جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود). در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است.

«مع الشيعة الإمامية في عقائدهم»، تأليف آيت‌ الله جعفر سبحانى، كتابى است با موضوع اعتقادات شيعه اماميه كه به زبان عربى در يك جلد نگارش شده است. نويسنده در ابتداى كتاب، پيش از ورود به فصول كتاب، در بخشى با عنوان «رسائل برخى بزرگان شيعه»، هفت رساله و نامه اعتقادى را ارائه كرده است. اولين نوشته، به قلم مبارك امام رضا (ع) در پاسخ به مطالبه مأمون نگارش شده كه از ايشان درخواست نمود كه اسلام ناب را موجز و مختصر براى وى بنويسد. در ابتداى اين رساله مباحث اعتقادى و در انتهاى آن به فروعات فقهى پرداخته شده كه نويسنده مباحث فقهى را ذكر نكرده و به كتاب «عيون أخبار الرضا» ارجاع داده است. در ادامه اين بخش، عرضه نمودن سيد عبدالعظيم حسنى عقايدش را بر امام هادى (ع) و رسائلى از صدوق، شريف مرتضى، كراجكى و شيخ طوسى ارائه شده است.

کتاب «جنة المأوى» که از آثار مرحوم آیت الله شیخ محمدحسین آل کاشف الغطا است، مجموعه ای از نوشته ها و سخنرانی های پراکنده ایشان می باشد. موضوعات این نوشته ها: میلاد پیامبر اکرم (ص)، معاد جسمانی، غیبت حضرت مهدی (ع)، معراج و… است. ایشان در بحث معاد جسمانی چنین می گوید: «همین طور که ماده ثابت است و از میان نمی رود به همین گونه همه صورت ها نیز در محل و جایگاه خود در کتاب خداوندی ثابت هستند.»

