جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نسبت بین سنت و تجدد و پاسخ به چالش هایی که تجدد برانگیخته است، از دغدغه های فکری دکتر نصر است. به اعتقاد وی، بدون فهم صحیح مبانی تجدد نمی توان در خصوص نسبت آن با سنت سخنی گفت و درک و فهم از انسان، یکی از مبانی مهم تجدد و در تعارض اساسی با سنت است. در مقاله حاضر، رویکرد وی به انسان شناسی مابعدالطبیعی با گرایش سنت گرایی پرداخته می شود. اهمیت این مبحث بدان جهت است که انسان شناسی مدرن و حتی پسامدرن عواقب سوئی به همراه داشته است که برخی از پیامدهای آن همچون بحران محیط زیست، کل نوع بشر را تحت الشعاع قرار داده است. دکتر نصر با نقد و بررسی انسان گرایی و نه انسان شناسی مسیحی به تحلیل تغییر گرایش از خدامحوری به انسان محوری در تاریخ تفکر غربی می پردازد. وی با ذکر ویژگی های اساسی انسان متجدد و انسان سنتی بر آن است که بین این دو گونه انسان شناسی تقابل برقرار است. او در نهایت پیامدهای سوء انسان شناسی متجددانه را تحلیل می کند و راه غلبه بر چالش های این حوزه را منوط به بازگشت به انسان شناسی سنتی می داند.

مقاله حاضر، در دو بخش به توصیف و بررسی برخی مبانی نظریه عدل الهی پرورش روح هیک اختصاص دارد. در این نوشتار، ضمن بررسی پاسخ جان هیک به مساله شرور موجود در عالم، خواهیم دید که وی نظریه عدل الهی خود را با اسطوره خواندن ایده گناه اولیه و هبوط آغاز می کند و شرور اخلاقی را نتیجه مختار بودن آدمی و از لوازم وجود فاصله معرفتی می داند. به نظر وی کسب فضایل و کمالات روحی جز در مواجهه با شرور حاصل نمی گردد. مساله معاد، برزخ، و حیات های متوالی از عناصر مهمی هستند که هیک برای پیش برد راه حل خویش به آن ها متوسل می شود. اما مبانی کلامی نظریه هیک مستلزم لوازم باطلی است، از جمله این که گزاره های کتاب مقدس هیچ نقشی در تولید ایمان ندارند و تسری دادن کثرت گرایی به مفاهیم دینی، سبب برزو ابهام در فهم بحث مذکور یعنی مساله شر می باشد. هیک در بحث کثرت گرایی نجات نیز گزینشی عمل کرده و با انتخاب آیات موافق با رستگاری جهانی، از آیات دال بر جاودانگی عذاب چشم پوشیده است.

طبقه‌بندی فضایل کار دشواری است. با توجه به وجوه اشتراک و اختلافی که میان فضایل وجود دارد، فهرست‌های گوناگونی از آن‌ها بیان شده است. توماس آکویینی، متأله کلیسای کاتولیک، که دربارۀ دینداری مسیحی دغدغه‌های عقلانی دارد، در کتاب جامع الاهیات (Summa Theologica) خود، ‌مفصل‌ترین طبقه‌بندی از فضایل را به دست داده است. وی فضایل را با دو رویکرد فلسفی و الاهیاتی تقسیم‌بندی می‌کند. بحث فضایل فلسفی او مبتنی بر دیدگاه ارسطو و بحث فضایل دینی او مبتنی بر عهد جدید است. او در تقسیم‌بندی فلسفی، فضایل را به دو دسته فضایل عقلی و فضایل اخلاقی تقسیم می‌کند. او فضایل ناشی از طبیعت عقلانی انسان را فضایل عقلی و فضایل مربوط به طبیعت رفتاری انسان را فضایل اخلاقی می‌نامد. این تقسیم‌بندی را به مبنای تقسیم عقل به نظری یا عملی و نیز بر مبنای این‌که فضایل از سنخ انفعالات هستند یا از سنخ افعال، توسعه می‌دهد. اما در تقسیم‌بندی با رویکرد الاهیاتی، فضایل را به دو نوع فضایل الاهی و فضایل اساسی تقسیم می‌کند. فضایل الاهی (ایمان، امید و محبت)، آن دسته از فضایل موهوبی‌ای هستند که به رابطۀ انسان با خدا مربوط می‌شوند. فضایل اساسی (احتیاط، عدالت، میانه‌روی و شجاعت) از سنخ فضایل اکتسابی به شمار می‌روند. توماس مبنای تقسیم‌بندی و نیز زیرمجموعه‌های هر یک از این فضایل را به تفصیل بیان می‌کند که در این نوشتار بدان‌ها خواهیم پرداخت.

