جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه به مسأله فقر و غنا در قرآن وحدیث پرداخته شده و اصول و کلیات روش استنباطپدیده های اجتماعی بویژه فقر و غنا از قرآن و حدیث؛فقر و غنا در آیاتی که لفظ فقر و لفظ غنا در آنها به کاررفته است، فقر و غنا در روایات، و مراد از لفظ فقر و غنادر روایات.

فیض کاشانی از علمای شیعه در قرن یازدهم هجری قمری بوده است و تفسیر او روایی به شمار می آید. در این تحقیق نخست مقدمه ای مختصر درباره زندگی و آثار و معرفی مقدمه تفسیر فیض آمده؛ سپس تفسیر جزء سی از سوره نبأ تا پایان قرآن ترجمه شده و در پاورقی پاره ای توضیحات نظیر آدرس دقیق مآخذ فیض به دست داده شده است.

این پژوهش در شش فصل منافقان را در قرآن بررسی کرده است. عناوین فصل ها به این قرار است: فصل اول، مروری بر مسأله نفاق؛ فصل دوم، سیر نزول آیات نفاق: شرح حال منافقان در آیات مکی، شرح حال منافقان در آیات مدنی؛ فصل سوم، صفات منافقان؛ فصل چهارم، عملکردهای منافقان؛ فصل پنجم، نحوه رفتار قرآن و پیامبر(ص) با منافقان؛ فصل ششم، وضعیت منافقان در دنیا و آخرت.

پایان نامه حاضر در پنج فصل تدوین شده است: در فصل اول واژه های سهل و سمح، تساهل و تسامح، یسر و عسر، وسع و حرج، و کلْف و ضعف در لغت بررسی شده است. فصل دوم با عنوان سهولت در دین، آیات نفی حرج، تکلیف به قدر وسع، تخفیف، یسر و نفی عسر، و عفو و نیز احادیث مربوط بررسی گردیده است. در فصل سوم نمونه هایی از سهولت اسلامی به این شرح معرفی شده است: سهولت در مواجهه با مشرکان و اهل کتاب، سهولت در بعضی از احکام، سهولت در اخلاق، سهولت در تعلیم و تربیت. در فصل چهارم مبانی سهولت اسلامی نظیر ضعف مکلَّف و قدرت خصم تبیین شده است و در فصل پنجم تساهل و تسامح غربی به نقد کشیده شده است.

اطلاعات غیبی اطلاعاتی هستند کنه از طریق حواس نیامده باشند. غیب به طور کلی به مطلق و نسبی تقسیم می شود و غیب مطلق آن است که با حواس قابل درک نباشد. مفهوم ایمان به غیب، ایمان به عالم ماوراء الطبیعه است. که در محدوده حواس آدمی نمی گنجد. پیامبران و امامان علیهم السلام دارای علم غیب هستند. علم غیب پیامبر اسلام و امامان از سایر پیامبران بیشتر است. علم غیب پیامبر و امام مانند علم خداوند ذاتی نیست و این علم را خداوند به آنها موهبت کرده است. علم غیب پیامبر و امام مطلق نیست بلکه طبق نص قرآن کریم محدودیتهایی دارد. بسیاری از علوم غیبی پیامبر و امامان علیهم السلام بالفعل است و برخی از علوم آنها ارادی است. یعنی اگر می خواستند خدا آنها را آگاه می کرد. زبان روایات و به تبع دیدگاه علما درباره علم غیب پیامبر و امام علیهما السلام یکسان نیست، گروهی علم امام را ارادی و محدود و گروهی علم امام را نامحدود و حضوری می دانند. بر طبق نصوص وارده و روایات تاریخی (بنا بر معتبر بودن آنها) علی علیه السلام و امام حسین علیه السلام از زمان شهادت خود اطلاع تفصیلی داشته اند ولی در مورد سایر امامان می توان گفت اطلاع اجمالی داشته اند ولی اطلاع تفصیلی آنها مورد اختلاف است. بر اساس یک دیدگاه امامانی که با خوردن سم از دنیا رفته اند هنگام خوردن سم نه توجه نفس داشته اند و نه اراده آگاهی یافتن از وجود سم داشته اند. ولی اگر می خواستند به اذن خداوند آگاه می شدند. امکان آگاهی از غیب برای انسانها(غیر پیامبر و امام) نیز وجود دارد. علم ائمه به احکام دین و شریعت عقلا واجب است ولی علم آنها به امور غیبی عقلا واجب نیست. در این پژوهش در مراجعه مستقیم به قرآن و روایات استفاده شده و دیدگاه علما مورد استفاده و نقد قرار گرفته است./

