جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این رساله روش شناسی است. نگاه بیرونی علامه طباطبایی به حدیث، رابطه قرآن با حدیث، جایگاه روایت در تفسیر قرآن به قرآن عموماً و تفسیر المیزان خصوصا، نظریه استقلال قرآن و شیوه برخورد علامه با حدیث به صورت عملی، بررسی معیارها و ملاکات مورد استفاده ایشان در گزینش و رد و قبول احادیث و موضوعات مورد ابتلا در مواجهه با احادیث از قبیل اسراییلیات، جری و تطبیق، حجیت خبر، نقل به معنا، روایات اسباب نزول، برخورد با احادیث متعارض، انواع حدیث از حیث نوع بیان و خلاصه جرح و تعدیل روایات از مباحث پژوهش شده در این مختصر می باشد.

یکی از جریانهای فکری فعال و پر نفوذ در قرنهای دوم و سوم هجری که تأثیرات ماندگار و ژرفی را در اندیشه های فقهی، کلامی، تفسیری مسلمانان بر جای نهاد جریان ظاهر گرایی ص اهل حدیث است. جریانی که از سویی شالودة تفکرات دینی بخش عظیمی از اهل سنت را پی ریزی کرد و به صورت خاص در شکل گیری حرکتهای سلفی گرای قرنهای بعد ایفای نقش نمود و از سوی دیگر مخالفت جریانهای عقل گرای شیعی و معتزلی را برانگیخت. بارزترین نمودهای تفکر اصحاب حدیث را می توان در تفسیر ایشان از قرآن کریم به ویژه آیات اعتقادی شاهد بود. معاصر بودن این جریان با دوران حضور امامان شیعه موجب شد که اهل بیت علیهم السلام در تفسیر آیات با توجه به دیدگاههای اهل حدیث ضمن بیان تفسیر صحیح آیات مستقیم یا غیر مستقیم با انحرافات تفسیری آنان مقابله نمایند. در این نوشتار با عنوان ص مواجهة اهل بیت علیهم السلام با اهل حدیث در برداشت از قرآن پس از بیان کلیات، در بخش دوم کاربرد اصطلاح اهل حدیث را در حوزه های فقهی و کلامی شیعه و اهل سنت بررسی کرده و معنای مورد نظر خود در این تحقیق را مشخص کرده ایم. سپس در بخش سوم ضمن نگاهی به فعالیتهای تفسیری اصحاب حدیث اهل سنت به بررسی مهمترین نمودهای شیوة تفسیری ایشان، همچون مخالفت شدید با تأویل آیات، حدیث زدگی و کمرنگ ساختن نقش عقل در تفسیر پرداخته ایم. همچنین با تقسیم اهل حدیث به دو گروه مشبه و مفوضه دیدگاه هر یک را در باب تفسیر آیات به ویژه آیات صفات خبری بررسی گردیده است؛ نیز بیان شده است که تأویل ظواهر بدون (تصوری) آیاتی که در آنها صوری همچون وجه، ساق، ید، نسیان، اتیان، نزول و ... به خداوند نسبت داده شده است نه تنها جایز که امری ضروری و مطابق با لغت عرب و حکم عقل است تا آنجا که برخی از بزرگان اصحاب حدیث که خود به شدت تأویل را انکار کرده اند در مواردی ناگزیر به تأویل آیات دست زده اند. در بخش چهارم که به بررسی موضع اهل بیت علیهم السلام در مقابل اصحاب حدیث و تفاوتهای تفسیری این دو اختصاص یافته است پس از معرفی بزرگان اصحاب حدیث معاصر هر یک از امام شیعه علیهم السلام تفاوتهای موجود در منابع و روشهای تفسیری این دو جریان بررسی و مباحث اعتقادی محورهای اصلی اختلافات تفسیری معرفی شده است. در این مواجهه امام شیعه علیهم السلام با محور قرار دادن قرآن کریم در مباحث اعتقادی خود بسیاری از ظواهر بدوی آیات را با توجه به علم گستردة خویش با استناد به دیگر آیات، سنت نبوی، لغت عرب و ادلة عقلی و با ملاحظة قراین متصل و منفصل تأویل برده و از پذیرش معانی ای که به نحوی به تجسیم، تشبیه، جبر، عدم عصمت انبیا و ... منجر شود اجتناب کرده اند. نمونه های متعددی از مواجهة مستقیم یا غیر مستقیم اهل بیت علیهم السلام با اهل حدیث در حوزة تفسیر آیات در این بخش گرد آوری شده است. از آنجا که احادیث و آثار از مهمترین منابع اهل حدیث در تفسیر آیات به شمار می رود اهل بیت علیهم السلام در این زمینه نیز به دو اقدام اصلی دست زدند: یکی انکار اسرائیلیات و روایات مجعولی که مستند برداشتهای نادرست اصحاب حدیث از آیات معارف دینی بود؛ دوم تصحیح روایات نبوی که در بین اصحاب حدیث به تحریفات لفظی و معنوی دچار گردیده بود.