کتاب حاضر در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد ششم: المسائل العكبرية، الكافئة في إبطال توبة الخاطئة، العويص، قسم من رسالة المتعة، خلاصة الإيجاز؛ المسائل العكبرية اثر شيخ مفيد، ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان عكبرى بغدادى (336 - 413 هجرى)، و با موضوع 51 سؤال اعتقادى و كلامى است كه «حاجب ابوالليث بن سراج» از شيخ مفيد پرسيده و شيخ مفيد نيز به آنها پاسخ داده است و با تحقیق آقای علی اکبر الهی خراسانی به چاپ رسیده است. شيخ مفيد در اين كتاب با شيوه‌اى استدلالى و منطقى سؤالات را پاسخ داده و در پايان هر پاسخ، با آوردن مثالى بسيار زيبا خواننده را كاملا قانع و راضى مى‌گرداند. ايشان در كتاب حاضر هنر خود را در پاسخ گويى به شبهات به زيبايى به تصوير كشيده است. اين كتاب داراى موضوعات فراوانى مى‌باشد كه از جمله آنها است: - مراد از آيه تطهير - چگونه حضرت موسى شاگرد حضرت خضر مى‌شود ؟ - چرا حضرت علی‌ عليه‌السلام غنايم صفين را تقسيم كرد اما غنايم جمل را تقسيم نكرد ؟ - فرق ميان زمان و دهر - مراد از صراط مستقيم - معناى عالم ذر - زندگى پس از مرگ چگونه است؟ - جمع‌آورى قرآن چگونه بوده است؟ - چرا حضرت على در زمان خلافت فدك را پس نگرفت؟ الکافئة فی ابطال توبة الخاطئة به زبان عربی و در باره جنگ جمل و معرفی سه شخصیت اصلی آن؛ یعنی عایشه، طلحه و زبیر است و اینکه آنان آگاهانه به جنگ با امیر المؤمنین، علی علیه‌السّلام پرداختند و از این کار هم توبه نکردند. کتاب‌های شیخ مفید، در طول هزار سال پیوسته مورد توجه و علاقه علما و فقهای شیعه بوده است و در نزد آنان از اعتبار و اهمیت خاصی برخوردار است. این کتاب نیز برای شناخت برخی از شخصیت‌های صدر اسلام و مواضع آنان در برابر اهل بیت رسول خدا علیه‌السّلام ، کتابی بس ارزش مند و قابل توجه می‌باشد. علمای اهل سنت برای اثبات ارزش روایات عایشه و برخی دیگر از شخصیت‌های معارض با اهل بیت و برای توجیه جنگ آنان با حضرت علی علیه‌السّلام می‌گفتند: «آنان توبه کرده‌اند»، تا از این راه اعتبار آنان را حفظ کرده و خط فکریشان را نیز در جامعه ترویج دهند. شیخ مفید، با نگارش این کتاب، خط بطلانی بر تبلیغات آنان کشیده و با معرفی شخصیت حقیقی عاملان جنگ جمل، خط فکری و افکار آنان را در معارضه با اهل بیت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آشکار می‌سازد. این کتاب، شامل موضوعاتی است مانند: ۱. مواضع طلحه و زبیر در برابر عثمان. ۲. بیعت آنها با حضرت علی علیه‌السّلام و شکستن آن. ۳. جنگ جمل و مواضع عایشه. ۴. حکم محارب با حضرت علی علیه‌السّلام. كتاب العويص مجموعه مسائل فقهى است كه شیخ مفید در جواب ابو الحسن نيشابورى مطرح كرده و پس از مدتى به درخواست يكى از يارانش آن را به نگارش درآورده است. كتاب العويص شامل مسائلى مشكل از مباحث مختلف فقهى مى‌باشد. اين كتاب شامل موضوعات ذيل مى‌باشد: ۱- مسائل ازدواج. ‌۲- احكام طلاق و جدايى، مهریه ، ایلاء ، عده و ظهار. ‌۳- مسائل حدود، ديات، قصاص و آداب آن. ‌۴- مسائل مشكل ارث. ‌۵- موارد استثنايى، احکام مشكل و نظريات مختلف در ابواب گوناگون. کتاب «خلاصة الایجاز» مختصر کتاب «الموجز فی المتعة» شیخ مفید است که توسط محقق کرکی خلاصه شده و در بعضی قسمتها توضیحاتی به آن اضافه کرده است. کتاب حاضر دارای سه باب و یک خاتمه است: ← باب اول ادله قول به جواز متعه و حلال بودن آن از کتاب و سنت و اجماع و عقل و ادلۀ مانعین و جواب آنهاست. ← باب دوم شامل روایاتی از معصومین علیهم‌السّلام در فضیلت ازدواج موقت است. ← باب سوم کیفیت و احکام متعه است، شامل شرایط طرفین ، صیغه ، مهر ، مدت و احکام آن. ← خاتمه شامل موارد کراهت و حرمت متعه در بعضی حالات و به عنوان حکم ثانوی است.

این کتاب در زمینه پاسخ ابن حنبل، پیشوای مذهب کلامی اهل حدیث و مذهب فقهی حنبلی، به پرسشهای فقهی، اعنقادی کلامی شاگردانش می باشد. کتاب مذکور، دارای وجوه کلامی و فقهی بوده و در دو جلد به چاپ رسیده است.

این کتاب مجموعۀ پاسخ‌هاي علامۀ حلى به سؤالات سيد مهنّا بن سنان است. کتاب مذکور به علت اين كه حاوى مباحث تفسيرى، اعتقادى، فقهى و حتى كتاب شناسى از جايگاه خاصى برخوردار است.

كتاب «الرسائل العشر» مجموعه‌ اى از تأليفات كلامى، فقهى و تفسيرى شيخ طوسى مى‌ باشد. اگر چه نام رساله‌ ها و كتب موجود در آن در فهرست شيخ و رجال نجاشی و ساير كتب تراجم به صورت مجزا ذكر شده‌ اند اما نام كتاب «الرسائل العشر» در هيچ كدام از اين منابع ديده نمى‌ شود. بنظر مى‌ رسد كه اين مجموعه توسط محقق ارجمند واعظ زاده خراسانی پس از سال ۱۴۰۳ ق گردآورى و با اين نام منتشر شده است. اين مجموعه شامل ۵ كتاب كلامى و ۵ كتاب فقهى مى‌ باشد.