مورمونیسم فرقه ای مسیحی است که در قرن نوزدهم در امریکا پا به عرصه ظهور گذاشت. رشد چشم گیر آن در امریکا و اروپا و انتظار جهانی شدن آن از منظر برخی جامعه شناسان شناخت آن را ضروری می سازد. لذا این مقاله به معرفی و توصیف ویژگی های آن فرقه همت می گمارد و به شیوه ای تاریخی به بیان زمینه ظهور، تولد و مرگ بنیان گذار، پیام موسس، فراز و نشیب، علل گسترش، کتب مقدس و آموزه های آن می پردازد. مقاله حاضر وجوه تشابه و تمایز مورمونیسم با جریان اصلی مسیحیت را بررسی خواهد کرد و سازگاری آن را با فرهنگ امریکایی تا حد کنار گذاشته شدن برخی آموزه ها به تصویر می کشد. هم چنین، نشان می دهد این فرقه چگونه با برجسته کردن امریکایی های اسرائیلی تبار به دنبال ایجاد اورشلیم جدید در سرزمین مقدس امریکا، با هدف آماده سازی جهان برای بازگشت مسیح بوده است.

ترجمه ماشینی: در طول دهه گذشته، حوزه نقدی که به بررسی جستجوی عیسی تاریخی می پردازد، شاهد شروع کار گسترده ای بوده است که بر عهد جدید در پرتو زمینه امپراتوری روم تمرکز دارد. آدام وین استدلال می کند که انجیل مرقس به عنوان دفاعی در برابر تبلیغات امپراتوری روم نوشته شده است. او دیدگاه محافظه‌کارانه‌ای در مورد «ایمان» به‌عنوان یک تعهد دارد که تضاد بین تعهد به مسیح و قیصر را برای مسیحی نشان می‌دهد. در حالی که او برای ایجاد این موتیف وقت می گذارد، به خوبی از او حمایت می شود. او در فصل اول خود، به زیبایی، تئوری های غالب در مورد هدف مارکان را جدا می کند. در حالی که وین ارتباط خود را با این نظریه حفظ می‌کند که مارک «به سادگی»... «حفظ تاریخ بوده است، اما دلایلی را بیان می‌کند که چرا نظریه‌های قبلی تفسیر هدف مارک به طور کلی بی‌تفاوت هستند. از همان ابتدا، او به تعصب خود نسبت به مسیح شناسی مارک خیانت می کند. برای او، مارک یک مسیح شناسی روشن دارد، و تنها اندکی معیار اصلاحی را ارائه می دهد. علاوه بر این، او از این نکته دفاع می کند که مارک برای جامعه مسیحی نوشته شده است و مورد خود را بر اساس نیروهای سیاسی-اجتماعی که جامعه را مورد حمله قرار داده اند، می سازد. با این حال، در انجام این کار، او برنامه اقتصادی ضد امپریالیستی هورسلی را رد می کند و در عین حال سایر نکات را استثنا می کند. او خاطرنشان می‌کند که هورسلی به درستی مارک را بیشتر از خوانندگان غربی مدرن در منظر سیاسی می‌بیند، اما متهم می‌کند که برای سرکوب هرگونه وابستگی مذهبی نویسنده انجیل به افراط می‌رود. در فصل 2 وین روش خود را برای آماده شدن برای استدلال خود توضیح می دهد. او برای این نتیجه گیری نهایی، زمان زیادی را صرف می کند و زمان لازم را برای رسیدگی به تاریخ و مکان نگارش مارک دارد. نویسنده با استناد به نویسندگان اولیه کلیسا مانند پاپیاس، ایرنائوس و کلمنت اسکندریه از سنت اولیه مسیحیت استفاده زیادی می کند. در حالی که وین به راحتی از سنت مسیحی برای تاریخ گذاری و قرار دادن انجیل مرقس استفاده می کند، او به سادگی از استفاده از همان