پایان نامه حاضر تحت عنوان موافقات الفخر الرازی می باشد که فهرست مطالب ذکر شده در این پایان نامه به شرح ذیل می باشد: الفصل الاول: حول الفخر الرازی و تفسیره 1- الفخر الرازی: بطاقته الشخصیه مکانته الإجتماعیه وعظه نماذج من شعره تراث الرزای وفاته وصیّته عابوا علیه الأمانه العلمیه! 2- تفسیره: مجرد إثاره! إنّ هذا التفسیر فیه کل شئ الّا التفسیر هل أتم الرازی تفسیره دراسات حول التفسیر: 3- مسأله میله إلی التشیّع: میله الی التشیع نموذجان: الفصل الثانی: ما هی الموافقات؟ أ موافقاته فی اُصول الدین 1- فی التوحید(نفی التجسیم) 2- فی العدل:(الحسن و القبح العقلیان) 3- فی النبوه(عصمه الأنبیاء بشکل مطلق فی التبلیغ و غیره): 4- فی الإمامه(لابدّ من وجود معصوم و کونه فی کلّ زمان و لابدّ للنّاس) ب- موافقاته فی فروع الدین(الفقه) 1- فی الطهاره الوضوء (المسح علی الأرجل) 2- فی الصلاه(أوقات الصلوات الیومیه ثلاثه و لیس خمسه) 3- فی النکاح(أصل إباحه نکاح المتعه) 4- فی الطلاق 5- فی التقیه(التقیه جائزه الی یوم القیامه): 6- فی القیاس(بطان القیاس) الفصل الثالث: نماذج من موافقاته 1- فضائل أهل البیت(ع) 2- موافقات فقهیه 3- موافقات کلامیه خاتمه مصادر البحث

در این تحقیق معاد از دیدگاه سه آیین یهود و مسیح و اسلام مورد بررسی قرار گرفته و موضوعات مورد بحث در آن عبارت است: پدیده ی مرگ، مرگ از دیدگاه عهد عتیق و یهود، مرگ از دیدگاه مسیح (آیین مسیحیت)، مقایسه ی پدیده ی مرگ در سه آئین، برزخ از دیدگاه سه آیین، رستاخیز در سه آئین، علائم وقوع قیامت در آئین مسیحیت، معاد جسمانی از دیدگاه سه آئین یاد شده، بهشت و جهنم از دیدگاه مسیح، یهود و اسلام، وجوه اشتراک و افتراق سه آئین در اعتقاد به معاد و بهشت و جهنم، قیامت