این پایان نامه در چهار بخش نوشته شده و عناوین بخش های آن عبارتند از: بررسی فلسفه و ضرورت عصمت پیامبران، بررسی عصمت انبیاء از نظر عقل ونقل، پاسخ به شبهات مطرح پیرامون عصمت پیامبران وتأویل ظاهر آیاتی که منافی عصمت انبیاء الهی است.

در این رساله، روش بانو امین در تفسیر مخزن العرفان به پژوهش نهاده شده است. جهت تحلیل دقیق و کامل موضوع این تحقیق در سه فصل تنظیم گردیده است. فصل اول: کلیات شامل دو بخش است؛ نخست با تکیه بر مدارک مستند، زندگی نامه، فعالتهای علمی و عملی، اساتید و شاگردان، اجازات اجتهادی و شخصیت معنوی و اخلاقی بانو امین به اختصار گزارش شده و در بخش دوم منابع مورد استناد مخزن العرفان نیز توصیف مختصری از این تفسیر آمده است. فصل دوم که محوری ترین فصل این تحقیق است، مبانی، روشها و گرایشهای تفسیری مخزن العرفان کاویده شده و شامل سه بخش است؛ در بخش اول، ابتدا به دیدگاه بانو امین در خصوص دو واژة تفسیر و تأویل و مباحثی پیرامون آن دو پرداخته شده و سپس مبانی بانو امین در تفسیر همچون، حجیت ظواهر قرآن، بواطن قرآن، حجیت اخبار آحاد و وحیانی بودن الفاظ قرآن به بحث نهاده شده است. بخش دوم به بررسی روش تفسیری مخزن العرفان اختصاص دارد. از آنجا که روش تفسیری، در سایة مستندات مورد استفاده مفسر تعیین می شود در این بخش مستندات تفسیری بانو امین همچون قرآن، روایات، قواعد ادبی- زبانی، قواعد عقلی و کشف و شهود مورد بررسی قرار گرفته و این نتیجه به دست آمده که نویسنده از تمامی این منابع در کنار هم استفاده نموده، لذا نمی توان روش خاصی را برای این تفسیر برشمرد. بخش سوم به گرایشهای تفسیری مخزن العرفان پرداخته و جهت گیری های مختلف اجتماعی، تربیتی، اخلاقی، عرفانی، فقهی، کلامی و فلسفی در این تفسیر ارزیابی شده است. با وجود این جهت گیری های مختلف به نظر می رسد به گرایش خاصی نیز در این تفسیر نمی توان اشاره کرد؛ چرا که بانو امین به هیچ یک از این گرایشها به طور خاص و ویژه به نحوی که تمام تفسیر او را تحت تأثیر قرار دهد نپرداخته، گرچه جنبه های اجتماعی، تربیتی و اخلاقی نسبت به سایر جنبه ها در این تفسیر کمی مشهودتر است. بالاخره فصل سوم تحقیق مربوط به بررسی دیدگاههای بانو امین در برخی از مباحث علوم قرآن است. مباحثی که در این فصل بدان پرداخته شده عبارتند از: وحی، محکم و متشابه، اعجاز قرآن، تحریف ناپذیری قرآن و نسخ در قرآن/