منبع برای مقصود مرقس، که ثبت موعظه پطرس است، خودداری می کند. او استادانه برخورد می‌کند و به اولین مفسران انجیل مرقس احترام کامل می‌گذارد و به آن‌ها اجازه می‌دهد تا نقطه شروع تاریخ و مکان باشند. نویسنده نتیجه می گیرد که تاریخ گذاری مارک مربوط به پس از معبد است. وین در حالی که صراحتاً انکار نمی کند که مسیح پیشگویی معبد را داده است، نتیجه می گیرد که گنجاندن مارک پس از واقعیت است، و بنابراین به تاریخ پست 70 برای ترکیب مارک اشاره می کند. اعتقاد او این است که مارک اعتبار نوشته‌اش را با گنجاندن یک پیش‌گویی هنوز محقق نشده به خطر نمی‌اندازد، با این حال، او در مورد گنجاندن پیش‌گویی‌های مربوط به پاروسیا در این استدلال، پاسخی مشابه نمی‌دهد. در بررسی فضای جامعه مارک، او از همین روش استفاده می کند - با بررسی صحیح چندین نظر، نقاط برتر و پایین آنها و ایجاد کندی در نتیجه گیری نویسنده. نتیجه گیری او بر اساس تاریخ، منطق، و بیش از شواهد کافی برای حمایت از تصمیم او است. فصل سوم متوجه می شود که وین کمی بیشتر به سمت فرضیه خود حرکت می کند. پس از بررسی «پسر خدا» و «مسیح» در آغاز، او نتیجه می‌گیرد که آغاز مرقس به «دنیای امید مسیحایی یهودی» اشاره دارد که در مسیح «با فرقه امپراتوری رومی» گرد هم آمده است. با دست زدن به این موضوع در حالی که به مسیح‌شناسی مارکس می‌رود، او در مقابل این نکته اشاره می‌کند که استفاده مارک از «پسر خدا» چیزی بیش از تفکر یهودی را نشان می‌دهد، بلکه باید در پرتو جهان امپراتوری روم نیز دیده شود. او بخش قابل توجهی از این فصل را صرف کاوش در مسیحیت مارکس می کند، به ویژه در پرتو چندین نظریه که مارک را در چارچوب امپراتوری قرار می دهد. او فصلی را که درباره شاگردی و معاد شناسی در مرقس بحث می کند، به پایان می رساند. بخش او در مورد شاگردی مختصر است، به خوبی انجام شده است، اما به سادگی آنقدر کوتاه است که نمی‌توان به مقدمات کلی او توجه کرد، و خواننده را به این فکر می‌اندازد که آیا او چیزی را از قلم انداخته است. بخش آخرت‌شناسی او، اگرچه مختصر است، اما بر آنچه قبلاً نوشته است استوار است. با این حال، او در اختصار چند نکته کلیدی را بیان می کند که به طور کامل مورد بحث قرار نگرفته است. او آخرت‌شناسی مارک را چیزی می‌بیند که هنوز تعریف نشده است، و اجازه می‌دهد که سبک نوشتاری مارک برای یک آخرت‌شناسی با پایان باز باشد. وین خاطرنشان می‌کند: «این دستورالعمل آخرت‌شناختی را می‌توان به عنوان یک پاسخ شبانی به اضطراب و سردرگمی معاد شناختی که جامعه مارک با آن مواجه است خواند. مارک برای آرام کردن ترس از پایان جهان، از نفرت ویرانی به عنوان نشانه نهایی می نویسد، نه تخریب معبد. وین نتیجه می گیرد که به دلیل ابهام مارکس، اجازه می دهد خلق و خوی آخرت شناختی فروکش کند. در فصل چهارم، او آیین امپراتوری روم وسپاسیان را بررسی می‌کند که با سیتز ام لبن مارکس به پایان می‌رسد. این فصلی است که هر آنچه نویسنده تا کنون بررسی کرده است را