موضوع این پایان نامه "پژوهشی پیرامون بیت المال در متون اسلامی" است که این پایان نامه در پنج فصل گنجانده شده است، فصل اول پیرامون تعریف لغوی و اصطلاحی بیت المال و تاریخچه بیت المال است، فصل دوم درباره منابع و درآمد بیت المال "خمس، زکات، خراج، جزیه، فیء، انفال" و مصارف آنهاست، فصل سوم به عملکرد حضرت رسول اکرم (ص) در خصوص اموال عمومی پرداخته شده است و در این فصل احادیثی آورده شده است که بیانگر اهمیت اموال عمومی است فصل چهارم در زمینه عملکرد خلفا سه گانه در مورد اموال عمومی است و در آن به بررسی نظام طبقاتی عمر و بذل و بخششهای عثمان پرداخته شده است . در فصل پنجم عملکرد حضرت علی (ع) در خصوص اموال عمومی و سختگیریها و تلاشهای ایشان در باز گرداندن مردم به سیره حضرت رسول اکرم (ص) بررسی شده است .

. پایان نامه حاضر با عنوان تفسیر محمدبن السائب کلبی با یک مقدمه و پنج فصل تنظیم شده که مهم ترین موضوعات مورد بحث آن بدین قرار است : ‎1- شرح حال محمدبن السائب کلبی شامل شخصیت علمی، آثار، راویان، مشایخ و اتهام او به کذب.... ‎2 - دیدگاههای علوم قرآنی او در مباحث : ترتیب نزول، شان نزول، حروف مقطعه، قرا ات، مکی و مدنی، نسخ و ... ‎3 - روش تفسیری کلبی: تفسیر اثری، لغوی، قرآن به قرآن ...‎4 - مجموعه قرا ئات و روایات تفسیری محمدبن السائب کلبی، که از دوازده منبع تفسیری گردآوری شده است و تعداد آنها به ‎773 روایت می رسد.

این تحقیق در دو فصل تنظیم و تدوین شده است: در فصل اول، با عنوان کلیات از این موضوعات بحث شده است: آثار و احوال طبری، مهارت طبری در قرائات و تجوید و تفسیر و سایر علوم قرآنی، قرائات تفسیر طبری، معیارهای پذیرش قرائات از دیدگاه طبری، معیارهای رد قرائات از دیدگاه طبری، اختلاف نظر طبری با قرّاء سبعه، اثر قرائات در فقه. در فصل دوم، قرائات مندرج در تفسیر طبری به ترتیب قرآن گردآوری و مستندسازی شده است. موارد گردآوری شده 874 مورد است.

تشکیل دولت توسط پیامبراکرم(ص) و برخی دیگر از پیامبران الهی، موضوعی است که علاوه بر مستندات قرآنی، مبتنی بر واقعیت های تاریخی نیز هست. به نظر می رسد که حاکمیت سیاسی، فلسفه عملی وحی و نبوت است، چرا که اجرایی شدن بخشی از وحی نظیر آیات الاحکام سیاسی، اقتصادی، قضایی و اجتماعی بدون برخورداری از حکومت و حاکمیت سیاسی امکان پذیر نباشد. با این حال، برخی از روشنفکران در تلاشند تا اثبات کنند که حاکمیت سیاسی از اهداف اصلی پیامبران نبوده و آنچه که در تاریخ پیامبران به نام حاکمیت سیاسی مشاهده می شود امری عَرَضی و حاشیه ای است. این پژوهش در پی آن است تا نادرستی این نظریه را به اثبات برساند. این پژوهش نشان می دهد که تشکیل حکومت و اعمال حاکمیت سیاسی، جزئی از وظایف پیامبران بوده است. بنابراین مشروعیت حکومت پیامبران امری الهی است و بیعت مردم با پیامبر، باعث کارآمدی حکومت می شود و نه آن که حکومت مشروعیتش را از بیعت مردم بگیرد. همچنین این پژوهش نشان داده است که با الگوبرداری از اصول حاکم بر حکومت پیامبران نظیر نفی و اکراه و زور در دین، تبیین راه رشد و غیّ، تأکید بر عدالت اجتماعی و رعایت مصلحت و حکمت، امروز نیز می توان حکومتی همگام با مقتضیات دنیای جدید تشکیل داد که توانایی ادامه ی حیات متمدنانه را بر دو پایه ی عقل و شرع استوار و آشکار سازد.

