، متکلم، فقیه، فیلسوف و مورخ شیعه در قرن ششم هجری و از شاگردان شیخ طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان است. وی دارای تألیفات بسیاری است که معروف‌ترین اثر وی کتاب الخرائج و الجرائح است.
ابن شهر آشوب مازندرانی و شیخ منتجب الدین رازی از شاگردان او هستند.
علت نام گذاری:
چنانکه از مقدمه کتاب برمی‌آید، مراد از خرائج و جرائح، معجزاتی است که از جانب معصومان صادر و خارج شده و اخباری که این معجزات را گزارش می‌کنند، از اعتبار کافی برخوردارند. او در مقدمه تصریح کرده است: «لأن معجزاتهم التی خرجت علی أیدیهم مصححة لدعاویهم لأنها تکسب المدعی صدق قوله.»
ویژگی‌ها:
انواع مختلف معجزات کلامی و غیر کلامی در این کتاب آمده و به یک نوع اکتفا نشده است.
در ذکر روایات به قدر نیاز اکتفا شده و مقدمات و توضیحات غیرمرتبط با مطلب اصلی حذف گشته‌اند.
ساختار:
مؤلف، همچنان که در مقدمه کتاب بیان کرده، کتاب خود را بدین ترتیب منظم کرده:
مقدمه، شامل توضیحاتی پیرامون معجزه و انگیزه نگارش آن و فهرست ابواب کتاب.
ابواب کتاب شامل پانزده باب، ۱۳ باب در معجزات پیامبر و ائمه دوازدهگانه، یک باب در دلائل بر صحت ادعای نبوت پیامبر(ص) و ائمه (ع) و باب دیگر شامل دلائل قرآنی بر امامت دوازده امام.
ملحقات کتاب شامل:
نوادر المعجزات، که کتابی روایی صرف است و هیچ بحث کلامی و... ندارد.
الموازاة بین معجزات نبینا صلی الله علیه و آله و أوصیائه علیهم السلام، و معجزات الأنبیاء المتقدمین، (برابری معجزات پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله با بقیه پیامبران).
کتاب امّ المعجزات، که بحثی مفصل در وجوه مختلف اعجاز قرآن دارد و شبهات مختلف را در مورد قرآن مطرح کرده و جواب داده است.
کتاب الفرق بین الحیل و المعجزات که راه تشخیص معجزه را از شعبده و... بیان کرده.
کتاب علامات و مراتب نبینا و أوصیائه صلوات الله علیهم أجمعین
در اواخر کتاب هم بحثی در علائم ظهور امام عصر عج دارد و علائم قبل از ظهور و هنگام ظهور را جداگانه بیان نموده است.
ترجمه:
جلوههای اعجاز معصومین ترجمه کتاب الخرائج و الجرائح
کتاب الخرائج و الجرائح توسط علامه محمد شریف خادم به فارسی ترجمه شده و با نام «کفایة المؤمنین فی معجزات الأئمة المعصومین» منتشر شده است. البته این ترجمه به صورت نسخه خطی است.
ترجمه دیگر این کتاب با نام جلوههای اعجاز معصومین(ع) بوسیله غلامحسن محرمی با همکاری مجتبی طبری فراهانی در قم توسط دفتر انتشارات اسلامی به سال ۱۳۷۶ چاپ شده است.
چاپ:
در سال ۱۳۰۱ق همراه کفایة الأثر و اربعین علامه مجلسی چاپ شد.
سید محمد باقر موحد ابطحی مقدمه مفصلی پیرامون زندگی نامه مؤلف و کتاب نگاشته است.
تحقیق کتاب نیز بر عهده ابطحی بوده که ضمن تحقیقی جامع، تمام روایات و آیات قرآن استخراج شده و چون این کتاب از مصادر بحار بوده متن کتاب با منقولات علامه مجلسی در بحار الانوار تطبیق داده شده است.
ضمناً برای کلمات مشکل توضیح و تفسیری از کتب لغت ضمیمه شده است.
نسخه بدل‌های کتاب نیز در پاورقی آمده‌اند.
در پایان هر جلد، فهرست مندرجات آن جلد آمده و در پایان جلد سوم هم فهرست‌های متنوع ده گانه‌ای ذکر شده است.
چاپ سنگی، با کتابت علی بن مومن طالقانی، دارالطباعه نایب ابراهیم، ۱۳۰۵ق
این کتاب در سه جلد، به زبان عربی از طرف مؤسسة امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف قم در سال ۱۴۰۹ ه.ق، به چاپ رسیده است.
بیشتر