در بر می گیرد و آن را در بافت تاریخی قرار می دهد تا در فصل آخر وین بتواند تفسیر خود را از مارک را محکم تثبیت کند. نتیجه گیری وین از مارک سیتز ام لبن صرفاً - چه نویسنده آن را ببیند یا نه - به تاریخ بستگی دارد. مسلماً، وضعیت جامعه مرقس ممکن است به تاریخ گذاری انجیل کمک کند. با این حال، اگر بعداً مشخص شود که مارک زودتر از تاریخ پیشنهادی نویسنده و مورد نیاز نوشته شده است، نظریه او سقوط می کند. با این حال، نکته خوب این است که نویسنده متوجه می‌شود که برای اینکه نظریه‌اش کار کند، پایه متزلزل او باید ثابت بماند. Winn یک کتابشناسی بزرگ، پاورقی های عالی، و فهرستی از منابع، کتاب مقدس و غیره ارائه کرده است. نظرات داور وین استادانه یک «هدف» را برای مارک ارائه کرده است که مربوط به جوامع اولیه مسیحی در تاریخ و زمانی است که باید سروده شود. اگر وین بخواهد استفاده خود از ویژگی های منحصر به فرد مارک را برای حمایت از فرضیه کلی خود کاهش دهد، به راحتی می توان دریافت که مارک از سنت اولیه مسیحیت در مورد عیسی ناصری برای دفاع از جامعه در برابر تبلیغات امپراتوری در زمانی که جامعه ضعیف بود استفاده کرد. وین مانند چندین بار از گرفتن یک پاسخ قطعی امتناع می ورزد و در عوض نتیجه بحثی را که اخیراً برای آن مطرح کرده است در پرتو استدلال دیگری مطرح می کند، گاهی اوقات با حقایق متضاد. سپس خواننده باید کتابشناسی عالی وین را برای سایر حقایق دنبال کند و آزاد است به نتیجه گیری خود برسد. وین تلاش زیادی برای حفظ پایان نامه خود انجام داده است، اما به چه قیمتی؟ اما نویسنده با تبدیل انجیل مرقس به رد کامل تبلیغات امپراتوری روم، هر گونه امیدی برای یافتن عیسی تاریخی یا هر امیدی برای یافتن هر چیزی تاریخی در انجیل را از بین برده و هر یک از الهیات را که می‌توان در آن یافت انکار کرد. اگر به طور کامل گرفته شود، وین در همان دام هورسلی می افتد (به بالا مراجعه کنید)، به این ترتیب که مارک به جای وابستگی مذهبی، یک وابستگی سیاسی به خود می گیرد. هنگامی که او به یک نکته الهیات غیرقابل انکار می رسد - مأموریت جهانی برای گسترش انجیل - او تسلیم ویرایشگران می شود، کاری که به ندرت در زمینه های دیگر انجام می دهد. اگر قرار باشد کل نظریه پذیرفته شود، مارک باید یک عیسی خیالی را خلق کند که شاید تقریباً بر اساس یکی از عیسی ناصری باشد. اگر استدلال اولویت مارکان درست باشد، پس نه متی و نه لوقا هیچ امیدی به ارائه عیسی تاریخی ندارند. ارتباط او از ویژگی های مارک با فانتزی وسپاسیان به خوبی انجام شده است، به جز پریسکوپ های مربوط به ماهی ها و نان ها. در اینجا، او جهشی کورکورانه از ایمان انجام می دهد تا این دو را متحد کند و این کار را در زمینی بسیار متزلزل انجام می دهد. با این حال، به اعتبار او، او مخالفان غایب را به نتیجه گیری های خود اعلام می کند، و تناقضات با دیدگاه خود و گزارش کتاب مقدس را تصدیق می کند، بلکه به سوالی که توسط یک گنجاندن پس از واقع ایجاد می شود.