در این پایان نامه، صفات و ویژگیهای انسان در قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته است. در قرآن کریم چه صفات و ویژگیهایی برای انسان ذکر شده است؟ آیا این صفات و ویژگیها، اولیه است و ذاتی، یا اکتسابی و آموخته است؟ آیا صفات و ویژگیهای ذکر شده، به نوع انسان(انسان بما هو انسان) نسبت داده شده یا فردی از افراد انسان مورد نظر بوده است؟ اگر مراد از انسان، نوع آن است، نوع منطقی است یا عرفی؟ برای پاسخ به این سؤالات، علاوه بر بررسی لغوی واژة انسان، مترادفات انسان و بیان معنی لغوی صفات نسبت داده شده به انسان، آیاتی که به نحوی به صفت و ویژگی انسان اشاره نموده، استخراج شده و با استفاده از نظر مفسرین بزرگ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. به طور کلی می توان گفت: انسان، اسم جنس است و هر جا به کار رود اصل بر این است که جنس بنی آدم مراد است. پس اگر بگوییم مراد از آن فرد خاصی است باید دلیل معتبر داشته باشیم. حال اگر مراد از«الانسان» فرد خاصی نبوده آیا شامل همة انسانها می شود؟ قاعدتاً باید چنین باشد مگر اینکه افرادی استثناً شده باشند و گاهی نیز چنین است که اسم جنس به اعتبار غالب افراد به کار می رود. از نگاهی دیگر، بعضی از صفات انسان، جزو خلقت انسان است، بعضی ها ناشی از قرار گرفتن انسان در موقعیت ها و شرایط خاصی است و بعضی از صفات را خود انسان به وجود می آورد و با دست خود به پای خود می پیچد. صفاتی که جزو خلقت انسان است، ضروری انسان است و صفاتی که زمینه سازند و ناشی از قرار گرفتن انسان در موقعیت ها و شرایط خاصی هستند، نقطة عزیمت برای صعود انسان می باشد و صفاتی که انسان، خود بوجود می آورد مانع حرکت انسان می گردد.

پژوهش حاضر حاوی دیدگاههای شهید مطهری در زمینه تفسیر و علوم قرآن است که در مطاوی آثار او به چشم می خورد. مباحث آن در دو بخش آمده است: بخش اول به علوم قرآن اختصاص دارد و در آن از این موضوعات بحث شده است: وحی، ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، اعجاز، صیانت از تحریف، ظاهر و باطن، حروف مقطعه، تعداد آیات و سور و حروف قرآن، عام و خاص، مطلق و مقید؛ بخش دوم درباره تفسیر است و در آن روش تفسیر استاد مطهری و نیز آیاتی که او تفسیر کرده، بررسی شده است.

مسلمانان، مسیحیان و یهودیان بر این اعتقادند که خداوند برای هدایت و راهنمایی بشر پیامبرانی را مبعوث کرده و پیام خود را از طریق وحی به آنها رسانده و آنها را مأمور ابلاغ این پیام وحیانی کرده است. مجموعة این پیام های وحیانی در قالب کتاب مقدس، مشتمل بر عهد عتیق و عهد جدید، و قرآن کریم شکل گرفته و آیات این کتابها مورد مراجعه میلیادها انسان مؤمن به خدا و ادیان آسمانی قرار دارد. با نگاهی کوتاه به تاریخ ادیان ابراهیمی و متون تفسیری، مشاهده خواهیم کرد که گونه های مختلف تفسیری با روش ها و گرایش های گوناگون، برداشت های متفاوتی از این متون عرضه کرده اند که گاه برای خواننده نه تناه هدایت بخش نیستند، بلکه ابهام آفرین نیز می نمایند. عمدة این گوناگونی و اختلافات در تفسیر این متون، ناشی از اختلاف در مبانی و اصولی است که این تفاسیر بر آنها مبتنی هستند. از این رو نقد و بررسی این مبانی می تواند مسیر درست تفسیر را به دینداران نشان دهد. این نوشتار درصدد است تا اولاً به شناسایی اهم مبانی تفسیر کتاب مقدس و قرآن بپردازد و ثانیاً به طبقه بندی آنها و تعیین جایگاه هر یک از آنها اقدام ورزد و ثالثاً به تحلیل و ارزیابی آ‹ها همت گمارد. مقایسة این مبانی در حوزة تفسیر کتاب مقدس یهودی – مسیحی با حوزة تفسیر قرآن کریم می تواند هم به تحکیم برخی مبانی مشترک بیانجامد و هم نشان دهد که برخی اصول و مبانی مورد استفاده در تفسیر قرآن ریشه در اندیشه های خاصی دارد که یهودیان و مسیحیان در طول تاریخ تفسیر متون خویش آنها را به کار بسته اند. این رساله ضمن نگاهی گذرا به تاریخ تفسیر کتاب مقدس و قرآن و نشان دادن خاستگاه های ظهور و بروز رویکردهای مختلف تفسیری، در نهایت به بررسی اهم مبانی تفسیر پرداخته است. این مبانی در چهار دستة صدوری، دلالی، ساختاری و روش شناختی طبقه بندی شده اند