«الغدیر» اثر گرانبهاى علامه امینى، در این مجموعه یازده جلدى زیر نظر دکتر علیرضا میرزا محمد، ترجمه، ویراسته و عرضه شده است. هر جلد از این اثر، توسط یک یا دو مترجم به فارسى برگردان شده که به ترتیب عبارتند از: جلد اول: محمدتقى واحدى؛ دوم: محمدتقى واحدى و على شیخ‌ الاسلامى؛ سوم: سید جمال موسوى؛ چهارم: محمدباقر بهبودى؛ پنجم: زین‌ العابدین قربانى؛ ششم: محمد شریف‌ رازى؛ هفتم و هشتم: اکبر ثبوت؛ نهم و دهم: جلال‌ الدین فارسى و جلد یازدهم: جلیل تجلیل. ویراستار کتاب، به بررسى اجمالى متن ترجمه پرداخته و پس از مراجعات مکرر به متن اصلى، در مقام مقایسه و تطبیق برآمده و دریافته است که ترجمه حاضر، با تمام محاسن و ویژگى‌ هاى خود، نه‌ تنها نیاز جدى به ویرایش اساسى و پر دامنه دارد و باید با متن اصلى مقابله و سنجیده شود، بلکه لازم است کاستى‌ ها و نادرستى‌ هاى نحوى و زبانى آن اصلاح گردد و افزون بر این، رعایت قواعد خط نگارى، نشانه‌ گذارى، سند آورى و صفحه‌ آرایى در دستور کار قرار گیرد. بر این اساس، ایشان سه ویرایش محتوایى، زبانى و فنى در مورد این اثر، انجام داده است که با توجه به ترجمه بیست‌ و دو جلدى کتاب، در بیش از هفت هزار صفحه و به قلم نه تن از مترجمان، کارى سترگ و وقت‌ گیر و توان فرسا مى‌ باشد، به‌ ویژه که درک علمى و شیوه نگارش مترجمان این اثر، در ترجمه با یکدیگر متفاوت بوده است، چنانکه برخى از آنان ترجمه‌ اى متین و شیوا و روان ارائه داده‌ اند و برخى دیگر ترجمه‌ اى نه چندان مناسب و مطلوب؛ به همین جهت، در برخى مجلدات پاره‌ اى از عبارات و فقرات آنچنان آشفته و درهم و برهم ترجمه شده است که ویرایش آنها جز با ترجمه مجدد یا تغییر در ساختار امکان‌ پذیر نبوده است. در تفاوت شیوه مترجمان این ترجمه، همین بس که ترجمه‌ اى به خاطر حفظ امانت، بیش از حد تحت‌ اللفظى شده است و ترجمه‌ اى در اثر گرایش به فارسى‌ نویسى، موجب نامفهوم آمدن بعضى جمله‌ ها گردیده است و کاربرد تعبیرات عامیانه ناخوشایند نیز در ترجمه‌ اى دیگر به اعتبار آن خدشه وارد کرده است و برعکس، تبحر همراه با دقت نظر برخى از مترجمان، حاصل کارشان را ارزشمند جلوه داده است. البته، مخفى نماند که عموماً متن ترجمه‌ ها در تمامى مجلدات از جهت صورى هماهنگ و یکدست نبوده و در آرایش صفحات ذوق و سلیقه به کار نرفته بوده است. در هر حال، ویراستار محترم به لحاظ حجم زیاد غیر متعارف کتاب و کثرت مترجمان و نیز به منظور تسریع در کار، تصمیم گرفته است تا از همکارى ویراستارانى در ویرایش فنى بهره گیرد تا لااقل به حک و اصلاح رسم الخط فارسى و رعایت ضوابط نقطه‌ گذارى و تنظیم ارجاعات و مواردى از این قبیل اهتمام ورزند. ایشان در این اثر، اقدام به ویرایش اساسى پر دامنه محتوایى و زبانى با تمام دشوارى‌ ها و پیچیدگى‌ هاى آن نموده و بدین‌ منظور، کار خود را از مقابله متن ترجمه با اصل عربى آن آغاز کرده و همزمان به ویرایش زبانى مطالب پرداخته است که گویا در اثناى کار، با ناهماهنگى در عملکرد همکاران و اعمال سلیقه‌ هاى گوناگون مواجه گردیده و لذا خود را ملزم دیده است تا به موازات ویرایش محتوایى و زبانى، در رفع نقایص و تکمیل نواقص نوظهور همت گمارده و با عزمى جزم، کار را به گونه اى سامان دهد که حتى‌ المقدور نثر ترجمه از نظر فنى یکدست و یکنواخت گردد.