ترجمه ماشینی: جستجوی انجیل تاریخی به بررسی ماهیت و خاستگاه ژانر انجیل می پردازد. ویلز پس از مروری بر وعده‌ها و دشواری‌های تعیین انجیل به‌عنوان زندگی‌نامه، زندگی‌نامه‌های مشهور و رمان‌نویسانه‌ای مانند زندگی ازوپ را با انجیل‌های مرقس و یوحنا مقایسه می‌کند. او معتقد است که همه آنها به یک ژانر تعلق دارند و دارای نقوش ادبی مشابهی هستند. بیوگرافی فرقه مرده، شخصیت محترم؛ مفهوم بزغاله و شخصیت قهرمان. پروفسور ویلز همچنین روابط بین اناجیل مرقس و یوحنا را بررسی می کند و استدلال می کند که آنها مستقل از یکدیگر وجود دارند و از گزارش های شفاهی قبلی مشتق شده اند. جست‌وجوی انجیل تاریخی تحلیلی تحریک‌آمیز و به موقع از شخصیت عیسی و انجیل‌هایی که زندگی او را به تصویر می‌کشند ارائه می‌کند. دیدگاه‌های تازه‌ای درباره ریشه‌های ژانر انجیل و قیاس‌های بین ادبیات یهودی و یونانی-رومی و روایت انجیل ارائه می‌کند و دغدغه‌های نقد قبلی را با قرار دادن عیسی در یک زمینه تاریخی قطعی به چالش می‌کشد. این کتاب مدبرانه و به‌روز برای کسانی که به سنت‌های اولیه عیسی و منشأ روایات مربوط به زندگی او توجه دارند، جالب خواهد بود.

در گستره دین‌پژوهی، تحریف کتابهای آسمانی مسئله‌ای است که از دیرباز ذهن و زبان دانشیان این عرصه را به خود واداشته است. دست‌نخوردگی و سلامت این کتابها در پذیرش و اعتبار آیینهای مربوط به آن سهم به­‌سزایی دارد. اگرچه از منظر قرآن و حدیث ادیان پیشین نسخ شده و پیروی از آن روا نیست، اما برای پیروان ادیان پیشین و نیز مسلمانانی که به نسخ آن باورمند نیستند یا نسبت به آن تردید دارند تحریف کتابهای آسمانی می‌تواند دلیلی استوار و تعیین‌کننده برای روا دانستن یا ندانستن پیروی از آن باشد. با کاوش در آیات قرآن کریم و روایات معصومان(ع) و سخنان مفسران فریقین به­‌روشنی برمی‌آید مجموعه‌ای که امروز به عنوان عهدین (کتاب مقدس= بایبل) می‌شناسیم فراوان دچار تحریف لفظی و معنوی شده است؛ نیز با استدلالهای عقلی برنهاده بر مبانی نقد سندی و محتوایی متن ـ هم­چون: بررسی اتصال سند، اعتبار نسخه‌ها، تک‌نسخه یا چندنسخه­ بودن، مقایسه نسخه‌ها و کاویدن همسانی یا ناهمسانی آن، داشتن یا نداشتن تعارض و تناقض در نسخه واحد، در بر داشتن نسبتهای ناروا و سخنان زننده به خداوند و پیامبران، نامعقول­‌بودن بسیاری از جمله‌های آن و...- به همین نتیجه می‌رسیم.