«محکم و متشابه»، «نسخ» و «قرائات» از موضوعات مهم علوم قرآنی است. آیت الله معرفت در هر سه موضوع ضمن نقد دیدگاههای گذشته و رایج، به ارائه نظریاتی بدیع پرداخته اند. تعریف روشن از محکم و متشابه، تفاوت بین متشابه و مبهم، طبقه بندی تشابه به ذاتی و عرضی و ضابطه مند ساختن معانی تأویلی و باطنی، از جمله نوآوری های آیت الله معرفت در حوزه محکم و متشابه به شمار می رود. در موضوع نسخ، شاهد دو قرائت از نسخ در آثار آیت الله معرفت هستیم؛ قرائت نخست، پذیرش نسخِ مطلق، با رویکرد کاستن از شمار آیات منسوخ است و قرائت دوم، انکار نسخِ مطلق و توسعه ی نسخ در دو حوزه ی «نسخِ مشروط» و «نسخِ تمهیدی» است. در بحث قرائات، ایشان روایات «سبعه احرف» را از احادیث ضعیف دانسته که در صورت صحت نیز به «اختلاف لهجه ها» برمی گردد. همچنین ایشان «قرآن» و «قرائات» را دو حقیقت متمایز به شمار آورده و منشأ اصلی اختلاف قرائات را نیز اختلاف «مصاحف الأمصار» دانسته اند. ایشان با بررسی نقادانه ضوابط قرائت ابن جزری، تنها قرائت صحیح را «قرائت عامه المسلمین» می داند که نماینده آن قرائت «حفص بن سلیمان» است.

مقدمه: رواج تفسیر موضوعی قرآن نیازمند تدوین و شناسایی مبانی معرفتی و روشی است. چون «ابناء بشر از زمان نزول قرآن تا قیامت مخاطبند و باید بتوانند پیامها و معارفِ متفاوت آن را بفهمند» و «علوم بشری بر نحوه فهم انسانها از مسائل و میزان معرفت به معارف قرآنی تأثیر می گذارند»، می توان ضرورت توسعه فهم متون مقدس، نظام مندی فهم و تفسیر، و استخدام علوم در استنطاق و فهم موضوعی معارف قرآنی را نتیجه گرفت. بنابراین، روشهایی کارآیی دارند که در لایه های مختلف ارائه پیام، در سطوح مختلف فهم و در زمانهای مختلف کارآ باشند مانند روش تحلیل مفهومی که می تواند (با ملاحظاتی معرفتی و روشی) در حوزه معناشناسی و مفردات، هرمنوتیک و تفسیر موضوعی قرآن به کار رود. هم اکنون با پیشرفت فنآوریِ علوم پزشکی و امکان باروری با روشهای کمکی، موضوعاتی نوپدید مانند «رحم جایگزین»، «اهداء اسپرم»، «اهداء تخمک»، «تغییر جنسیت»، «شبیه سازی»، و «نَسَب» پیش آمده اند و تلاش فقها و مجتهدین را در استخراج نظرگاه قرآنی به چالش کشیده اند.هدف پایان نامه «تبیین چگونگی به کارگیری روش تحلیل مفهومی در فهم و تفسیر موضوعی و استخراج نظرگاه قرآنی درباره شش موضوع فوق» بود. این پژوهشِ توصیفی-تبیینی با فیش برداری از منابع کتابخانه ای و تحلیل داده ها انجام گرفت و در چهار فصل به «بیان ضرورت، اهداف، پیش فرضها و سوالات»، «تبیین مبانی نظری تحلیل مفهومی و بنیانهای معرفتی مباحثی کلیدی در حوزه تفسیر و علوم قرآن»، «تعیین ملاحظات روش شناختی فهم و تفسیر قرآن و تحلیل مفهومی و تبیین نسبت میان آنها»، «پژوهش موضوعی قرآن با روش تحلیل مفهومی در شش مسأله فوق و تعیین نظرگاه قرآنی با استفاده از یافته های تفسیری» پرداخته است.