«جمل العلم و العمل»، کتابی فقهی و کلامی تاليف سيد ابوالقاسم على بن حسين موسوى بغدادى، معروف به شريف مرتضى، علم الهدى است. بنا بر گفته برخی، نام ديگر كتاب «جمل العقائد» بوده و از مشهورترين تأليفات فقهى و كلامى سيد مرتضى مى ‏باشد. اين كتاب با همه اختصار و ايجازش در بر دارنده مهم‏ترين مسائل فقهى است و از منابعى است كه ما را با علم كلام و فقه در عصر مؤلف آشنا مى ‏سازد. از مهم‌ ترین ویژگی‌ های کتاب این است که به طرح استدلالی مباحث فقهی نپرداخته، بلکه کتاب فتوایی سید مرتضی است. وی در این کتاب، نظریات جدید فقهی خویش را نیز ذکر می‌ کند که تا قبل از آن کسی فتوا نداده است. اين كتاب از زمان تأليفش مورد توجه فقهاى عظام واقع شده تا جايى كه شيخ طوسى از شاگردان ممتاز وى قسمت كلامى آن را در كتابى به نام «تمهيد الأصول» شرح زده است و عبدالعزيز بن براج از ديگر شاگردان مبرز او در كتابى به نام «شرح الجمل» قسمت فقهى آن را شرح زده است.

کتاب «سفینۀ النجاة» از جمله آثار مرحوم ملا محسن فیض کاشانی رحمۀ االله علیه به زبان عربی می باشد. مؤلف خود علت تالیف چنین اثري را اثبات این نکته می داند که ادله احکام شرعیه فقط کتاب و سنت می باشند و راهی بر اجماع و دیگر ادله وجود ندارد همان گونه که ملاحظه می شود این نظریه تمایلات اخباري آن بزرگوار را نشان می دهد. کتاب حاضر از یک مقدمه کوتاه، دوازده فصل و یک خاتمه تشکیل یافته است. مؤلف در فصل اول کتاب بر این نکته تاکید دارد که ادله شرعیه در نزد امامیه منحصر در قرآن و حدیث بوده و استناد به اجماع باطل می باشد. آن چه در فصل دوم مد نظر است تاریخچه تمسک به اجماع به عنوان یکی از ادله شرعیه در میان امامیه می باشد. فیض در فصل سوم رساله اشاره اي به پیدایش اجتهاد و اصولی گري از زمان مرحوم وحید بهبهانی رحمۀ االله علیه و به دست وي نموده و آن را خطري بزرگ براي شیعه می شمارد که باعث رو آوردن مردم و علما به مکتب ائمه اربعه اهل تسنن شد. در فصل سوم مؤلف تمام حقایق و وقایع عالم را بالخصوص یا به طور عام داراي نص از معصوم علیه السلام می داند. و در فصل هاي بعدي کتاب به مسائلی چون جواز تقلید از مجتهد میت، عمل به ظن، منحصر دانستن ادله شرعیه در شنیدن از معصوم (ع)، ذم اجتهاد و مخالفت با آن و اشاره به مفسده هاي آن می پردازد.