پرسش از "معنای زندگی" یکی از مهمترین مسایلی است که در طول تاریخ همواره مطرح شده است، اما طرح آن و نحوه پاسخ گویی به آن در دوران جدید به صورت خیلی جدی تر مورد توجه قرار گرفته است. در پاسخ به چیستی معنای زندگی نظرات مختلفی بیان شده است. در این مقاله، ما به بیان دیدگاه جان کاتینگهام در این خصوص می پردازیم. او در ابتدا اظهار می کند که زندگی فارغ از اراده انسان دارای معنای ذاتی است و آدمی باید آن را کشف کند. سپس استدلال می کند که تنها راه معنادار یافتن زندگی، ایمان به خدا و داشتن نگاه دینی به کیهان است و این که ما علی رغم تمامی شرور و ناکامی هایی که در زندگی با آنها مواجه می شویم، تنها با متدین و مومن بودن می توانیم همچنان احساس کنیم که زندگی ما عبث و بی معنا نیست. همچنین موانع معناداری و دلایل احساس پوچی را بیان کرده و گفته می شود که تنها راه حل تحول درونی و داشتن نگاه دینی به عالم است.

امروزه همه فرهیختگان و باورمندان به ادیان الهی برای نیل به تفاهم و همزیستی دینی و انسانی، مراوده و گفتگوی دانشمندان مذهبی را لازم می دانند و تاکید می کنند که انجام این گفتگو ها موجب پیدایش حس تفاهم و درک حقیقی دینی خواهد شد. طبیعی است که محور اصلی این گفتگو ها متون مقدس وحیانی است. در این میان قرآن کریم و کتاب مقدس بیشترین پیروان الهی را به خود اختصاص داده اند. از این رو، یکی از محورهای اصلی، گفتگوی بین ادیان خواهد بود. این مقاله مفهوم معجزه، عناوین و اهداف آن و مصادیقش را در تورات و انجیل و قرآن مورد جستجو قرار داده، بر باورهای مشترک بین مسلمانان و پیرامون کتاب مقدس توجه ویژه دارد.

یکی از مهمترین مباحث فلسفه دین، مساله تنوع دینی است. دیدگاه های مختلفی در بحث تنوع دینی از سوی دین پژوهان مطرح شده است. پژوهش حاضر به بررسی و مقایسه نظریه آلوین پلنتینگا، فیلسوف دین مسیحی به عنوان مدافع نظریه انحصارگرایی دینی و علامه طباطبایی، فیلسوف و دین پژوه اسلامی پیرامون تنوع ادیان می پردازد. از بررسی آثار مختلف علامه طباطبایی می توان استنباط نمود که وی با ارایه دیدگاهی شمول گرایانه، بر این باور است که همه ادیان به نحوی بهره ای از حقیقت داشته، پیروان سایر ادیان هم می توانند اهل نجات و رستگاری باشند، اما دین اسلام به عنوان خاتم ادیان، کاملترین دین محسوب شده، از حقانیت کاملتری برخوردار است و نیز به بهترین وجه می تواند پیروان خود را به فلاح و رستگاری نائل نماید. مهمترین دلیل ایشان برای شمول گرایی این است که هدایت الهی ایجاب می کند تمام انسانها به سعادتی در خور خویش برسند. بی شک، لازمه وسیع دانستن رحمت خداوند آن است که بیشتر انسان ها را اهل نجات بدانیم، اما آلوین پلنتینگا برخلاف نظر علامه طباطبایی، با نگرشی انحصارگرایانه در مورد تنوع دینی، بر این باور است که فقط آموزه های یک دین دارای حقانیت بوده، صرفا یک دین می تواند دین صحیح باشد و بقیه ادیان باطل خواهند بود. او حقانیت و نجات را منحصر در دین مسیح و آموزه ها و تعالیم آن می داند و مسیحیت را دینی موجه تلقی می کند.